Auschwitz

Auschwitz. Dit woord kwam op een dag in mijn gedachten. De dag waarop we een onderwerp moesten kiezen over de inhoud van Module 7 (Oorlog en Vrede) in ons geschiedenis boek. Ik wist het gelijk: een kamp. Het kamp Auschwitz is in Polen gelegen en niet in Duitsland wat veel mensen denken. Auschwitz is een Duitse naam voor Óswieçim. Dit is een klein stadje in het zuiden van Polen, ongeveer 50 kilometer ten westen van Kraków. Omdat Óswieçim een moeilijke naam was hebben de nazi’ daar Auschwitz van gemaakt. Ik heb dus voor het concentratie/werkkamp Auschwitz gekozen. Ik vind het belangrijk dat Auschwitz door mij wordt onderzocht om te weten wat de Nazi’s voor doel gehad hebben om Auschwitz te bouwen. Dit vind ik belangrijk omdat er in Auschwitz heel veel mensen zijn vermoord en waarom? Hierop wil ik proberen een antwoord op te vinden. Mijn hoofdvraag luidt als volgt: In hoeverre hebben de nazi Duitsers, door Auschwitz te bouwen, hun doel bereikt? De hypothese op de deze deelvraag is: De nazi Duitsers hadden hun doel niet bereikt door Auswchitz te bouwen. Om dit te weten moet je natuurlijk weten wat het doel van de Nazi’s was etc. Daarom heb ik bij de hoofdvraag nog vier deelvragen. • Deelvraag 1: Hoe is Auschwitz ontstaan? Mijn hypothese: Auschwitz 1 werd in 1940 geopend in het door Duitsland bezette Polen, op een terrein waar al barakken van het Poolse leger stonden • Deelvraag 2: Welk doel hadden de nazi’s met Auschwitz? Mijn hypothese: Het belangrijkste doel was om mensen die niet bij het ‘superras van de Duitsers’ hoort te vermoorden. De mensen die hier niet bij het superras horen waren vooral joden. • Deelvraag 3: Welke mensen leefden er in Auschwitz? Mijn hypothese: ‘Untermenschen’. Dit zijn mensen die niet tot het Arische bevolking behoren • Deelvraag 4: Hoe functioneerde Auschwitz? Mijn hypothese: Auschwitz functioneerde op verschillende manieren. Om dit onderzoek tot goede resultaten te brengen heb ik een methode gehandhaafd. Het is geen officiële methode maar een methode die door mezelf is gemaakt. Deze methode wil ik verklaren. Als eerste heb ik allerlei informatie gezocht en gelezen. Dat ik het onderwerp al wat uitgespit heb en zo mezelf kan verplaatsen in de tijd dat Auschwitz in leven was. Daarna heb ik allemaal briefje met kernwoorden opgeschreven en in het desbetreffende boek gestopt. Hierna heb ik alles netjes gesorteerd in mijn hoofd- en deelvragen. (volgorde) Hierna ben ik achter de computer gaan zitten en zo dit betoog geschreven. De dingen die ik ga behandelen zijn in de volgorde van de deelvragen. Eerst de deelvragen en hoofdvraag daarna de conclusie. In de logische volgorde staat mijn argumentatie beschreven. Wat op de voorkant is beschreven is het kamplied dat de gevangenen moesten zingen als ze door de poort gingen met het opschrift: Arbeit macht frei. Dit kamplied moesten mensen zingen ook al wouden ze niet. Waar ik me goed in kan voelen. Je was er niet voor je plezier, je dacht niet graag aan je geliefde ver weg. Vertaling van het lied: In het kamp Auschwitz was ik weliswaar
Holladri Holladro

Zo menige maand, dag en jaar
Holladri Holladro
Toch denk ik welgemoed en graag
aan mijn geliefde ver weg van hier. § 1. Hoe is Auschwitz ontstaan? In 1939 viel Nazi-Duitsland Polen binnen. Dit was het begin van de Tweede Wereldoorlog. Maar in Polen woonde meer dan 3 miljoen joden waar moesten de nazi´s daar mee? Volgens de nazi’s waren de joden staatsvijanden. In Polen werden de joden door de nazi´s gedwongen om ergens anders te wonen. Dit waren de getto´s. In de getto´s was het verschrikkelijk om te wonen. Er waren veel mensen en weinig voedsel. Het gevolg was dan ook dat vele mensen stierven. Toen de nazi’s Polen in hadden genomen ontdekte ze een aantal oude legerbarakken bij Auschwitz die al bijna gereed waren voor gebruik, als concentratiekamp. Toch wilde de nazi´s nog meer joden uitroeien. De SS schoten joden dood maar dit vonden ze geen fijne manier om te werken. Ze zochten dus een oplossing voor hun probleem: joden.De nazi–leiders hadden hier een oplossing voor gevonden. Deze oplossing heet ´Endlösung.´ Maar om dit te bereiken moesten ze zogenaamd een moordmachine ontwikkelen. De nazi–leiders moesten daar een goede plaats voor vinden. Die geschikte plaats vonden ze in verschillende kampen waar onder Auschwitz. Om die moordmachine te maken zijn er geen normale gedachten meer bij geweest want om zomaar mensen te vermoorden is onwerkelijk. Toch denk ik ook dat ik dit wel snap. Als je elke dag propaganda hoort dat joden schuld hebben aan een slechte economie etc. dat je wel gaat geloven dat ze niet goed zijn. Rudolf Höss, bevelhebber van het KL Sachsenhausen, bezocht die kazernes en gaf een positief oordeel over de oude legerbarakken. Er was heel wat plaats: twintig gebouwen, waarvan veertien met één verdieping en zes met twee verdiepingen. Ze waren een stuk buiten de stadskern gelegen, zodat uitbreiding geen probleem was en het kamp afgeschermd lag van nieuwsgierige blikken. Er waren goede spoorverbindingen en de centrale was erg goed. Ongeveer in het midden van Europa. Op basis van Höss’ rapporten gaf Himmler op 27 april 1940 het bevel er een kamp op te richten. De nazi’s zetten het kamp af met prikkeldraad en onder stroom staande omheiningen, ze bouwden bewakingstorens en stelde een aantal bewakers aan. In totaal hadden de nazi’s een aantal maanden nodig om Auschwitz 1 gereed te maken als concentratiekamp. Er moesten 20.000 gevangenen in ondergebracht kunnen worden. De kampleiding woonde hier ook. Dit alles gebeurde in het jaar 1940. In dit jaar bestonden de meeste barakken uit laagbouw met enkel steense muren. De vertrekken lagen aan weerzijden van een lange gang waar eten werd uitgedeeld. De barakken zaten propvol. Later werden op de barakken een extra verdieping gebouwd en liep het aantal gevangen nog meer op. Per barak was dit wel 1000 man. Natuurlijk is dit niet voor te stellen hoe een stank en ongedierte er rond liep in de barakken omdat er zoveel mensen waren. De kriebels lopen over me rug. Ik had in een boek gelezen dat een man van het Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau; T. Iwaskzo, had uitgerekend dat de gevangen van toen over een gemiddelde 2.5 kubieke meter slaapruimte beschikbaar was. Dit vind ik onmenselijk, als ik in een klein bed lig ben ik er al bang dat ik er uitval. Moet u nagaan dat je toen met nog veel meer personen in een ‘bed’ lag. Het meeste bekend van Auschwitz 1 zijn de barakken of Blocken 10 en 11. Block 11 werd ook genoemd: een gevangenis binnen een gevangenis. In Block 10 was de ‘echte’ gevangenis en tussen de Blocken 10 en 11 stond een muur waar vele mensen zijn geëxecuteerd. Dat de nazi’s dit konden doen zomaar mensen doodschieten voor niets kan ik niet begrijpen net als wat er in Block 11 gebeurden. Want in Block 11 vonden de eerste vergassingen plaats. Dit was toch niet ideaal omdat het dagen duurde eer het blok was gelucht. Hierom werden het aantal vergassing geleidelijk aan afgebouwd. In 1941 werd het kamp uitgebreid: alle lage gebouwen kregen er een verdieping bij en er werden acht nieuwe gebouwen neergezet. Dit kwam omdat er steeds meer gevangenen kwamen en dus ook doden. De nazi´s begonnen een verbrandingsoven te maken. Hiermee moesten de verwachte grote aantallen lijken in een snel tempo kunnen weggewerkt worden. Er werden ongeveer dagelijks zeventig lijken verbrand. Het lijkt vreemd, maar ik geloof dat we dit normaal vinden. 70 lijken. Maar denk u dan eens aan de persoon zelf, 1 voor 1.Tot u bij de 70 ben. Bedenk dan dat de persoon ook gevoelens, gedachten, vrienden en familie had net als u. Dan vind ik dagelijks 70 lijken een angstaankwekend aantal. In Auschwitz 1 stond maar één gaskamer/crematria. Deze was genummerd met het nummer 1. De gaskamer van Auschwitz I lag midden het kamp. Om het gegil te overstemmen werden twee stationair draaiende motoren gebruikt. Het geluid dat uit de gaskamers kwam, werd echter nooit volledig overstemd, zodat het moorden niet voor de andere gevangenen verborgen kon gehouden worden. Dat het nooit volledig overstemd (het gillen)was, was ook één van de redenen waarom de vergassingen in Auschwitz I geleidelijk aan werden afgebouwd, zodra de gaskamers in Birkenau klaar waren. In september 1941 waren de plannen getekend om nog een kamp te vlakbij Brezezinka (Birkenau) te bouwen. Dat dorpje was in juli 1941 al ontruimd en de bewoners naar elders getransporteerd. De verantwoordelijkheid voor het ontwerp en de bouw van het nieuwe kamp lag bij SS-Hauptsturmführer Karl Bischoff en architect Fritz Ertl. Er zouden in elke woonbarak 550 gevangen ondergebracht worden. Dat was nog niet het juiste aantal want het aantal gevangenen per barak werd verhoogd tot 744. Zoveel mogelijk mensen zouden op zo weinig mogelijk plaats worden samengepropt. Dit is zo onmenselijk, mensen hebben privé nodig maar die was daar absoluut niet bij. Je leek wel een dier. De bouw van het kamp Birkenau, Auschwitz II, werd tot ergernis uitgevoerd door de gevangenen. Birkenau lag ongeveer 3 km van Auschwitz 1. Wat de gevangenen gebouwd hebben is later het grootste nazi-vernietigingskamp geworden. Oftewel; Birkenau werd het dodenkamp van Auschwitz. Birkenau bestond immens uit een grote vlakte, ongeveer 175 hectaren, met honderden barakken en een spoorlijn in het midden. De barakken van Auschwitz- Birkenau waren van steen en omdat ze in korte tijd zijn opgebouwd hebben de meeste geen fundering. De vloer bestond uit aarde en later uit steen of beton. “ De barak telde zeventien ramen die met luiken waren afgesloten. In het dak zaten twee ventilatiegaten die voor de nodige luchtverversing moest zorgen, want de deuren moesten gesloten blijven.” (Jane Shuter, Auschwitz; bezoek aan het verleden (Harmelen 2001) 20.) De stenen barakken waren in hoogte 5,80 meter, in de lengte 36,25 meter en in de breedte was deze 11,40 meter. In Birkenau zelf was ook nog een verschil omdat er ook houten barakken waren. Deze barakken waren heel vroeg in gebruik voor paardenstallen. De mensen die in deze barakken waren zagen de ringen ook nog zitten waar de paarden vroeger aan vast werden geknoopt, wat zouden zij gedacht hebben? Was ik maar een paard? Er waren barakken waar de bezittingen van de gevangen werden opgeslagen. De ziekenbarakken voor de gevangenen ontbraken ook niet. Je mocht niet vragen wat ziekenbarakken dit waren, je kon beter maar niet ziek zijn. Er waren keukens, een aantal wasruimtes en toiletten en twee doucheruimtes. Waar je maar een paar minuten in mocht douchen. Niet eens elke dag als je hard gewerkt had, nee misschien een enkele keer in de maand. In Auschwitz- Birkenau stonden in totaal vier gaskamers/crematoria. Deze vier grote gaskamers konden per keer elk 2.000 mensen bevatten. Er zijn hier dan ook meer dan één miljoen joden vermoord. De vier gaskamers hadden de nummers 2, 3, 4 en 5. De gaskamers in Birkenau waren echter buiten het kamp gelegen. Op die manier werd het gewone kampleven niet gestoord zoals wel het geval was in Auschwitz 1. Enkele gevangenen die in Auschwitz werkte moest de spullen van de nieuwe aangekomen gevangenen sorteren. Ja, want wat neem als je gedeporteerd werd? Dat waren wel de waardevolste spullen, warme kleren, schoenen en juwelen. En een koffer om het in te doen. Deze spullen waren natuurlijk massaal omdat er veel mensen kwamen. Dit vonden de nazi’s ‘zonde’ om weg te gooien en zo is er een ‘Canada-loods’ ontstaan. Hierin werden de spullen opgeslagen. De mensen die in hier werkte hadden een paradijs op aarde. De naam ‘Canada-loods’ is eenvoudig te verklaren omdat Canada de naam had een erg rijk land te zijn. Het hoofdhaar van vrouwen en mannen werd afgeschoren en ook bewaard. Meestal werd dit naar een fabriek gestuurd en de fabriek maakte hiervan tenten etc. Soms vonden de nazi’s bepaalde schoenen mooier als die van zichzelf en deden deze dan aan. De gevangenen kregen dan houten klompen die soms te krap of te klein waren. De gevangenen konden hier niets tegen zeggen want anders waren ze gelijk dood. Dit vind ik zo gemeen. De gevangenen moesten heel hard werken en dan kregen ze van die onhandige klompen. De nazi’s hoefde haast niets te doen en liepen op ‘vleugeltjes’. Als laatste bekend gedeelte van Auschwitz is het kamp: Auschwitz III. Het heet ook wel Monowitz Monowitz is vernoemd naar de productie van chemieconcem IG–Farben dat synthetisch rubber was. Dit kamp was eigenlijk een werkkamp net zoals andere kampen. Maar omdat het grootste werkkamp is kennen wij het goed. Monowitz was 7 kilometer van het basiskamp, Auschwitz, gevestigd rond de tweede helft van 1942. “Monowitz, waar ook een aantal van jullie naar toe zijn gegaan, is een uitputtende tredmolen. De 11.000 gevangenen daar beulen zich af in een synthetische rubberfabriek. Zelfs met de redelijke leefomstandigheden en het voedsel dat je hier hebt, put het werk je al in enkele weken uit. “ (Thomas Geve, Kind in Auschwitz; een 13e jarige jongen overleeft de Holocaust ( Chicago 1987) 58.) Wat deze man toen heeft gezegd was de waarheid want van de 10.000 arbeiders die daar werkte stierf een groot deel aan de zware slavenarbeid, zware mishandelingen en honger. Degene die het tempo niet meer aankonden en/of ziek werden, kwamen zonder pardon in de gaskamers terecht. “Birkenau, Auschwitz en Monowitz zijn de drie centrale kampen. Daaromheen liggen filiaalkampen. Het zijn voor het merendeel mijnen, zoals Janina, Jawoschno, Jawischowitz, Myslowitz, Sosnowitz, Schwientochlowitz, Fùrstengrube.” (Thomas Geve, Kind in Auschwitz; een 13e jarige jongen overleeft de Holocaust ( Chicago 1987) 59.) Naast deze drie hoofdkampen waren er ook de zogenaamde nevenkampen. Deze werden ook door gevangen gebouwd. Rond 1944 was in een straal van enkele kilometers wel 40 kleine kampen. Het werk dat de gevangenen moesten verrichten was vuil, zwaar en gevaarlijk. De gevangenen waren meestal ondervoed. Het werk werd verricht in de landbouw, industrie en in de bouw. De nazi’s vonden dit allemaal geweldig omdat hun fabrieken dan arbeidskrachten leverden. § 2. Welk doel hadden de nazi’s met Auschwitz? Zoals ik ondertussen als weet wouden de nazi’s met hun zogenaamd ‘Endlösung’ van het joodse probleem de totale vernietiging plaats laten vinden. Maar om dit te bereiken moesten ze een snel moordplan ontwikkelen. Hierdoor ontstond in het stadje Óswieçim het kamp Auschwitz. Auschwitz werd door verschillende mensen gebouwd. Deze mensen zorgden ervoor dat Auschwitz zo werd zoals men wilde. Heinrich Himmler: na Hitler de tweede man, was betrokken bij de ontwikkelingen van Auschwitz. Adolf Eichmann: was leidinggevende van het Bureau voor Joodse Deportaties van de SS, hij hield zich vooral bezighield met het uitmoorden van Joden. Aan het einde van WO2 kwam hij naar Auschwitz om ervoor te zorgen dat het moordproces nog sneller ging. Rudolf Höss: majoor van de SS en commandant van Auschwitz, hij had tijdens de Wannsee Conferentie in 1942 een geschikte plaats voor het oplossen van joods probleem: Auschwitz. Josef Mengele: dokter, hij leidde de medische experimenten op vrouwen en kinderen. Verantwoordelijk voor de werking van de gaskamers om hun zo goed mogelijk te laten functioneren. De nazi-leiders waren zeer geïnteresseerd in de ontwikkeling van Auschwitz, dit was de ideale en belangrijke plaats, Auschwitz lag ongeveer in midden in Europa en was gemakkelijk per spoor te bereiken. Ook lag Auschwitz ver van de grote bevolkingscentra: niemand was in buurt om te zien wat daar gebeurde. Dat was maar goed ook want in mei 1940 kwam Rudlof Höss naar Auschwitz. Rudolf Höss werd op 4 mei 1940 als kampcommandant benoemd. Hij moest het kamp opbouwen tot ‘een ordelijk concentratiekamp’. Ter herinnering aan zijn leerschool in Dachau liet hij op de toegangspoorten de spreuk “Arbeit Macht Frei” plaatsen. Toch was het niet de bedoeling van Höss om van Auschwitz een tweede Dachau te maken. De kijk op joden en andere ongewenste bevolkingsgroepen in de nazi-samenleving was inmiddels veranderd en hierdoor had Höss een andere kijk op zijn gevangenen dan zijn leermeester Eicke. Voor Eicke waren zijn gevangenen vijanden van volk en staat, maar Höss ging een stap verder door zijn gevangenen te bestempelen als schadelijke elementen binnen de Duitse samenleving. Het doel van Höss was veel gericht op de uitroeiing van schadelijke elementen. En dit doel had ook Himmler met Auschwitz voor ogen. Höss reageerde met de harde hand. De SS moest werken en de gevangenen ook. De gevangenen onder moeilijkere omstandigheden. Het was niet dat alle gevangenen gelijk waren want er waren bijvoorbeeld ook Kapo’s. Deze waren het hoofd van een aantal gevangenen. Toen Adolf Eichmann heer Höss op de hoogte bracht van het nieuwe kamp met goede vernietingsplannen werd Auschwitz echt een vernietingskamp, met Zyklon B, (gas dat in de gaskamers werd gegooid) zoals Himmler wou om mensen die niet waardig waren tot het Arische ras, te vermoorden. Höss, Himlmler en Eichmann hadden hun doel om dus ‘Untermenschen’ te vermoorden en dan wel zo snel en efficiënt mogelijk. Nu is er nog één man die ook in Auschwitz was en ook een doel had. Josef Mengele: De Engel des Doods. Deze man had de taak om in Auschwitz onderzoek te verrichten naar de mensenlijke erfelijkheid, de genetische geheimen te onthullen en zo het ‘Duits superras’ te laten creëren. Wat ik zo erg van aan deze man is dat hij de experimenten op gevangenen deed, meeste op tweelingen, en geen rekening hield met deze mensen. Ze waren in zijn ogen als proefdieren. Dit kan ik niet begrijpen want als je dokter ben moet je een eed afleggen dat je mensen helpt en niet ziek maakt. Het doel om Auschwitz te bouwen was dat de gevangenen uitgeroeid zouden worden. En zo een goed ras te kweken. Dit goede ras zou door Josef Mengele uitgevonden worden door zijn experimenten op mensen. Dit is niet te begrijpen want de mensen die tot het ‘goede ras’ behoren zijn ook mensen, mensen met fouten. Dit kan ik ook niet vatten uit Bijbels standpunt omdat er ergens in Gods Woord staat dat een mens niet over een andere mens zou oordelen. Of zoals in Mattheus, de balk in uw eigen oog ziet ge niet, en de splinter in een ander mens ziet ge wel. De nazi’s velde een oordeel: deze mensen (joden etc. ) zijn niet waardig om te leven, ze moeten uitgeroeid worden. Daarom maar de gaskamer als oplossing. Afschuwelijk. § 3. Welke mensen leefden er in Auschwitz? Het doel was om zoveel mogelijk mensen te vermoorden die in Auschwitz leefden. In deze paragraaf vraag ik welke mensen er leefden. Maar kon er niet beter staan: welke mensen werden er uitgeroeid om een superras te maken? Toch heb ik hiervoor niet gekozen omdat er ook mensen leefden in Auschwitz. In Auschwitz waren verschillende soorten mensen. Welke mensen? Hoe zagen deze mensen er uit? En wat deden deze mensen in het kamp? In het begin toen Auschwitz gebouwd was waren er alleen maar Poolse politieke gevangenen. Maar er kwamen deporaties van verschillende landen die in Auschwitz aankwamen. Eerst waren de deporaties van Polen, alleen maar politieke vluchtelingen en joden, maar later ook vanuit Slowakijke en Frankrijk. Het eerste transport dat uit Nederland kwam was in juli 1942. Na 1942 waren er meer landen die transporteerden. Dit waren onder andere België, Joegoslavië, Noorwegen en Duitsland. In 1943 kwamen er weer mensen van uit Griekenland, Italië, Letland en Oostenrijk. De mensen die overal vandaan kwamen waren rijke, arme, oude of jonge mensen. Als de mensen die uit de trein stapten en zo op het perron aan kwamen werden ze geselecteerd. Hier vertel ik in paragraaf 4 meer van. Wat ik nu wel zeg was dat de bejaarden, (geestelijk en lichamelijk) gehandicapten, kinderen en hun moeders en zwakkeren gelijk naar de gaskamer gestuurd werden. Deze mensen leefden maar een aantal dagen in Auschwitz. Ik richt me meer op de mensen die in Auschwitz langer dan een maand waren. Dit waren de politieke gevangenen, homoseksuelen, zigeuners, dwangarbeiders en joden. De joden waren 20% van de gevangen in Auschwitz. De meerderheid bestond uit Polen, Oekraïeners en Russen. De minderheid waren de Fransen, Tsjechen, Slowaken, Duiters, zigeuners en joden. De meeste joden kwamen uit Nederland, Griekenland en Frankrijk. Dit verbaast me, uit zoveel landen mensen naar Auschwitz getransporteerd maar andere kant is wel duidelijk. Auschwitz lag in het midden van Europa dus dat is een goede plaats. Om deze rassen allemaal uit elkaar te houden had elke gevangene aan zijn kleren op de linkerborst een driehoek van stof vastgenaaid gevolgd door zijn nummer. Er werd een foto van de persoon gemaakt(voor 1943) en die moest een bordje met zijn nummer voor de camera houden. Later werd dat nummer in de arm getatoeëerd. De volgende kleuren ga ik verklaren: Groene driehoek met top naar beneden: beroepsmisdadiger. Groene driehoek met top naar boven: voor eerst misdaad begaan. Zwarte driehoek: werkschuw. (Russen en zigeuners.) Rode driehoek: politieke tegenstanders. (Duitsers, Polen en Fransen) Roze driehoek: homoseksuelen. Paarse driehoek: godsdienstige sekten. Een gevangenen die wat zei over hun toestand: ‘’De gevangen die geselecteerd werden om te werk te worden gesteld werden geregistreerd in een nauwkeurig bijgehouden bestand. In het begin werden ze gefotografeerd; later, om tijd te besparen werd een nummer getatoeëerd in hun arm. ‘’ Naast de gevangenen moest er natuurlijk ook mensen voor de gevangenen ‘zorgen’. Dit was de kamporganisatie van Auschwitz dat bestond uit de SS. De SS gaf ook leiding aan iedereen die in het kamp werkte, van gewone soldaten tot veroordeelden uit andere gevangenissen; en ook aan de gevangen die het zwaarste werk moesten verrichten. Elk blok had een blokoudste. Deze werd ook weleens Kapo genoemd en waren de meeste wrede ‘officieren’ in de kampen. Het waren gevangenen die zich omhoog hadden gewerkt om deze baan te krijgen. De blokoudste waren ook de mensen die het verzamelen van het brood uit de keuken regelden en ervoor zorgen dat het werd verdeeld. Als je Auschwitz binnen reedt toen het kamp in leven was, was dit een troosteloze indruk. Slechte gebouwen, kil en koud. De gevangenen waren goed te herkennen: mannen in blauw-wit gestreepte broeken met blauwe jassen en blauwe mutsen. Gevangene Wieslaw Kielar dacht van deze kerels: ‘’grote kerels in gestreepte pyjama’s. ‘’ (Thielke, Thilo, Een liefde in Auschwitz (Amsterdam 2002) 46.) Ik vind dat goed te begrijpen want normaal heb je geen blauw met wit gestreepte broeken aan. En de stoffen van pyjama’s zijn dun, zo was het ook met deze ‘pyjama’s’. De SS hadden hun uniformen aan daar was niets bijzonders aan. Ze leefde ook in het kamp om het werk dat ze deden zo normaal mogelijk te laten verlopen. De Kapo’s woonden wel in dezelfde barakken als de andere gevangenen, allen was hun levensomstandigheden aanmerkelijk beter. De gevangenen werden hard aan het werk gezet: het was niet de bedoeling dat iemand leven Auschwitz zou verlaten. Ze moesten diepe sloten rond het kampterrein uitgraven, zodat niemand ongezien het kamp kon verlaten. Terwijl de gevangenen aan het werk waren, werden ze vaak geschopt, geslagen. Wie viel of het tempo niet kon volgen, werd doodgeschoten. Het was allemaal zwaar werk en je kreeg er weinig eten voor. De angst was er altijd en je werd vaak geslagen. Hoe een werkterrein functioneerde vertelde Jerzy Bielecki goed. Hij werd bij de Arbeidsdienst ingedeeld in de bouw. Dit was erg zwaar voor hem en het meeste werk moest op blote voeten gedaan worden. Jerzy verstopte zich tussen de houtstapels om op adem te komen anders had hij geen krachten meer om iets anders te doen. Als je toen betrapt werd, werd je helemaal bont en blauw geslagen. Dit was dus een risico om een pauze in te lassen maar anders viel je letterlijk dood neer. De meeste mensen die in Auschwitz leefde waren bang voor de SS want deze hadden vier troefkaarten. Het waren dreigingen waar iedereen doodsbang voor was: de zweep, de martelcel, ziekte en de gaskamer. De strafcel of de martelcel was in Block 11. In Block 11 was de kampgevangenis gevestigd. Wie bv. betrapt werd op stelen, kwam hier terecht. Gewoon jood of priester zijn, was echter ook al voldoende. Typisch voor deze gevangenis waren de sta-cellen: in een ruimte niet groter dan een telefooncel werden er drie tot vier mensen samen gezet. Het was er ijskoud en vele gevangenen stierven er door bevriezing. Degene die de sta-cel overleefden, werden meestal geëxecuteerd voor de muur tussen Block 10 en 11. Ik vind dat je dan beter doodgeschoten kan worden dan dat langzaam doodgaan. Dit vind ik gemeen, de SS oefende gewoon macht over je uit want je kon niets doen. In de winter was het voor de westerlingen moeilijk om te overleven omdat daar in Auschwitz ijskoude winters waren. Bij de appéls waar je niet mocht bewegen waren veel mensen doodgevroren. Dit kan ik mezelf moeilijk in denken omdat de winters bij ons hoogstens -10 graden zijn en dan kan je, jezelf lekker warm inpakken. Ik ken de koud niet. De meeste gevangenen in Auschwitz overleefden het kamp slechts enkele weken/maanden. Wie ziek was had geen kans: de gaskamer. Sommigen pleegden gewoon zelfmoord: de elektrische omheining. Anderen leken op lijken, gebroken van geest en lichaam. Maar toch waren er mensen die waren vastbesloten om te blijven leven . Om ons deze afschuwelijke dingen te vertellen.
§4. Hoe functioneerde Auschwitz? Auschwitz was eigenlijk een groot dorp. Een dorp met een strenge dictatuur en geen goed bed en voedsel. Maar je woonde er. Je leefde er en je probeerde te overleven. In deze paragraaf wil ik een beeld schetsen hoe Auschwitz functioneerde in WO2. Er kwam een trein aan geschokt, remfe en stond stil. Er kwamen mensen met ‘vol voedsel’ gezichten te voorschijn: ‘wat zal er nu gebeuren?’ De mensen stapten uit, bevelen klonken. Dit was de eerste aanraking met Auschwitz. Wat gebeurde er na de bevelen? De mensen moesten zich in twee groepen verdelen. Een linker en een rechter groep. Je dacht dat de sterkten eruit werden gepikt om te werken. Dat klopt. Maar de andere mensen dan? De zwakken, oude, jonge, moeders en kinderen? Deze waren niet geschikt om te werken en meestal gelijk ter dood gebracht. Hooguit 20% van de nieuwkomers bleef in leven. Na de selecties werden de mensen die ter dood geoordeeld waren naar een zogenaamd ‘doucheruimte’ geleid. Om jezelf op te frissen naar de reis. De reis werd geëindigd: de dood werd bevonden in de gaskamer. Na de selecties werden de mensen die gingen werken een nummer. De bezittingen werden afgepakt, ook je trouwring. Je werd helemaal kaal geschoren en je moest je gaan wassen met té koud water of té warm water. Dit deden de Duitsers expres. Hierna kreeg je gevangeniskleding, meestal te groot en je nummer werd in de linkerarm getatoeëerd. Zo was het registreerden van doden gemakkelijk. Als je voor 1943 in Auschwitz aan kwam werd er een foto van je gemaakt en opgenomen in het archief boek. Daarna kwam het appél. En dan kwam er een quarantaineperiode. Een quarantaineperiode. Mensen die in Auschwitz aankwamen moesten vier weken in de quarantaineperiode. Zogenaamd omdat de nazi’s wilde voorkomen dat de nieuwe gevangen infectiezieketen in kamp zouden verspreiden. Maar werkelijkheid wouden de nazi’s zeggen dat hun de macht hadden. De gevangenen werden dan ook vaak vernederd door de SS. Je was geen mens meer maar een nummer. Als iemand een fout maakte sloegen ze er op. Je moest door de modder rollen en dan weer dansen etc. Een lang citaat dat in het boek Thilo Thielke staat om een indruk van deze gemene handelingen: ‘’Daarna moesten ze alsof het nog niet genoeg is, het door de zon verbrande gras op het exercitieterrein met hun tanden uittrekken, als koeien in een weiland. De kapo’s slaan dubbel van het lachen.’’ ( Tielke, Thilo Een liefde in Auschwitz (Amsterdam 2002) 54.) Ondertussen sliep je in primitieve barakken waar het koud was, er was geen toilet maar een emmer. Je moest er met 6 personen in een barak slapen. Na deze quarantaineperiode werkte je als dwangarbeider in het kamp. Vrouwen moesten meestal kleren naaien etc. Soms ook bezittingen sorteren en zo naar Duitsland terug sturen. (de Canada-loods.) De mannen werkten in kolenmijnen en in de steengroeven. Of bij bouwprojecten. Voorbeeld: tunnels en kanalen graven. Het werken was zwaar en koud en moeilijk maar het grootste problemen was: De maaltijden
Ontbijt: een halve liter zwarte surrogaatkoffie of kruidenthee, zonder suiker. Lunch: een liter waterige soep. Avondeten: 250 gram brood (beschimmelt), halve liter koffier en uiterst kleine porties smeerkaas, margarine, jam en soms een stukje worst. Hier kan een normaal mens die niet werkt amper op leven, je werkt heel hard en dan zo weinig eten. Naast dat er zo weinig eten was, was het ook onmogelijk te ontsnappen. Het vooruitzicht was weg. Als je nog meer pech had, dan was je een tweeling. Je was dan voor de SS-dokter Josef Mengele niet veilig. Deze dokter zoals ik in paragraaf 2 verteld heb, deed wrede experimenten. Veel mensen overleefde deze experimenten niet. Anderen werden gedood als het onderzoek ‘klaar’ was. Niet normaal, ik had het al verteld, maar ik vind het zo erg. Een dokter en dan zomaar beslissen over een mensenleven. Conclusie: §1. Hoe is Auschwitz ontstaan? In 1940 had Himmler een bevel aan Höss gegeven om van de oude legerbarakken een kamp te maken. Dit was de ideale plaats om zich in Auschwitz te vestigen omdat het in het midden van Europa lag en er goede treinverbindingen hierna toe waren. Auschwitz 1 was het hoofdkamp. Hierna kwam het dodenkamp Auschwitz- Birkenau met haar 4 gaskamers. Er waren veel nevenkampen en het belangrijkste werkkamp was Monowitz. Mijn voorlopige hypothese was: Auschwitz 1 werd in 1940 geopend in het door Duitsland bezette Polen, op een terrein waar al barakken van het Poolse leger stonden. (De hypothese was dus juist.) §2. Welk doel hadden de nazi’s met Auschwitz? Doordat de oplossing van joden en andere niet waardige mensen in de ‘Endlosung’ waren had Höss de opdracht gekregen om Auschwitz te bouwen. Om zo efficiënt mogelijk te zijn had hij Birkenau laten bouwen om zo het uitmoorden beter te later verlopen. De SS-dokter had zijn taak om het superras te creëren. Hij voerde experimenten op de gevangenen. Mijn voorlopige hypothese was: Het belangrijkste doel was om mensen die niet bij het ‘superras van de Duitsers’ hoort te vermoorden. De mensen die hier niet bij het superras horen waren vooral joden. (De hypothese is juist.) §3. Welke mensen leefden er in Auschwitz? Er waren veel mensen in Auschwitz. Mensen met verschillende nationaliteiten omdat ze uit verschillende landen kwamen. Rusland, Polen, Frankrijk enz. Er waren oudere, jongere, rijke en arme mensen die aankwamen. Mensen die niet konden werken gingen gelijk de gaskamer in. De andere werden onder verdeeld in de werkkampen. De SS’ers woonde in Auschwitz om zo het werk, wat ze moesten doen, zo normaal te laten verlopen. De Kapo’ hadden een voorrecht, deze waren boven de gevangenen gesteld en hadden een betere slaapplek. Mijn voorlopige hypothese was: ‘Untermenschen’. Dit zijn mensen die niet tot het Arische bevolking behoren. (Deze hypothese is half juist omdat er bepaalde gegevens gemist worden. De SS etc.) §4. Hoe functioneerde Auschwitz? Als je in Auschwitz aankwam werd je in twee groepen gesteld. De ene om naar de gaskamer te gaan en de andere om te werken. Er waren verschillende plekken om te werken. De mannen werkten in kolenmijnen en in de steengroeven of in de bouw. Vrouwen naaiden vaak de kleding. De maaltijden waren niet uitgebreid en zelf zo weinig dat je bijna dood ging. Om in Auschwitz te leven was uitzichtloos omdat je niet kon ontsnappen. (haast onmogelijk) Mijn voorlopige hypothese was: Auschwitz functioneerde op verschillende manieren. (hypothese gehouden maar niet goed, onjuiste omschrijving.)
Hoofdvraag: In hoeverre hebben de nazi Duitsers, door Auschwitz te bouwen, hun doel bereikt? Het doel was zoveel mogelijk mensen van het niet Arische ras te vermoorden. Om dit te doen hadden de nazi’s Auschwitz en nog meer kampen gebouwd. In Auschwitz zijn vele mensen gedood door het gas, te weinig voedsel en te zwaar werk. De nazi’s hadden hun doel bereikt. Mijn voorlopige hypothese was: De nazi Duitsers hadden hun doel niet bereikt door Auswchitz te bouwen. (de hypothese is niet juist, het was de nazi’s wel gelukt om veel joden en andere niet waardige mensen(voor de nazi’s) uit te moorden. ) Literatuurlijst: • Anderson, Duncan, Onze 20e bewogen eeuw; De Tweede Wereldoorlog 1939-1945 (Amsterdam 1999) • Bachrach, Susan D., Zeg dat we het niet vergeten; Het verhaal van de holocaust (Rotterdam 1997) • Breur, Dunya, Een verborgen herinnering (Nijmegen 1995) • Geve, Thomas, Kind in Auschwitz; een 13e jarige jongen overleeft de Holocaust (Chicago 1987) • Gilbert, Martin, Nooit meer; een geschiedenis van de holocaust (Amsterdam 2000) • Lawton, Clive, Auschwitz; het verhaal van een nazi-vernietigingskamp (Harmelen 2002) • Shuter, Jane, Auschwitz; bezoek aan het verleden (Harmelen 2001) • Thielke, Thilo, Een liefde in Auschwitz (Amsterdam 2002) Bronnenlijst: • www.auschwitz.nl • www.geschiedenis.nl • www.go2war2.nl • www.vecip.com • Wudzki, Tadeusz, DVD Auschwitz (Polen 1991/2004) • Rees, Laurence, DVD Auschwitz; the Nazis & the ‘final solution’ BCC (Hollywood 2005)