Zakelijke gegevens
Het boek heet ‘Das Brandopfer’ (wat het brandoffer betekent) en is geschreven door Albrecht Goes. De uitgeverij is Meulenhoff, Amsterdam. Het is de tweede oplage van de zesde druk. Het boek is in 1973 gedrukt, de oorspronkelijke druk vond plaats in 1954. Ik heb een druk gelezen waarbij bijgebonden een Fragen und Wörterverzeichnis zat.
Het is een psychologische novelle, het boek zelf heeft 78 bladzijden.
De eerste regel van het verhaal is: ‘Ende? Nicht, damit der Haβ dauere.’ De laatste regels van het verhaal zijn: ‘Sonst? Nein. Sonst nichts. Ich danke Ihnen. Ich danke Ihnen sehr. Gute nacht.’
Eerste reactie
Ik heb voor dit boek gekozen omdat het als tip in het boek ‘Eldorado’ (hoofdstuk 7, 1940-1960) stond, waar wij op school gebruik van maken op dit moment. Het boek was niet al te dik, en ik vond het handig dat achterin het boek de betekenis van moeilijke woorden, veelal in het Duits, staat omschreven. Dit is makkelijker dan constant met een woordenboek zitten te lezen.
Ik vond het een moeilijk boek om te lezen, maar niet vervelend. Ik vind het al moeilijk om Nederlandse literatuur te lezen, en Duitse al helemaal. Ik heb het gevoel dat ik de ‘achterliggende bedoeling’ van het boek mis.
Verdieping
Korte inhoud:
Eind jaren dertig wordt de slagerswinkel van de familie Walker aangewezen als winkel waar de Joodse mensen uit de stad hun vlees kunnen halen. Hierna kunnen alle Joodse mensen uit de stad alleen nog in deze winkel hun vlees ophalen, en dat alleen op vrijdag tussen vijf en zeven uur ‘s avonds. Deze tijd is uitgekozen omdat dit ontzettend onhandig uitkomt voor de sabbatvierende Joden.
Herr Walker moet gelijk vanaf het begin van de oorlog meevechten. Hierdoor blijft Frau Walker alleen achter en komt zij in contact met de Joden, die zij steeds beter leert kennen. Veel van deze mensen moet een twee-uur lange tocht te voet afleggen voordat ze haar slagerij bereikt hebben. Wat ze kopen kunnen voor de bonnen is veel te weinig.
Als de oorlog voorbij is neemt Frau Walker een huurder in huis. Hij vindt haar in het begin maar raar, ook omdat ze een lidteken van een brand op haar gezicht heeft, en als hij op een avond bij haar langs gaat ziet hij een Joods boek in haar kast staan. Hij vraagt haar hoe ze daaraan komt, en ze begint te vertellen totdat ze door een klant wordt onderbroken.
Een paar dagen later komt Sabine Berendson bij hem langs, net op het moment dat hij Frau Walker om de rest van het verhaal wil vragen. Sabine is haar niet joodse moeder vlak voor het einde van de oorlog verloren en werkt tegenwoordig in de bibliotheek. Ook Sabine vertelt wat over haar verleden. Wanneer ze weer naar huis wil gaan, komen ze Frau Walker tegen. Het blijkt dat zij Sabine en haar vader al kent. Sabine wilde haar vader een brief schrijven en hoopte dat Frau Walker zijn naam wist.
Als de huurder even later terugkomt ligt er een brief voor hem in de kast, geschreven door Frau Walker. Hierin staan veel dingen die haar zijn overkomen elke week op vrijdagavond. Haar belevenissen met de Joden en met de SS.
Bijvoorbeeld over de zwangere Frau Zalwesky, die haar kinderwagen bij Frau Walker achterlaat omdat ze niet verwacht hem nog te gebruiken. Ze zal binnenkort worden weggevoerd en over haar ongeboren kind is nu al het doodsoordeel uitgesproken.
Negen dagen later krijgt Sabine een brief van haar vader. Daarin vertelt hij onder andere over Frau Walker en over de brand waaruit hij haar heeft gered. Frau Walker wou haar leven ‘opofferen’, omdat ze volgens zichzelf veel te weinig had gedaan voor de Joodse mensen in haar winkel. Daarom heeft ze haar huis in brand gezet. Maar God nam haar offer niet aan, hij liet haar in leven.
De hoofdpersonen zijn:
Frau Walker: Zij is de hoofdpersoon van het verhaal en je krijgt steeds stukjes te lezen over hoe zij de oorlog heeft ervaren en wat ze allemaal heeft meegemaakt, hoewel ze in het begin bijna niets loslaat. Ze is getrouwd, maar haar man moet al in het begin van de oorlog gaan vechten. Wat er verder met hem gebeurd wordt in het boek niet verteld.
Der Bibliothekar: Hij raakt later bevriend met Sabine en heeft een kamer gehuurd bij Frau Walker. Hij vindt haar eerst vreemd, maar later heel aardig.
Sabine Berendson: Zij is de dochter van een Joodse uitgever. Haar vader had plaatjes van Sabine laten zien aan Frau Walker tijdens de oorlog. Ze heeft haar moeder net na de oorlog verloren, en gaat na de oorlog op zoek naar haar vader. Ze vindt uiteindelijk via Frau Walker zijn adres, en krijgt een brief van hem waarin de waarheid naar boven komt.
Berendson: Hij is de vader van Sabine en hij is ook Joods. Hij heeft Frau Walker uit het brandende huis gered.
Tijd en ruimte
Het verhaal speelt zich net na de Tweede Wereldoorlog af. Het beslaat ongeveer twee weken. Het speelt zich af in een grote Duitse plaats, welke precies is niet bekend. Het grootste deel van het verhaal speelt zich in en rondom de slagerij van de familie Walker af.
Perspectief
Het is een ik-verhaal, de ik is de huurder van Frau Walker. Maar omdat je ook brieven van anderen te lezen krijgt, verandert die ik ook in Frau Walker en de vader van Sabine.
Schrijfstijl
Ik vond de schrijfstijl vrij moeilijk om te lezen, maar de woordenlijst heeft me hierbij goed geholpen. Verwarrend voor mij waren de vele flashbacks, omdat ik soms niet door had wanneer nu precies op chronologische volgorde iets plaats vond. Ik kon het niet meer plaatsen.
Titel
Frau Walker probeert de schuld van de Jodenvervolging op zich te nemen. Ze noemt dit ‘Brandopfer’, omdat de Joden vroeger ook een brandoffer voor God hadden. Met dit offer wouden de Joodse mensen vergeving van God krijgen. Dit wou Frau Walker ook voor haar zonden, en hierom probeert ze zichzelf op te offeren.
Thema en motieven
De schuld die Frau Walker voor de Jodenvervolging voelt, is misschien een symbool voor wat veel Duitse mensen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog voelden. Eigenlijk draait dit hele boek om de schuldgevoelens die ze heeft, en daarom denk ik dat dit het thema van het boek is. De schuld is een steeds terugkomend gegeven.
Dat dit niet lukt, zou een motief van de schrijver kunnen zijn om te zeggen dat de Duitsers het niet meer goed kunnen maken. Wat gebeurt is, is gebeurt.
Over Albrecht Goes:
Albrecht Goes werd in 1908 in Württemberg geboren, hij was de zoon van een pastoor. Ook hij koos voor dit beroep. In de Tweede Wereldoorlog werkte hij als pastoor aan het Oostfront.
Albrecht Goes heeft niet erg veel boeken geschreven. Hij heeft een diep gewortelde religieuze liefde voor de mens en hij heeft een groot medeleven voor alles wat de mens overkomen kan. Ook heeft hij de gave zijn bevindingen in heldere en mooie taal uit te drukken. Hij behoort niet tot de mensen die graag op de voorgrond treden.
Hij is behalve boekenschrijver en pastoor ook dichter. Hij vindt dat hij op aarde is om de mensen op Gods bestaan te wijzen en hen eraan te herinneren dat ze gezegend zijn als ze in een hecht gezin mogen opgroeien, maar ook aan de schepping en hoe mooi deze is en aan al het goede in de mens, dat nooit verloren kan gaan.
Zijn medeleven met de vervolgden heeft een duidelijk spoor achter gelaten in zijn werken. (bron: Albrecht Goes – Das Brandopfer)
Beoordeling
Ik vond het een mooi, maar ook erg moeilijk boek. Literatuur is voor mij in het Nederlands al niet makkelijk, en in het Duits al helemaal niet.
Het probleem is op zich niet het Duits zelf, maar het gebruik van de vele metaforen. Omdat ik de betekenissen van deze metaforen meestal niet ken, is het voor mij erg moeilijk om in te schatten wat er nu precies mee bedoeld wordt. Enkele van deze metaforen worden achterin het boek wel omschreven in het Duits, maar de meeste niet en dit is een probleem. Hierdoor komt het soms dat ik hele passages van het verhaal mis, wat het moeilijk maakt om de verhaallijn nog goed te kunnen volgen.
Ik vond het wel een uitdaging om een Duits literatuur boek te lezen. Ik vond het ook een leuk boek. Misschien is leuk niet het goede woord, maar is het eerder interessant. Het leven van de mensen is erg aangrijpend, en de manier waarop mensen op de situaties inspringen ook. De vrouw die hoofdpersoon is in dit boek trekt zich het lot van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog erg aan. Zelfs zo erg dat ze uiteindelijk helemaal doordraait en zelfmoord probeert te plegen.
Ik vind het interessant om over de beweegredenen van mensen tot bepaalde acties te lezen. Ik vind het wel jammer dat over de rol en de beweegredenen van de daders van de Tweede Wereldoorlog weinig te weten komt.
Wel is het mooi dat je in dit boek ziet dat geen enkele Duitser tijdens de Tweede Wereldoorlog de kans kreeg om zijn of haar kop in het zand te steken. Je werd er overal mee geconfronteerd.
Al met al vond ik het leuk om dit boek te lezen, maar denk ik dat het toch wel iets te moeilijk voor mij was. Mijn woordenschat en dan vooral in de figuurlijke zin van woorden is te klein.
REACTIES
1 seconde geleden
T.
T.
Hey, bedankt voor het op internet zetten van dit verslag.
Ik had namelijk een deel van het boek niet begrepen.
Dankzij dit verslag heb ik mijn boekverslag compleet kunnen maken!
Groeten Tom
22 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
Weet jij een citaat ui het verhaal van das brandopfer dat het meest typerend is voor het karakter van Frau Walker?
21 jaar geleden
AntwoordenW.
W.
Wat een schitterend uittreksel. Ik heb er met al mijn zintuigen van kunnen genieten! Een heel duidelijk en prachtig ding zeg!
9 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Wooooow. Helemaal goed. Bedaaaaankt
9 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
ALLEMAAL ONVOLDOENDEEE
7 jaar geleden
Antwoorden