Feuchtgebiete door Charlotte Roche

Beoordeling 8.1
Foto van Cees
Boekcover Feuchtgebiete
Shadow
  • Boekverslag door Cees
  • Docent | 3514 woorden
  • 15 oktober 2008
  • 32 keer beoordeeld
Cijfer 8.1
32 keer beoordeeld

Boek
Vertaald als
Vochtige streken
Auteur
Charlotte Roche
Genre
Erotische roman
Psychologische roman
Liefdesroman
Taal
Nederlands
Vak
Eerste uitgave
2008
Pagina's
224
Geschikt voor
bovenbouw havo/vwo
Punten
1 uit 5
Oorspronkelijke taal
Duits
Literaire thema's
Vrouwenemancipatie,
Familiebetrekkingen,
Maatschappijkritiek,
Moeder-dochterrelatie,
Seksualiteit

Boekcover Feuchtgebiete
Shadow
Feuchtgebiete door Charlotte Roche
Shadow
Gebruikte editie

Eerste druk: 2008
Gebruikte druk: 1e
Vertaling: Marcel Misset
Aantal bladzijden: 216 (ingenaaid)
Uitgever: De Bezige Bij te Amsterdam

Gegevens voorkant

Op de rode voorkant staat slechts een afbeelding van een pleistertje.

Genre

De grote vraag is of “Vochtige streken” een pornografische roman is of een psychologische roman over een jonge vrouw in ontwikkeling die haar mening geeft over seksualiteit en hygiëne.

De flaptekst

Charlotte Roche schreef met Vochtige streken een uitgesproken roman, met in de hoofdrol een even openhartige als kwetsbare heldin. Vooruitstrevend en expliciet, maar ook dapper en ontroerend.

‘Hygiëne wordt door mij met een kleine letter geschreven.’

Na een mislukte poging om haar intieme delen te scheren, ligt de achttienjarige Helen op de afdeling interne geneeskunde van het Maria Bijstand Ziekenhuis. Ze koestert de hoop dat haar gescheiden ouders aan haar ziekbed nader tot elkaar komen en met dit doel voor ogen probeert zij haar verblijf in het ziekenhuis zo lang mogelijk te rekken. Omgeven door medische instrumenten en zoemende machines overdenkt ze op onverbloemde wijze de uitzonderlijke gaven van het vrouwelijk lichaam.
In Vochtige streken komen de laatste taboes van ons tijdperk aan bod. Moedig, radicaal en provocatief rebelleert Charlotte Roche tegen hygiënegekte, de steriele esthetiek van de vrouwenbladen en de gestandaardiseerde omgang met seksualiteit en het vrouwelijk lichaam.
Vochtige streken heeft in Duitsland veel opschudding veroorzaakt en een debat over de vrouwelijke seksualiteit op gang gebracht. Al binnen enkele maanden na verschijning gingen er van deze spraakmakende roman meer dan zevenhonderdduizend exemplaren over de toonbank.

Motto en opdracht

Het boek heeft geen motto. Wel wordt voor het eigenlijke verhaal begint een korte proloog gegeven over de ouders van de hoofdfiguur. De vertelster hoopt dat de ouders later weer bij elkaar zullen komen.
Er is geen opdracht.

Structuur en verhaalopbouw

Het verhaal wordt opgebouwd in een aantal ongenummerde en ongetitelde relatief korte hoofdstukken. Het beschrijft de ziekenhuisopname van de 18-jarige Helen Memel, die met een akelige wond aan haar anus in het ziekenhuis is opgenomen. Ze geeft in het verhaal haar visie op vrouwelijke seksualiteit, haar lichaamssappen, hygiëne, menstruatie, masturbatie etc.
In een aantal hoofdstukken geeft Helen ook aan wat er in het verleden is gebeurd. Zo is er een flashback waarin ze als jong meisje ontdekt dat haar moeder en broertje omgekomen zouden zijn bij een zelfmoordpoging door middel van het opendraaien van de gaskraan, wanneer Helen niet op tijd thuis was gekomen.

Perspectief

De ik-vertelster is een 18-jarige vrouw. Deze Helen Memel ( volgens de schrijfster voor 70 % autobiografisch afgeleid van Charlotte Roche) Ze beschrijft vanuit het standpunt van een jonge vrouw de meest walgelijke situaties met betrekking tot seksualiteit, menstruatie en andere lichamelijke situaties. Ze vertelt in de o.t.t. wanneer ze over haar ziekenhuisopname praat. Wanneer ze een flashback oproept, wordt deze bijna vanzelfsprekend in de o.v.t. verteld.

Titelverklaring

“Vochtige streken “ (Duitse titel “Feuchtgebiete”) verwijst voornamelijk naar het vrouwelijk geslachtdeel en de anus van Helen, waar enige nattigheid aan te pas komt.
Op blz. 52 is een verwijzing naar de titel: Hij maakt zijn handen nat en bevochtigt een groot deel van mijn onderlichaam. Van mijn navel naar beneden, links en rechts tot op mijn dijen, dan tussen de schaamlippen door tot aan mijn kontgaatje en nog verder tot aan mijn stuitje. Hij bekijkt mijn bloemkool nauwkeurig. Een scheerhindernispatroon. Dan spuit hij scheerschuim op de vochtige plekken. Het prikkelt lekker op mijn schaamlippen. Behalve dat de titel in deze passage aan de orde komt, geeft het citaat ook aan hoe het woordgebruik van Roche in een groot deel van deze roman is.

Tijd en decor

Er is sprake van een moderne, eigentijdse roman. Het is zomer wanneer Helen Memel in het ziekenhuis wordt opgenomen. Maar verder worden er geen jaartallen genoemd. Wanneer ze op bezoek is bij vrouwelijke hoeren, moet ze betalen in euro’s. Ook haar sterilisatie op 18-jarige leeftijd heeft ze in euro’s moeten betalen, wat in ieder geval inhoudt dat er sprake moet zijn van een verhaal na 2002.
Het decor is een Duits ziekenhuis, maar het wordt niet duidelijk in welke stad dat ziekenhuis staat.

Samenvatting van de inhoud

In het eerste hoofdstuk geeft de 18-jarige vrouwelijke hoofdfiguur Helen Memel meteen dat ze sinds haar jeugd last heeft van aambeien. Omdat ze haar anus bij het kaalscheren heeft beschadigd, zal ze een operatie door hoogleraar Notz moeten ondergaan. Die zal meteen het trosje aambeien weghalen, dat aan een bloemkooltje doet denken. Het is de start van een onsmakelijk verhaal over aambeien, een bloedende anus, anale seks, masturbatie, menstruatie.
Wanneer Helen uit de narcose wakker wordt, merkt ze dat ze van onder een flinke wond heeft. Ze wordt eerst verzorgd door de verpleger Robin, die haar bovendien wil helpen door op haar verzoek foto’s van haar geopereerde anus te maken. Het ziet er afschrikwekkend uit.
Helen vertelt de lezer over haar ervaringen met anale seks (met of zonder chocodip: een onsmakelijk toetje met fecaliën) en ze geeft de lezeressen een korte cursus hoe chocodips door middel van een anale douche kunnen worden voorkomen. Bij mannen moet elke positieve gedachte daaraan door het lezen van deze passage toch meteen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Ook vertelt ze over een blindedarmontsteking die ze heeft geveinsd omdat ze een repetitie Frans wilde ontlopen..

Verder heeft Heleen een hekel aan de hygiënische voorschriften waaraan vrouwen door middel van de reclame in de tijdschriften worden onderworpen. Vrouwen mogen blijkbaar niet ruiken in hun kruis, vandaar dat er geparfumeerde inlegkruisjes te koop worden aangeboden. Maar dat vindt Helen maar niets. Ook als je orale seks met een man hebt, moet je gewoon lekker jezelf kunnen zijn (en dus mogen stinken) Als bewijs dat het allemaal niet zo vies is, bevochtigt ze haar vinger in haar geslachtsdeel (het wordt in het boek met andere bewoordingen aangegeven) en smeert ze de vloeistof achter haar oor, zoals andere vrouwen
dat met parfum doen. Heleen is trouwens gek op producten van haar eigen lichaam, want met evenveel gretigheid stopt ze snot, oorsmeer, korstjes van geronnen bloed, huidschilfers, sperma en smegma in haar mond. Maar gek genoeg doet ze weer niet aan nagelbijten.
In het ziekenhuis denkt ze terug aan de situatie van vroeger toen ze eens was thuisgekomen en
haar moeder en broertje leken te slapen. Aangezien ze een sterke gaslucht had geroken, had ze de ramen open gezet en daarmee de zelfmoordpoging van haar moeder kunnen voorkomen. Tussen die moeder en haar botert het trouwens niet zo. Helens vader (een vrij zwijgzame wetenschapper) en moeder zijn gescheiden en haar moeder wil niet tegelijkertijd met haar vader op bezoek komen. De grote wens van Helen echter is dat haar ouders weer bij elkaar komen, maar haar pogingen om het ziekenhuisbezoek voor hen samen te regelen, lopen op niets uit. Daarom probeert ze haar verblijf in het ziekenhuis te verlengen. Ze bestelt zelfs een pizza en krijgt de verpleegster zover dat ze die beneden gaat ophalen.
Soms zijn scènes wel humoristisch beschreven: bijvoorbeeld de scène waarin ze een jonge man (Kanell) ontmoet die haar wel wil kaal scheren over haar hele lichaam, maar geen seks met haar wil omdat ze te jong is. Maar tegelijkertijd zijn passages echt te smerig om nog leuk gevonden te worden. Wat is er de lol van om te lezen dat ze mannen wil choqueren dat ze een bebloede tampon aan de stang in de lift onder het toetsenbord hangt? Wat is er de lol van dat je een passage beschrijft waarin pubermeisjes elkaars tampon ruilen en weer inbrengen in hun eigen lichaam? Ben je dan ouderwets als je dit smerig vindt? Een van de verpleegsters (Margarete) is op en top verzorgd en daarom heeft de vertelster een grote hekel aan haar,.
Vervolgens beschrijft Helen ook een aantal masturbatiescènes terwijl ze in het ziekenhuis is, vertelt ze aan de verpleger Robin een verhaal hoe ze met een groot geknipt gat in haar slip naar de disco ging, opdat de mannen later die avond zouden weten dat de vrijpartij die avond opgezet pandoer was. Maar het wordt volgens mij nog steeds geen pornoliteratuur, omdat de scènes in tegenstelling tot de verhalen in die laatste categorie niet erotisch opwindend beschreven zijn.
Ik kreeg als lezer meer medelijden met het eenzame meisje dat wanhopig al op jonge leeftijd naar minnaars zoekt en het daarom met jan en alleman doet. Een meisje dat bovendien niet in de situatie wil komen,waarin haar moeder terechtkwam en dat dus al op 18-jarige leeftijd op eigen verzoek gesteriliseerd is in hetzelfde ziekenhuis.
Har vurige wens is dat haar ouders weer bij elkaar komen en die kans is het grootst wanneer ze hen bij elkaar kan brengen in het ziekenhuis. Dus moet ze daar zo lang mogelijk zien te blijven en moet de wond open worden gehouden. Haar vader neemt op één van zijn bezoeken een aambeienkussentje mee, maar van een verpleegster hoort Helen dat dit juist niet goed voor haar is. Ze houdt de wond dan bloedend open door zelf op het voetpedaal van het ziekenhuisbed de wond open te scheuren. Dat noopt tot een spoedoperatie van dokter Notz, omdat ze als een rund begint te bloeden. Die gaat met behulp van een ruggenprik en Helen wordt aan de onderkant nu gehecht. Ze heeft wel pijnstillers nodig.
Haar ouders zijn helemaal niet op de spoedoperatie afgekomen en ze komt tot het besef dat het niet veel zin heeft nog langer in het ziekenhuis te blijven. Ze vraagt aan haar broer of die wat spullen wil komen brengen en deze Toni doet dat. Ze haalt met hem nog eens het zelfmoordincident van haar moeder en hem op, waar Toni niet gelukkiger van wordt.
Dan komt ze tot de conclusie dat ze maar beter kan weggaan. Ze vraagt Robin de verpleger of ze bij hem mag komen wonen, omdat ze niet meer terug wil naar haar moeders huis. Die stemt erin toe en ze verlaat met hem het ziekenhuis.
Thematiek

Uit interviews met de schrijfster Charlotte Roche valt op te maken dat ze taboes wil doorbreken. Taboes over seksualiteit, taboes over de druk die aan vrouwen wordt opgelegd om zo hygiënisch mogelijk door het leven te gaan. Helen Memel doet moeite om zo onfris als waar mogelijk is over te komen en dat lukt haar goed. De beschrijving van haar trosje aambeien (op zich al een flink taboe) is daarbij een goede binnenkomer in de roman. Ook op anale seks rust een zeker taboe en met vrij plastische maar grove beschrijvingen probeert de schrijfster dat taboe te doorbreken. De manier waarop ze de “chocodip” beschrijft, is vrij onsmakelijk. Op die manier kun je wel stellen dat er geen sprake is van een pornografische roman, want dit soort passages werkt zeker niet lustopwekkend.

Ook andere hygiënische omstandigheden stelt ze aan de kaak: het scheren van okselhaar en het gebruik van geparfumeerde inlegkrisjes. Taboedoorbrekers moeten altijd verder gaan dan wat normaal is, maar ik vraag me af of de passages met de zelfgemaakte tampons en de smerige daden die Helen ermee uithaalt de vrijheid van de moderne vrouw vergroten.
Waardering

Ik denk niet veel docenten het hun leerlingen zullen toestaan om `Vochtige streken`van Charlotte Roche op de literatuurlijst te plaatsen. Slechts met veel afstandelijke humor en cynisme kan een docent Duits `met goed fatsoen` het boek overhoren bij zijn leerlingen en dan nog zal de gêne in het gesprek op de achtergrond aanwezig blijken. Of kan dan ook een taboe doorbroken worden?

Ik wil niet beweren dat `Vochtige streken` pornografische literatuur is, maar ik kan het boek ook onmogelijk indelen bij literatuur met een grote L. Daarvoor is het verhaal op zich te dun. Het gaat allemaal te veel over de hygiëne en de seksualiteit van de vrouw, terwijl er verder geen al te grote thema’s worden uitgewerkt. De lijn met de ouder-kindrelatie wordt mager beschreven.
De hoge verkoopcijfers in Duitsland zijn m.i. niet anders te verklaren door de taboedoorbrekende inhoud. Het is maar de vraag of het boek in Nederland dezelfde successen zal boeken. Ik vond het geen geweldige roman. ( 1 punt)
Recensies

In het Vlaamse dagblad De Standaard on line zegt Dorien Knockaert over het boek: Maar intussen kochten al wel bijna een miljoen mensen het boek in het Duits. Bij de verschijning van de Nederlandse vertaling klinkt tot nu toe vooral bewondering. Roche heeft een krachtige stijl die charmeert. Haar statement komt over. En zelfs Opzij, het Nederlandse feministische maandblad dat zijn okselhaar al sinds de jaren zeventig laat staan, vindt het goed. Daarmee krijgt Roche het in de Lage Landen wellicht minder lastig dan aan het thuisfront, waar ze de confrontatie moest aangaan met de Duitse opperfeministe Alice Schwarzer, een heftige tegenstandster van porno en masochisme. 'Het feminisme van de eerste generatie wist altijd precies hoe vrouwen zich moesten gedragen', liet Roche zich daarover in Der Spiegel ontvallen. 'Die zekerheid hebben wij niet. Ik heb geen idee waar goed gedrag voor vrouwen ophoudt en waar slecht gedrag begint. Ik wil alleen dat vrouwen de vrijheid hebben om hun weg te kiezen.'

In het NRC verscheen een recensie van Anneriek de Jong op donderdag 9 oktober 2008. De schrijfster, eens presentatrice van een hip tv-programma, strooit kwistig met kreten als ‘Klote zeg!’, ‘Shit’ en ‘Mooi niet’ terwijl ze onnodige herhalingen of melige uitweidingen gewoon heeft laten staan. Een literair meesterwerk is Vochtige streken (Duits: Feuchtgebiete) dus niet – en dat verklaart een deel van het succes. Mensen die anders nooit boeken lezen, lezen dit boek wel. Hun reacties op websites als Amazon.de verraden dat zij door Roche zijn geraakt. […..]Het verhaal heeft je bij de strot gegrepen ondanks de stilistische manco’s. Wat Roche goed beheerst is de inzet van komedie-elementen. Je kunt lachen om de bizarre pech van de protagoniste en om de groteske overdrijving van haast alles. Dat werkt. En het werkt de seksuele opwinding bij het lezen tegen. Helens monstrueuze kontwond zal zelfs sadisten geen erectie bezorgen. Je huilt en je lacht – om een klein meisje met een grote bek.
In het AD van vrijdag 10 oktober 2008 noemt Menno Schenke een “vies boek van een vies mens.” Vochtige streken is een vies boek. Hoofdrolspeelster Helen Memel van 18 jaar oud ligt in een ziekenhuis, omdat ze bij het scheren van haar onderlichaam een wond aan haar anus heeft veroorzaakt. Die is ontstoken geraakt en ze moet worden geopereerd.

Roche wijdt zich aan het tot in detail en humorloos beschrijven van aambeien als bloemkolen, poep en pies, vaginale afscheiding, klysma’s, gebruikte tampons, groezelige seks, gepeur in holtes en vooral veel vies ruikende zaken en vies gedrag. Niet voor niets merkt Helen tegen de lezer op: ‘Hygiëne vind ik totaal onbelangrijk.’[….]Is Vochtige streken porno? Nee, want het verhaal van Helen Memel wordt nergens opwindend. Literair dan? Nee, ook niet, want het laagje over de scheiding van Helens ouders, haar vriendjes en haar hoerenbezoek is flinterdun.
Charlotte Roche heeft met Vochtige streken slechts een persoonlijk taboe van zich afgeschreven. Bah, wat vies!

Over de schrijfster

Charlotte Roche (1978) werd in Engeland geboren, maar groeide op in Duitsland. Daar verwierf ze al snel grote bekendheid als presentator voor diverse televisiezenders. Ze werd voor haar televisiewerk onderscheiden met de Grimme-Preis en de Bayerische Fernsehpreis. Charlotte Roche woont in Keulen met haar man en kind.

Bijlage

In het Belgische weekblad Humo van 7 oktober 2008 verscheen een interview met de Duitse schrijfster over haar opzienbarende boek.

Er is overal seks, maar verkeerde seks'

'Aambeien en sperma, dat zijn mijn onderwerpen. I love it!' Charlotte Roche, de schrijfster van 'Vochtige streken'.
Zolang ik kan denken, heb ik aambeien... Mijn aambeien zien er heel apart uit. In de loop der jaren zijn ze steeds meer naar buiten gestulpt. Rondom de rozet zitten nu wolkvormige stukken huid die eruitzien als de tentakels van een zeeanemoon... Maar als iemand van mij houdt of gewoon op me geilt, mag zo'n bloemkool niets uitmaken. Ik heb trouwens al jaren, vanaf mijn vijftiende tot nu, mijn achttiende, zeer succesvol anaal verkeer.

Geef toe. Als opener van een boek kan dit tellen. Je denkt toch minstens: 'En wat gaat er nu komen?' Dat dachten bijna een miljoen Duitsers in ieder geval, en ze maakten zo van 'Vochtige Streken', het debuut van Charlotte Roche (30) een bestseller. Misschien zit door de preutse Duitse natuur ingegeven verontwaardiging en nieuwsgierigheid daar voor iets tussen, maar mij prikkelde Roches directe proza toch ook tot van alles. Ik voelde me onder andere betrapt: de raffels van mijn bikinilijn waren net weer met hars weggescheurd, en ook mijn oksels waren mooi kaal toen ik las: 'Omdat mijn kont er bij seks kennelijk ook bij hoort, is hij ook onderworpen aan die modieuze scheerdwang, net als mijn kutje, mijn benen, mijn oksels, het gebied rond mijn bovenlip, allebei mijn grote tenen en ook mijn wreven... Vroeger was ik ongeschoren heel gelukkig, maar ooit ben ik met die onzin begonnen en nu kan ik er niet meer mee ophouden.'
Charlotte Roche draagt het haar in een keurige vlecht, knoopt haar jurkje dicht tot onder aan de kin, maar haar ogen dagen je uit van de eerste minuut, en ons hele gesprek wipt ze op en neer van aanstekelijk plezier.
Charlotte Roche «Het is allemaal begonnen met die vreselijke geparfumeerde inlegkruisjes. Elke keer als ik de reclame daarvoor zag, dacht ik: 'Waarom moeten vrouwen vechten tegen hun geuren? En waarom moeten wij zo haarloos zijn? Waarom moet alles wat natuurlijk is eigenlijk weg?' Het is bijna een oorlog: we vechten de hele tijd een oorlog uit tegen ons eigen lichaam. En dan vraag ik me af: waarom? Zo ben ik. Dat doe ik bij alles. En ik ga dat dan ook uitzoeken.»
HUMO Een beetje zoals je hoofdpersonage Helen. 'Ik heb van papa geleerd dingen tot op de bodem uit te zoeken,' zegt ze. Hij is wetenschapper.

Roche «Mijn vader is dat ook. Ja, Helen Memel is voor zeker 70% mij.
»Je weet, ik heb een televisieprogramma, gepresenteerd (op de Duitse concurrent van MTV, red.) en dat ben ik op een gegeven moment eens mét okselhaar gaan doen - ik had het er expres voor laten groeien. Gewoon om te weten wat er dan gebeurt. Nu, wat ik toen allemaal over me heen kreeg! 'Vieze bitch! ' 'Gore slet!'... En vooral van vrouwen, hè. Vrouwen zijn meedogenloos voor elkaar. Zij dwingen je constant te denken: 'Oei, ik stink! Oei ik ben te behaard!' Daar wou ik mezelf van bevrijden toen ik begon te schrijven: daarom heb ik een alter ego die lekker stinkt - zelfs door haar broek heen - haar eigen smegma onder haar nagels bewaart en opeet, en haar aambeien koestert. En dus volkomen vrij is.»

HUMO Je deed in dat programma wel vaker onverwachte dingen, zoals tijdens je interview met Robbie Williams, dat je in één klap beroemd maakte.

Roche «Ja, hij was nauwelijks wakker, en zat volgens mij onder de psychofarmaca . Ik vroeg 'm ook iets heel slooms: 'Naar welke muziek luister je in de auto?' Hij zei: 'Naar mijn eigen muziek.' 'Wat?!' zei ik toen, 'Dat is zoals je eigen sperma drinken.' Ja, en toen schoot hij wakker, werd het gesprek heel spannend en had ik in Duitsland inderdaad opeens een naam.»

HUMO Hoe kom je daar nu op, om dat te zeggen?

Roche «Ik kan dat niet uitleggen. Ik wil dan entertainen, en ik volg mijn buikgevoel. Ik flap er gewoon iets uit en dat heeft dan bijna altijd te maken met het lichaam, aambeien of sperma. Dat zijn mijn onderwerpen. I just love it!

»Dingen doen die opvallen, is natuurlijk voor mij. Omdat ik altijd opviel, of niet bij de groep hoorde: ik was op school de enige buitenlander (haar ouders zijn Brits) en ik was het eerste kind van wie de ouders scheidden. Dan ga je je heel snel vragen stellen, en je durft ook makkelijk raar te doen zonder dat je bang bent daarvoor gestraft te worden: voor jou is het normaal om raar te zijn en overal buiten te vallen.

»En dus liet ik mijn okselhaar groeien. Zomaar. En dat leerde me weer heel veel over de samenleving en hoe gek iedereen is, hoe streng en hard vrouwen voor elkaar zijn. Ik heb veel nagedacht over het feminisme - mijn moeder was feministe, maar echt zo eentje van de oude garde. Vandaar. Mijn theorie is dat al die moderne vrouwen die er zo zelfverzekerd uitzien en werken en alles kunnen, wel vinden dat ze het feminisme niet meer nodig hebben, maar in feite nog steeds heel erg verkrampt en onvrij zijn, vooral op seksueel gebied. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld niet zeggen wat ze lekker vinden, ze weten niet precies wat hen opwindt. Ik weet het ook niet. Als een man mij vandaag zegt: 'Ik wil jou bedienen, ik doe seksueel voor jou nu alles wat je wilt. Zeg het maar? Wat moet ik doen?' Dan zou ik niet verder komen dan: 'Euh....' Ik zou me geen raad weten. Mannen zijn daarin zoveel beter, die weten precies waar ze geil van worden.»

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.