Mao Zedong

Inleiding De stelling die ik moest beantwoorden is; Mao Zedong kan beschouwd worden als een nieuwe keizer. Eerst komt er een stuk informatie over China voor de twintigste eeuw. Hierin staat hoe het land bestuurd werd, de macht van de keizer,het confucianisme en wat voer de economie. Daarna komt een stuk over Mao's leven, over de machtsovername, politiek en over zijn verering. Dan vergelijk ik Mao Zedong met andere keizers d.m.v de bronnen in het lesboek. Tot slot geef ik de conclusies van mijn onderzoek naar de stelling. Opbouw Chinese Keizerrijk Bestuur China werd bestuurd door een keizer met zijn ambtenaren in een dynastie. Dynastie: een serie heersers uit een familie. door de eeuwen heen zijn er heel wat keizers aan de macht geweest. Er zijn du ook veel verschillende dynastieën. ca. 1600 – ca. 1050 v. Chr. Shang-dynastie eerste dynastie

ca.1050 – 221 v. Chr. Zhou-dynastie Confucius leefde in deze tijd
221 – 206 v. Chr. Qin-dynastie begin van het keizerrijk
202 v. Chr. – 220 n. Chr. Han-dynastie confucianisme wordt staatsideologie
220 --589 n. Chr. periode van verdeeldheid China is verdeeld in Noord en Zuid
618 – 907 n. Chr. Tang-dynastie
960 --1279 n. Chr. Song-dynastie welvaart in China
1276 – 1368 n. Chr. Yuan-dynastie China geregeerd door Mongolen
1368 – 1644 n. Chr. Ming-dynastie China trekt zich terug
1644 – 1912 n. Chr. Qing-dynastie laatste Chinese dynastie
Oorzaken van de ondergang van dynastieën: corruptie onder ambtenaren en armoede onder de bevolking. Armoede kon ontstaan door natuurrampen, maar ook door wanbeleid waarbij bijvoorbeeld de grond in handen van zeer weinigen terechtkwam. Soms droegen invallen van vreemde volken tot de val van de dynastieën bij. (6) Keizer Degene met de meeste wijsheid en deugd zou de vorst moeten worden. Dit pakte in de praktijk vaak anders uit, er was erfopvolging. Dus je werd niet keizer op grond van wijsheid en deugd. De oudste zoon volgde zijn vader op, zo ontstonden er dynastieën. De mensen vonden de keizer heel machtig omdat hij volgens hen kon bemiddelen met de hoge goden, de hemel en de aardse wereld . de stichter van de dynastie kreeg van de hemel de macht om het land op aarde goed te besturen. Dit heet het hemelse mandaat. Als er iets ernstigs gebeurde, bijvoorbeeld een hongersnood, dan was dat een teken van de goden dat er slecht bestuurd werd. Er was dan gebrek aan deugdzaamheid van de keizer en zijn ambtenaren. Het volk kwam dan in opstand. Ze brachten , als ze wilden, het vorstenhuis ten val brengen. Het volk kon dan een nieuwe dynastie aan de macht brengen, vervuld van nieuwe deugd. (7) Chinese keizers namen veel maatregelen om de eenheid van het rijk te bevorderen: er kwam eenheid in het stelsel van munten, maten en gewichten. Door een netwerk van wegen werd tijdens de Chin-dynastie gezorgd voor goede verbindingen tussen de verschillende delen van het rijk. Aan de grens in het noorden werden bestaande verdedigingswerken door een lange muur verbonden: de Chinese Muur. De keizers regeerden als absolute vorst. Om de besluiten van de keizer overal te kunnen uitvoeren, was het rijk verdeeld in provincies, die weer in prefecturen en die nogmaals in districten. Aan het hoofd van elk stonden door de keizer benoemde ambtenaren. De hoogste ambtenaren: mandarijnen. Om ambtenaar te worden kon men deelnemen aan een literatuurexamen. De ambtenaren hebben naast politieke zaken, ook een verzameling van historische en andere literatuur achtergelaten. (6)
Opbouw van de samenleving en de invloed van het confucianisme Het tijdperk van de strijdende staten (500 – 221 v.chr.) China bestond in deze tijd uit verschillende staten die permanent oorlog voerden, ook binnen deze staten waren er veel problemen. Koningen hadden bijv. minder te zeggen dan hun raadsmannen. Wijsgeren trokken in deze tijd langs de verschillende staten en probeerden de koningen hun ideeën over ordening van de maatschappij duidelijk te maken. Confucius was een van deze wijsgeren. Confucius (551 – 479 v.chr.) Confucius is de Latijnse naam voor Kongfuzi, wat meester Kong betekent. Hij pleitte voor terugkeer naar de samenleving zoals hij was tijdens de Zhou -dynastie, een samenleving met een centraal gezag en waar iedereen zijn plaats kende. De leer van Confucius Binnen iedere relatie is er een hoger en een lager geplaatste. De lagere moet ‘yi’ kennen, weten wat zijn plaats is en bereid zijn de hogere te dienen. De hogere geeft ‘ren’, liefde en medemenselijkheid. Er bestaan 5 relaties. - Tussen vorst en onderdaan --> de vorst moet er naar streven een goed leider zijn, de onderdanen zijn verplicht tot loyaliteit. - Tussen vader en zoon --> de zoon is verplicht tot het juiste gedrag en liefde (kinderlijk piëteit), de vader moet een zo goed mogelijke vader zijn. - Tussen man en vrouw --> de vrouw moet gehoorzaam en volgzaam zijn - Tussen broers --> de jongere broer moet respect hebben voor de oudere broer - Tussen vrienden --> de relatie tussen vrienden moet berusten op vertrouwen
Volgens het confucianisme was het volk opgedeeld in 4 standen
1. ambtenaren
2. boeren hoog, want boeren werkten voor het land
3. ambachtslieden
4. handelaren laag, want handelaren zijn profiteurs die zich verrijkten aan de door boeren en ambachtslieden gedane arbeid
De familie werd gezien als de belangrijkste bouwsteen van de samenleving. Binnen de familie werd de gehoorzaamheid aan hogere als het ware ‘geoefend’. De zoon dient zijn vader zoals het volk de ambtenaren dient. Binnen de familie was de vrouw ondergeschikt aan de man; - tijdens huwelijk aan echtgenoot - tijdens jeugd aan vader - tijdens weduwschap aan de oudste zoon
De plaats van de vrouw is binnenshuis. Het confucianisme heeft heel lang bestaan, tot en met de val van de allerlaatste dynastie. Over het algemeen was iedereen best tevreden met het confucianisme. Het zorgde voor orde en rust in de dynastie. Toch was er ook ontevredenheid. De mens moest zich volkomen schikken naar de regels. De vrouw had het bijvoorbeeld niet gemakkelijk. Er waren wel wegen tot ontsnapping namelijk het boeddhisme en het taoïsme. Bij die laatste bijvoorbeeld ging men ervan uit dat wanneer je je te veel aan de regeltjes moest houden, dit je geest kon schaden. In ergste gevallen kon het zelf leiden tot waanzin. (7)
Economie China was heel lang een landbouwgemeenschap. Er was vrijwel geen handel want in het confucianisme waren handelaren laag, want handelaren waren profiteurs die zich verrijkten aan de door boeren en ambachtslieden gedane arbeid. Van 960 – 1279 regeerde de Song-dynastie, dit was een tijd van grote welvaart. Tijdens de Song-dynastie werden de wijkmuren afgebroken, de avondklok afgeschaft en er kwam vrije handel. Boeren gingen zich steeds meer specialiseren en er kwam steeds meer rijkdom. Die rijkdom lokte niet-Chinese volkeren de kant van China op, wat gevaarlijk was voor China omdat tijdens de Song-dynastie soldaten, leger en krijgskunst minder mee waren gaan tellen. Door de Mongoolse overheersing was er meer afkeer voor andere volkeren. Dit was in de periode van de Ming Dynastie. De Chinese muur werd versterkt en privé-handel met buitenlanders werd verboden. Buitenlandse handel met tribuutgezantschappen binnen het tribuutstelsel was wel toegestaan. Tribuutgezantschappen waren verplicht geschenken mee te brengen en moesten zich aan enkele regels houden. Dit was eigenlijk de enige vorm van handel die er toen was met het buitenland. maar tijdens die overheersing van de Mongolen was er wel handel. Veel Chinese producten zoals buskruit en de boekdrukkunst werden in Europa geïntroduceerd. Door de opkomst van de industriële revolutie ging de economie vooruit. Er werd weer volop handel gedreven.(6) MAO ZEDONG (1893 - 1976) Mao Zedong is geboren op 26 december 1893 in het dorpje Shaoshan in de provincie Hunan. Hij was de zoon van een arme boer die heel hard moest werken om zijn centen te verdienen . Het gezin leefde in armoede, maar hoefde niet te vrezen dat ze honger zouden lijden. Mao’s vader was erg traditioneel: stijf, extra conservatief, hardwerkend en ambitieus voor zijn zoon. Hij wilde dat zijn gezin zou uitgroeien tot een welvarende familie. Mao’s moeder was een Buddhistisch en een zeer tevreden en gehoorzame vrouw. Ze maakte geen aanstalten om verder te leren of om hogerop te komen in de samenleving. (1) Nadat hij op een dorpsschool met de oude Chinese klassieken vertrouwd was geraakt en daarna een onderwijzersopleiding had gevolgd, werd Mao assistent van de bibliothecaris Li Ta-Tsjau op de universiteit van Peking.Hij trad toe tot Li´s Marxistische studiegroep. In 1921 werd Mao één van de 13 oprichters van de Chinese Communistische Partij (CPC). In hetzelfde jaar kreeg Mao de leiding over de vakbeweging in de provincie hunan. In zijn rapport over een onderzoek naar de boerenbeweging in Hunan(1927) stelde Mao, dat een communistische revolutie gebaseerd moest worden op de boerenmassa en niet op het stadsproletariaat. Deze theorie week dus af van het marxistische uitgangspunt want het marxisme hield in dat het wel gebaseerd moest worden op het stadsproletariaat. Hierdoor kreeg hij al veel aanhang van de boeren. Toen in de lente van 1927 Chiang Kaishek (leider van de Nationalisten die toentertijd nog aan de macht waren), de communisten van Sjanghai gingen vervolgen, vluchtte Mao naar de bergen van de provincie Kiangsi, waar Tsjoe Te en Lin Piau, de oprichters van het rode leger, zich bij hem voegden. Het gevolg was dat er al gauw een sovjetrepubliek ontstond in het agrarische Kiangsi. In 1934 begon Chiang Kaishek met een grootscheeps beleg van Kiangsi. De communisten, in totaal 100.000 mannen, vrouwen en kinderen, besloten uit te breken - dat werd de legendarische Lange Mars. Dit was het begin van de burgeroorlog tussen de Communisten en Nationalisten in China die door de communisten gewonnen werd. Mao wist in 1935 definitief de macht in de partij te veroveren. De CCP wist in 1937 de invloed op het platteland zo uit te breiden(dit kwam door de guerrilla,een kleine oorlog, tegen Japan) dat vele boeren gehoorzaamden. In Ya´an werd de basis gelegd voor de bestuurspraktijken waarmee de CCP uiteindelijk heel China zou besturen.(4) In december 1939 was er weer onheil tussen Chiang Kaishek en Mao Zedong. Het gevolg hiervan was dat de communistische strijders het platteland dat de Japanners in handen hadden, rondom de steden in Noordoost China omsingelden en ontzetten.(2) Corruptie en inflatie ontnamen de nationalisten hun laatste steun. De communisten verdreven de Japanners, zorgden voor een rechtvaardig bestuur en voor herverdeling van het land. Tegen het einde van 1945 (Einde van WOII) was Mao leider van maarliefst negentig miljoen Chinezen,90% van hen stond achter Mao´s ideeën.(3) Na een poging van de Amerikanen(onder leiding van George L. Marchall)om Mao en Chiang Kaichek te verzoenen ontstond er weer ruzie tussen Mao en Chiang en werd de burgeroorlog vervolgd. In 1949 werd Chiang verslagen en verdreven naar Formosa, waar hij vermoord werd door soldaten van het rode leger. In hetzelfde jaar werd de Volksrepubliek China uitgeroepen en werd Mao aangesteld als president. Miljoenen boeren kregen stukjes land aangewezen, die later net als in de Sovjet-Unie werden samengevoegd tot grote collectieve boeren bedrijven.Duizenden voormalige grootgrond bezitters werden terecht gesteld vele werden gemarteld, opgehangen of geëxecuteerd. Mao was niet meer van zijn plek weg te slaan als leider van China doordat de andere partijen afgeschaft werden en daarna zelfs verboden werden. Hij veranderde de wet over het presidentschap zodat een nieuwe president minstens 45 jaar oud moest zijn en de positie als president maximaal 10 jaar mocht vertegenwoordigen. Mao bleef vanaf 1949 tot 1959 president. In 1966 startte ‘voorzitter’ Mao, die in de voorgaande jaren steeds meer aan invloed in de top van de CCP had verloren, een nieuwe grote campagne, de Grote Proletarische Culturele Revolutie, waarbij hij zich verzekerd wist van de steun van het leger onder leiding van Lin Biao (Lin Piao). Het door hem samengestelde rode boekje. (In dit boekje stonden de geschriften van Mao, hoe hij vond dat het moest gaan in China. Bijna elk gezin schaftte het Rode Boekje aan), werd in deze periode het universele symbool van loyaliteit aan de ‘Grote Roerganger’. Deze campagne richtte zich tegen de leiding van de CCP, die als revisionistisch werd aangeklaagd, maar kreeg een ongestuurd en chaotisch karakter, waarbij miljoenen omkwamen. Het 9de partijcongres in 1969 betekende een zekere terugkeer naar rust en orde, maar al in 1971 werd China opgeschrikt door de poging van Lin Piao, Mao's officiële opvolger sinds 1969, om Mao uit te schakelen. De laatste jaren van het leven van Mao stonden in het teken van scherpe tegenstellingen tussen zakelijk ingestelde bestuurders als Zhou Enlai (Tsjow En-lai), die Mao ook tijdens de Culturele Revolutie steeds was blijven steunen, en degenen die tijdens de Culturele Revolutie onder Mao's patronage omhoog waren geschoten, zoals zijn vrouw Jiang Qing en de andere mensen. Na zijn dood werd Mao, meer dan veertig jaar partijleider en bijna dertig jaar de verpersoonlijking van zijn land, in China snel van zijn voetstuk gestoten.(2) Beantwoording van de vragen Hoe slaagde Mao er in de communisten aan de macht te brengen? Dit zijn de middelen die Mao heeft gebruikt om aan de macht te komen. - Mao is leider van het Rode Leger geworden. - Hij werd hoofd van een grote politieke partij de CCP. - Toen hij hoofd was heeft hij veel boeren kunnen bewerken. Hij had de wetten voor hen gunstig aangepast. - Hij heeft ook als leider van het Rode Leger een burgeroorlog kunnen beginnen - Hij is de Lange mars begonnen. - hij bracht het rode boekje uit waarin geschriften van Mao stonden over hoe hij vond dat het moest gaan. Er zijn enorm veel exemplaren verkocht geworden. - Hij verdreef de nationalisten. - hij gaf de Chinezen ,en dan met name de boeren, vertrouwen in hun land net als eerdere keizers deden. (1)(2)(3)(5)(6) Welke politiek werd door de communistische partij onder zijn leiding gevoerd? De specifieke invloed van Mao in de opbouwfase van de volksrepubliek in de jaren vijftig komt het duidelijkst tot uiting in de politiek-ideologische campagnes die ten doel hadden de Chinese maatschappij en het Chinese denken om te vormen in Mao's geest. Deze culmineerde in de ‘Drie Rode Banieren’-campagne (Grote Sprong Voorwaarts) in 1958, waarbij hij, aangemoedigd door de betrekkelijk voorspoedige wijze waarop eerdere campagnes als bijv. de collectivisering van de landbouw waren verlopen, poogde China economisch sprongsgewijs vooruit te brengen. De economie moest net zo zijn als die in het westen, met veel handel dus. Deze politiek leidde al spoedig tot ernstige tegenslagen en politiek verzet. Mao trad af als staatshoofd en werd in die functie in 1959 opgevolgd door Liu Shaoqi (Lioe Sjau-tsj'i), die aan een politiek van reconstructie en consolidatie begon. In de loop van 1959/1960 kwam het blijkbaar reeds lang broeiende conflict tussen China en de Sovjet-Unie, dat deels ideologisch van karakter was, geleidelijk aan in de openbaarheid. De Grote Sprong Voorwaarts
Met de Grote Sprong Voorwaarts wilde Mao in één keer doorschoten naar een communistisch model. Mao ging uit van de boeren. Die waren er in China heel veel. Er was dus een groot arbeidspotentieel. Deze konden de kern van de revolutie vormen, als Mao erin zou slagen al honderden miljoenen eensgezind achter één vaandel te laten marcheren. Dan zou hij zijn heilstaat wel bereiken. Dat volgens Mao een soldaat niet alleen moest vechten, maar ook de boeren moest helpen, vindt men ook in de Grote Sprong Voorwaarts terug. In de Grote Sprong Voorwaarts deed het er niet toe of je boer of soldaat was. Je was alles tegelijk. Mao wilde op het platteland rode bases vormen. Dat deed hij in de Grote Sprong Voorwaarts door het vormen van communes met duizenden mensen. Ze waren zoveel mogelijk autarkisch, dat wil zeggen: ze zorgden voor hun eigen onderwijs, wegenbouw ziekenverzorging. Ze waren dus zoveel mogelijk zelfvoorzienend. De communes beheersten totaal het platteland, zoals Mao het graag zou willen. Het maoïsme is eigenlijk kort samengevat hoe Mao het wilde en hoe hij het bestuurde. ''maoïsme of mauïsme, algemene naam voor de Chinese versie van het marxisme-leninisme, zoals die met name door Mao Zedong (Mau Tse-toeng) is ontwikkeld. In vergelijking met leninistisch marxisme, waarvan het in veel opzichten naar de letter niet ingrijpend verschilt, wordt in het maoïsme een aantal thema's, zoals de menselijke wil, als bepalende factor in het historisch proces en het conflict als noodzakelijk voor de ontwikkeling naar een socialistische maatschappij, in sterke mate anders geaccentueerd. Het maoïsme is geen systematische sociale en politieke leer, maar eerder de persoonlijke adaptatie door Mao Zedong van marxistisch-leninistische en traditionele Chinese denkwijzen.'' (4) hoe is de verering die hem ten deel viel te verklaren? Voor de Chinese bevolking was Mao een man die ervoor zorgde dat je als je Chinees weer trots kon zijn op je nationaliteit. Hij was de grote persoon die de Chinezen nodig hadden om weer vertrouwen te hebben in hun land, zoals de keizers in het vroegere China. Niet alleen de bevolking beschouwde hem als een keizer maar zelf vergeleek Mao zich ook met de keizers uit het oude China. (5) Vooral de boeren vonden hem geweldig. Voor hen heeft Mao het leven makkelijker gemaakt. Ook nu nog wordt Mao door vele vereerd. In Peking bijvoorbeeld lustig geleurd met de Mao-petjes en op elke straathoek worden nog Mao-speldjes aangeboden. Er zijn ook de herdrukken van het Rode Boekje in diverse talen en er bestaan nu zelfs Mao-uurwerken. Op het platteland kan in huisgezinnen nog zijn portret worden aangetroffen. (3)
Vergelijking van Mao Zedong met andere keizers. Uit bron 2 blijkt dat Mao Zedong zichzelf heel goed in de hand had. Hij kende zichzelf. Hij zegt bijvoorbeeld, 'zo'n koning ben ik geworden, dat was nogal zelfingenomen, ik heb zelfvertrouwen maar ook gevoel'. Ook is hij erop voorbereid dat het mis gaat, zo blijkt uit de laatste zin; ' ik houd er rekening mee dat bij mijn val lichaam en beenderen verbrijzeld zullen worden. Een keizer moet weten waar hij mee bezig is. hij moet het volk in zich laten geloven en dat kan alleen als hij ook in zichzelf gelooft
Uit bron 3 blijkt dat Mao zich interesseerde in de Chinese geschiedenis. Hij vereenzelvigde zich met de wreedste keizers uit de geschiedenis bijvoorbeeld met Zhou. Deze gebruikte veel geweld en doodde mensen. Wat dat betreft leek Mao op deze keizer. Ze waren allebei heel meedogenloos en wreed. Van de geschiedenis leerde hij hoe hij moest heersen en voor advies over de samenzweringen waar mensen in de hoogste regionen mee te kampen hebben keek hij ook liever in de boeken. Andere keizers deden dit niet. Zij regeerden met hun ambtenaren zoals zij dachten dat dat goed was. Ze keken niet naar wat eerdere keizers in andere dynastieën gedaan hadden. Misschien wel wat hun voorafgaande keizer gedaan had als dat bijvoorbeeld de vader was, maar het heersen deden ze op hun eigen manier. Ook staat in de bron dat als er bijvoorbeeld een voedseltekort was, dat niet de schuld was van Mao maar van de plaatselijke leiders. Mao kon niets fout doen. Mao werd vereerd. Dat gebeurde ook bij andere keizers. Zij konden nooit iets fout doen, ze waren altijd misleid door de adviseurs en hoffunctionarissen. De vijfde bron is een soort verhaaltje. Daarin staat eigenlijk dat het volk deed wat Mao zei. Iedereen hield zich bezig met staal zoals Mao Zedong dat wilde. Er werd zelfs een spel van gemaakt. Mao hield niet van spreeuwen du alle spreeuwen werden weggejaagd. De mens was bereid alles voor hem te doen. Ze keken er niet van op, het was heel gewoon. Bij andere keizers was dit ook zo. Het volk had respect voor hun leider. Op het plaatje bij bron 6 zie je het rode boekje. Ideeën van Mao stonden er in. Het motto was; 'bestudeer de geschriften van de voorzitter Mao, gehoorzaam de woorden van voorzitter Mao en handel volgens de aanwijzingen van voorzitter Mao.' Kortom doe want Mao zegt en wilt. Andere keizers hadden geen boekje geschreven met citaten en ideeën. Dit was dus nieuw. Mao wilde hiermee de mensen stimuleren. Eerdere keizers deden dat niet, of op een andere manier. In bron 7 staat uitgelegd hoe populair het boekje wel niet was. Mao 's ideeën sloegen aan. Bijna iedereen schaftte het boekje aan , ook de soldaten van het rode leger( zie bron 8). Het rode Boekje werd zelfs vertaald in 22 talen. Andere drukwerken werden opzij gelegd, eerst het rode boekje. Niemand heeft ooit zoiets gepresteerd. Miljoenen mensen hebben het boek aangeschaft, Mao werd populair. Zijn citaten waren interessant. En als niemand in de geschiedenis ooit zoiets gepresteerd heeft, dan hebben de keizers uit eerdere dynastieën dat ook niet gedaan. Het is een slimme manier van Mao geweest, zijn mening en ideeën zo te verspreiden. Eigenlik is het een soort van reclame en reclame maken om je populariteit groter te maken is toch best goed. In bron 9 staat dat ook op scholen Mao Zedong de hemel in geprezen werd. Zijn ideeën werden overal bij betrokken behalve bij wiskunde. Ook op bron 10 is te zien dat alle kinderen zeer blij zijn met Mao. Voor hun was hij een wijze man, iemand waarvan je veel leerde. Andere keizers wisten hun aanhang wel te vergroten maar niet zoveel als Mao Zedong. Hij stond in alle schoolboeken. Zijn ideeën werden overal genoemd. Mao was veel populairder bij het volk dan andere keizers. In bron 11 worden de ideeën van Mao nog meer verheerlijkt. Zijn ideeën zijn de zon die eeuwig schijnt. In een stuurmanslied waarvan miljoenen exemplaren waren verspreid wordt Mao ook weer genoemd. Ook hier geld weer dat de populariteit van Mao groter was dan die bij andere keizers. Conclusies Ik vind Mao Zedong een keizer omdat ik denk dat de Chinese bevolking hem ook als een keizer zag. Het volk van het land waar hij regeerde beschouwde hem als een keizer, ze behandelde hem als een keizer dus is hij voor mij ook een keizer. Hij was dit eindelijk niet ,maar als Mao 1000 jaar eerder geleefd had en de situatie was toen ook zo, dat was Mao echt wel een keizer geworden. Ik denk dat het ook door andere dingen komt dat hij geen keizer is geworden. Misschien ook wel omdat men genoeg had van de dynastieën en de keizers. Mao heeft veel overeenkomsten met andere keizers. Sommige dingen zijn zelfs nog beter bijvoorbeeld de manier waarop hij populariteit won. Hij was zelfverzekerd, dat is al een heel belangrijk punt want als je niet genoeg zelfvertrouwen hebt moet je niet gaan regeren. Iedereen had respect voor hem, ze deden wat hij wilde. Zijn ideeën waren volgens de Chinese bevolking geweldig want ze werden overal gebruikt. dit zijn voor mij alle pluspunten die uit de bronnen te halen zijn. Het enige negatieve wat ik kan bedenken is dat hij heel veel moorden op zijn geweten heeft. Hij was meedogenloos en wreed. Normaal gesproken zou dit bij mij heel zwaar wegen omdat het toch iets ernstigs is. toch is dat nu niet het geval. Hij heeft zoveel goede dingen gedaan, hij heeft echt veel betekend voor China. Ik denk zelf dat China blij mag zijn dat ze hem gehad hebben. Wie weet hoe het anders gelopen was. Hij heeft veel gepresteerd. Hij was machtig en velen keken tegen hem op. Ik ben het dus wellicht een met de stelling Mao Zedong kan beschouwd worden als een nieuwe keizer. Bronvermelding Alle stukken tekst waar een 1 achter staat zijn van
www.scholieren.com geschreven door Jeanne Benschop VWO 5
Alle stukken tekst waar een 2 achter staat zijn van
www.scholieren.com deze informatie was anoniem ingestuurd. Alle stukken tekst waar een 3 achter staat zijn van
www.scholieren.com geschreven door grietje
Alle stukken in de tekst waar een 4 achter staat zijn van Encarta 98
Alle stukken tekst waar een 5 achter staat zijn van
www.scholieren.com geschreven door Anouk, VWO 5

Alle stukken tekst waar een 6 achter staat zijn van
www.scholieren.com dor Anke VWO 6 zij heeft haar informatie uit sprekend verleden deel 2. Alle stukken tekst waar een 7 achter staat zijn van
Memo geschiedenis voor de tweede fase hoofdstuk 4. Bronnen op bladzijde 104 tm 107 uit Memo geschiedenis voor de tweede fase.