[UPDATE] Woensdag 24 juni werd bekendgemaakt dat leraren in ieder geval komend jaar toch eerst de examens van hun eigen leerlingen mogen nakijken. Dekker wil wel dat de tweede correctoren hun werk zorgvuldiger gaan doen. In 2016 gaat hij checken of dat ook gebeurd is.
Veel leraren zijn in opstand gekomen tegen een nieuw besluit van Sander Dekker: op advies van de VO-raad worden de eindexamens volgend jaar eerst naar een andere school gestuurd om nagekeken te worden, en mogen de eigen docenten alleen nog maar de tweede correctie doen. Dat zou eerlijkere cijfers opleveren.
De VO-raad is een belangenorganisatie voor middelbare scholen, die als doel heeft de kwaliteit van onderwijs te verbeteren. Zij hebben Sander Dekker geadviseerd om de correctievolgorde van de examens tenminste twee jaar (dus in 2016 en 2017) om te draaien, zodat de resultaten daarna vergeleken kunnen worden.
Veel verschil
Twee jaar geleden deed CITO al een onderzoek naar de tweede correctie. Ze lieten zogenaamde 'derde', onafhankelijke correctoren ruim achthonderd examens opnieuw nakijken. De conclusie was dat het cijfer dat docenten aan hun eigen leerlingen geven gemiddeld 6,4% hoger ligt dan dat van een 'onafhankelijke' docent van CITO. Bij een vak als geschiedenis leverde dat leerlingen gemiddeld zelfs meer dan een vol punt extra op.
Ja maar, examens worden toch nog door een tweede docent nagekeken? Klopt, alle examens worden, nadat ze door de eigen docent gecorrigeerd zijn, naar een andere school gestuurd, waar ze nog eens gecheckt worden. Het onderzoek van CITO wees echter ook uit dat zo'n tweede corrector maar weinig invloed heeft op het uiteindelijke cijfer: dat verandert na de eerste correctie in de praktijk vaak niet, of maar met een paar tienden.
Extra onvoldoendes
Één van de redenen hiervoor is volgens het CITO dat lang niet alle tweede correctoren het werk 'integraal' nakijken. Integraal betekent dat ze het volledig nakijken, alsof het een eerste correctie is. Twee derde van de tweede correctie-docenten zegt dat niet te doen. Dat zou dan weer komen doordat het nakijken van alle examens (te) veel werk en tijd kost.
Het CITO rekende uit hoeveel onvoldoendes er extra zouden vallen als de examens door een onafhankelijke docent zouden worden nagekeken. Bij de vakken wiskunde, Engels, biologie en Nederlands is dat gemiddeld een stijging van zo'n 9 procentpunt, en bij bijvoorbeeld geschiedenis en tehatex zou dat betekenen dat het aantal leerlingen dat een onvoldoende haalt zou toenemen van 20 procent nu, naar ongeveer 50 procent bij de nieuwe regeling.
Petitie
Veel docenten zijn niet blij met het besluit. Ze vinden dat het wantrouwen uitstraalt en het nakijkplezier weghaalt. Antoon Boks, natuurkundedocent aan de Thorbecke Scholengemeenschap Zwolle, is een online petitie gestart om de maatregel terug te draaien. Die petitie is donderdag al 4.500 keer getekend.
"Als leraar werk je jarenlang naar de eindexamens van je leerlingen toe. Dan vind je het heel belangrijk om snel te weten hoe ze het gemaakt hebben", vertelt Boks. Hij vindt het raar dat deze maatregel alle docenten treft, terwijl maar een klein deel de tweede correctie niet goed uitvoert, zegt hij. "Mijn ervaring is alleen maar positief."
Pilot
De VO-raad laat weten dat er de afgelopen jaren op verschillende scholen een pilot is uitgevoerd met het nieuwe systeem. "Die is goed bevallen bij de deelnemende docenten," zegt persvoorlichter Linda Zeegers. Wel geeft ze toe dat de pilot "kleinschalig" was.
De pilot is uitgevoerd op tien scholen, met 39 docenten. "Dat is natuurlijk een ontzettend klein aantal," zegt Antoon Boks, "en uit het succes van mijn petitie blijkt dat er veel weerstand tegen de beslissing is."
Bovendien vindt hij het nieuwe systeem ook niet waterdicht. "Want wat doe je als de tweede corrector te soepel heeft nagekeken? Ga je dan terugbellen om ervoor te zorgen dat je eigen leerlingen een lager punt krijgen? Dat is pas een gewetenskwestie."
Liesbeth van Litsenburg, woordvoerder van het CITO, benadrukt dat het onderzoek van CITO niet de bedoeld is om wantrouwen naar docenten uit te stralen, maar om duidelijkheid te krijgen. "Er was al lang veel gedoe over het nakijken van de examens. Maar of dit de oplossing is moet ook nog maar blijken."
Boos
Nederlands docent Arnoud Kuipers is een van de ondertekenaars van de petitie. "Ik ben boos. Dit is slecht beleid: het ministerie straalt uit dat ze haar eigen docenten niet vertrouwt." Kuipers heeft wel een idee voor een alternatief: "Je kunt nog beter 500 onafhankelijke mensen alle examens laten nakijken, dat is ook een stuk minder werk voor alle docenten."
Anke Kuiper geeft maatschappijwetenschappen, en deelt bovenstaande gevoelens. "Het vergaat de docent op deze manier compleet aan motivatie om die berg nakijkwerk te doen. Daarnaast waren maar 17 van de 39 docenten in de pilot vóór de omkering van de correctie. Daarmee kun je natuurlijk niet concluderen dat er een draagvlak is."
Ook de Algemene Onderwijsbond is tegen de omdraaiing. "De staatssecretaris en de werkgevers moeten ervan uitgaan dat leraren hun taak en professionaliteit zeer serieus nemen en objectief beoordelen of een leerling zijn centraal schriftelijk eindexamen goed heeft gemaakt," laat voorzitter van de bond Walter Dresscher in een brief aan de Tweede Kamer weten.
Belangen
Nederlands docent Guus Teeuwen vindt de maatregel juist wel een goede zaak. "Ik roep al jaren dat docenten hun eigen leerlingen niet zouden mogen nakijken. Er is nu eenmaal sprake van belangenverstrengeling: niet alleen de leerling, maar ook de leraar en de school zelf zijn gebaat bij goede resultaten. Het is alsof de slager zijn eigen vlees keurt."
Teeuwen heeft tijdens zijn werk als tweede corrector gezien dat sommige docenten niet streng genoeg nakijken. Het mag van hem daarom zelfs nog wel een stapje verder gaan. "Ik zou voorstellen dat het werk van school A eerst op school B nagekeken wordt, en dan doorgestuurd wordt naar C, voor het terug komt. Het moet zo zuiver mogelijk zijn."
Evaluatie
Sander van Dam, de woordvoerder van staatssecretaris Sander Dekker, heeft de petitie gezien, zegt hij. Toch was de pilot genoeg aanleiding om de verandering door te voeren, zegt hij. "Bovendien vindt de omkering in eerste instantie voor twee jaar plaats, in 2016 en 2017. Daarna wordt er weer geëvalueerd."
