Hoofdstuk 1

1.1 Recherchewerk Bloedonderzoek, schoenmaat, zoolprofiel, vingerafdrukken zijn bewijzen. Vingerafdrukken zijn halverwege de 19de eeuw ontdekt. Tot eind 19de eeuw werd het bij de politie pas gebruikt als identificatiemiddel. De conclusies waren: – de lijnenpatroon van je vingerhuid blijft levenslang hetzelfde. – Het aantal lijntekeningen dat kan voorkomen is zeergroot. – Je kunt vingerafdrukken indelen in groepen. Er moeten 12 punten overeenkomen met de vingerafdrukken, voor de rechter. De betrouwbaarheid van dit bewijs is vrijwel 100%. Hoe maak je vingerafdrukken zichtbaar? Met poeder, en dan kun je de afdruk overbrengen op plakband en dan meenemen. Of met kleurstoffen, laserlicht, bij plastic in gouddamp, dat blijft aan het plastic plakken, de rest niet, met doorvallend licht kun je dat dan zien. DNA-fingerprint. In 1985 werd DNA door professor Jeffreys uitgevonden. Uit DNA-molecuul in bloedcellen haalde hij een kenmerkend stukje. DNA is een stof die voorkomt in de kernen van vellen waaruit mensen, dieren en planten zijn opgebouwd. Sommige stukjes van DNA profiel informatie over erfelijke eigenschappen. Een DNA-fingerprint is een soort streepjes code. Het bestaat uit een verzameling streepjes op fotografisch papier. Dit DNA finger-print werd gebruikt om te kunnen vaststellen wie de vader van een kind was. Bij 5 fingerprints van verschillende DNA stukjes is het een goed DNA bewijs. (vingerprint is betrouwbaarder). 1.2 De pil Het eerste voorbehoedmiddel was het condoom. Een lange tijd was het gebruik van voorbehoedmiddelen verboden, de katholieke kerk stond het gebruik niet toe. De eerste condooms en pessaria waren niet erg betrouwbaar. De maatschappelijke vraag naar een betrouwbaar voorbehoedmiddel gaf de impuls tot de ontwikkeling van de pil.De pil bevat vrouwelijke hormonen, progestagenen(stelt bijv. de bevalling uit) en oestrogenen (knapt je lichaam van op). Kennis van de vruchtbaarheidsremmende werking van vrouwelijke hormonen maakte de ontwikkeling van de pil mogelijk. De pil zorgt ervoor: - dat de eirijping in de eierstok wordt bemoeilijkt (misleiding van hypofyse) (O) - dat als er toch een eisprong plaatsvindt, het transport van de eicel door de eileider wordt vertraagd. De ‘mogelijk bevruchte’ eicel sterft vroegtijdig af.(O) - dat het slijmvlies in de baarmoeder zich niet voldoende ontwikkeld (door hormoontekort).(O) - dat de slijmprop tussen de vagina en baarmoeder taai wordt gemaakt. Bijna alle zaadcellen worden daardoor tegengehouden. (P) Na 21 dagen pilgebruik, is er een stop van 7 dagen (lichte bloeding). Geneesmiddelenfabrikanten investeerden veel geld om vrouwelijk hormonen te mogen maken om veel geld te verdienen. De uitvinder verkocht zijn idee aan meerdere bedrijven tegelijk, door die ontstaande concurrentie daalde de prijs van de hormoon. Doordat er bijwerkingen waren werd de hoeveelheid oestrogeen per pil verlaagd naar 50 mg (‘vijftigers’). De betrouwbaarheid werd er niet minder op. Later werden er nieuwe progestagenen ontdekt, zodat de hormoondosis weer verlaagd kon worden beneden de 50 mg (‘subvijftigers’). Nu zijn er ‘subdertigers’. Economische belangen en klachten van gebruiksters leidden tot de ontwikkeling van de derde generatie pil.
1.3 Navigatie Het kompas is een belangrijk hulpmiddel. Maar het is absoluut niet handig op lange afstanden. Er zijn hulpmiddelen ontwikkeld die je exact kunnen vertellen waar op aarde iets ligt. Om op open zee je route te volgen, is het nodig je plaats op aarde te kunnen bepalen. Nauwkeurige navigatie was en is van groot economisch en politiek belang. Vroeger bepaalde ze de geografische breedte met behulp van de Poolster. Op de noordpool, staat de Poolster recht boven je (90°). Hoe hoger je de Poolster aan de hemel ziet, hoe noordelijk je op aarde bent. Met de zon kun je ook de geografische breedte bepalen. De breedte wordt bepaald aan de hand van de maximale hoogte die de zon bereikt. Met de zon kon je ook de geografische lengte bepalen. Op land kon het heel gemakkelijk, door een stok rechtop in de grond te steken. Maar op zee was dat erg ingewikkeld. De meting van geografische lengte ie eeuwenlang een goot probleem geweest. De klokkenmaker John Harrisson heeft een klok die ook op zee werkte uitgevonden (hiermee heeft hij de prijsvraag gewonnen). De aarde draait in 24 uur om haar as. Dus dat is 15 graden per uur. Conclusie: als de zon een uur eerder opkomt ben je 15 graden naar het oosten verplaatst. Plaatsbepaling is mogelijk door een nauwkeurige tijdmeting en het meten van hoeken waaronder hemellichamen, zoals de zon, boven de horizon staan. Tegenwoordig zijn er radiobakens. Op de wereld zenden allerlei bakens signalen uit. Een antenne vangt de signalen op en een computer kan uitrekenen waar men zich bevindt. Satellieten doen precies hetzelfde. Satellieten hebben een vaste baan rond de aarde en zenden signalen uit. De computer kan aan de hand van die signalen de plaats op 10 meter nauwkeurig berekenen. Dit systeem heet het Global Positioning System (gps). Nieuwe ontwikkelingen in wetenschap en techniek hebben gezorgd voor navigatiemethoden die nauwkeuriger zijn en gemakkelijker in het gebruik. 1.4 Ruimtevaart Er was veel nieuwsgierigheid naar de ontwikkeling van ruimtevaart. Ze dachten na over het maken van ontdekkingsreizen buiten de aarde. Behalve wetenschappelijke nieuwsgierigheid was de wapenwedloop tussen Amerika en de Sovjet-Unie een belangrijke reden voor de snelle ontwikkeling van de ruimtevaart. De twee landen probeerden elkaar op het gebied van ruimtevaart elkaar steeds een stapje voor te blijven. Een raket kan zich in de ruimte nergens tegen afzetten om te versnellen, te remmen of te sturen. Hij stuurt zichzelf doordat er aan de onderkant gassen worden uitgespoten, de raket beweegt zich vervolgens de andere kant op. Sinds de ontwikkeling van de ruimtevaart brengt de mens al satellieten rond de aarde. Een satelliet wordt aangetrokken door de zwaartekracht van de aarde. Maar omdat een satelliet een grote snelheid heeft dwars op de richting van de zwaartekracht, beweegt hij tijdens het vallen vooruit en draait zo rondjes om de aarde. Omdat er geen luchtwrijving is kan een satelliet niet worden afgeremd. Satellieten worden gebruikt om foto’s te maken of om informatie te verzenden voor bijvoorbeeld telefonie en televisie (Communicatiesatellieten). Ze komen via een grondstation en worden dan uitgezonden via de satelliet om een groter gebied te bereiken. De ruimtevaart geeft ontzettend veel nieuwe mogelijkheden gebracht (onderzoek atmosfeer, temperatuurbepaling etc. etc.). De elektriciteitsbehoefte kunnen worden voorzien door batterijen (bij korte perioden in de ruimte) of zonne-energie. Halfgeleiders vangen zonne-energie op en wekken een klein stroompje op. Deze kunnen dan de batterijen aan boord opladen. Satellieten hebben een grote invloed op het dagelijks leven. Denk maar aan satelliettelevisie, betrouwbaardere weersvoorspellingen of telecommunicatie. In ruimteschepen zijn oplossingen gevonden voor praktische problemen (plassen, eten). Las mensen lang in de ruimte zijn geweest hebben ze vaak last van spierverslapping door de langdurige gewichtloosheid. Het evenwichtsorgaan raakt verward door de gewichtsloosheid, daarom worden mensen vaak ziek als ze net in de ruimte zijn. Bemande ruimtevaart stelt zwaardere eisen aan ruimtevaartuigen dan onbemande ruimtevaart. Langdurig verblijf in gewichtloze toestand is niet goed voor de gezondheid.