Nederlands betoog – Dierentuinen moeten sluiten

Mijn stelling is dat dierentuinen moeten sluiten. Daar bedoel ik alle Nederlandse dierentuinen mee.

Vroeger dacht ik er nog niet zo over na, maar nu ik wat ouder ben realiseer ik me de negatieve kanten van een dierentuin steeds beter, en ik hoop dat jullie aan het eind van mijn betoog ook kunnen inzien dat dierentuinen niet alleen maar voordelen hebben en niet alleen maar vermakelijk zijn.

Sommige landen hebben al besloten dierentuinen te sluiten, zoals Costa Rica. Dit land begon in 2013 al met het sluiten van hun dierentuinen en de dieren vrij te laten of een natuurlijke habitat te geven, zoals bosreservaten. Daarnaast laat Buenos Aires, de hoofdstad van in 2015 ook weten alle dierenparken te sluiten, omdat het ‘niet meer van deze tijd is’. Naar mijn mening moeten dierentuinen in Nederland ook sluiten. 

• Ten eerste kunnen dieren hun natuurlijke gedrag in hun verblijf niet uitvoeren. Dat is wel de belangrijkste regel die de Nederlandse overheid stelt aan het welzijn van de dieren. Maar in dierenparken kunnen zij niet met andere dieren samenleven door de andere setting van hun verblijf, en kunnen ze niet de afstanden rennen die zij in het wild afleggen, en ze kunnen ook niet jagen. Oftewel: ze kunnen hun natuurlijke gedrag niet goed uitvoeren.

• Ten tweede zijn de parken vooral gericht op de commercialiteit en minder op het belang van de dieren. Een dierentuin is in feite een winstgevend bedrijf, waar veel geld mee verdiend word. Het geld dat wordt verdiend wordt niet altijd besteed aan de dieren zelf. Het draait vooral om het vermaak van de bezoekers, dus veel geld gaat bijvoorbeeld naar restaurantjes en speeltuinen voor de bezoekers.

• Ten derde heeft het geen zin om in dierentuinen te proberen om bedreigde diersoorten in stand te houden. Als bijvoorbeeld de natuurlijke leefomgeving van een bedreigd of in het wild uitgestorven dier definitief verdwenen is – de poolkappen gesmolten, de bamboebossen gekapt – of als een dier uitsterft omdat het zichzelf als soort niet in stand kan houden, dan vraag ik me af of het zin heeft ze in dierentuinen te stoppen. Dus als een diersoort nergens meer leeft behalve in een dierentuin, en ook niet meer in het leeft zou kunnen leven in de toekomst, is het dan niet beter om die diersoorten dan maar te laten uitsterven. Dat zou in ieder geval een goede les zijn. We moeten dan maar accepteren dat het dier het deels door menselijk toedoen niet heeft gered.

• Ten vierde leven dieren in dierentuinen aanzienlijk korter dan hun wilde soortgenoten. Dat komt bijvoorbeeld door de obesitas die veel diersoorten in gevangenschap ontwikkelen, door het gebrek aan beweging in hun te kleine verblijf. Een andere oorzaak zijn de psychologische problemen. IJsberende ijsberen, olifanten die hun poten afwisselend optillen, giraffen die hun mond en tong raar bewegen. Dat zijn allemaal symptomen van pure stress. Dat beperkt duidelijk de levensduur van de dierentuindieren.

• Ten vijfde kan het geld dat in dierenparken wordt gestopt beter besteed worden aan de wilde dieren. Het onderhouden van een groep olifanten in een dierentuin kost al snel honderd keer meer dan het beschermen van een even grote groep olifanten en hun ecosysteem in het wild. Is het niet effectiever om wilde dieren en hun leefgebied te beschermen en zo het behoud van de diersoort te garanderen dan enkele olifanten in een dierentuin te onderhouden? Oftewel: moeten we niet investeren in wilde dieren in plaats van dierenparken om te voorkomen dat we deze dieren straks echt alleen nog maar in dierentuinen kunnen bezichtigen?

 Er zijn ook wat tegenargumenten te benoemen voor mijn stelling:

• Ten eerste zijn dierentuinen leuk. Het is bijzonder om aparte dieren in het echt te kunnen bekijken en het is een leuk familie-uitje.

Toch vind ik dat argument niet sterk genoeg om dierentuinen te behouden. Voor de dierentuinbezoekers is het heel leuk, maar voor de dieren niet. En naar mijn mening is het vermaak voor de bezoekers dan minder belangrijk dan het welzijn van de dieren.

• Het tweede tegenargument is dat dierenparken een educatief doel hebben. Door de dieren te zien, krijgen bezoekers bewust en onbewust informatie mee over dieren en planten en het belang daarvan.

Toch dragen dierentuinen niet heel veel bij aan educatie, omdat ze geen natuurlijke omgeving laten zien. Het gedrag van de dieren in het wild is vaak compleet anders dan hoe ze zich in hun verblijf gedragen. Het kijken van een natuurdocumentaire is dan bijvoorbeeld veel leerzamer; die laat zien hoe de dieren écht leven.

• Ten slotte kunnen diergaardes kwetsbare diersoorten beschermen, bijvoorbeeld door middel van fokprogramma’s.

Daarentegen schrijft hoogleraar Pim Martens dat er ‘nauwelijks of geen bewijs is dat dierentuinen een essentiële rol vervullen in het behoud van diersoorten’. Ook zeg de PVDA dat dierentuinen vaak fokken omdat jonge dieren veel bezoeker trekken. 

Kortom, dieren kunnen hun natuurlijke gedrag niet uitvoeren, de parken zijn vooral gericht op commercialiteit, het heeft geen zin om bedreigde diersoorten proberen te redden, ze leven veel korter van hun wilde soortgenoten, en het geld kan beter aan de wilde dieren besteed worden dan aan de dierenparken.

Naar mijn mening moeten we goed bij stilstaan bij deze nadelen en met z’n allen minder naar de dierentuin gaan, want ik denk dat de oplossing vooral bij de dierentuinbezoeker ligt.

Misschien is er een tussenoplossing mogelijk. Ik denk dat het sowieso handiger is om dieren die het in het wild prima doen, zoals de Afrikaanse olifant, niet meer in dierentuinen te houden, maar echt alleen de dieren die gered moeten worden, en misschien zelfs wel de dierenparken omvormen tot tijdelijke opvangcentra.

Ook hebben we op dit moment 15 (wat kleinere) dierentuinen in Nederland. Ik vind dat onnodig veel. Ik denk dat het verstandiger is om bijvoorbeeld 2 grotere dierentuinen te creëren, zodat er meer aandacht naar de dieren kan gaan en ze meer leefgebied hebben dan hun huidige verblijven.