DDR & BRD

Na afloop van de oorlog was nazi-Duitsland bijna letterlijk veranderd in 1 grote puinhoop. Hoe kan het dan dat Duitsland tegenwoordig zo’n belangrijk, democratisch land is geworden? Dat zal ik aan de hand van dit verslag proberen duidelijk te maken. Het Westen op weg naar democratie De Duitsers waren niet bepaald enthousiast over de democratie die de Franse, Engelse en Amerikaanse bezetters met zich meebrachten. Alles was nog slecht geregeld zo vlak na de oorlog en men gaf de democratie de schuld. De Geallieerde bezetters waren vast besloten om van Duitsland een sterke parlementaire democratie te maken. Om de democratie een kans te geven moest de welvaart van (het verwoeste) Duitsland sterk omhoog. De niet-meewerkende bevolking, de armoede en de verwoesting waren niet de enige problemen waar de Geallieerden mee te maken kregen. De Russen wilden van Duitsland het liefst een communistische eenpartijstaat maken. Toch gaven de Geallieerde leiders aan democratische Duitse leiders de opdracht een grondwet te maken. Duitsland werd daardoor in tweeën gesplitst. De grondwet: -Duitsland is een federale staat -Het parlement bestaat uit twee kamers; bondsdag (TK) en Bondsraad (EK). -partij moet minstens 5% van de stemmen hebben om in parlement te komen. -Het parlement kiest het staatshoofd: de president (net als de koningin weinig macht). -Werkelijke macht ligt bij de bondskanselier (minister-president). Sinds de oprichting van de Bondsrepubliek hebben de CDU, SDP en de FDP in wisselende coalities voortdurend de regering geleverd. Toch hadden veel Duitsers in het begin nog maar weinig vertrouwen in de door de Geallieerden opgedrongen democratie. Bovendien hadden ze slechte herinneringen aan democratie (de crisisjaren). Bovendien moest men er een hoge prijs voor betalen; ze werden gescheiden van Oost-Duitsland. Duitsland moest een goede welvaart zien te krijgen. De VS besloten om veel geld in Duitsland te investeren. Mede door dit geld ging het beter met de Duitse industrie. Duitsland was sterk geïndustrialiseerd en op de verwoeste fabrieken kon men meteen beginnen met het bouwen van nieuwe, men hoefde verouderde machines en fabrieken niet op te lappen. Ook de technische kennis hadden de Duitsers nog. Bovendien waren er veel ‘goedkope’ arbeiders die tijdens de oorlog gevlucht waren en nu weer terug kwamen. De Duitse regering zorgde voor een uitgebreide sociale wetgeving zodat er weinig gestaakt werd en de werknemers niet meer bang hoefden te zijn voor ziekte of werkloosheid. Het resultaat was dat de Duitse economie vanaf 1948 ongekend hard begon te groeien; het Wirtschaftswunder. Adenauer werd de eerste bondskanselier. Hij zette zich in voor de integratie van Duitsland in de EEG (nu: EU) en werd lid van de NAVO. Doordat West-Duitsland aan de frontlijn van de Koude Oorlog lag, was anticommunisme onderdeel van de verdediging van het land. Het gaf de Duitsers een reden om zich af te zetten tegen het andere Duitsland en nationaal-socialisten vonden er steun in, communisme was immers de vijand van nazi-Duitsland. Door de succesvolle politiek van Adenauer groeide het vertrouwen in de democratie. In de jaren ’20 en ’30 leek het alsof democratie alleen maar voor onrust en ellende zorgde. Nu kregen de Duitsers onder hele andere omstandigheden met democratie te maken. Toen Adenauer (1963) aftrad, wilden de mensen meer betrokken raken bij politieke beslissingen. Datzelfde gebeurde ook in andere West-Europese landen. Het laat zien dat de Bondsrepubliek zich geleidelijk tot een normale democratische staat ontwikkelde. Het Oosten op weg naar socialisme In het Oosten werd op bevel van de bezetters uit de Sovjet-Unie het communisme ingevoerd. Toen de DDR in 1949 werd opgericht, was de samenleving daar al helemaal communistisch geworden. De Russische bezetters wilden de indruk wekken dat de revolutie in de oostelijke zone door de massa van de Duitse arbeidersklasse op touw was gezet. De KPD (communistische partij van Duitsland) moest daarbij de leiding van de arbeidersklasse op zich nemen. De KPD moest zich daarbij houden aan de richtlijnen van Moskou. Er kwam een nieuwe partij; de SED, gefuseerd door de KPD en de sociaal-democraten op bevel van Moskou. Volgens de communisten moest de macht in handen van arbeiders en boeren komen? ‘volksdemocratie’. Het werkende volk zou, o.l.v. de SED, een einde maken aan de kapitalistische uitbuiting en een socialistische maatschappij stichten. Andere partijen werden wel toegestaan, maar zijn mochten geen kritiek hebben op de SED. Bij verkiezingen kwamen hun kandidaten op dezelfde lijst als de communisten. Alle grote bedrijven, banken en verzekeringsmaatschappijen moesten ‘volkseigendom’ worden. Letterlijk: eigendom van de staat en over controle van de SED. Boeren moesten hun land afstaan en gaan werken op collectieve bedrijven, net als in de Sovjet-Unie. Propaganda moest de bevolking ervan overtuigen (ook in het Westen) dat de ingeslagen weg de juiste was; zo werden de bevolkingen van beide bezettingszones ook geestelijk en ideologisch van elkaar gescheiden.
Propaganda in de DDR Er werden allerlei posters opgehangen met de mededelingen dat je Sovjet-Unie het beste was en dat je van hen moest leren. Er werden prijzen uitgeloofd voor arbeiders die een uitzonderlijke prestatie hadden geleverd; zij werden ‘held van de arbeid’. DDR zette zich steeds meer af tegen de BRD. Opstand 1953 De propaganda kon de Oost-Duitsers er niet van overtuigen dat het communisme iets goeds was. Een veel beter bewijs zou het zijn als de DDR net als in W-D een grote welvaart zou hebben. Echter, een economisch wonder bleef in de DDR uit. In juni kwamen de Oost-Duitsers massaal in verzet tegen hun regering. Het Russische leger kwam er aan te pas om de opstand neer te slaan. Wat waren de oorzaken? De SED was niet bepaald geliefd onder de bevolking. Ook storingen in de economie leidden tot ontevredenheid onder de kleinburgerlijke lagen van de bevolking. Kapitalisten waren bang dat de DDR een sterke staat zou worden. Arbeiders protesteerden tegen de regering omdat deze de werkprestaties wilde verhogen zonder loonsverhoging. Men vroeg om duidelijkheid maar het leidde tot niets en er kwamen massale demonstraties. Zoiets als de opstand van 1953 is in de DDR nooit meer voorgekomen tot 1989. Maar ontevreden bleven de burgers wel. Steeds meer mensen vluchten naar het Westen. In 1961 besloot de regering alle grenzen dicht te gooien. In Berlijn werd een scheidingsmuur gebouwd tussen Oost- en West-Berlijn. In de jaren ’60 ging het beter met de economie in de DDR. Maar de bevolking bleef ontevreden. Men werd jaloers op het Westen. In de jaren ’70 en ’80 waren veel ambtenaren bezig met het opsporen en onderdrukken van verzet tegen het communisme. Ze werden ‘Stasi’ genoemd. Toen in de Sovjet-Unie Gorbatsjov aan de macht kwam betekende dat voor de Russen meer vrijheid en openheid. Maar de SED was tegen zo’n modern communisme. Daardoor werd de DDR strenger in de leer van het communisme dan de Sovjet-Unie zelf. In 1989 waren er weer protesten tegen de SED en ditmaal durfde de partij de opstand niet met geweld te onderdrukken. Ook op steun van de Russen hoefde het niet meer te rekenen. Uiteindelijk zou deze opstand de val van de DDR betekenen. Oost en West worden weer 1 In 1989 dwongen demonstrerende DDR-burgers hun regering de grenzen naar het Westen open te zetten. Op 9 nov. viel de Berlijnse muur en in maart 1990 werden vrije verkiezingen gehouden. De partij van Helmut Kohl, CDU, won. Hij had beloofd van beide Duitslanden weer 1 land te maken. De SED had voor de verkiezingen haar naam veranderd in PDS, Partij van Democratische Socialisten. Het nieuwgekozen Oost-Duitse parlement besloot de DDR op te heffen. De DDR sloot zich op 3 okt. 1990 aan bij de BRD.