Cal door Bernard MacLaverty

Algemene gegevens Titel: Cal
Schrijver: Bernard MacLaverty
Eerste publicatiedatum: 1983
Uitgeverij: Wolters-Noordhoff
Plaats: Groningen Samenvatting Cal McCluskey is een jongen van 19 jaar. Hij woont samen met zijn vader, Shamie, in Ulster in Noord-Ierland. Ze zijn katholiek maar wonen in een protestante buurt; hierom worden ze gediscrimineerd en bedreigd. Als Cal van school komt krijgt hij een baantje aangeboden om bij zijn vader in het slachthuis te komen werken. Vanwege zijn zwakke maag houdt Cal dit niet lang vol. Shamie is zwaar teleurgesteld omdat er al zo weinig katholieken in het slachthuis werken. Cal ligt thuis vooral op zijn bed te roken, zonder verder veel uit te voeren. Crilly en Skeffington, twee vrienden van Cal, betrekken Cal bij IRA. Ze zullen Robert Morton, een politieman, doden. Cal bestuurt de auto en Crilly vermoordt de man. Cal voelt zich er verschrikkelijk ellendig onder. Hij uit de IRA stappen, maar dat laten de anderen niet toe. Steeds vaker ontvangen Shamie en Cal dreigbriefjes, waarin staat dat hun huis zal worden afgebrand. Cal doet alsof hij niet bang is, maar hij weet dat het op een dag mis zal gaan. Cal komt vaak in de bibliotheek, waar ene Marcella werkt die hij erg aantrekkelijk vindt (en de reden van zijn bezoeken is). Als Cal op een dag bij de familie Morton hout komt verkopen, biedt mevrouw Morton, de moeder van de vermoorde agent, hem een baantje als aardappelrooier aan. Als hij de volgende dag aan de slag gaat komt hij erachter dat Marcella bij mevrouw Morton woont en dat zij de weduwe van de vermoorde politieagent is. Het huis van Cal en Shamie brandt af, maar ze overleven de aanslag. Shamie gaat naar een oude vriend toe en Cal neemt intrek in de schuur achter de boerderij van de familie Morton. Zo is hij ook onbereikbaar voor Crilly. Tijdens zijn verblijf in de schuur wordt de band tussen Marcella en Cal sterker. Cal houdt echt van Marcella, maar zit nog steeds erg met zijn medeplichtigheid aan de dood van haar man. Ze zijn veel bij elkaar en als Marcella’s schoonouders weg zijn gaan ze met elkaar naar bed. Intussen gaat het steeds slechter met Shamie. Hij is een depressieve, oude, zieke man geworden. Cal bezoekt hem uit veiligheidsoverwegingen zo min mogelijk. Als hij naar de bibliotheek gaat ziet hij Crilly daar. Crilly toont hem het boek waarin hij een bom heeft geplaatst om de bibliotheek op te blazen. Crilly dwingt Cal mee te gaan naar Skeffington. Als ze daar binnen zijn staat opeens de politie op de stoep. Cal weet te ontsnappen en belt vanuit een telefooncel anoniem naar de politie en vertelt over de bom in de bibliotheek. Cal keert weer terug naar Marcella. Ze slapen samen en de volgende ochtend wordt Cal opgepakt. Hij is verraden door Skeffington of Crilly. Hij is opgelucht dat hij gestraft wordt voor zijn misdaden. Tijd Het verhaal speelt zich af in de jaren ´80. De vertelde tijd, exclusief de flashbacks, bestrijkt een paar weken. Als je de flashbacks meetelt, is de vertelde tijd ongeveer één jaar. Het verhaal is chronologisch beschreven, met hier en daar een flashback. Hierdoor wordt de moord op de politieagent ook pas halverwege het boek beschreven.
Plaats Het verhaal speelt zich af in Noord Ierland, in (de buurt van) Ulster. Vertelsituatie De vertelsituatie is een alwetende verteller (auctoriale vertelsituatie): de verteller weet alles wat er zich afspeelt. Verwerkingsopdrachten Categorie A opdracht 9. 19-year old IRA-boy arrested in Ulster. Ulster, 25-12-1980 – From one of our redactors. In the early morning of December 24, an 19 year old boy, C. McC., was arrested at a farm near Ulster. He is probably accessory to the murder of constable Robert Morton, who was shot down in his own door-post. This murder took place one year ago. Robert Morton was a protestant constable. He was married to a catholic girl, named Marcella, and he had one daughter, named Lucy. After his dead, Marcella and Lucy moved into the house of the Morton family, Roberts parents. After Robert dead, Marcella and C. were probably having a affair. After C.’s house was burned down, he moved into a shed near the Morton’s farm. That’s also the place were he was arrested. One day earlier two of his companions, Cr. and Sk., were arrested at the house of the parents of Sk., but C. could escape. After a few hearings, Cr. and Sk. betrayed C., so he could be arrested too. When the police arrived at the Morton’s farm, it was still very quiet. The family wasn’t at home. The only two persons present in the house were Marcella and Lucy. C. was still sleeping in the shed. He didn’t try to escape: he didn’t even offer resistance to the police! He listened very calm to his charge and then almost ran to the police-car. He’ll probably get a lighter punishment than the other two suspects, because he only was the driver of the car, not the murderer. Because his arrest was kept secret, there are no pictures. Categorie B opdracht 4. Robert en Marcella hebben verschillende religieuze achtergronden. In Noord Ierland is er al jaren een soort oorlog aan de gang tussen de katholieken en de protestanten. 58% van de bevolking is protestant, 25% is katholiek. De IRA (Irish Republican Army; Iers Republikeins Leger) werd in 1919 als katholieke nationalistische terreurorganisatie in Noord Ierland opgericht. De IRA pleegt overvallen en aanslagen en heeft als doelen de verdrijving van de Britse bezettingsmacht uit Noord Ierland en de aansluiting van Noord Ierland bij de republiek Ierland. De politieke vleugel van de IRA is de Sinn Fein Partij. Sinds 1993 doet men extra moeite om tot een vreedzame oplossing van het conflict in Noord Ierland te komen, maar een mogelijke wapenstilstand wordt vaak weer verstoord door een aanslag. Er is ook een protestante actiegroep, onder leiding van dominee Paisley. De protestanten die in Noord Ierland wonen zijn van mening dat Noord Ierland wel degelijk bij Groot-Brittannië hoort. De huidige geografische situatie is volgens hen dus de enige juiste is, de IRA zit helemaal fout. In het boek Cal is Robert protestant en zijn vrouw Marcella is katholiek. Dit is heel belangrijk voor de plot van de roman: als Robert katholiek zou zijn geweest was hij (waarschijnlijk) nooit door de IRA doodgeschoten en was Cal dus niet medeplichtig aan zijn dood geweest. De ouders van Robert hadden niet zoveel problemen met het huwelijk van hun zoon. Nadat Robert doodgeschoten is door de IRA kan Marcella bij haar (protestante) schoonouders intrekken, al voelt ze zich daar niet altijd op haar gemak. Háár ouders hadden veel meer problemen met het huwelijk. Als Robert en Marcella beiden protestant geweest zouden zijn, zou de aanslag misschien wel gepleegd zijn, maar dan had Marcella niet bij haar schoonouders in hoeven trekken: haar ouders zouden het huwelijk dan wel geaccepteerd hebben. Cal had haar dan ook niet op deze manier leren kennen. Shamie en Cal wonen als katholieken in een protestante buurt. Ze worden constant bedreigd, maar laten zich niet wegpesten. Vooral Shamie is hier te trots voor. Ze verlaten hun huis en de wijk pas als hun huis door een aanslag afgebrand is. Een ander detail waaruit deze trots naar voren komt, is dat Shamie teleurgesteld is over het ontslag van Cal, omdat er al zo weinig katholieken in het slachthuis werken!