Afdeling C Leestekens

Afdeling C: Leestekens OPDRACHT 1A: Waarom hoort het tot de voorschriften voor een perfecte tekst dat er geen afkortingen worden gebruikt? ANTWOORD: Dat kan verwarrend zijn. OPDRACHT 1B: Hoe wordt het teken ‘…’ gebruikt en waarom stoort dit niet bij het lezen? ANTWOORD: Dit wordt gebruikt om bij een citaat, het stoort niet omdat de als ‘niet citaat’ lastiger te begrijpen is. OPDRACHT 2: Plaats vraagtekens waar ze verplicht zijn. Zet achter de overige zinnen een punt. 1: Vraag jij je nooit af of dit wel de goede manier is? 2: In principe kun je je de vraag stellen of het ook anders kan. 3: Ik weet niet hoe dit mogelijk is geweest. 4: Hoe kun je zeggen dat dit de uitkomst is? OPDRACHT 3: Is een voorbeeldvraag. OPDRACHT 4: Ga voor 4-7 na welk logisch verband de dubbele punt legt. 4: Nog een vrije dag opnemen is onmogelijk: je hebt er nu al te veel opgenomen. ANTWOORD: Achter de dubbele punt staat een verklaring. 5: Sommige woorden kun je ook van rechts naar links lezen: lepel, nemen. ANTWOORD: Achter de dubbele punt staan voorbeelden. 6: Velen zwegen: het onderwerp sloeg niet aan. ANTWOORD: Achter de dubbele punt staat een verklaring. 7: Hij was in de war met het begrip diachroon: door de tijd heen. ANTWOORD: Achter de dubbele punt staat een verklaring. OPDRACHT 5: Corrigeer de fouten. A: Ik ben er zelf heilig van overtuigd: Zo’n keeper vind je nooit meer. VERBETERING: Ik ben er zelf heilig van overtuigd: zo’n keeper vindt je nooit meer. B: Je moet de feiten: je bent daar niet meer toe in staat, niet uit de weg gaan. VERBETERING: Je moet de feiten niet uit de weg gaan: je bent daar niet meer toe in staat. C: Op de agenda stond: het verslag van 26 mei. VERBETERING: In de agenda stond het verslag van 26 mei. OPDRACHT 6: Voeg op de juist plaatsen dubbele punten toe aan de volgende tekst. Voeg andere leestekens toe waar je ze beslist noodzakelijk zijn. HET ORIGINEEL: De mening van dominee Driest ‘Het is een algemeen feest heel Nederland is erbij betrokken. Dat betekend twee dagen komen niet in aanmerking namelijk de zondag en de maandag. Wanneer je het op zondag houdt, sluit je mensen uit van zo’n een feest dat wil toch niemand. Doe je het op maandag, dan sluit je dezelfde mensen uit de inschrijving moet dan op zondag. Hiertegen zíjn verschillende dingen in te brengen - allerlei mensen worden uitgesloten door omstandigheden die henzelf betreffen als iemand op die dag de verjaardag van zijn moeder meent te moeten vieren, wordt hij ook uitgesloten; - het aantal uitgeslotenen is bijzonder klein. - Als je zo door redeneert, moet je ook de vrijdag en de zaterdag uitsluiten. DE VERBETERING: De mening van dominee Driest: ‘Het is een algemeen feest heel Nederland is erbij betrokken. Dat betekent: twee dagen komen niet in aanmerking namelijk de zondag en de maandag. Wanneer je het op zondag houdt, sluit je mensen uit van zo’n een feest, dat wil toch niemand? Doe je het op maandag, dan sluit je dezelfde mensen uit: de inschrijving moet dan op zondag.’ Hiertegen zíjn verschillende dingen in te brengen: - Allerlei mensen worden uitgesloten door omstandigheden die henzelf betreffen. Als iemand op die dag de verjaardag van zijn moeder meent te moeten vieren, wordt hij ook uitgesloten. - Het aantal uitgeslotenen is bijzonder klein. Als je zo door redeneert, moet je ook de vrijdag en de zaterdag uitsluiten. OPDRACHT 7: Zet een puntkomma op de beste plaats in de volgende zijn. ORIGINEEL: Drukwerken moeten open worden verstuurd zodat PTT Post kan zien of de inhoud aan de voorwaarden voldoet; met open wordt bedoeld dat de verpakking kan worden geopend zonder deze te beschadigen. VERBETERING: Drukwerken moeten open worden verstuurd zodat PTT Post kan zien of de inhoud aan de voorwaarden voldoet met open wordt bedoeld dat de verpakking kan worden geopend zonder deze te beschadigen. OPDRACHT 8A: Bedenk wat voor gevolgen het zou hebben voor het gebruik van hoofdletters, als na het woord kunst een punt werd gezet. Zijn deze gevolgen wenselijk? ANTWOORD: De volgende woorden zouden met een hoofdletter geschreven moeten worden. De gevolgen zouden niet wenselijk zijn, want achter kunst moet een opsomming van voorbeelden komen. OPDRACHT 8B: Hierboven is gezegd dat de puntkomma nooit verplicht is. Er moeten dus alternatieven bestaan voor 1. Noem er een. ANTWOORD: Een alternatief zou de dubbele punt kunnen zijn. OPDRACHT 9: De nevenschikking word in 1b-1e tot stand gebracht door voegwoorden. Noteer ze alle vier en noteer erbij voor welke een komma is geplaatst en voor welke niet. 1B: Het uitroepteken moet vooral spaarzaam worden gebruikt, want anders verliest het zijn effect. VOEGWOORD: want, is na de komma geplaatst. 1C: Je kunt wel telkens uitroeptekens plaatsen, maar dan verliezen ze hun effect. VOEGWOORD: dan staat niet bij de komma. 1D: De lezer ziet telkens een uitroepteken en raakt eraan gewend. VOEGWOORD: en, er is in deze zin geen komma geplaatst. 1E: Het resultaat is dat de lezer niet meer reageert op het uitroepteken of zelfs enigszins afstompt. VOEGWOORD: of, er is in deze zin geen komma geplaatst. OPDRACHT 10: Wijs de bijzinnen aan in 1, 2, 3 en 4. 1: De historie vermeldde niet dat hij al eens voor diefstal was veroordeeld. ZONDER BIJZIN: Hij was niet eerder voor autodiefstal veroordeeld. 2: Of we in hem een goede zakenpartner hebben, is voor mij een vraag. ZONDER BIJZIN: Of hij betrouwbaar is, is voor mij een vraag. 3: Zij vonden dat je beter niet kon tekenen, als je niet zeker was van je zaak. ZONDER BIJZIN: Je kon beter niet tekenen als je niet zeker was van je zaak. 4: Hij was er tien jaar geleden nog van overtuigd dat Mao het rechte pad bewandelde. ZONDER BIJZIN: Hij was er tien jaar geleden nog van overtuigd dat Mao geen crimineel was. OPDRACHT 11 Wijs in de voorbeeld zinnen 4a, b en c en in de zinnen van opdracht 10 de bijzinnen aan die met dat beginnen. Karakteriseer het effect dat een komma in die zinnen zou hebben. 4A: Bevat al een komma. 4B: Er waren gisteren lange files, dat werd veroorzaakt door een file. 1: Hij was niet al eens eerder voor autodiefstal gepakt, vermeldde de historie. 3: Bevat al een komma
4: Hij was er van overtuigd dat Mao het rechte bewandelde, tien jaar geleden… OPDRACHT 12: Lees beide zinnen zorgvuldig voor jezelf voor. Beschrijf het verschil in de manier van voorlezen die je hebt gekozen. Beschrijf het betekenisverschil dat je waarneemt. 5A: De goudsbloemen, die uitgebloeid waren, trok hij uit de grond. 5B: De goudsbloemen die uitgebloeid waren, trok hij uit de grond. ANTWOORD: Het verschil is dat bij 5B, de persoon alleen de uitgebloeide bloemen uit de grond haalt. Terwijl de bloemen bij 5A alle bloemen uitgebloeid zijn. In 5A word dat uitgebloeide ook meer als een kanttekening aangegeven. OPDRACHT 13: Beschrijf het effect van de komma in de volgende voorbeeldzinnen. 6A: Het paard dat de race won, kreeg klontjes. 6B: Het paard, dat de race won, kreeg klontjes. ANTWOORD: Het verschil zit hem er in dat het paard dat de race gewonnen heeft klontjes krijgt bij 5A. Bij 5B is het een paard dat klontjes krijgt. Daarnaast word als opmerking gegeven dat hij een race gewonnen heeft. OPDRACHT 14: Plaats komma’s in de volgende tekst. ORIGINEEL: De ambtenaren die paspoorten uitgeven hadden goed opgelet. Zij konden dadelijk ingrijpen toen Lepe Louis zich aan het loket vervroegde doordat ze aan de gegevens zagen dat het ging om iemand die de vorige maand al een paspoort had gekregen. Weliswaar kon de politie die geheel in beslag werd genomen door een bankoverval niet onmiddellijk aanwezig zijn maar Louis is die avond wel in de cel beland. VERBETERING: De ambtenaren die paspoorten uitgeven hadden goed opgelet. Zij konden dadelijk ingrijpen toen Lepe Louis zich aan het loket vervroegde, doordat ze aan de gegevens zagen dat het ging om iemand die de vorige maand al een paspoort had gekregen. Weliswaar kon de politie, die geheel in beslag werd genomen door een bankoverval, niet onmiddellijk aanwezig zijn maar Louis is die avond wel in de cel beland. OPDRACHT 15: De aanhalingstekens in 3 en 4 staan meestal om enkele woorden. Zoek de voorbeelden waarin ze staan om

1. een deel van een woord; 2. een woordgroep. 1: Een deel van een woord: pro-drop, naar alle waarschijnlijkheid 2: Woordgroep: gereinigd, schepen, dame, ik, ongetwijfeld.