Slaughterhouse five door Kurt Vonnegut jr.

Beoordeling 6.6
Foto van een scholier
Boekcover Slaughterhouse five
Shadow
  • Boekverslag door een scholier
  • Klas onbekend | 2178 woorden
  • 8 januari 2008
  • 115 keer beoordeeld
Cijfer 6.6
115 keer beoordeeld

Boek
Auteur
Kurt Vonnegut jr.
Taal
Nederlands
Vak
Eerste uitgave
1969
Pagina's
192
Geschikt voor
bovenbouw havo/vwo
Oorspronkelijke taal
Engels
Verfilmd als

Boekcover Slaughterhouse five
Shadow
Slaughterhouse five door Kurt Vonnegut jr.
Shadow
Slachthuis vijf, of de Kinderkruistocht “Een verplichte dans met de dood”, Kurt Vonnegut

Uitgegeven in 1969 door Delacorte Press en in 1970 uitgegeven in het Nederlands bij Uitgeverij Meulenhoff Amsterdam. Het boek bestaat uit 175 pagina’s.

Titel, ondertitel, opdracht en motto

De titel van het boek luidt: “Slachthuis vijf, of de Kinderkruistocht”. Er is een onderti-tel “Een verplichte dans met de dood”.
In de uitgave van Meulenhoff Amsterdam, uit 1970 staat verder nog:
“Een Amerikaan wiens Duitse voorouders vier generaties geleden naar de Verenigde Staten kwamen die thans in goeden doen op Cape Cod woont (en teveel rookt) en die lang geleden als verkenner bij de Amerikaanse infanterie, Hors de Combat, in krijgsgevangenschap getuige is geweest van het brandbombardement van Dresden (het Florence van de Elbe) en het heeft overleefd.
Deze roman ligt enigszins in de telegrafisch-schizofrene sfeer van de verhalen van de planeet Tralfamadore vaar de vliegende schotels vandaan komen.
Vrede!”

Het boek is vertaald door Else Hoog. Else Hoog heeft in 1971 een prijs gekregen voor haar vertalingen.

Slachthuis vijf was het gebouw in Dresden waar in de koelcellen Vonnegut het bom-bardement overleefde. Het bombardement maakte van Dresden een slachthuis, met zo’n 150.000 doden, terwijl de hele oorlog in wezen model stond voor een slacht-huis, met alle zinloze doden.
Vonnegut vertelt in het eerste hoofdstuk van het boek hoe hij aan het tweede deel van de titel “de Kinderkruistocht” is gekomen. Hij doet dit om tegemoet te komen aan de vrouw van een strijdmakker, Mary O’Hare, aan wie hij het boek ook mede op-draagt. Zij is bang dat het boek de oorlog verheerlijkt en nieuwe mensen trekt, terwijl de soldaten eigenlijk onwetende kinderen waren. Ook een kolonel in het Engelse krijgsgevangenenkamp merkt op, als hij de gladgeschoren gezichten ziet, dat het een Kinderkruistocht betrof.
Het verwijst naar de verhalen over een kruistocht in de 13de eeuw, waarbij kinderen geronseld werden om ten strijde te trekken, maar verkocht werden als slaven. Von-negut vindt de oorlog een vergelijkbaar gebeuren.

De andere persoon aan wie het boek is opgedragen, is Gerhard Müller, de taxichauf-feur die Vonnegut bij een bezoek aan Dresden in 1967 naar het Slachthuis reed, en die zelf ook krijgsgevangene was geweest, van de Amerikanen.

Met motto is een couplet uit een kerstlied:

Door het loeien van de koetjes was het Kindje ontwaakt
Maar daardoor werd het Kindje niet aan ’t schreien gemaakt.
Billy Pilgrim huilde zelden terwijl hij toch genoeg dingen had gezien die om te huilen waren. Net als de Christus uit het liedje.

Historische achtergrond over het bombardement op Dresden

Dresden, een Duitse stad in Saksen, werd in de nacht van 13 februari en op 14 fe-bruari 1945 door de geallieerden gebombardeerd. Dresden was slechts enkele keren door de Amerikaanse luchtmacht licht gebombardeerd. Omdat het een stad was met een historisch belangrijk centrum dachten vele Duitsers dat dit niet aangevallen zou worden en vluchtten naar deze stad. De vluchtelingen waren grotendeels afkomstig uit het oosten van Duitsland dat in die periode door de Sovjet-Unie werd veroverd.
Begin 1945 maakten de geallieerden zich op voor het eindoffensief tegen Duitsland. Onderdeel van het plan was het uitvoeren van zogenaamde 'tapijtbombardementen' op steden met als doel het maximaliseren van de schade en het aantal slachtoffers en het breken van de Duitse moraal. Het officiële doel van dit bombardement was dat de Duitse aanvoer naar het Oostfront zou instorten (Dresden was een belangrijk knooppunt van spoorlijnen), de echte reden was echter om de Russen te laten zien waar de geallieerde luchtmacht toe in staat was, om hen te waarschuwen dus dat ze moesten opletten. Om deze reden was het ook geen "gewoon" bombardement.
Het bombardement bestond uit 3 golven, in totaal werd de stad door bijna 1500 vliegtuigen gebombardeerd. Er werden niet alleen gewone brisantbommen gebruikt, maar ook veel speciale brandbommen.
Na het bombardement dacht men dat er 200.000 à 300.000 slachtoffers gevallen waren, tegenwoordig spreekt men van 30.000 slachtoffers en de stad Dresden was voor 70% vernield.
Het bombardement op Dresden is tot op de dag van vandaag zeer omstreden. Al op 28 maart 1945 liet Winston Churchill aan de Royal Air Force weten niet veel nut meer te zien in terreurbombardementen op Duitse steden. De tactiek van tapijtbom-bardementen van Arthur Harris wordt in brede kring gezien als oorlogsmisdaad. De officiële mening van de DDR-regering was dat het bombardement onnodig was en dat het alleen bedoeld was om de schade aan de Sovjet-bezettingszone van Duits-land te maximaliseren. In rechts-extremistische kring is het begrip 'Bomben-Holocaust' gehanteerd voor dit bombardement, met als doel het relativeren van de misdaden van de Holocaust.
In Amerika was de gebeurtenis niet algemeen bekend en leidde het naderhand tot discussies tussen veteranen en historici.

Korte samenvatting
Een Amerikaanse hulppredikant in het leger, Billy Pilgrim, wordt in de Tweede We-reldoorlog krijgsgevangen genomen door Duitse soldaten en in Dresden opgesloten in een ongebruikt abattoir, samen met nog zo’n honderd andere gevangenen. De naam van het complex is Slachthuis Vijf.
Billy staat los van de tijd, is een ‘tijd-spasticus’, om onduidelijke redenen (hoewel hij een kleine hersenbeschadiging heeft opgelopen bij een vliegtuigcrash, een shock-behandeling heeft ondergaan, en als kind bewusteloos in het water heeft gelegen) en op ongeregelde tijden duikt hij weer op andere perioden in zijn leven op. Zo weet hij al hoe zijn dood er uit zal gaan zien. Ook wordt hij ontvoerd door buitenaardse wezens, van de planeet Tralfamadore, en ze stellen hem tentoon, samen met een porno-actrice, Montana Wildhack, in de dierentuin van deze planeet.
De aliëns zien alles in vier dimensies, de vierde dimensies is de tijd. Net als Billy kunnen ze alle perioden van hun leven zien, maar ze kunnen de loop van de gebeur-tenissen niet veranderen. Ze kunnen wel zich focussen op een bepaalde periode van hun leven.

In het boek verspringt Billy vooruit en terug in de tijd. Omdat hij nooit weet welke pe-riode van zijn leven weer moet meemaken, heeft hij continu last van plankenkoorts. Hij brengt tijd door op de planeet Tralfamadore, in Dresden, we zien hem in zijn hu-welijk na de oorlog en als opticien en maken mee dat hij op latere leeftijd vermoord wordt. Billy heeft zich de Tralfamadorische levenshouding eigen gemaakt, wat hem rust heeft gegeven: dat we eeuwig blijven leven hoe dood we ook soms mogen lij-ken.

Karakters

· Billy Pilgrim: Billy is een opticien met zijn vrouw in Ilium woont. Hij heeft een zoon, Robert, en een dochter, Barbara. Hij is opgeklommen in het leven omdat hij een rijkere vrouw getrouwd is “met wie niemand anders wilde trouwen”. Billy heeft een merkwaardige slungelig lichaam, “als een colafles” en is een onbehol-pen persoon. Hij heeft geen kameraden.
Billy Pilgrim staat los van de tijd en reist heen en weer tussen verschillende peri-oden in zijn leven, zonder dat hij daar invloed op heeft. Ook heeft hij contact met aliëns en wordt hij ontvoerd naar hun planeet in daar tentoongesteld in de dieren-tuin.
In de Tweede Wereldoorlog maakt hij als krijgsgevangene het bombardement op Dresden mee.
· Roland Weary: een man die Billy in de oorlog ontmoet zich over hem ontfermd en Billy, overigens tegen zijn zin, een aantal keren “redt”. Weary heeft dromen over zijn heldendaden en heeft een beetje ziekelijke interesse in martelwerktuigen. Hij wijst Billy aan als schuldige als hij lijdt aan koudvuur en hier later aan overlijdt.
· Tralfamadorians: aliëns van zo’n 60 centimeter groot, die er uitzien als goot-steenontstoppers. Bovenaan de steel zit een handje met een groen oog in de handpalm. Vriendelijke wezens die alles in vier dimensies kunnen waarnemen. Dood is niet angstig voor hen, omdat ze alle momenten in één blik kunnen bekij-ken en zich dan kunnen focussen op een bepaalde periode.
· Paul Lazzaro, een zeer wraakzuchtige medegevangene. Hij houdt een lijst bij van mensen die hij zal (laten) doden. Omdat Roland Weary Billy Pilgrim beschuldigde van zijn koudvuur, zal Paul Lazzaro Billy Pilgrim vele jaren later doden.
· Edgar Derby, een oudere medegevangene over vaak met medelijdende termen wordt gesproken, “die arme Derby”, omdat hij na de oorlog wordt veroordeeld wegens het stelen van een theepot.
· Kilgore Trout, een onsuccesvolle schrijver van SF-verhalen waar Billy Pilgrim van houdt. Hij ontmoet Kilgore Trout zelfs.
· Barbara Pilgrim, de dochter van Billy Pilgrim die zich om haar vader bekommerd op latere leeftijd na zijn vliegtuigongeluk en de dood van zijn vrouw.

Thema

Vonnegut onderzoekt grondig het idee van noodlot, vrije wil en de onlogische menselijke natuur.
Wederkerend thema in Vonneguts oeuvre is het belang van menselijk fatsoen in een wereld vol gekte, chaos en pijn. Hoe moeilijk is het om een fatsoenlijk mens te blij-ven als de omstandigheden onfatsoenlijk zijn of worden.

Perspectief

De schrijver vertelt het verhaal vanuit een alwetendheid. Hij is zèlf ook aanwezig geweest in de oorlog. Hoofdstuk 1 is geheel vanuit zijn perspectief geschreven. Hij vertelt waarom hij dit boek wil schrijven en hoe moeilijk het tot stand kwam. Vervol-gens is hij de verteller van Billy Pilgrims verhaal: hoofdstuk 2 begint met: “Moet u horen: Billy Pilgrim staat los van de tijd”. Dit herhaalt de schrijver nogmaals bij hoofdstuk 6.
In hoofdstukken 3, 5 en 6 voert de schrijver zichzelf op in het verhaal van Billy Pel-grim: “Ik ben er zelf bij geweest. En mijn oude strijdmakker, Bernard V. O’Hare, ook” (pag. 59), “Dat was ik. Dat was ik zelf. Dat was de auteur van dit boek” (pag. 105), “Dat was ik, dat was ikzelf” (pag. 123).
Net als het eerste hoofdstuk, wordt het laatst hoofdstuk, 10, weer deels beschreven vanuit het perspectief van de schrijver.

Kilgore Trout, een persoon die vaker in zijn boeken, wordt gezien als het alter ego van Vonnegut.

Stijl

Vonnegut spreekt je als lezer direct aan, waardoor het lezen meteen vertrouwelijk wordt. Ook omdat hij vertelt hoe het boek tot stand is gekomen, geschreven vanuit de schrijver zelf.
Spannend is dat hij het boek opstart met vooruitwijzingen waardoor je geïntrigeerd wordt om de rest van het verhaal te lezen, vooral omdat het zo’n absurd item is waar hij op doelt: dat iemand doodgeschoten wordt omdat hij in de oorlog een theepot gestolen heeft.

In het boek komt telkens wanneer de dood ter sprake komt, de opmerking “Zo gaat dat” terug, 106 keer. Dit is de opmerking die de Tralfamadoriërs maken over dode mensen. Vonnegut gebruikt het als een toevoeging, als iets bij stil te staan en als komisch element. Ook om het onbegrijpelijke te verklaren.
Ook komt een aantal keer “de geur van mosterdgas en rozen terug”. Zo roken de lijken na het bombardement, maar hij beschrijft er ook een alcoholkegel mee. En zijn voeten “blauw met ivoor”.

Het vogeltje dat een reactie geeft op de gebeurtenissen: “Poe-tie-wiet” schijnt ook het boek “God bless you, Mr. Rosewater” af te sluiten met hetzelfde deuntje.

Vonnegut lardeert het verhaal met science fiction en tijdreizen. Hiermee creëert hij afstand maar kan hij tegelijkertijd bepaalde ideeën opvoeren: dat alles steeds maar weer gebeurt en onvermijdelijk is. En dat de dood niet het eind is.
Met behulp van het gegeven tijdreizen wisselt hij flashbacks en vooruitwijzingen af.

De gebeurtenis waar het boek op gestoeld is, het bombardement op Dresden, wordt pas vanaf pagina 144 beschreven, bijna aan het einde van het boek.

Recensies
· Renate Dorrestein in Trouw, 30-06-2007: Het boek is een adembenemend mengsel van verbeeldingskracht, sociale kritiek, science fiction en literatuur en het is ook nog eens verbijsterend grappig. Het laat zien welke sporen oorlogen nalaten in de levens van jonge soldaten en hoe zij worstelen met ’overlevings-schuld’. Hoe moet je verder, hoe kun je nog betekenis aan het leven geven, na oorlogservaringen zoals die van Billy Pilgrim?
· New York Times, 31-03-1969: "You’ll either love it, or push it back in the science-fiction corner.”.

Nominaties en prijzen
· Het boek was genomineerd voor de Nebula award en voor de Hugo Award maar “The left had of darkness” van Ursula K. Le Guin kreeg in beide gevallen de hoofdprijs.
· Het boek verscheen op de Time-lijst van de beste Engelstalige boeken uitgege-ven sinds 1923.

Impact van het boek
Binnen een mum van tijd was het boek uitgegroeid tot de bijbel van de tegenstan-ders van de Vietnam-oorlog . Het werk stond bovenaan de bestsellerlijst en bezorg-de hem een cultstatus. Veel scholen en bibliotheken verboden het werk door de sek-suele inhoud, harde taal en de uitbeelding van geweld.

Kunstuitingen naar aanleiding van het boek

· In 1972 kwam de film “Slachthuis vijf” uit. Hoewel bejubeld door critici, werd het een flop. De film kreeg wel in 1972 een onderscheiding bij het Filmfestival in Cannes: de Prix du Jury, en nog twee Awards. Vonnegut was tevreden over het resultaat.
· In 2003 werd een gedeelte van het boek, voorgelezen door Vonnegut, opgeno-men in een muziekstuk van Simon Heselev, getiteld “Tock Tick”.
· In januari 2008 zal een theaterbewerking verschijnen, van Eric Simonson.
· De Amerikaanse rockband Kifkiñata schreef een nummer getiteld “the Ballad of Billy Pilgrim”.
· De popgroep Sloppy Meateaters hadden een nummer “So it goes’.
· In “Extreem luid en ongelooflijk dichtbij, van Jonathan Safran Foer las, komt ook het bombardement van Dresden in voor. Aan het eind van het boek laat hoofd-persoon Oscar de terroristische aanslag op de Twin Towers in New York in om-gekeerde volgorde afspelen. Ditzelfde gebeurt in Slaughterhouse-Five.
· De Noorse band Madrugada heeft een live-cd uitgebracht: “Live at Tralfamado-re”.

Bronnen

· Wikipedia
· www.boekgrrls.nl
· www.leestafel.info
· Trouw

REACTIES

A.

A.

niceee

14 jaar geleden

S.

S.

Ik vind het een super verslag! Doe zo voort!! xxx

7 jaar geleden

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.