Hoofdstuk 5

Economie Hoofdstuk 5

5.1 Stroomgrootheden = inkomen en consumptie

Voorraadgrootheden = Vermogen

5.2 Opofferingskosten: Kiezen vervolgopleiding kost vrije tijd en inkomen.

Redenen verder studeren:

• Vergroten van je kennis
• Verbeteren van je vaardigheden
• Ontplooiing
• Vergroten van je kansen op de arbeidsmarkt
• Verhoging van je kansen op een hoger inkomen

  Herscholing = bestaande kennis opnieuw opfrissen (Nieuw computerprogram)

  Bijscholing = Nieuwe kennis en vaardigheden toevoegen (Leraren – studiedag)

  Omscholing = Geheel ander vak te leren (Van leraar economie naar brandweerman)

  Kwaliteit werkende is hoog, gevolgen:

• Hoogwaardige producten produceren
• Sneller goede oplossingen maatschappelijke problemen -want meer begrip
• Productie per werkende is hoog
• Arbeidskosten per product lager – Winst toenemen – Meer investeringen
• Verkoopprijzen in bedrijven dalen – Betere concurrentiepositie
• Welvaart neemt toe – Meer geproduceerd = afname schaarste

  Leerplichtwet: Geld tot 16, maar moet startkwalificatie hebben. Anders tot 18, dus hoger dan vmbo/mbo laagste niveau diploma

  Drop-outs: Zonder diploma school verlaten

  Directe onderwijsuitgaven: bijv. Salarissen, bouw, inrichting en onderhoud.

  Studiefinanciering: Recht als je gaat studeren in hoger beroepsonderwijs/ universiteit.

  Studiefinanciering:

• Basisbeurs: Voltijdstudie.
• Aanvullende beurs: Inkomen ouders hoog, lage beurs.
• Lening: Rentedragend. Zelf terugbetalen
• Collegegeldkrediet: Lening voor collegegeld. Na studie terugbetalen.

  Basisbeurs en aanvullende beurs: Eerst als lening – Prestatiebeurs. Na tien jaar minstens hbo-diploma wordt prestatiebeurs een gift (gratis)

   

  5.3 Begroting; Schatting inkomen/uitgaven bepaalde periode

  Budgetteren: Evenwicht tussen verwachte inkomsten/uitgaven

  Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud): Helpen met geldproblemen voorkomen en oplossen.

  Vaste lasten: Uitgaven vaste tijd terugkeren. Bijv. Wonen, gas, water, elektriciteit, abonnementen en verzekeringen.

  Huishoudelijke uitgaven: Dagelijkse uitgaven voor boodschappen en verzorging bijv. kapper of make-up

  Reserveringsuitgaven: niet-regelmatig/onverwachte uitgaven. Bijv. kleding, onderhoud huis/tuin, vakantie-uitgaven en kosten onverwachte reparatie

  Begrotingstekort: Verwachte uitgaven hoger dan verwachte ontvangsten.

  Begrotingsoverschot: Verwachte inkomsten hoger dan verwachte uitgaven.

  Reserveren: Om tekortmaanden op vangen – overschotmaanden sparen

  Spaarrekening: Opvangen tekort

  Lenen = als je tekort komt

  Bezuinigen: Als je in geldproblemen komt. Bijv. zuiniger energie, opzeggen tijdschriften/verenigingen, goedkoper wonen en uitstellen aankopen

   

  5.4 Ouderdomspensioen: Inkomen voor de tijd op latere leeftijd zonder werk

  AOW = vanaf 15e 2% van inkomen, zodat na 50 jaar 100% AOW

  Omslagstelsel: Betaalde AOW-premies van werkenden worden direct doorgegeven aan de AOW-gerechtigden

  Maatregelen als AOW onbetaalbaar wordt:

• Hoger uitkeringsbedrag vrijwillig, maximaal vijf jaar later ingaan
• Afschaffing partnertoeslag jonger dan 65 jaar
• Rijkere AOW’ers extra bijdragenvragen om AOW betaalbaar te houden
• Verplichte verhoging AOW leeftijd langer doorwerken te bevorderen
• AOW’ers ook premie AOW betalen
• Verhoging AOW-premie werkenden
• Minder aantrekkelijk maken vervroegde uittreding
• Omzetting omslagstelsel in kapitaaldekkingsstelsel

  Kapitaaldekkingsstelsel: Verzekerde betaald premies, belegde door verzekeraar

  Pensioenfondsen: Innen pensioenpremies en verzorgen pensioen uitkeringen

  Pensioenpremie: Deels betaald werkgever (14% 2009) en deels jezelf (6% 2009)

  Pensioengrondslag: Brutowerknemersinkomen (salaris + vakantiegeld + dertiende maand + overige loonbestanddelen) – franchise

  Franchise: Deel van jaarsalaris dat niet meetelt voor opbouw pensioen. Bouwt geen pensioen op omdat je voor dat deel later AOW krijgt.

  Pensioenreserve: Opgebouwde pensioenvermogen

  Pensioenindexatie: Pensioen gedeeltelijk wordt aangepast aan inflatiepercentage.

  Waardevast: Koopkracht blijft gelijk

  Dekkingsgraad: Verhouding tussen vermogen pensioenfonds en pensioenen die fonds nu en in toekomst moet uitbetalen.

  Vrijwillige pensioenopbouw:

• Lijfrentesparen: Eenmalig/jaarlijks bedrag op depositioreking (niet aankomen)
• Levensverzekering: Bepaalde datum geld krijgen. (Zelfde als kapitaal?)
• Zelf beleggen: Aandelen kopen en beleggen. Met pensioen – verkopen
• Aflossen hypotheekschuld: Minder vaste lasten
• Levensloopregeling: 12% van jaarinkomen opzijleggen voor later.

  Verschillende pensioenen:

• Nabestaandenpensioen: Overlijden partner/jij. Krijgt partner/jij geld
• ANW-compensatie: Niet meer aan voorwaarden van basisuitkering voldoet.
• Arbeidsongeschiktheidspensioen: Aanvulling WIA-uitkering.