Blijven zitten terwijl dat middelbareschooldiploma nét in zicht is: daar heeft niemand zin in. Vaak kan je niet anders, maar Lotte (17) ontdekte een shortcut: meedoen met de staatsexamens in het voorexamenjaar.
De eerste vier jaar van de middelbare school gaat Lotte telkens met hakken over de sloot naar het volgende jaar. "Totdat ik in de vijfde moest blijven zitten", verzucht ze. "Maar ik was best wel klaar met de middelbare school en had geen zin om er nóg een jaar aan te besteden. Ik weet al een tijdje welke kant ik op wil en heb de behoefte daar snel aan te beginnen. Daarnaast wil ik ook de vrijheid die je op de middelbare school niet hebt."
Lotte ziet er daarom erg tegenop om de vijfde klas over te doen. Maar dan vertellen vrienden van haar over de staatsexamens. Staatsexamens zijn doorgaans bedoeld voor mensen die niet (meer) deelnemen aan het 'gewone' voortgezet onderwijs. Bij sommige studies heb je bijvoorbeeld een bepaald vak (op een bepaald niveau) nodig om toegelaten te worden. Heb je hier eerder geen examen in gedaan, dan kan je ervoor kiezen om hier staatsexamen in te doen.
Eigenwijs is ook wijs
Lotte verdiept zich in de staatsexamens en ontdekt dat dit ook voor haar een optie is. Ze besluit via deze weg haar vwo-diploma te halen, terwijl ze in vwo-5 zit. "Mijn ouders vonden me een beetje eigenwijs, maar konden het wel begrijpen. Ze zagen hoe verdrietig ik was dat ik nog een jaar naar de middelbare school zou moeten."
"Ik moet nu alles op eigen initiatief leren", vertelt Lotte. "Het is natuurlijk niet te doen om én vwo-5-lessen te volgen, én zelfstandig voor de eindexamens te moeten leren. Ik heb daarom mijn situatie en mijn plan uitgelegd aan school. Ze zijn heel behulpzaam en vroegen meteen hoe ze me konden helpen." Lotte wordt begeleid door een zorgcoördinator, die haar helpt met plannen en regelmatig vraagt hoe het gaat. Ze hoeft lessen niet verplicht bij te wonen, maar is welkom als ze vragen heeft.
"Het lukt wel aardig", zegt Lotte over hoe het gaat met de zelfstudie. "Het scheelt dat er veel online over de examenstof te vinden valt."
Niet voor niets
Staatsexamens zijn niet gratis. Een volledig examen (met alle vakken voor één diploma) kost 685 euro. Per vak (extra) kost het je 137 euro. "Ik heb het zelf moeten betalen. Maar als het me een jaar scheelt, dan heb ik het er wel voor over", zegt Lotte.
Omdat Lotte geen toetsen uit vwo-6 maakt, heeft ze geen compleet schoolexamencijfer. Ter vervanging legt ze daarom mondelinge examens af. "Hier moet ik per vak praten over de onderwerpen die normaal gesproken bij de schoolexamens worden getoetst", vertelt Lotte. Voor aanvang van het examen krijgt ze een casus, zoals een wiskunde-opgave, die ze moet bestuderen. Tijdens het examen moet ze deze vervolgens uitleggen. "Voor Engels en Frans moet ik presenteren in de desbetreffende taal om te laten zien dat ik het beheers. Daarnaast moet ik ook nog lees- en luistervaardigheidtoetsen afleggen."
De mondeling examens vinden plaats in juli en augustus. De lees- en luistertoetsen worden afgenomen in dezelfde periode als de centraal examens. "Je weet dus ook pas vrij laat of je geslaagd bent of niet. Maar als ik ga studeren is dat geen probleem", aldus Lotte.
Aan ieder voordeel zit een nadeel
Kan je je eindexamens gewoon op je eigen school maken en heb je geen reden om staatsexamens af te leggen, dan raadt Lotte het af: "Het kost je dan geen 685 euro en je hoeft niet zoveel te regelen. Als je staatsexamen doet, moet je een hoop opsturen naar DUO. Zoals je profielwerkstuk en literatuurlijsten voor de taalvakken. Doe je dat niet goed, dan mag je je examens niet maken en ben je je geld gewoon kwijt. Daarnaast is het wel lastig om alles op eigen houtje te doen."
Ook zijn er maar zes plaatsen in Nederland waar de schriftelijke staatsexamens gemaakt worden. Voor de mondelinge staatsexamens zijn dat er drie. Er komt dus ook een hoop gereis bij kijken. De schriftelijke staatsexamens legt Lotte af in Rotterdam en de mondelingen doet ze in Tilburg. Gelukkig is Rotterdam voor Lotte makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer. "Maar voor de mondelinge examens moet ik drie kwartier met de auto of anderhalf uur met de trein."
Toekomst
Lotte vertrouwt erop dat ze slaagt voor haar vwo-examens. "Ik zit te denken om hierna de studie plantenwetenschappen te doen, maar overweeg nog een tussenjaar." Mocht ze haar staatsexamen niet halen, dan wil Lotte naar de VAVO: "Als ik maar van de middelbare school af ben."
Lees ook
David test studeerpillen
