Piramides van Gizeh

Hoofdvraag en Deelvragen

Hoofdvraag: Hoe konden de Egyptenaren zo’n bouwwerk
neerzetten?

Deelvraag 1: Hoe zien de piramides van Gizeh eruit?

Deelvraag 2: Hoe zag de Egyptische samenleving eruit rond de tijd dat
de piramides gebouwd werden.

Deelvraag 3: Hoe kan je de bouw verklaren?

Deelvraag 4: Wat is het verband tussen de sterren en de piramides van Gizeh?

Deelvraag 1: Hoe zien de piramides van Gizeh eruit?
De piramides van Gizeh zijn de enige van de zeven wereldwonderen die nog overeind staan. Ze zijn immens groot en er staan nog steeds vraagtekens bij het feit hoe de Egyptenaren deze piramides gebouwd hebben.

Ze zijn gebouwd in 3 verschillende generaties en door 3 verschillende heersers: Cheops (wordt in het Latijn Choefoe genoemd), Chefren (ook wel Khafre) en Mycerinus (Menkaure). De piramide van Cheops is de oudste en de grootste. Hij is gebouwd rond 2551 voor Christus. Omdat hij de grootste is, noemt men hem ook wel de grote piramide.

De Buitenkant
De piramides werden gebouwd voor koninklijke graven, en er werd al begonnen met de bouw wanneer de heerser nog leefde. Men denkt dat de Egyptenaren voor deze vorm hebben gekozen, omdat deze de beste bouwconstructie was richting de hemel, als een soort helling naar het hiernamaals.
Waarom de Egyptenaren de piramides juist op het plateau van Gizeh neerzetten, was waarschijnlijk door de stevige ondergrond (die bestaat uit kalksteen), de overheersende positie boven het Nijldal en dat het op de westoever lag. De Egyptenaren associeerden het westen met de ondergaande zon en de dood.
Maar de piramides hoorden bij een heel complex; iedere piramide had aan de oostzijde een dodentempel, en bij de rivier stond een daltempel. Deze stond in verbinding met de piramide door middel van een overdekte en met reliëfs versierde staatsieweg. Hierover werd de farao naar zijn laatste rustplaats begeleid.
Bij de piramide van Chefren kan je nu nog zien, dat het topje bekleed is met witte kalksteen. Eerst was deze piramide helemaal zo bedekt, net als de rest van de piramides. Maar later hebben de Egyptenaren zelf deze bekleding eraf gehaald voor bouwprojecten in Caïro. De piramide van Mycerinus is nooit afgemaakt qua de bekleding en dus ook als eerste weer afgebroken (alleen aan de buitenkant).

De Binnenkant
De piramides dienden als graftombes, dus de koningskamer (met graf) lag centraal in de tempel. Deze was helemaal bekleed met rood graniet, dat uit het plaatsje Aswan kwam. Het graf (de sarcofaag) was van hetzelfde materiaal. Dan kreeg je boven de koningskamer vijf kamers met enorme granieten balken aan het plafond die het gewicht van de piramide moesten verdelen boven de koningskamer. Dit had je ook in de gang richting de koningskamer (de Grote Galerij, rechter plaatje), alleen liep het hier taps omhoog met platte stenen.
Twee nauwe schachten lopen vanuit de koningskamer die uitwezen op de poolster en het sterrenbeeld Orion. Dit diende ervoor om de ziel van de koning naar de sterren te laten reizen. De schachten waren afgesloten met allerlei val- en

afsluitblokken, maar grafrovers zijn binnengekomen door tunnels hier omheen te graven. Ook is er nog een vertrek in het plateau onder de piramide. Bij de piramide van Mycerinus is dit de grafkamer.

Deelvraag 2: Hoe zag de Egyptische samenleving eruit rond de tijd dat de piramides gebouwd werden?
De Egyptenaren leefden vooral voor het leven na de dood. Alle materiële dingen die ze hadden waren bedoeld om mee te nemen naar hun leven na de dood. Dit is dus ook veel te vinden op bijvoorbeeld vazen en andere voorwerpen uit die tijd. Je vindt vooral van zulke aanwijzingen op de graven van de personen zelf, die zijn ingegraveerd met alles wat ze mee wouden nemen. Uit deze vindingen hebben de mensen van nu een beetje een idee hoe het er vroeger uit moet hebben gezien.

Voeding
De mensen in Egypte leefden van de Nijl, wat de grote rivier is die door Egypte stroomt. Eén keer per jaar, op een vast tijdstip, overstroomde deze, en werd de grond, nadat de rivier weer binnen zijn oevers trede vruchtbaar. Dan kon het land bebouwd worden en hadden de mensen te eten. Als je te ver van de Nijl vandaan kwam, stond je in de woestijn. Het regende bijna nooit in dit gebied en de Nijl was dus de enige waterbron die ze hadden. De meeste mensen waren boer, die het oogstseizoen op het land waren, en in de tijd dat de Nijl overstroomde, meestal aan de piramides meewerkten. Ze verbouwden meestal graan, namelijk gerst en spelt. Hiermee werd ook betaald, de gemiddelde arbeider kreeg een ½ zak graan en 5 zakken spelt. Voor de rest stond een klein stukje verder van de Nijl een boomgaard met dadelbomen die voor de smaak van brood en gewoon om zo te eten werden gebruikt. De boeren moesten een bepaald aantal gerst en spelt afstaan aan de farao (als belasting).

Verzorging
De Egyptenaren wasten zichzelf door te baden in de Nijl. Alleen de rijkere Egyptenaren konden het zich veroorloven om een douche of bad in huis te hebben.
Als zeep gebruikte ze natron of speciale waspasta’s die ook heel goed voor de huid waren. Deze zepen bestonden meestal uit dierlijke of plantaardige vetten, vermengd met kalksteen of krijt. Om de vieze lichaamsgeur kwijt te raken gebruikten de Egyptenaren vooral veel aroma’s zoals wierook, aluin en mirre. Ze wreven dit gewoon op de huid als een zalf. Ze hadden ook een soort pillen voor een frissere adem. Dit bestond uit gemalen zaadjes van de hoornklaver met wierook, mirre, jeneverbes, mastiek, rozijnen en honing.

Kleding
De Egyptenaren droegen meestal linnen stoffen, hoewel soms ook wol werd gebruikt. Het meest geliefd was hele ragfijne witte linnen. Deze stoffen werden extra gebleekt om ze nog witter te krijgen. Na het wassen en bleken werden de kleden gewoon in de zon gelegd om te drogen. Ook konden de Egyptenaren de kleren verven.

Er was veel verschillende mode door de jaren heen in Egypte. Eerst droegen de vrouwen hele nauwsluitende jurken en de mannen voorschoten tot aan de knie of kuit. Later gingen mannen tunica’s dragen en vrouwen droegen grote wikkeljurken van een grote lap rechthoekige stof.
Ook droegen de Egyptenaren, bij belangrijke gebeurtenissen, een pruik.

De schoenen die de Egyptenaren droegen waren bijna altijd sandalen. Sandalen werden gemaakt van plantaardige stoffen zoals palmbladeren, grassoorten, bies of papyrus. Ze werden waarschijnlijk gemaakt door de vrouwen thuis. Er waren ook sandalen van leer, maar die kon je wel kopen/ruilen.

Familie
Een gezin bestond gewoon uit kinderen en ouders. De gezinnen hadden niet veel contact met familie. Er zijn daarom ook geen woorden in het Egyptisch voor nicht, neef, oom of tante. Soms werd op het graf nog wel een ver familielid afgebeeld. Bij de huizen van de rijkere mensen woonden er ook nog bedienden. Deze zorgden voor het huis en de mensen die er woonden.

Huwelijken kwamen veel voor, maar werden in het begin van de Egyptische beschaving niet verzegeld door een “contract”. De vrouw trok gewoon bij de man in en dan was het officieel.
Later kreeg je wel een contract dat handig was voor een scheiding, of financiële hulp als een van de twee overleed. De man zorgde dat het geld binnenkwam, maar soms bracht de vrouw ook wat geld binnen. De vrouw zorgde meestal voor de kinderen. Meestal trouwde de man met één vrouw, maar als ze onvruchtbaar was, nam hij er gewoon een slaaf bij en werden de kinderen van de slaaf net zo belangrijk als de kinderen van de vrouw.

Maatschappij
In Egypte was er sprake van een standenmaatschappij, waarbij de farao bovenaan stond.
Je had drie verschillende lagen: de boeren, werklieden en familie/staf van de farao.
De boeren waren de laagste stand en hadden ook niet veel rechten. Ze moesten een deel van hun oogst afstaan aan de farao als belasting. De zonen van de boer volgden hun vader gewoon op, je had geen kans om een ander beroep te gaan doen.
De werklieden waren de middelste stand en hadden al wat meer te vertellen. Zij waren meestal de handelaren of handlieden. Hun kinderen konden ook hun beroep opvolgen.

De staf en familie van de farao was de hoogste stand onder de farao en hadden het meeste te zeggen in de Egyptische samenleving. De staf van de farao bestond meestal uit boekhouders en belastingophalers. Deze mensen moesten kunnen schrijven en lezen en dat konden ze doen op de weinige scholen die er bestonden. Hun kinderen volgden ook deze scholen.

Om een groter rijk te krijgen, trouwden de farao’s meestal met prinsessen uit landen dat Egypte erbij wou hebben, of om vrede te sluiten met datzelfde land.
Egypte was een dictatuur, alles ging via de farao, er werd geen besluit genomen zonder hem ervoor in te lichten. De farao was ook meestal aanwezig bij de oorlogen en veldslagen die er vielen onder zijn regiem.

Deelvraag 3: Hoe kan je de bouw verklaren?
Eerst werd de bouwplaats zorgvuldig uitgekozen. Vervolgens werd er precies uitgemeten waar de piramide moest komen te staan. De Egyptenaren hebben waarschijnlijk eenvoudig gereedschap gebruikt, zoals winkelhaken en schietloden, maar toch hebben ze heel precies gewerkt: de onderlinge verschillen bedragen bij de piramide van Cheops niet meer dan 2 cm. De vier zijden van de piramide komen overeen met de vier windrichtingen. Eerst werd de oost- of west kant door middel van de sterren berekent. Ook hier waren de Egyptenaren heel precies: de zijden van de piramide van Cheops wijken gemiddeld maar 3 minuten af van het noorden. Hierna werden de andere zijden uitgemeten. De Egyptenaren tekenden de maten gewoon op de grond.
Er wordt veel beweerd dat er een diepere betekenis achter zit dat de drie piramides op een lijn liggen, maar waarschijnlijk is dat toch niet zo. De piramides werden namelijk op verschillende tijdstippen gebouwd. Ook zijn de muren rond de piramides niet onderling met elkaar in verband, wat je wel zou verwachten bij een groot complex.
Waarschijnlijk is de ligging een gevolg van het bouwproces: de piramides stonden allemaal precies op het noorden gericht, en elke piramide werd schuin langs de rand van het plateau gezet op een bepaalde afstand van de andere. Er moest namelijk genoeg ruimte tussen de piramides blijven om als je ertussen stond, de sterren in het noorden te kunnen zien, waarmee de mensen vroeger de richting konden bepalen.

De stenen
Het steen dat ze gebruikten voor het binnenste van de piramide van Cheops werd even ten zuiden van de piramide gehaald. De Egyptenaren gingen bij het winnen van de stenen als volgt te werk: eerst werd er rondom het gesteente een raster van smalle geulen gemaakt. Dit werd gedaan met hardstenen steenbrekers en houwelen van steen en koper. Deze geulen lagen natuurlijk een stuk lagen dan het gesteente zelf. Vervolgens werd de steen door middel van houten hefbomen losgewrikt. Dan kwam de steen in de geul en werd hij naar de benodigde plaats gesleept, de piramides dus.
Voor de bekleding aan de buitenkant van de piramides werd veel fijner kalksteen gebruikt dat de Egyptenaren speciaal uit Turah haalden, dat aan de andere kant van de rivier lag. Aan de rand van het plateau werd een haven aangelegd voor alle stenen die via boot kwamen. De kalkstenen wegen ongeveer 2,5 ton per blok, maar bij de top van de piramide werden kleinere blokken gebruikt. Voor de grafkamer en de sarcofaag werden blokken graniet uit Aswan gehaald, dat bijna 1000 km van Gizeh vandaan lag. Deze blokken wegen ongeveer 50 tot 80 ton per blok. Voor de onderste lagen van de piramides van Chefren en Mycerinus werd ook graniet gebruikt.

In de haven werden de blokken vanuit de schepen op een houten slee geladen, die aan touwen naar de piramide werd gesleept. Hoeveel mensen per blok moesten trekken, hing af van de grootte van het blok. Waarschijnlijk maakten de Egyptenaren gebruik van wegen met gladde planken bedekt en aangestampte aarde. De houten planken verminderen de wrijving, zodat de sleden gemakkelijker kon worden voortgetrokken.

Arbeiders
Veel mensen denken dat de piramides gebouwd zijn door slaven, maar dit blijkt niet waar te zijn. Ze werden gebouwd door ingehuurde arbeiders. Sommige werkten daar het hele jaar door aan, maar er waren ook een heleboel arbeiders die alleen in het seizoen eraan werkte dat de Nijl overstroomde en er dus niets te doen viel op het land. De arbeiders die daar werkten hadden natuurlijk eten nodig, dus liepen er rondom de echte arbeiders ook nog mensen rond die voor eten en andere dingen zorgden. Uit recente schattingen bleek dat er waarschijnlijk 20.000 tot 30.000 mensen bezig waren met de bouw van de piramides.

Hellingen en bouw
Nog steeds is het niet duidelijk hoe de Egyptenaren de stenen naar boven kregen. Er zijn een heleboel ideeën over hijsen, met hefbomen tillen of slepen geweest, maar de meeste wetenschappers zijn het er inmiddels over eens dat er hellingen moeten zijn gebruikt. Deze hellingen werden alleen gebruikt voor de bouw en zodra de piramide af was, werden deze hellingen afgebroken. Bij de piramides van Gizeh is daar niet duidelijk bewijs van gevonden, maar er zijn scherven en puin gevonden in de groeven rondom de piramide van Cheops die daar resten van zouden kunnen zijn. Bij andere piramides zijn wel resten aangetroffen die erop wijzen dat er verschillende soorten hellingen zijn gebruikt.
Sommige theorieën over wat voor hellingen er zijn gebruikt kunnen gewoon niet, zoals bijvoorbeeld een rechte helling naar de top. Dit zou niet kunnen bij de piramide van Cheops, omdat daar onvoldoende ruimte voor was. En een spiraalvormige helling kon ook niet, omdat je dan de hoeken van de piramide niet kon zien, waardoor hij een verkeerde vorm kon krijgen.
Het meest waarschijnlijke is het dat er verschillende hellingen zijn gebruikt om de blokken te verplaatsen. Ongeveer 96 procent van de stenen zit in het onderste tweederde van de piramide. Waarschijnlijk zijn daarvoor dus kleine hellingen (taluds) gebruikt om de stenen snel te kunnen verplaatsen. Boven aan de top werd het lastiger en zal het langzamer en moeizamer zijn gegaan om de stenen op de plek te krijgen en helemaal bovenaan zouden de Egyptenaren moeten hebben geïmproviseerd om de blokken op hun plaats te krijgen.
De blokken steen werden eerst naar boven gebracht en op hun plaats gelegd, en toen pas werden de stenen op maat gemaakt en aangesloten op de andere stenen. De stenen aan de buitenkant van de piramide van Cheops liggen zo dicht tegen elkaar aan, dat er vaak niet eens een mes tussen past.
Openingen tussen de stenen werd opgevuld met gipsmortel, dat waarschijnlijk ook is gebruikt als glijmiddel om de blokken makkelijker op hun plaats te krijgen.
Bij iedere laag werd begonnen met de hoekstenen, waarlangs de andere stenen werden uitgelijnd.


Deelvraag 4: Wat is het verband tussen de sterren en de piramides van Gizeh?

Orion mysterie
Er zijn veel theorieën dat de ligging van de piramides, of de ligging van de schachten in de piramides in een verband staat met de sterren. Vooral is er veel gediscussieerd over het boek “the Orion Mystery” van Robert Bauval(een egyptoloog en astronoom), waarin veel wordt gekeken naar de schachten uit de piramide van Cheops die op de sterren wijzen. Zo zou Bauval kunnen berekenen hoe oud de piramides zijn. Dit was natuurlijk allemaal niet precies en veel bedacht, maar het heeft veel mensen aan het denken gezet of de sterren iets met de ligging van de piramides te maken hebben. Naar aanleiding van dit boek is er zelfs een hele theorie ontstaan, en zijn de ideeën van Bauval verder uitgewerkt. Deze theorie ga ik nu verder uitleggen:

In de piramide van Cheops lopen vier schachten schuin omhoog. Twee uit de koningskamer (waar het graf gevonden is) en twee uit de kamer daaronder, de koninginnekamer. In 1964 ontdekte de egyptoloog Alexander Badawy dat de noordelijke schacht vanuit de koningskamer precies uitwees op de ster Alpha Draconis. Deze ster was in de tijd dat de piramides gebouwd werden (+/- 2500 v.C.) de poolster. De zuidelijke schacht was gericht op het toenmalige culminatiepunt(dit is het punt dat een ster de hoogste stand aan de hemel bereikt, als zij het zuiden passeert) van de ster Zeta Orionis, een van de drie sterren van de gordel van het sterrenbeeld Orion. Bauval keek ook naar de schachten die vanuit de koninginnekamer gebouwd zijn. Zo ontdekte hij in 1993 dat de zuidelijke koninginneschacht veel verder doorliep dan tot dan toe werd gedacht. Hij eindigde op enkele meters buiten de piramide en liep dood op een stenen afdekplaat. Wat daarachter ligt was niet duidelijk, omdat ze daar nog niet verder naar mochten zoeken zonder toestemming, en ze die toestemming nog niet hadden gekregen. Bauval stelde vast dat deze schacht gericht was op het culminatiepunt van de ster Sirius.
Bauval combineerde deze gegevens met de teksten uit de piramide en stelde vast dat de schachten dienden om de zielen van de goden en mensen heen en weer te laten reizen.
Deze uitspraak kan niet helemaal kloppen, omdat de andere piramides in hetzelfde principe zijn gebouwd, maar niet van zulke schachten hebben.
Belangrijker is dat Bauval zegt dat het sterrenbeeld Orion zijn kleinste culminatiehoogte bereikte in 10.400 v.C. en dus dat toen ook de Egyptenaren moesten hebben geleefd.