Das Brandopfer door Albrecht Goes

Titel: Das Brandopfer
Auteur: Albrecht Goes
Uitgeverij: Meulenhoff, Amsterdam.
Druk: Zesde druk.
Jaar van gelezen druk: 1973
Jaar van eerste druk: 1954
Genre: Psychologische novelle

Samenvatting:

Eind jaren dertig wordt de slagerswinkel van de familie Walker aangewezen als Jodenwinkel. Hierna kunnen alle Joden uit de stad alleen nog in deze winkel hun vlees ophalen en dan nog alleen op vrijdag tussen vijf en zeven ‘s avonds. Deze tijd is uitgekozen omdat dit ontzettend onhandig uitkomt voor de sabbatvierende Joden.
Herr Walker moet gelijk vanaf het begin van de oorlog meevechten. Hierdoor blijft Frau Walker alleen achter en komt zij in contact met de Joden, die zij steeds beter leert kennen. Veel van deze mensen moet een twee uur-lange tocht te voet afleggen voordat ze haar slagerij bereikt hebben. Wat ze kunnen kopen voor de bonnen is veel te weinig.
Als de oorlog voorbij is neemt Frau Walker een huurder in huis. Hij vindt haar in het begin maar raar, ook omdat ze een lidteken van een brand op haar gezicht heeft, en als hij op een avond bij haar langs gaat ziet hij een Joods boek in haar kast staan. Hij vraagt haar hoe ze daaraan komt, en ze begint te vertellen totdat ze door een klant wordt onderbroken.Een paar dagen later komt Sabine Berendson langs. Zij is haar niet-joodse moeder vlak voor het einde van de oorlog verloren en werkt tegenwoordig in de bibliotheek. Ook Sabine vertelt wat over haar verleden. Wanneer ze weer naar huis wil gaan, komen ze Frau Walker tegen. Het blijkt dat zij Sabine en haar vader al kent. Sabine wilde haar vader een brief schrijven en hoopte dat Frau Walker zijn naam wist.
Als de verteller even later terugkomt ligt er een brief voor hem in de kast, geschreven door Frau Walker. Hierin staan veel dingen die haar zijn overkomen elke week op vrijdagavond. Haar belevenissen met de Joden en met de SS. Bijvoorbeeld over de zwangere Frau Zalwesky, die haar kinderwagen bij Frau Walker achterlaat omdat ze niet verwacht hem nog te gebruiken. Ze zal binnenkort worden weggevoerd en over haar ongeboren kind is nu al het doodsoordeel uitgesproken.
Negen dagen later krijgt Sabine een brief van haar vader. Daarin vertelt hij onder andere over Frau Walker; Frau Walker wilde haar leven ‘opofferen’, omdat ze volgens zichzelf veel te weinig had gedaan voor de Joodse mensen in haar winkel. Daarom heeft ze haar huis in brand gezet. Maar God nam haar offer niet aan, hij liet haar in leven. Dit gebeurde, doordat de vader van Sabine juist op dat moment langs het huis van Frau Walker liep, en haar heeft kunnen redden uit de brand.

De hoofdpersonen:

Frau Walker:
Zij is de hoofdpersoon van het verhaal; je krijgt steeds stukjes te lezen over hoe zij de oorlog heeft ervaren en wat ze allemaal heeft meegemaakt, hoewel ze in het begin bijna niets loslaat. Ze is getrouwd, maar haar man moet al in het begin van de oorlog gaan vechten. Wat er verder met hem gebeurd wordt in het boek niet verteld.

Der Bibliothekär:
Hij raakt later bevriend met Sabine en heeft een kamer gehuurd bij Frau Walker. Hij vindt haar eerst vreemd, maar later heel aardig. Vanuit zijn perspectief wordt het verhaal verteld.

Sabine Berendson:
Zij is de dochter van een Joodse uitgever. Haar vader had plaatjes van Sabine laten zien aan Frau Walker tijdens de oorlog. Ze heeft haar moeder net na de oorlog verloren. Frau Walker herkent haar nog na al die tijd en de vader van Sabine verteld over de geschiedenis tussen haar en hem.

Berendson:
Hij is de vader van Sabine en hij is ook Joods. Hij heeft Frau Walker uit het brandende huis gered.

Tijd:

Het verhaal speelt zich net na de Tweede Wereldoorlog af. Het beslaat ongeveer twee weken.

Ruimte:

Het speelt zich af in een grote Duitse plaats, welke precies is niet bekend. Het grootste deel van het verhaal speelt zich in en rondom de slagerij van de familie Walker af

Perspectief:

Het boek is geschreven in het ik-perspectief. De ik is der bibliothekar (zijn naam wordt niet genoemd): de huurder van Frau Walker.

Titelverklaring:

Frau Walker probeert de schuld van de Jodenvervolging op zich te nemen. Ze noemt dit ‘Brandopfer’, omdat de Joden vroeger ook een brandoffer voor God hadden. Met dit offer wilden de Joodse mensen vergeving van God krijgen. Dit wilde Frau Walker ook voor haar ‘zonden’, en hierom probeert ze zichzelf op te offeren.

Thema en motieven:

De schuld die Frau Walker voor de Jodenvervolging voelt, is misschien een symbool voor wat veel Duitse mensen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog voelden. Eigenlijk draait dit hele boek om de schuldgevoelens die ze heeft, en daarom denk ik dat dit het thema van het boek is. De schuld is een steeds terugkomend gegeven.

Informatie over de auteur Albrecht Goes:

Albrecht Goes werd in 1908 in Wurttemberg geboren, hij was de zoon van een pastoor. Ook hijzelf koos voor dit beroep. In de Tweede Wereldoorlog werkte hij als pastoor aan het Oostfront.
Albrecht Goes heeft niet erg veel boeken geschreven. Hij heeft een diep gewortelde religieuze liefde voor de mens en hij heeft een groot medeleven voor alles wat de mens overkomen kan. Ook heeft hij de gave zijn bevindingen in heldere en mooie taal uit te drukken. Hij behoort niet tot de mensen die graag op de voorgrond treden.
Hij is behalve boekenschrijver en pastoor ook dichter. Hij vindt dat hij op aarde is om de mensen op Gods bestaan te wijzen en hen eraan te herinneren dat ze gezegend zijn als ze in een hecht gezin mogen opgroeien, maar ook aan de schepping en hoe mooi deze is en aan al het goede in de mens, dat nooit verloren kan gaan.
Zijn medeleven met de vervolgden heeft een duidelijk spoor achter gelaten in zijn werken. (bron: Albrecht Goes – Das Brandopfer)

Beoordeling:

Het lezen van dit boek viel mij bijzonder mee, ik had verwacht dat het me veel langer zou kosten om het boek uit te krijgen. In het begin was het lastig om helemaal te volgen waar het verhaal precies over ging, zeker omdat het boek begint met een grote flashback; er wordt een zin genoemd, en de hele voorgeschiedenis volgt hierna. Toen ik uiteindelijk het boek uit had, en alles begreep, vielen er een hoop dingen op zijn plaats. Wie de verteller eigenlijk is (hij heeft maar een erg kleine rol in het verhaal), wat Sabine voor rol speelt in het verhaal, en wat er precies gebeurd is met de brand. Als je alles uiteindelijk begrepen hebt is het boek zeker een aanrader, omdat er op een begrijpelijke manier uitgelegd wordt hoe Duitse mensen zich ten tijde van en na de Tweede Wereldoorlog gevoeld moeten hebben. De schuldgevoelens die vaak spelen, worden erg aan de orde gesteld. Ook al kan Frau Walker zonder gevaar voor haar eigen leven niets extra’s voor de Joden doen, toch voelt ze zich schuldig.