Jazz

Inleiding Als je op straat aan de eerste de beste voorbijganger zou vragen "Wat is jazz?", krijg je waarschijnlijk als antwoord: "Dat is toch die vreemde, oubollige muziek uit Amerika, met Armstrong en zo?" Had je deze vraag in de jaren twintig of dertig van de vorige eeuw gesteld, dan zou men misschien hebben gezegd: "Dat is toch die duivelse muziek die in de goot is ontstaan en in de hoerenbuurten wordt gespeeld?" Tegenwoordig kunnen de meeste mensen waarschijnlijk nog wel een paar namen noemen van wereldberoemd geworden jazzmusici, zoals Louis Armstrong, Miles Davis, Duke Ellington en Count Basie. Bij vele mensen roept jazz een beeld op van een muzieksoort die rommelig, lawaaiig en vormloos is, misschien wel eerder bedoeld voor het vermaak van de musici zelf dan voor het publiek. En dat, terwijl jazz bij uitstek de muziek is waarbij een melodie nooit twee keer op dezelfde manier wordt gespeeld en improvisatie meer egel da uitzondering is en het muzikale en creatieve talent van musici heel erg naar voren komt. Hoe zou het nu toch komen dat jazz door de geschiedenis heen zo weinig begrepen is? Jazz ontstond inderdaad in de achterbuurten van Amerikaanse steden, waarvan New Orleans een goed voorbeeld is en werd ook inderdaad gemaakt door mensen die niet zo netjes leefden. Maar jazz heeft verbazend genoeg veel overeenkomsten met andere muziekstijlen. Zo zou je de ontwikkeling van jazz, die nu al meer dan een eeuw volop in beweging is, kunnen vergelijken met de Europese klassieke muziek. Zowel componisten en musici van klassieke muziek als die van jazzmuziek hebben geprobeerd de gevoelens van mensen uit hun tijd te vertalen in muzikale klanken. Daarnaast waren de componisten van klassieke muziek vaak net zo excentriek als hun collegae uit de jazzwereld. Je hebt geen concreet antwoord op de vraag waarom jazzmuziek niet bgrepen werd is er eigenlijk niet . Misschien heeft jazzmuziek gewoon meer tijd nodig om begrepen te worden. De laatste jaren wordt de publieke belangstelling voor jazz alleen maar groter; zo liggen er nu meer jazz-cd's in de winkel dan ooit tevoren, verschijnt er uitgebreide informatie over jazz in een grote verscheidenheid aan boeken en magazines en mogen jazzfestivals zich in een groeiend aantal bezoekers verheugen. Wij willen graag inspringen op deze positieve ontwikkeling door je op onze site mee te nemen in de wervelende wereld van de jazz. Dit willen we onder meer doen door middel van een uitgebreid overzicht van de geschiedenis en door aandacht te besteden aan de ontwikkeling van de diverse stijlen. 1900 - 1910 Rond 1900 begint de jazz zich te ontwikkelen in kringen van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten en zal zich later gaan verspreiden over andere bevolkingsgroepen. Ook zal de jazz zich niet beperken tot de Verenigde Staten, maar zich al snel gaan uitbreiden over Europa en de rest van de wereld. De jazzmuziek vindt haar oorsprong in de in Amerika overgebleven ritmische en melodische elementen van West-Afrikaanse muziek, in de westerse harmonische en melodische invloeden en in diverse andere muziekvormen - zoals arbeidsliederen, vocale blues en spirituals van de zwarte bevolking, plantage songs, westerse marsmuziek, westerse dansmuziek van rond de eeuwwisseling en de zogenaamde muziekstijl 'Ragtime'.
1900/1902 Louis Satchmo Armstrong wordt geboren op 4 juli 1900; dit is niet het enige geboortejaar dat de literatuur vermeldt: er is geen officiële geboorteakte en daarom zijn de meningen verdeeld. Zéker is in ieder geval, dat Armstrong rond 1900 de eerste levensadem tot zich nam. Hij zal uitgroeien tot één van 's werelds grootste jazzmusici. Ragtime is nu op haar hoogtepunt. Men kan deze muziek omschrijven als 'witte muziek die zwart wordt gespeeld'. Ragtime wordt vooral populair onder de arbeiders van het spoorwegennet in de Verenigde Staten. Deze muziekvorm ontstaat in Sedalia, in de staat Missouri. Componist Scott Joplin (1868 - 1917) is een fenomeen op het gebied van de Ragtime. Verschillende bevolkingsgroepen voegen vervolgens eigen facetten toe aan deze nieuwe muziekcultuur. Zo nemen de Creolen klassieke technieken mee en de Cubanen de Latijnse stijl. 1903/1904 Jelly Roll Morton, pianist en componist, claimt de eerste te zijn die de ragtime beat zó veranderde, dat hij de jazz heeft uitgevonden. De zwarte volksmuziek wordt steeds bekender in Amerika. The Fisk Jubilee Singers en andere godsdienstige groepen laten hun koormuziek inspireren door Afrikaanse intonaties. In New Orleans beginnen nu allerlei amateur-musici op geïmproviseerde instrumenten op straat te spelen. De reeds bestaande Afrikaans-Amerikaanse muziekvormen - zoals de plantageliederen, blues en kerkmuziek - blijven zich ontwikkelen. Muziek speelt een grote sociale rol in de Afrikaanse cultuur. Door migratie van de zwarte bevolking naar de steden, komt de blues terecht in New Orleans. De blues krijgt echter pas in de twintigste eeuw haar naam. 1905/1906 W.C. Handy, bandleider en componist, gebruikt de blues om hits te schrijven. Hij schrijft naast nieuwe songs - zoals de beroemde 'St. Louis Blues' - ook songs die al jarenlang bestaan maar tot die tijd nooit werden opgeschreven. In deze tijd verschijnt 'The blue book': een gids waarin gedetailleerd wordt beschreven in welke bordelen welke muziek wordt gespeeld. Polka's, die gespeeld worden door militaire orkesten, voegen - door samen te gaan met Afrikaanse vormen - nieuwe ingrediënten toe aan de jazz. 1907/1908 De Blues en Ragtime van Buddy Bolden waren al zeer populair vanaf 1895, maar werd tot dan toe nooit opgenomen. In 1907 wordt er dan toch uiteindelijk een opname gemaakt. Jelly Roll Morton is nu goed op dreef met zijn mix van ragtime, populaire liedjes en licht klassiek. Zijn muziek verspreidt zich over geheel Amerika. In New Orleans worden nu regelmatig walsen en ragtimes ten gehore gebracht; niet alleen in de zwarte wijken, maar ook bij de blanke upperclass. New Orleans begint het middelpunt van de Amerikaanse muziek te worden. Er ontstaan nieuwe dansorkesten, waarin vooral de ontwikkeling van blaasinstrumenten, slagwerk en bas opvallend is. Daarnaast wordt veel gebruik gemaakt van gitaar en viool. 'Hot music' is de term die gegeven wordt aan deze nieuwe expressieve, ritmische door de blues beïnvloede ragtime. De term jazz is er nog niet. 1909/1910 Dansorkesten zijn nu ook aanwezig bij picknicks, begrafenissen en natuurlijk bij parades. Plaatselijke volksmusici spelen vaak op de viool, aangezien ze hiermee goed de gevarieerde en kleurrijke klanken van de plantage songs en blues kunnen vertolken. Ragorkesten introduceren nu ook de viool in hun bezetting. Het dansen begint een toenemende trend te worden; danszalen en cabaretlocaties worden dan ook steeds groter.
1911 - 1920 New Orleans begint al aardig het middelpunt van de Amerikaanse muziek te worden. Deze ontwikkeling geldt niet alleen voor die stad, maar speelt zich af in tal van steden van de verschillende staten. 1911/1912 Jonge blanke mensen spelen in New Orleans de door Afrikaanse Amerikanen ontwikkelde nieuwe muziek. Eén van de meest gerespecteerde blanke straatorkestleiders is 'papa' Jack Laine. De Mississippi is een goede werkgever voor nieuwe musici. Er zijn veel grote rivierboten die als danszaal of casino dienst doen. De traditionele ' hoem pa pa marsbands' beginnen nu ook swingender te spelen. 1913/1914: De koning van de Ragtime Scott Joplin - die bijvoorbeeld 'Maple leaf rag' en 'The Entertainer' gecomponeerd heeft - is nu ziek, zwak en gedeprimeerd. Hij wordt helemaal geobsedeerd door zijn ragtime opera Treemonisha. Louis Armstrong leert cornet spelen in het 'New Orleans Municipal Boys Home´, een huis voor moeilijk opvoedbare kinderen. De populariteit van de ragtime neemt af, maar is en blijft een belangrijke basis voor vele jazz tunes. De opnametechnieken verbeteren zich snel. De nieuwe dansmuziek wordt nu thuis beluisterd op de vroege platenspelers. 1915/1916
De orkesten uit New Orleans spelen nu al in Californië en op Broadway; de populariteit van jazz begint zich te verspreiden. Freddie Keppard, een cornettist uit New Orleans, treedt veel op in Los Angeles. Ondanks het feit dat hij een groot publiek heeft, durft hij het uit angst voor plagiaat niet vaak aan om opnames te maken. Treemonisha, de ragtime opera van Scott Joplin, wordt als eerste uitgevoerd in Harlem. De opera slaat niet aan bij het publiek; dit breekt Joplin op. Jazzartiesten worden ingehuurd voor zogenaamde Minstrel en Vaudeville shows. 1917/1918 De cornettist Joe 'King' Oliver wordt één van de vooraanstaande musici in New Orleans; hij speelt in brassbands en dansorkesten. De tenorsaxofonist Coleman Hawkins gaat meedoen met de reisshows van de zangeres Mamie Smith's. Hij ontwikkelt een unieke jazzsax stijl. De O.D.J.B is de eerste jazzband die in een film, The Good for Nothing, optreedt. De eerste echte jazzopname wordt gemaakt door O.D.J.B.; dit is een grote doorbraak voor de ontwikkeling van de jazzmuziek. 1919/1920 De grootste Orleans trombonist, Kid Ory, gaat naar Los Angeles, vormt daar een band en weet als jazzartiest een nieuw publiek te bereiken. Louis Armstrong werkt regelmatig op de Mississippi rivierboten en ontwikkelt zich tot een volledig professioneel musicus. De O.D.J.B. maakt een negen maanden durende tour door Engeland langs de variété theaters. Men wordt zelfs uitgenodigd op Hammersmith Palais. De mensen hebben steeds meer vrije tijd te besteden en de film-, dans- en muziekindustrie ontwikkelt zich dan ook snel. De Afrikaans-Amerikaanse muziek ontmoet een nieuwe markt.
1920 - 1929 Eigenlijk kunnen we zeggen dat vanaf dit tijdsstip de echte Jazzeeuw begint. De 'vrijetijdsindustrie' groeit enorm door de doorbraak van film, radio en nieuwe opnametechnieken. Louis Armstrong verandert de collectieve optredens - die tot dan toe de jazz maakten - naar meer solistische optredens. Solisten als Earl Hines, Coleman Hawkins, Sidney Bechet en Blues zangers/zangeressen beginnen rijk te worden van hun opnames. Er ontstaat een ware 'musicimigratie' door het land heen. In deze periode komt ook Duke Ellington naar voren; zijn orkestmuziek verwijst naar de toekomst. 1920 The New Orleans Rhytm Kings onstaat door het samengaan van de blanke Orleans trombonist George Brunies en de trompettist Paul Mares. Een amateur-dansorkest wordt gevormd door Duke Ellington en drummer Sonny Greer. De stijl van trompettist Paul Mares wordt steeds meer gewaardeerd; één van zijn bekende thema's is: 'Tin Roof Blues'. Alcohol wordt in heel Amerika verboden. De illegale jazzclubs waar geschonken wordt, gedijen dan ook goed in deze periode. In deze clubs viert de jazz haar hoogtij. 1921: Bessie Smith is nu de toonaangevende zwarte zangeres. Ze wordt ook wel de keizerin van de blues genoemd. De band van Kid Ory is de eerste 'zwarte band' die opnames maakt. De commerciële radio doet haar intrede, waardoor de mogelijkheden voor de jazzmuziek groter worden. 1922: King Oliver nodigt Louis Armstrong uit om samen met hem op residentie te gaan in Lincon's garden en daar samen te spelen. De twee stijlen ontmoeten elkaar en vormen samen de New Orleans Jazz. Zangeres Mamie Smith behaalt grote successen met: 'Crazy Blues'. Ze veroorzaakt een bluesexplosie. Paul Whitemans hit, '3 o'Clock in the morning' luidt het begin in van de Symfonische jazz. 1923: Sidney Bechet, een New Orleans klarinettist en later saxofonist, wordt een concurrent voor Armstrong op het gebied van improviseren. Maar Sidney is een einzelgänger en past niet goed in bands. Jelly Roll Morton begint met opnames in Chicago; hij neemt sextetmuziek en boeiende pianosolo's op. De tot nu toe verafschuwde sopraansaxofoon gaat veelvuldig gebruikt worden door Sidney Bechet. Er breekt een renaissance uit in Harlem; Afrikaans-Amerikaanse schrijvers, artiesten en musici vieren hoogtij. 1924: Bix Beiderbecke vormt de band: 'The Wolverines', die speelt in de New Orleans stijl. Bix ontwikkelt een zo mooie klank, dat zijn muziek begint te lijken op die van Louis Armstrong. De opname-industrie ontwikkelt zich steeds verder en zo worden in dit jaar opnames gemaakt van Mamie Smith, King Oliver en Louis Armstrong door 'Okeh' (General Phonographic Corporations). De nieuwe muziek wordt onder andere over het land verspreid door de radio, onder meer door de N.B.C.
1925: Louis Armstrong begint een samenwerking met de 'Hot Fives'. Hij maakt met hen enkele opnames, die worden gezien als leidraad voor de jazz. Hij toont op deze opnames een sterk staaltje van zijn capaciteiten als solist. Tevens ontwikkelt hij allerlei modellen voor jazzmusici. Dit jaar betekent het einde voor de 'New Orleans Rhythm Kings': men blijkt niet in staat de 'New Orleans' stijl' verder te ontwikkelen en een lossere Swing te bewerkstelligen. De eerste elektronische opnames worden een feit. Voorheen speelden musici in een grote akoestische hoorn, die vervolgens de trilling overzet op een ronde plaat van wax. Nu vangen microfoons de trillingen op, waardoor de geluidskwaliteit stukken verbetert. Louis Armstrong ontwikkelt een nieuwe stijl, waarbij hij als een soort echo datgene nazingt wat hij even daarvoor op zijn trompet speelde. Zijn zingen is ritmisch en onvoorspelbaar. 'Heebie Jeebies' is een vroeg voorbeeld van het zonder woorden zingen ('Scat singing'). 1926: Earl Hines is de eerste grote jazz pianovirtuoos. Hij imiteert met zijn rechterhand brasssolo's. Hij heeft een fantastische techniek en is daarom ook een gewilde ensemblespeler. Hij zweept vele bands in Chicago op tot hogere prestaties. Bix Beiderbecke en saxofonist Frankie Trumbauer gaan meedoen met Jean Goldkette's en ontwikkelen het populaire dansorkest. De Chicago Jazz ontwikkelt zich door toedoen van jonge blanke musici. Het is een snelle, energieke vorm van de New Orleans muziek. Ook in Europa komt de New Orleans muziek op gang, maar stuit hier wel op felle kritiek; bijvoorbeeld van de Engelsman Spike Hughes en de Fransman Hugues Panassie. 1927: Het orkest van Duke Ellington begint in de 'Harlemse Cotton club' en ontwikkelt zich snel tot een prominente positie in de jazzwereld. Invloedrijke solisten als saxofonist Harry Carney en klarinettist Barney Bigard gaan meedoen in het orkest van Ellington. Paul Whiteman kroont zichzelf tot koning van de jazz, maar realiseert zich al snel dat symfonische jazz te weinig biedt om meer publiek te trekken. Daarom huurt hij een groep blanke populaire solisten in, zoals Beiderbecke en Trumbauer. Jell Roll Morton neemt zijn 'Red Hot Peppers' in dit jaar op. Het stuk van Ellington: 'Black and Tan Fantasy' toont Duke's overgang van fijne dansmuziek naar muziek beïnvloed door de New Orleans stijl. Hij heeft deze masterpiece overigens samen met Bubber Miley geschreven. 1928: The New Orleans stijl begint uit te sterven. De meeste progressieve bands gaan complexere arrangementen gebruiken en voegen saxofoons toe. Vanuit de ragtime pianostijl wordt een nieuwe stijl geboren: de 'Stride piano' stijl, met artiesten als James P. Johnsen en Luckyeth Roberts. De Panamese bandleider Luis Russell vormt een band met trompettist Henry red Allen. De band gaat samenwerken met Louis Armstrong en deze wordt later zijn vaste begeleidingsband. De banjospeler Johnny St. Cyr's brengt een nieuwe ritmische input in de jazzmuziek. Het nachtleven bloeit op in Chicago, waardoor er genoeg werkgelegenheid voor de jazzmusici is. 1929: De band Red Hot Peppers van Jelly Roll Morton brengt allerlei nieuwe ideeën. Zo maakt men gebruik van subtiele ensembleharmonieën en countermelodieën. De ideeën komen sterk overeen met de ontwikkelingen die Ellington al had gemaakt. Weer wordt er een film gemaakt over de jazz - dit keer een drama over de blues - met in de hoofdrol Fletcher Henderson en met natuurlijk zijn muzikanten. Naarmate de jazz zich ontwikkelt, komen er ook steeds meer recensies over jazzstukken en optredens. Eén van die schrijvers is Robert Donaldson. Hij schrijft wekelijks in de 'Ponograph Monthly Review'. Hij analyseert en bekritiseert de ontwikkeling van de jazz en haar werken. De Wall Street crash veroorzaakt een ommekeer in de interesse voor bepaalde muziek. Zo ontstaat een totale afkeer van de blues.
1940 - 1949 Swing is onmisbaar geworden en lijkt onvervangbaar. Toch zijn er jonge musici - zoals trompettist Dizzy Gillespie, saxofonist Charlie Parker en gitarist Charlie Christian - die de Swing saai beginnen te vinden en zich hiertegen gaan afzetten. Zo ontstaat het tijdperk van de Bebop en dat veroorzaakt een soort revolutie binnen de jazzmuziek. Het is niet zo gek dat juist in deze tijd de muziek verandert: de hele westerse maatschappij is door de tweede Wereldoorlog veranderd, zowel in economisch als in sociaal-cultureel opzicht. De nieuwe musici verloochenen hun afkomst niet en herontdekken de blues. 1940: De drummer Kenny Clarke begint de maat niet meer op de bass maar op de cimbalen te slaan. Hij gebruikt daarbij onverwachte accenten. Ben Webster, een tenorsaxofonist, gaat meedoen met het Duke Ellington orkest. Jimmy Blanton is de bassist van Ellington's orkest. Hij verandert de rol van de bas: als antwoord op de solisten, speelt hij snelle countermelodieën. 1941: Charlie Christian, de gitarist uit het Ellington's orkest, ontwikkelt de bopgitaar-stijl. Hij experimenteert met nieuwe en onlogische akkoorden. Helaas overlijdt Christian op jonge leeftijd. In de club Minton's houdt een aantal Swingmusici het voor gezien. De club nodigt Kenny Clark uit om een nieuw huisorkest op te zetten. Clark nodigt daartoe een aantal jonge muzikanten uit die de Swing ook vervelend beginnen te vinden en daardoor eigenlijk gefrustreerd zijn. Zij zullen de jazz in de komende jaren gaan veranderen. Deze stijl zal later de bop of bebop worden genoemd. Kenmerkend daarbij is, dat men gewone basisakkoorden gebruikt en vervolgens improviseert op de bovenste tonen. 1942: Charlie Parker baart opzien met zijn solo's, waarin hij heel veel variaties aanbrengt. Tijdens zo'n solo gebruikt hij diverse stijlen, de ene keer speelt hij heel zacht, om vervolgens het bijna uit te schreeuwen op zijn saxofoon en komt daarbij van een heel snelle tempo terecht in de blues. Toch is de Swing nog niet helemaal weg; Lionel Hampton, drummer en vibrafonist, maakt nog steeds furore. The Onyx is de club waar Dizzy Gillespie een band opricht met Max Roach; dit is één van de eerste Bebop bands. Ondanks dat de Bop helemaal niet commercieel lijkt te zijn, verspreidt het zich toch snel onder de ruimdenkende fans. Tijdens de oorlog voert Amerika een zogenaamde cabaretbelasting in, waardoor het aantrekkelijker is de kleinere Bebop groepen uit te nodigen. 1943: De Bop begint zich te ontwikkelen; één van de koplopers is Bud Powell. Hij is een pianovirtuoos, die met zijn rechterhand de blazerspartijen kan nadoen. De bebop heeft nu goed toegeslagen; drummers spelen met een kleiner drumstel, de bassdrum wordt gebruikt voor de offbeats.
1944: De muziek van Charlie Parker wordt steeds populairder. Max Roach, drummer, is helemaal geobsedeerd door zijn muziek. Hawkins maakt de eerste opname van de Bebop. Bop keert ook enigszins terug naar de oude Orleansstijl; de oude melodieën keren terug. De oud-cornettist Bunk Johnson keert terug op het toneel en maakt zijn eerste opname. 1945: Billy Eckstine, zanger, vormt een band met bekende Bopartiesten en wordt zo de eerste zwarte popster. De jonge trompettist Miles Davis volgt Charlie Parker op de voet en al snel zal hij met hem gaan meedoen. Door invloed van de pers begint de zang een belangrijke rol te krijgen. De tweede Wereldoorlog is afgelopen en de jazz komt terecht in een nieuwe tijd, die van de moderne jazz. 1946: Veel van de Swingbands hebben een switch gemaakt naar de Bebop. Ze houden overigens vaak wel de grote groep en gebruiken vaak het oude materiaal voor nieuwe stukken. Stan Getz maakt in dit jaar zijn debuut. Dizzy Gillespie ontwikkelt zich als een razende; zijn virtuoze trompetspel is gebaseerd op de snel groeiende Bebop en op de Cubaanse dansmuziek. Er wordt een nieuwe jazzstijl zeer populair rond New York, de zogenaamde 'Afro-Cuban jazz stile'. Er komen steeds meer Latin bands. Louis Armstrong trekt met zijn All-Stars band rond; hij gaat onder andere naar New York. Door de complexiteit van de Bebop begint de jazz haar status van serieuze kunst te krijgen. 1947: Er ontstaat een nieuwe stijl, die voortkomt uit de blues en uit de dansbare jazz: de 'Jump music'. Deze Jump music is de voorganger van de Rock muziek. Het wordt bijvoorbeeld gespeeld door Louis Jordan. Miles Davis en de arrangeur Gil Evans gaan op zoek naar een wat subtielere jazzklank. Cubop is de nieuwe naam voor de combinatie van Bebop en de Cubaanse muziek. Bebop begint een soort subcultuur te worden met allerlei speciale gebruiken en handelingen; zo ontwikkelt zich ook een aparte taal. Men houdt er een aparte levensfilosofie op na en soms worden drugs gebruikt. 1948: De Cubaanse drummers worden steeds populairder, zo ook Chano Pozo. Hij speelt in de band van Dizzy Gillespie en valt op door zijn super ritmische spel en door zijn Afrikaans getinte zang. Helaas duurt zijn carrière kort: hij wordt in 1948 doodgeschoten in Harlem. De door Miles Davis en Gil Evans opgerichte Coolband wordt geen succes bij het grote publiek en er is ook maar één platenmaatschappij die enkele nummers wil opnemen. De Islam begint zijn invloed uit te oefenen op de Afrikaans-Amerikaanse muziek en veel artiesten besluiten een moslimnaam te nemen.
1949: Mary Lou Williams is een bekende vrouwelijke componist en pianist; ze ontwikkelt zich vanuit de Swing naar de Bop. Ze schrijft veel voor het orkest van Dizzy Gillespie. In dit jaar wordt het jazzfestival van Parijs georganiseerd. Charlie Parker en vele andere Bop-artiesten doen mee. Het is als het ware een dankjewel aan Europa voor het accepteren van de nieuwe jazzmuziek 1950 - 1959 In de jaren dertig viert de Swing hoogtij, het decennium erna de Bebop. Nu keert de Swing echter langzaam weer terug en wel onder een andere naam: de Mainstream. Bebop gaat twee kanten uit: aan de ene kant wordt de Bebop steeds meer funk, aan de andere kant wordt zij steeds rustiger. De funk-Bebop wordt Hard Bop genoemd, de rustiger Bebop heet Cool Jazz. De behoefte groeit om terug te keren naar de Afrikaans-Amerikaanse afkomst, waardoor men afkeer krijgt van structuren. Er ontstaat een stijl waarbij veel gezongen wordt, de Free-Form jazz. Daarnaast komt er een nieuwe populaire muziekstijl, de Rock and Roll. Deze ontstaat vanuit de blanke Country and Western-muziek: populaire ritmes en blues. Men kan dan ook spreken van een enorme verrijking en verbreding van de aan jazz gerelateerde stijlen uit dit decennium. 1950: Stan Kenton trekt met zijn orkest door Amerika. Frank Sinatra tekent een contract bij een radio-omroep, waardoor hij plotseling multimiljonair wordt. Sinatra haalt Bing Crosby binnen als best betaalde zanger. Louis Armstrong viert zijn vijftigste verjaardag met een tour door Amerika met de All Stars. Benny Goodman's band is gestopt met tournees en treedt alleen nog op als er speciale verzoeken komen. In de platenindustrie wordt vinyl geïntroduceerd, waardoor meer nummers op de lp kunnen en de levensduur langer wordt. 1951: De wijze van improviseren van pianist Lennie Tristano inspireert de zogeheten Cool-school. Aan de westkust van Amerika ontstaat een lichtere vorm van de Bop, die tot dan toe wordt gedomineerd door vooral blanken. De naam Cool jazz wordt aan deze stijl gegeven. De Rock en roll onstaat vanuit de Boogie woogie, Blues en Country music. Ze is erg geschikt om op te dansen, erg populair bij de jeugd, en wordt al snel overal gehoord. 1952: Vanuit het jazzorkest van Dizzy Gillespie ontstaat het 'Modern Jazz Quartet', met als leider de vibrafonist Milt Jackson. De beroemde pianist John Lewis speelt ook mee. De eerste jazzschool wordt in dit jaar opgericht door Lennie Tristano. Hij wordt geholpen bij het overbrengen van zijn ideeën door Lee Konitz en Warner Marsh. De romantisch spelende trompettist Chet Baker is een nieuwe ster. Door de ontwikkelingen van de langspeelplaat gaat Duke Ellington suites arrangeren die bestaan uit diverse delen. Deze kunnen nu allemaal op één opname. Voor een tour door Canada wordt een all star bop-band gevormd door Bird, Dizzy Gillespie, Mingus en Max Roach. De drummer George Russell begint zijn horizon te verbreden door te gaan componeren en de theorie te gaan bestuderen. Hij schrijft het werk 'Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization'; dit is een ingewikkelde studie over de muziektheorie van de jazz. Dit vormt ook de basis voor een nieuwe manier van improviseren.
1953: De baritonsaxofonist Gerry Mulligan vormt samen met Chet Baker een unieke band. Daarin maken ze gebruik van de contrapunt; de band heeft geen pianist. Ze brengen de West Coast-klanken op een unieke manier over. Componist en pianist Horace Silver maakt een unieke opname, waarin hij verschillende stijlen ten gehore brengt: Hard Bop, Bebop, R&B en de Gospel muziek. De countryzanger Bill Haley komt met de hit 'Rock Around the Clock'. Hij heeft ook al een hit met de door de blueszanger Big Joe Turner geschreven 'Shake Rattle and Roll'. Niet alle jonge jazzmusici spelen Bop of Cool; de stroming, 'Mainstream' ontstaat. Men blijft de Swing spelen, zoals bijvoorbeeld door cornettist Ruby Braff. 1954: Er ontstaat een Hard Bop groep: 'The Jazz Messengers, bestaande uit Horace Silver en drummer Art Blakey. De eerste jazzgeschiedenis 'Hear Me Talkin to Ya', geschreven in woorden van musici zelf, wordt gerealiseerd door Nat Hentoff en Nat Shapiro. Een week nadat Charlie Parker (34) een groots concert in Birdland geeft, overlijdt hij. 1955: De trompettist Clifford Brown speelt in de Hard Bop band van Roach en Rollins en belooft een grootse trompettist te worden. Maar helaas komt hij om het leven door een verkeersongeval. De drummer Max Roach, die al erg bekend is, zet zich in voor de rechten van de zwarte bevolking. De 'Harmon' demper wordt door Miles Davis geïntroduceerd. Elvis Presley begint in Memphis zijn Rock en Roll carrière en is op zijn twintigste al miljonair. 1956: Bassist en componist Charles Mingus geeft allerlei workshops waarin hij zijn manier van jazzspelen overbrengt. Daarnaast beschrijft hij diverse methodes. Miles Davis komt helemaal terug in de Hard Bop met zijn albums 'Workin' en 'Steamin'. De Verenigde Staten roept Dizzy Gillespie - als opvolger van Louis Armstrong - uit tot ambassadeur van de Amerikaanse muziek. Hij tourt over heel de wereld; zo komt hij o.a. in Iran, Syrië, Griekenland, Pakistan, Turkije en in Zuid-Amerikaanse landen. Louis Armstrong neemt zijn muzikale autobiografie op. 1957: Thelonius Monk groeit door zijn in dit jaar gestarte opnames uit tot één van de meest gerespecteerde jazzmusici. Organist Jimmy Smith debuteert in New York, waarna hij vrijwel onmiddellijk mag optreden op het 'Newport festival', het belangrijkste en oudste jazzfestival. Hij wordt gezien als de leidinggevende figuur in de Soulmuziek, een stijl die uit de blues- en de gospel muziek voortkomt. Jimmy Smith laat het Hammondorgel uitgroeien tot een bekend instrument waarop goed geïmproviseerd kan worden.
1958: Saxofonist Sonny Rollins maakt een aantal opnames waarin zijn perfecte improvisaties goed naar voren komen. Trompettist Lee Morgan neemt de stijl over van de overleden trompettist Clifford Brown. Hij gaat drie jaar meespelen met de 'Jazz Messengers'. Ornetto Coleman wordt beschouwd als de meest revolutionaire saxofonist na Charlie Parker. 1959: Bill Evans wordt de meest geïmiteerde pianist nadat hij zijn werk 'Kind of Blue' en een aantal werken heeft uitgebracht. Count Basie wordt gezien als een belangrijk iemand binnen de nieuwe 'Mainstream'. Helaas zijn Lester Young en Billie Holliday er niet meer bij om hem te vergezellen. Altsaxofonist Jackie Mclean treedt op in de film 'The Connection'. De stereo-opname doet zijn intrede, waardoor jazzopnames nóg beter tot hun recht komen. 1960 - 1969 De Free Jazz wint steeds meer aan populariteit en wordt dan ook door steeds meer artiesten beoefend. Zelfs Miles Davis, die aanvankelijk tegen deze stijl was, laat zijn band steeds vrijer spelen. De door de politiek roerige tijden blijken al snel uiterst geschikt om middels muziek protesten (protestsongs) te laten horen, zeker d.m.v. de veel op zang gerichte Free Jazz, met artiesten als Ornette Coleman en John Coltrane. De Rock en Soul worden steeds populairder en jazzmusici introduceren als reactie hierop de Fusion. 1960: Saxofonist, John Coltrane, begint te experimenteren met allerlei dissonanten. Daarnaast maakt hij regelmatig gebruik van de niet vaak gebruikte sopraansaxofoon. Met de opname van 'Sketches of Spain' breekt Miles Davis met de traditie en soleert de trompet als enige ten opzichte van het orkest. Max Roach brengt de opname 'We Insist' uit waarin hij een heel duidelijke boodschap neerlegt over gelijke burgerrechten. 1961: Elvis Jones wordt de meest bewonderde drummer door zijn spel in het John Coltrane Quartet. Op verschillende plaatsen, vooral in Groot-Brittannië, herleeft de Dixieland. Men gebruikt een nieuwe Orleans/Chicago-stijl. De clubtraditie neemt in Amerika af naarmate de Rock en Roll populairder wordt bij het jonge publiek.
1962: De tenorsaxofonist Stan Getz brengt een nieuwe stijl tot leven, de Jazz Samba. Deze stijl is georiënteerd op de Latijnse dansmuziek. Deze nieuwe stijl wordt al snel populair in de nachtclubs. The Beatles vormen een ritme- en bluesband uit Liverpool. Ondanks dat ze veel publiek trekken bij hun optredens worden ze tot nu toe steeds afgewezen door platenmaatschappijen. Ze geven niet op en gaan zelf opnames maken; al snel zullen ze doorbreken. Ook de koude oorlog, die nu op haar hoogtepunt is, heeft invloed op de jazzmuziek. De muziek protesteert tegen de nucleaire wapenwedloop. 1963: Yusef Lateef is saxofonist en fluitist, die met Aziatische en Midden-Oosterse instrumenten en technieken begint te experimenteren. Hij bewijst dat dit heel goed kan passen binnen de jazzmuziek. James Brown haalt volle zalen in Harlem, de plaats waar al sinds lange tijd de Afrikaans-Amerikaanse muziek heer en meester is. De stijl van Coleman wordt geperfectioneerd door saxofonist Albert Ayler; hij maakt de stijl gereed voor de toekomst. Hij adverteert ook met: 'Music of the year 2000'. 1964: Op 36-jarige leeftijd overlijdt altsaxofonist, fluitist en architect Eric Dolphy. Hij heeft een nieuwe manier van spelen op de fluit, bas en klarinet geïntroduceerd. Herbie Hancock doet zijn intrede in de jazzmuziek. 'The Jazz composers guild' wordt gevormd in New York: een coöperatie die de vrije jazz beoefent. Het zal later de 'Jazz Composers Orchestra Association' worden. 1965: De opzienbarende orkestleider Sun Ra's produceert zelf opnames, die een kult beginnen te worden. De zoektocht van saxofonist Albert Ayler naar vernieuwing binnen de jazzmuziek - ter waarborging van de toekomst - mondt uit in de klassieke stijl van de straatmuziek uit New Orleans. Ornette Coleman wordt geïnspireerd door deze zoektocht van Ayler en gaat op een atonische en zeer ritmische manier op de viool spelen. Ook Coltrane wordt beïnvloed door Ayler. Hij brengt een opname uit, Ascension, waar blazers op spelen die ver boven hun registers uit komen. De 'Association for the Advancement of Creative Musicians' stelt het volgende: "Free Jazz is niet populair, maar de musici hebben een creatieve rol." 1966: Saxofonist Cannonball Adderley voert 'Mercy, Mercy, Mercy' uit, dat geschreven is door de Oostenijkse componist Joe Zawinul. Hierdoor krijgt de 'Soul jazz' een extra opleving. Lee Morgan ontwikkelt zich tot een befaamd trompettist. Hij speelt vaak in samenwerking met Hank Mobley. Aan het einde van de Soul-jazzperiode heeft Lee Morgan een hit met 'The Sidewinder'. 1967: De multi-instrumentalist Rahsaan Roland Kirk baart groot opzien door tegelijkertijd op verschillende instrumenten te spelen. Pharoah Sanders is de nieuwe saxofonist van Coltrane; hij neemt de stijl over van Ayler en breidt deze uit. Na de dood van Coltrane neemt hij de leiding van de band over. Miles Davis luistert naar andere groepen - zoals die van Sly Stone en Hendrix - en besluit een jazzrockgroep te gaan vormen. Het tijdschrift 'Down Beat' schrijft zelfs: "De jazz zoals die bij ons bekend is, is dood." Mike Westbrook trekt de aandacht door de stijl van Ellington en de Free-jazz te combineren.
1968: Archie Shepp, saxofonist, acteur en academicus, pleit ervoor dat de jazz als de zwarte klassieke muziek gezien gaat worden. De 80-jarige ragtime pianist Eubie Blake keert terug op het toneel en laat de mensen de muziek horen van voor de jazzperiode. De schrijver LeRoi Jones schrijft politiek gevoelige teksten, die door Sun Ra op muziek worden gezet. 1969: Bassist Charlie Haden brengt revolutionaire teksten binnen een jazzcontext. Hij staat hiermee aan de basis van de 'Liberation music'. De groep Art Ensemble of Chicago krijgt grote reputatie in Frankrijk als de meest inventieve en theatrale Free-jazzgroep. Ze maakt dan ook 6 albums binnen twee maanden. De opname 'Bitches Brew' van Miles Davis wordt zijn best verkochte opname. Hij speelt jazzsolo's op rockritmische patronen en elektronische figuren. Hij helpt hiermee jonge jazzmusici, die daardoor weer een jonger publiek kunnen aantrekken. Een aantal jonge muzikanten uit deze groep begint met eigen 'Fusion'-groepen. Zo onstaat de 'Fusion'. Jimi Hendrix brengt een revolutionaire manier van gitaarspelen ten gehore. Hij improviseert met op blues gebaseerde muziek, maar speelt dit zo wild en abstract als de 'Free-jazz'. Jazzgitaristen nemen veel van zijn geluidseffecten over. 1970 - 1979 De Rock brengt allerlei elektronische instrumenten naar voren, zoals de elektrische bas, synthesizer, keyboard, enz. De jazz wordt nu ook beïnvloed door de Rock. De muziek kent plotseling heel andere klanken, terwijl de Rock and Roll nog heel duidelijke linken naar de Swing van veertig jaar terug heeft. 1970/1971: Pianist Chick Corea en bassist Dave Holland verlaten samen Miles Davis. Zij vormen een nieuwe 'Free-jazz' groep: 'Circle'. Ook gaat multi-instrumentalist Anthony Braxton meespelen. 6 Juli 1971 is een zwarte dag in de geschiedenis van de jazz. Op deze dag overlijdt Louis Armstrong in New York. Er wordt wereldwijd gerouwd. Armstrong wordt herdacht als een groots entertainer en als één der groten van de jazzmuziek. Kleine platenmaatschappijen als 'Black Jazz' en 'Strata East' nemen vooral 'Fusion' en 'Political jazz' op. Zij brengen op deze manier de standpunten van de zwarte bevolking naar voren. 1972/1973: De Britse gitarist John McLaughlin en zijn orkest 'Mahavishnu' combineren improvisatie, rockritmes, dramatische thema's en indianenmuziek. Freddie Hubbard, een groots Bop trompettist, laat zien hoe commercieel de 'Fusion' is en behaalt grote successen. Doordat bij de film 'The Sting' muziek gebruikt wordt van Scott Joplin, wordt de ragtime muziek weer even populair. De Amerikaanse soldaten verlaten Vietnam; vele musici gebruiken dit thema om te laten zien hoe vreemd ons systeem kan zijn.
1974/1975: Pianist Keith Jarret verlaat Miles Davis; hij verafschuwt de elektronische muziek en gaat pianosolo's maken waarin de stijlen klassieke muziek, country en Bill Evansstijl worden gecombineerd. Miles Davis besluit te stoppen; hij heeft problemen met zijn gezondheid en zijn creativiteit is uitgeput. Wayne Shorter is een saxofonist die veel wordt beïnvloed door de Latijnse muziek en door de Samba. Keith Jarrett neemt de plaat 'The Köln Concert' op; deze wordt de best verkochte plaat met pianomuziek tot nu toe. Er is een nieuwe opleving van de klassieke Bop door de terugkomst - na de drugsproblemen - van 'Art Pepper'. 1976/1977: De zangeres Betty Carter, die een op Bop gebaseerde stijl heeft, kende grote successen in de jaren 60 en 70. Maar door haar optreden in de musical 'Don't Call me Man' is ze weer helemaal terug. Gitarist George Benson brengt de souljazz terug door zijn plaat 'Breezin'. De discomuziek verschijnt in het westen en domineert de dansmuziek. De oude Hard-bop tenorsaxofonist Dexter Gordon keert terug naar New York, na 13 jaar lang door Europa te hebben gezworven. Elvis Presley, koning van de Rock and roll, overlijdt op 42 jarige leeftijd. 1978/1979: Scott Hamilton, een tenorsaxofonist die de Swingstijl aanhoudt en samenwerkt met Benny Goodman, maakt een aantal opnames waardoor hij zichzelf op de voorgrond plaatst van de 'Mainstream'. Herbie Hancock geeft een aantal concerten, samen met Chick Corea. Ze brengen akoestisch pianospel ten horen en zingen daarbij. Zo ontstaat ook de grootse pophit: 'I Thought It Was You'. Pat Metheny bewijst dat Fusion ook romantisch kan zijn en dat er op geïmproviseerd kan worden. Gill Scot-Herron, de voorvader van de Rap, is jazztekstschrijver. Hij schrijft schokkende teksten over racisme, drugsgebruik, recht en onrecht. 1980 - 1989 Toch zijn er heel veel artiesten die zich verzetten tegen de nieuwe invloeden in de muziek en dus tegen de commerciële muziek en de Fusion. Ze vinden, dat er totaal geen nuances in aan te treffen zijn. Nieuwe musici, zoals Wynton Marsalis, laten de Swing, Bebop en de Free jazzstijl terugkeren. Zo ontstaan nieuwe jazzstijlen als Funk en Latin. Men gaat nu ook kijken: wat is nu wel jazz en wat niet? 1980/1981: Jack DeJohnette, drummer en pianist, experimenteert met deep fusion, volksmuziek, straight jazz en funk. Hij maakt een aantal klassieke opnames. Carla Bley maakt muziek die vaak wordt bestempeld als 'een beetje kitsch'; ze maakt nu toch een aantal opnames met gospel- en tangomuziek, die goed worden verkocht. Miles Davis komt terug met 'Man with a Horn' en een optreden op het Kool Jazz Festival in 1981.
1982/1983: De 21-jarige trompettist Wynton Marsalis uit New York begint een solocarrière, nadat hij zijn debuut al heeft gemaakt in een optreden met Art Blakey en Herbie Hancock. De Noorse saxofonist Jan Garbarek combineert Noord-Europese volksliedjes en jazz tot een unieke nieuwe stijl. Tijdens het Kool Jazz Festival van 1982 komt een nieuwe generatie jazzmusici naar voren, zoals de Marsalis broers en zanger Bobby McFerrin. Wynton Marsalis wint in dit jaar de prestigieuze jazz Grammy en ook nog eens de klassieke Grammy. 1984/1985: Pat Metheny werkt samen met David Bowie en Ornette Coleman aan een 'Free-jazz'-kwintet. Ze maken samen het album 'Song X'. De Deense 'Sonning Award', die normaal gesproken alleen aan klassieke musici wordt gegeven, gaat naar Miles Davis - die samen met Deense musici het album 'Aura' heeft gemaakt. Don Cherry maakt samen met Lou Reed en Ian Dury een opname met een combinatie van jazz en reggaemuziek. 1986/1987: Pharoah Sanders, eens een Free-jazz fenomeen, komt terug met een nieuwe stijl dansmuziek met hypnotisch werkende ritmes. De jonge tenorsaxofonist Courtney Pine veroorzaakt een nieuwe interesse in jazzmuziek bij de Engelse jeugd. Saxofonist Mike Brecker maakt zijn eerste album na twintig jaar musiceren. Dit wordt meteen één van de beste albums van dit decennium. De belangrijkste platenmaatschappijen contracteren veel nieuwe artiesten doordat het publiek in Amerika en Europa zich steeds meer gaat interesseren voor de 'Bop'. De klassieke Bop is terug; Jazz funk wordt nog steeds verkocht. Daarnaast is er veel interesse voor de door de New Yorkse funk beïnvloede M-Base en voor de jazz hard-core artiest John Zorn. De cd begint de plaats over te nemen van de lp; dit gaat in een hoog tempo. 1988/1989: John Scofield, oud-gitarist van Miles Davis, brengt een Bop ten gehore gebaseerd op de stijl van Hendrix en op de Swing. De groep M-base, bestaande uit Greg Osby, Steve Coleman en zangeres Cassandra Wilson, ontwikkelen een snelle versie van de Bop die overgaat in Hip-hop ritmes. Clint Eastwood bewerkstelligt een droom om een film te maken over de jazz. De film 'Bird' is een biografie over het leven van Charlie Parker. 1991 - ..... Er is in deze tijd veel blijven hangen vanuit de jaren negentig; zo doen Fusion, Funk, en Latin het nog erg goed bij het publiek. De Latinstijl komt veel terug in de popmuziek van deze tijd. Ook is men de laatste tijd veel bezig de verschillende stijlen van jazz op verzamel-cd's te zetten. De stijl van dit decennium is de zogenaamde Crossover Jazz; dit is een verzamelnaam van de vanuit de jazz ontstaande stijlen zoals de moderne instrumentale muziek, Jazz-Rock Fusion en de moderne Funk. Deze stijlen maken veel minder gebruik van improvisatie. Vanuit hier zijn de laatste jaren de populaire stijlen Trip-hop en Hip-Hop ontstaan. Deze twee stijlen hebben zeer veel verwantschap met de Free Jazz uit de jaren zestig en zeventig. Ze worden en werden allebei beïnvloed door sociaal-maatschappelijke en politieke factoren. De jazzfestivals worden de laatste jaren steeds meer bezocht; het jazzpubliek begint steeds groter en gevarieerder te worden.