Der Zug war pünktlich door Heinrich Böll

Hoofdthema Andreas, een Duitse soldaat, is tijdens de oorlog gewond geraakt. Nu hij weer genezen is moet hij met de trein terug naar het front in Polen. Hij stapt met grote tegenzin de trein in, omdat hij denkt dat hij snel zal sterven en geen toekomst meer voor zich ziet. De trein zit vol soldaten, en Andreas maakt daar gedurende de lange reis meerdere vrienden. Eén daarvan is der Unrasierte, die hij later zal leren kennen als Willi. Willi gaat weer terug naar het front, omdat hij bij thuiskomst zijn vrouw betrapte met een Russische man. Hij heeft daarom al het geld van zijn hypotheek meegenomen, en wil het allemaal uitgeven, omdat hij toch niet meer lang te leven heeft. De andere soldaat die Andreas leert kennen is der Blonde. Gedurende de reis verdrijven de drie de tijd met kaarten, slapen, en drinken. Andreas ervaart de reis als een dodenreis en probeert zich een beeld te maken van de plaats waar hij (denkt dat hij) sterven zal en bidt. Omdat der Unrasierte en der Blonde naar dezelfde streek als Andreas moeten, nemen ze alledrie hetzelfde traject. Na de halte Przemysl reizen ze samen door naar Lemberg. Willi is daar bekend, en trakteert de jongens op een diner en een was- en knipbeurt. Willi hoopt illegaal een stempel te kunnen regelen waarmee ze met een burgertrein door kunnen reizen, aangezien zo’n trein veel comfortabeler is. Deze stempel komen ze halen in het Stempelhuis. Dit blijkt een huis te zijn waar je niet alleen aan stempels kan komen, maar ook aan hoeren. Willi trakteert der Blonde en Andreas op een hoer (van het geld van zijn hypotheek), maar daar heeft Andreas eigenlijk weinig zin in. Hij wil wel graag een grammofoonplaat kopen die gedraaid wordt, maar dat mag alleen als hij er een meisje bij neemt, en zo geschiedt. Omdat hij zo geinteresseerd is in muziek, geven ze hem de ‘Opersängerin’. Dit is een vrouw van dezelfde leeftijd als Andreas, die zo genoemd wordt omdat ze piano heeft gespeeld aan het conservatorium. Haar echte naam blijkt Olina te zijn, en Andreas kan het al meteen goed met haar vinden. Hij heeft weinig behoefte om met haar naar bed te gaan, en daarom begint ze piano voor hem te spelen. Andreas bewondert haar, en beseft zich dat zij de enige is die hij ooit echt heeft liefgehad. Hij begint zijn hart bij haar uit te storten, en vertelt haar dat hij binnenkort zal sterven. Olina schrikt en denkt dat Andreas een beetje gek is, maar na een tijdje beseft ze dat dat niet zo is. Wanneer Andreas’ tijd met haar is afgelopen, doen ze er zelfs alles aan om die nog wat te rekken, door extra te betalen. Olina wil zelf ook weg uit het bordeel en belooft dat ze met Andreas zal vluchten. Samen met Willi en der Blonde verstoppen ze zich in de auto van een generaal. Tijdens het rijden wordt de auto plots beschoten, en de wagen vliegt in brand. Andreas komt bij op straat en voelt het bloed van Olina op zijn gezicht druppelen. Hij merkt al niet meer dat dit bloed zich vermengt met zijn eigen tranen. De Personen Andreas

Hij is de hoofdpersoon van het verhaal, en hij heeft eigenlijk een hekel aan de hele oorlog. Hoewel hij een Duitse soldaat is, bidt hij voor alle Joden: “Dabei denkt er an Czernowitz, und er betet besonders für die Czernowitzer Juden und für die Lemberger Juden, und in Stanislau sind auch sicher Juden, und in Kolomea... dann noch einmal ein Vaterunser, und dan ein eigeness Gebet” (pag. 34) Hele uren is hij aan het tobben in de trein over de oorlog, maar onderneemt daarbij geen actie om zichzelf van de dood te redden. “Draußen ist es ganz hell, aber an diesem Tage scheint die Sonne nicht durchzukommen, irgendwo in den dicken grauen Wolkenmassen schwebt ein heller Fleck, der sanftes graues Licht durchrinnen macht und die Wälder beleuchtet, ferne Hügel... Dörfer und die dunkelgekleideten Gestalten, die die Augen beschatten, um dem Zuge nachzusehen. Galizien... Galizien... Er bleibt so lange auf dem Klo, bis man ihn von außen durch heftiges Getrommel und wüstes Schimpfen heraustreibt.” (pag. 45) Willi
Willi is de oudste van de drie en werpt zich dan ook op als de leider van het driemanschap. Hij trakteert de anderen eerst van spul dat hij van de Wehrmacht gestolen heeft: “Willi packt aus und legt alles fein säuberlich auf zwei Haufen. ‘Für drei Tage’ sagt er. Das ist für jeden ein ganzes Brot, ein großes Stück Kochwurst, deren Umwickelpapier naß geworden ist von dem Saft, das heraustropft.” (pag. 52) Later trakteert hij vaker, van het geld dat hij van zijn hypotheek heeft meegenomen. Omdat hij ouder is en steeds trakteert, behandelt Willi Andreas en der Blonde vaak als zijn kinderen: “ ‘So Kinder’, sagt Willi, ‘tut mir leid, wir müssen aufbrechen. War schön hier, nicht wahr? ’. “ (pag. 78) Der Blonde
Der Blonde is vooral een flat character. Hij is meer in ’t boek geschreven als opvulling, en heeft dan ook weinig karakter. Der Blonde nodigt Andreas aan het begin van het verhaal uit om mee te komen kaarten, waardoor Andreas ook Willi leert kennen. Der Blonde is vaak bezopen, en (op het eerste gezicht) een beetje een boerenpummel: “Wie sanft und liebevoll der Blonde mit dem Unrasierten umgeht! Ich hätte das diesem weichen Lümmel gar nicht zugetraut.” (pag. 19) Olina
Olina heeft aan het conservatorium gestudeerd, maar is daarmee gestopt toen de oorlog begon. Vanaf dat moment is haar toekomst in het water gelopen, en is ze in de prostitutie terecht gekomen: “ ‘Dann kam der Krieg... ach, da war ein Garten hinter dem Konservatorium, so ein wunderbarer Garten, da waren Bänke und Lauben, und manchmal hatten wir Feste, da wurde musiziert und getanzt... einmal ein Mozartfest... ein wunderbares Mozartfest. Mozart konnte ich auch schon ganz gut spielen. Nun, es kam eben der Krieg!’ ” (pag. 88) Olina maakt het gevoel in Andreas weer los, en Andreas beseft zich dan dat er nog veel meer is dat hij wil meemaken, en dat hij nu toch echt zal moeten vluchten als hij niet wil sterven. Eigen Mening Het boek is goed geschreven. Ik weet niet of het de bedoeling van de schrijver was, maar hij is er in geslaagd om de treinreis even sloom weer te geven zoals die in het echt zou zijn. Een minpuntje vind ik dat Andreas tijdens de reis steeds voor alle Joden bidt (dit is ongetwijfeld gedaan om de lezer met hem te laten sympathiseren), want in de realiteit zullen er maar weinig Duitse soldaten mee hebben gevoeld met deze groep mensen. Het verhaal is op dit punt dus een beetje ongeloofwaardig.