Goethe's Faust vs. Nobokovs Lolita
Faust en Lolita. Twee totaal verschillende kunstwerken, tenminste, zo op het eerste gezicht. De een is een Duits toneelstuk geschreven begin negentiende eeuw in de tijd van de romantiek. De tweede is een Amerikaanse novel - let wel, novels hebben in het Engels een andere betekenis als ons Nederlands woord novelle - geschreven in het Engels ten tijde van het existentialisme. Wat maakt deze twee werken elkaar gelijkend en wat juist niet?
Ik zal beginnen met een beknopte samenvatting van beide verhalen. Vervolgens zal ik de meest globale overeenkomsten tussen beiden noteren, waarop ik wat dieper in ga op enkele scenes die praktisch hetzelfde zijn. Daarna zal ik ook de verschillende omschrijven en tot slot beantwoord ik de vraag: toeval of niet?
Samenvatting Faust
Faust is een wetenschapper, die ongelukkig is met zijn huidige leeftoestand. Hij is van mening dat, hoewel hij zoveel kennis bezit, niets weet. Zijn kennis is hem nutteloos als hij ze niet in verband kan brengen met zijn geestelijke kennis en omgekeerd. Eigenlijk bestaan beiden niet, geestelijke en wetenschappelijke kennis, zij zijn beiden een en horen altijd bij elkaar. Zijn oplossing is de magie, hij neemt de geestelijke kennis dus vrij letterlijk. Hij wordt daarop, dus na zijn magieperiode, aangesproken door de duivel - deze heeft met God een weddenschap gesloten dat het hem zal lukken Faust, een van de knechten Gods aldus God zelf, in zijn straatje te leiden en hem, met plezier, verscheidene zonden zal laten beleven - die hem verleidt in het tekenen van een pact. Hij zal al Faust’ wensen vervullen tot hij geen wensen meer zal hebben. Op dat moment is zijn ziel van de duivel. De duivel onderneemt met Faust een reis en na heksen en dronkaards ontmoet Faust een meisje waar hij stapelverliefd op wordt - dit is echter geen pure liefde, maar lust. Echter is er een probleem: Faust is vijftig en het meisje veertien. Dit idee wordt blijkbaar overgeslagen en de duivel weet het meisje, Margarete en door Faust Gretchen genoemd, te verleiden om op Faust verliefd te worden. Het verhaal vervolgt zijn weg. Uiteindelijk vermoorden ze de broer van het meisje, omdat deze de twee niet uit kan staan en hen tot een duel dwingt, en zijn ze gedwongen te vluchten. Het meisje verliest ondertussen haar moeder en de rest van haar familie en belandt in een kerker. Faust wilt haar uiteindelijk nog redden, maar ze weigert te vluchten waarop een stem van boven (God) zegt dat haar ziel gered is. Faust en de duivel vluchten.
Samenvatting Lolita
Wanneer Humbert Humbert - geboren in Parijs - een jeugdtrauma oploopt - waarin zijn jeugdvriendinnetje van negen jaar plotseling sterft - raakt hij in de ban van specifieke meisjes van tussen de negen en veertien jaar oud, die hij met respect nymphets noemt. Na een stukgelopen huwelijk in Europa besluit hij te vertrekken naar Amerika, New York, waar hij een tijdje werkt voor zijn oom. Na ongeveer een jaar verlaat hij zijn oom en zoekt hij het platte land van New England op om zijn vele notities, die hij het laatste jaar verzamelt heeft, uit te werken. Zijn obessie met nymphets is op dat moment verre van over en tot overmaat van ramp adviseert een oud-werknemer van zijn ooms bedrijf dat hij het beste maar kan logeren in een huis ergens in een dorpje samen met een moeder en haar twee dochters, een van twee en een van twaalf(!). Een uitgelezen kans voor Humbert, maar het huis brand voor zijn aankomst volledig af en hij wijkt uit naar een huisje in het dorpje Ramsdale, echter belanden de moeder en haar dochters er ook en komt zijn wens toch uit.
De moeder raakt verliefd op hem en hij besluit haar te trouwen opdat hij meer tijd met haar dochter van twaalf, Dolores Haze - liefkozend ‘zijn Lolita’ noemend, door kan brengen. Tijdens het wegblijven van Lolita, die dan op kamp zit, sterft haar moeder echter door een auto-ongeluk. Humbert besluit Lolita dan van kamp op te halen en samen met haar heel Amerika door de trekken. Hij misbruikt haar onderweg vaak en chanteert haar daarbij. Ze weet op een moment tocht te ontsnappen, waarop hij haar na drie jaar weer terugvindt in een huisje ergens in het noorden. Ze is zwanger van een nieuwe vriend van haar en wenst niet meer met Humbert op te trekken. Humbert verlaat haar moedeloos en besluit om de man die haar hielp ontsnappen te vermoorden en doet dit ook.
Overeenkomsten: verhaal
Beide verhalen vertellen van een ongelukkige man.
- Faust is ongelukkig vanwege zijn ‘nutteloze’ kennis
- Humbert Humbert is ongelukkig door zijn verleden, een jeugdtrauma, een stukgelopen huwelijk
Beiden laten zich leiden door hun lusten en raken daardoor verliefd op een meisje van veertien en twaalf.
- Faust op Margarete, een eenvoudig stadsmeisje
- Humbert op Dolores Haze, de twaalfjarige dochter bij wie hij intrekt.
Beiden ondernemen een reis.
- Faust met de duivel om zijn wensen te vervullen
- Humbert met Dolores Haze door Amerika.
In beide verhalen weet het slachtoffer te ontsnappen.
- Margarete ontdekt uiteindelijk dat Faust samenzweert met de duivel en wilt daardoor dus niets meer met hem te maken hebben. Ze ziet haar zonde in en roept alle denkbare heiligen op die haar zouden kunnen beschermen waardoor een stem van boven (God) zegt daar ze gered is (haar ziel dus).
Ist gerettet!
- Dolores Haze weet met behulp van haar oud dramaleraar te ontsnappen aan Humbert Humbert en bouwt een eenvoudig gezinnetje op met een jongen, die niets af weet van haar verleden.
Overeenkomsten: scenes
Het verhaal vertoont al verscheidene overeenkomsten, maar er zijn enkele zeer specifieke overeenkomsten die mij direct opvielen:
Kerker (Faust) & Deel 2, H29 (Lolita)
Faust ontdekt dat zijn geliefde Margarete door zijn toedoen in een kerker is belandt en de volgende dag geëxecuteerd wordt. Hij besluit haar te redden en verschijnt met behulp van de duivel in de kerker waar zij zit. Hij probeert haar te overtuigen om met hem mee te komen.
Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden