1.
Titelbeschrijving:
Tim Krabbé, Vertraging. Amsterdam 1996 (10e druk)

Korte motivatie:
Ik heb dit boek gekozen, omdat het me een spannend boek leek. Ik had al vaker over de schrijver gehoord en heb dus daarom voor één van zijn boeken gekozen. Ik vind spannende boeken ook altijd leuk.

Korte samenvatting:
Op de terugweg van Nieuw-Zeeland naar Amsterdam loopt het vliegtuig van Jacques Bekker vertraging op bij een tussenstop in Sydney. In de paar uur die hij ineens over heeft, besluit hij Moniek Ilegems, een vriendin uit zijn jeugd, op te zoeken. Hij vindt haar, terwijl ze net bezig is koffers in haar auto te laden. Ze herkent hem en vraagt of hij haar wil helpen. Hij rijdt met haar mee. Ze vertelt hem dat ze gezocht wordt door de politie, omdat het bekend was geworden dat zij met haar mode concern de belasting voor 86 miljoen dollar heeft opgelicht, Ze moet daarom 'verdwijnen'. Als Jacques dan zijn vliegtuig naar A'dam mist, besluit hij in een dwaas ogenblik om met haar mee te vluchten. In de volgende dagen trekken ze steeds maar verder door het lege Australische landschap en nemen andere namen. De verdwijning van 'Madame Twenty' is inmiddels groot nieuws. Jacques en Moniek hebben tickets en valse paspoorten geregeld voor een vlucht naar Londen, maar dan lezen ze in de krant dat de man met wie Moniek samen de boel heeft opgelicht gearresteerd is en zelfmoord heeft gepleegd in zijn cel. Nu zijn hun valse paspoorten onbruikbaar, want de man had zijn paspoort langs dezelfde wegen verkregen. Bovendien komen ze erachter dat haar 'zaken' partner vlak voor zijn arrestatie de bankrekening met de 86 miljoen dollar geplunderd heeft en dat ze dus niet meer geld hebben dan de paar honderdduizend dollar die Moniek cash bij zich heeft. 's Middags zitten ze in een café, als er net weer een reportage over hen wordt uitgezonden. Tot hun verrassing herkennen ze Christa, die vertelt hoe dertig jaar geleden Madame Twenty haar vriendje had afgepakt. Jacques heeft Christa op vakantie ontmoet. Op zijn 17e is Jacques per brommer met een vriend op vakantie. Op een avond in België zijn ze in een dancing 'de OPPY's' genaamd. Jacques heeft het gevoel dat de ruimte vervuld is van een belofte. Als hij er, verderop in de vakantie, nog eens terugkomt, ontmoet hij Christa en zij wordt het vierde meisje met wie hij tong zoent. Ze blijven daarna nog een lange tijd schrijven over dat ze elkaar terug willen zien, maar daar komt pas de volgende zomer wat van. De zomer daarna ontmoeten Jacques en Christa elkaar dus weer, maar dat is geen succes. Die avond in de OPPY's ontmoet hij Moniek. Moniek is al twintig en nog diezelfde avond gaan ze met elkaar naar bed. Ze beleven samen een dolverliefde week in Oostende, het plaatsje van de OPPY's. Vandaar dat ze elkaar kenden. Ze rijden verder de woestijn in. Daar worden ze beroofd door iemand die hen in het café herkend had. Hun auto is onklaar gemaakt door de dief. Ze zitten midden in de woestijn en kunnen geen kant op. Als de wanhoop nabij is, worden ze toch nog opgepikt door een auto. De bestuurder herkent hen en brengt hen terug naar de bewoonde wereld. Ze slapen die nacht bij zijn vriendin, maar de hele zaak loopt compleet uit de hand als Moniek de vriendin in een ruzie doodschiet. Ze vluchten weer en huren een huisje in the middle of nowhere, waar niemand hen vindt. Daar blijven ze maandenlang wonen. Op een dag krijgen ze een brief dat op die plaats een stuwmeer komt en dat het huis ontruimd moet worden. Dan zegt Moniek dat ze wil blijven. Jacques wordt meegesleurd door Moniek. Wanneer hij net besloten heeft dat hij ook maar zal blijven, ziet hij op de tv zijn vriendin Sonja. Een knop wordt omgedraaid en hij besluit te vluchten. Hij komt een behoorlijk eind, maar Moniek vindt hem terug en bedreigd hem. Ze vertelt nu voor het eerst haar versie van de Oostende - geschiedenis. Ze vertelt hem dat ze het toen alleen maar deed om een vriendin te pesten door haar vriendje te versieren en dat ze hem dus na de week niet meer kon gebruiken, hoewel ze eigenlijk toch verliefd op hem was geworden. Als Jacques weigert met haar mee terug te gaan, schiet ze niet hem neer, maar schiet ze zichzelf door het hoofd. Na die vakantie in Oostende had Jacques wat foto's van hem en Moniek naar Moniek gestuurd, want daar had ze om gevraagd. Het blijkt dat ze die nodig had als bewijs voor Christa. Toen hij Moniek weer terug zag viel dat een beetje tegen, want Moniek deed heel afstandelijk. Jacques zegt: "Wat zie je er anders uit! Je lijkt wel een dame." "Dat ben ik ook." Zegt Moniek. "Nou, als je er zaterdag weer zo uitziet, ga ik je Madame Twenty noemen hoor." Dit is vlak voor het vluchten. Bij het afscheid geeft ze hem een envelop. Hij moet beloven die pas in Oostende open te maken. Pas als Moniek dood is opent Jacques de envelop. In de envelop zit een briefje met de tekst "Het was een grap. I'm sorry. Moniek.".

Eerste persoonlijke reactie:
In het begin van het boek vond ik het verhaal nog een beetje saai, maar na een tijdje was het heel leuk. Het was vooral in het begin even verwarrend door de structuur van het boek, omdat je telkens moest omschakelen van vroeger naar het heden. Het was een boek dat lekker vlot door te lezen was met een mooie afwisselende sfeer. Ik wilde ook steeds verder lezen en niet meer stoppen totdat ik het uit zou hebben, omdat het zo spannend was. Het was ook spannend doordat Jacques en Moniek gezocht worden door de politie, en te maken krijgen met moord, fraude en diefstal. Er zitten in het boek ook verrassende stukken. Ik had ook nooit verwacht dat Moniek iemand zou vermoorden en zelfmoord zou plegen. Ik vroeg me steeds ook af wat het volgende zou zijn wat er met Jacques zou gebeuren. De openen plekken werden op een goede manier ingevuld. Er was 1 grote open plek waar je een stuk van krijgt ingevuld, maar dan moet je een tijde wachten totdat de rest ervan wordt ingevuld.


2.
Literatuuropvatting
Thematiek:
Vertraging draait voornamelijk om manipulatie en liefde. Jacques was vroeger eigenlijk alleen maar een speelbal in Monieks handen en nu nog steeds. De schrijver laat ook duidelijk zien wat voor macht 1 iemand kan uitoefenen op een andere persoon. Jacques leven is behoorlijk beïnvloed door zijn jeugdervaringen.

Titel:
Je kunt de titel op verschillende manieren verklaren. Een verklaring daarvan is dat Jacques een vertraging van zijn vliegtuig heeft. Een andere verklaring is dat Jacques eigenlijk 30 jaar achter loopt, omdat hij nog steeds aan die Moniek van vroeger denkt. Op het eind krijgt Jacques pas echt in de gaten dat Moniek hem eigenlijk gewoon manipuleert.

Structuur:
Vertraging heeft 15 hoofdstukken. Tot en met hoofdstuk 8 worden in de even hoofdstukken gebeurtenissen van 30 jaar geleden beschreven en in de oneven hoofdstukken de gebeurtenissen van het heden beschreven. Hoofdstuk 9 bevat een brief van Jacques aan Sonja. Hoofdstuk 10, 12 en 14 gaan weer over het heden en hoofdstuk 11 en 13 gaan over het verleden. Hoofdstuk 15 wordt uit het perspectief van Moniek verteld en gaat over een stukje in het verleden dat Moniek hem een briefje geeft.

Stijl:
Tim Krabbé houdt soms nog een stukje informatie achter, zodat je er zelf na gaat raden. Hij gebruikte ook cliffhangers. Hij gebruikte ook metaforen zoals: het kenteken van de Ford was MAD 20 en het huurhuisje Fort Madness.
De slotzin had duidelijk te maken met een schaakspel, want Moniek had een zet gedaan in een spel wat ze nog niet kon overzien.

Situering binnen het werk:
Het centrale thema van Tim Krabbé is de onmogelijkheid om op aarde de liefde te verwezenlijken. In een paar boeken van hem spelen eenzaamheid en oneindigheid een grote rol. In meerdere boeken gaat het er ook om dat de hoofdpersoon 1 wil worden met iemand anders. En daardoor niet meer goed in de gaten hebben wat ze nou eigenlijk doen. Het spelelement is ook heel belangrijk in zijn boeken, het gaat vaak om een spel. Zijn geliefkoosde dingen die hij in het boek stop zijn herhaling, vooruitwijzing en identiteitsverwisseling.

Engagement:
Engagement is volgens mij de boodschap die de schrijver met die boek wil geven.

Ik heb er het volgende uit het boek kunnen opmaken. Het komt er volgens mij op neer dat je moet nadenken over wat je doet en niet zomaar altijd de meest voor de hand liggende of gemakkelijkste keuze te nemen maar stil te staan bij wat je doet en wat de gevolgen kunnen zijn. Liefde is niet altijd wederzijds en vroegere liefde wil niet zeggen dat het nu nog steeds is.

Wereldbeeld:
Tim Krabbé vind zelf dat zijn boeken absoluut zijn en zonder enige maatschappelijke relevantie. Tim Krabbé liet zich voor zijn literaire werk inspireren door Willem Frederik Hermans. Tim Krabbé heeft psychologie gestudeerd en daarom kan hij zich goed inleven in de personen van het boek. Ik denk dat Tim Krabbé ook altijd een beetje psychologische blijft kijken naar het leven. In verschillende boeken gebruikt hij de semi-journalistiek stijl en neoromantisch.

3.
Vergelijking van de recensies:
De 2 recensies komen wel ongeveer overeen met elkaar. Gertjan van Schoonhoven vind het boek minder compact, onevenwichtiger, teveel overbekend spektakel en met te veel sfeervol bedoelde beschrijvingen. Hij vindt wel dat het boek stijl compositie heeft.
Ingrid Hoogervorst vind in het begin het boek niet echt goed, omdat de gebeurtenissen te bedacht zijn en de beeldspraak niet mooi vindt. Maar halverwege het boek vind ze dat Tim Krabbé wel weer goed op gang komt en dat het verhaal een logica krijgt.
De recensisten vinden allebei dat Tim Krabbé probeert te veel te doen, maar ze vinden het wel nog allebei een leuk boek.

Recensies:
Schrijver Krabbé, Tim
Titel Vertraging : roman
Jaar van uitgave 1994
Bron De Telegraaf
Publicatiedatum 02-08-1994
Recensent Ingrid Hoogervorst
Recensietitel: Tim Krabbé pas halverwege op gang

Met schrijven is het net als met de liefde. Sommige auteurs blijven eeuwig gekoppeld aan het ene boek dat voor de grote doorbraak zorgde. Ze worden als het ware 'de man van'. Tim Krabbé dreigde dit te overkomen met 'Het Gouden Ei' (1984), de roman waarmee hij in een klap als schrijver de erkenning kreeg die tot dan toe was uitgebleven. Het duurde tien jaar voordat de schrijver met zijn nieuwste roman 'Vertraging' voor een gelijkwaardige opvolger zorgde. Dit boek heeft een zelfde suspence-gehalte en ligt wat thematiek en sfeer betreft dicht tegen zijn succesvolle voorganger aan. 'Vertraging' is het verhaal van schrijver en quizmaster Jacques Bekker die tijdens een tussenstop in Sidney zijn gezelschap even in de steek laat om een oude geliefde op te zoeken. Het is de Belgische Moniek; een ambitieuze dame die de 17-jarige Jacques indertijd nogal hevig, zowel met de erotische kant van de liefde als met de bekende harde achterkant van de medaille liet kennis maken. In de tussenliggende dertig jaar is Moniek in Australië een rijke confectie-dame geworden, beroemd onder de naam 'Madame Twenty' . Het blijkt de koosnaam die Jacques haar indertijd in Oostende gaf en het is een aanwijzing voor het belang van hun kortstondige liefde voor het verdere verloop van Monieks leven. Ook voor Jacques blijkt deze jeugdliefde veel belangrijker geweest dan hij in eerste instantie dacht. Hij treft Moniek aan als ze op het punt staat te vluchten in verband met fraudepraktijken en wordt onmiddellijk meegezogen in elkaar snel opvolgende gebeurtenissen . Jacques mist natuurlijk zijn vliegtuig en blijkt zich niet aan de invloed van het verleden te kunnen onttrekken.

Beeldspraak
De oude liefdesgeschiedenis wordt alsnog met een vertraging van dertig jaar afgemaakt. Krabbé is geen slechte schrijver maar hij komt moeilijk op gang. De eerste 60 bladzijden verlopen moeizaam. De gebeurtenissen zijn te bedacht en om het verhaal gewicht te geven, bedient hij zich nogal eens van lelijke beeldspraak. ("Het leek of hij door een rad van fortuin was opgeslokt en hier weer uitgespuugd"). Moniek kwettert: "Goed dat ik zo mooi ben" en "als ik niet herkend wil worden hoef ik me alleen maar lelijk te maken. " Jacques "raakt het spoor bijster van alles wat normaal was" en ontdekt opeens in de spiegel een witte smoking aan te hebben. Enzovoort. De ongeloofwaardigheid dreigt je de lust tot lezen te ontnemen, maar halverwege komt de schrijver op gang. De pen wordt beter, het verhaal krijgt een logica en dan grijpt hij de lezer in zijn lurven. De dreiging wordt voelbaar gemaakt in de beschrijvingen van de leegte en het landschap. Tegen het eind van het verhaal als ze als opgejaagd wild in een totaal geïsoleerd dal terechtkomen, werkt hij hetzelfde thema als in 'Het Gouden Ei', dat van de samensmelting van twee gelieven in de dood, prachtig uit. Alleen het laatste hoofdstuk is een zogenaamd 'Fremdkörper' omdat het vertelperspectief opeens ligt bij de Moniek van dertig jaar geleden zonder dat dit iets opheldert.


Titel Vertraging
Geschreven door Krabbé, Tim Auteursinformatie
Jaar 1994
Taal Nederlands
Vorm Roman
Periode 1980-
Thema Vluchtgedrag , Australië
Bron Eerste druk '94, 1995
Uitgever Van Walraven
(Bert Bakker, Amsterdam 1994)

Karakteristiek
De roman is opgebouwd uit vijftien genummerde hoofdstukken. Die spelen afwisselend in het vertelverleden, Oostende, en het vertelheden. Doordat het verhaal begint met een verwijzing naar het vertelverleden en daar ook eindigt, kun je spreken van een cirkelvormige structuur .

In het verhaal is een alwetende verteller aan het woord, die het perspectief vaak aan Jacques afstaat. Alleen het laatste hoofdstuk wordt vanuit Moniek verteld. Vertraging verscheen eerder als feuilleton in de Volkskrant .

Interpretatie
Jacques Bekkers is een wat merkwaardige romanfiguur. Hij is schrijver en kennelijk zo bekend dat hij wordt uitgenodigd voor een culturele trip naar Nieuw-Zeeland. Toch komen we over de boeken die hij geschreven heeft, niets te weten. Dat geldt ook, zij het iets minder, voor zijn andere werk: presentator van het televisietaalspel Woordrijk, maar in het algemeen kun je toch wel zeggen dat hij een schimmig personage blijft.

Het enige dat we nog over zijn leven te weten komen, is dat hij in Amsterdam woont met een vrouw die Sonja heet én dat hij een 'duivel' heeft. Wat die 'duivel' precies is, blijkt gaandeweg: Moniek heeft hem dertig jaar geleden zonder enige verklaring de bons gegeven, nota bene kort nadat zij hem verteld had dat zij van hem hield. Dat is iets, zo staat het ergens, wat hem echt geraakt heeft. Sterker nog: je merkt dat die nare ervaring hem dertig jaar lang heeft beziggehouden. Acht jaar geleden nog heeft hij bijvoorbeeld veel moeite gedaan om haar adres te vinden.

Dat levert de eerste verklaring op voor zijn merkwaardige besluit mee te gaan op de vlucht voor haar achtervolgers: hij wil weten waarom zij hem destijds eerst heeft ingepalmd en vervolgens even gemakkelijk weer afgedankt.

Je zou Vertraging ook als een liefdesverhaal kunnen lezen en dan kun je zeggen: Jacques' droom wordt werkelijkheid. Dát hij regelmatig over haar gedroomd heeft, blijkt overduidelijk. Hoewel hij destijds op een lelijke manier aan de kant is gezet, koestert hij kennelijk geen wraakgevoelens jegens Moniek.

Maar als een droom werkelijkheid wordt, levert dat nogal eens een teleurstellende ervaring op en dat is wat Jacques overkomt. Halverwege het verhaal - op p. 53 om precies te zijn - stelt hij nuchter vast dat hij niet verliefd op haar is; dat wil zeggen: niet op de echte Moniek. '[-] ze was niet zijn vriendin; hij kon hen niet zien als stel. Ze was iets van buiten de werkelijkheid en om toch bij haar te kunnen zijn had hij samen met haar moeten verdwijnen in hun eigen luchtbel in de werkelijkheid.' Hij houdt dus alleen van de gedróómde Moniek.


Bovendien is hij zijn droom kwijt op het moment dat zij is uitgekomen. In de plaats daarvan komt de leegte, het niets . Dat is een opvallend motief in het verhaal. Niet alleen is Jacques' leven leeg geworden, ook het landschap waar ze doorheen rijden is leeg. Ze zoeken bij voorkeur de verlatenheid op.

Dat idee van de gedroomde of gefantaseerde werkelijkheid , de realiteit als sprookje,kom je zo vaak in het verhaal tegen, dat je het gerust als leidmotief kunt zien. Je komt het voor het eerst tegen op het moment dat Jacques Leichhardt Street, waar Moniek nu woont, inloopt. Hij ziet dan een vrouw maar weet niet of Moniek het is. 'De gedachte kwam bij Jacques op dat hij haar Moniek Ilegems zou kunnen maken , uit niets meer dan zijn wil dat ze het was, en haar aanwezigheid in deze straat waar Moniek ooit had gewoond.' Een andere belangrijke passage is te vinden in hoofdstuk 3. Nadat ze al enige tijd door Australië rijden, vraagt Jacques zich af of hij het allemaal echt meemaakt. 'Maar misschien ging het ook niet om hoe de dingen werkelijk waren, maar om de krantekop waarmee je ze aan jezelf kon vertellen.'

Jacques gaat ervan uit dat je je eigen werkelijkheid kunt maken, namelijk met behulp van je verbeelding. Typisch een schrijversgedachte. Om zijn verbeelding intact te laten, moet hij dus wel met haar mee. Als hij geweigerd had haar te helpen en hij was gewoon weer op het vliegtuig naar Amsterdam gestapt, was hij zijn droom kwijt geweest én, veel belangrijker nog,zijn identiteit. Want Jacques heeft Moniek dertig jaar lang gebruikt 'om [zijn] karakter te kiezen'.Dertig jaar lang heeft hij zichzelf gezien als een man die een kort maar hevig liefdesavontuur in Oostende heeft beleefd. Dertig jaar lang heeft hij liefde vereenzelvigd met de gevoelens die hij voor Moniek heeft gehad. Als hij haar niet had geholpen, was hij ontrouw geweest aan zichzelf.

Door Moniek te helpen vluchten, houdt hij dus zijn eigen droom in stand. Daarom is er zo vaak sprake van 'verdwijnen': tijdens hun vlucht leven ze als het ware in een vacuüm, een werkelijkheid naast de gewone werkelijkheid van alle dag.

Ook in een ander opzicht zou je Vertraging als een karakterroman kunnen lezen. De moraal van de roman wordt ergens als volgt geformuleerd: het leven is een kwestie van A: willen en B: doen. Vooral Moniek is de belichaming van die moraal. Steeds volgt zij de weg van haar eigen wil en dat zij daarbij soms gebruik - of misbruik - moet maken van andere mensen, is niet zo mooi, maar minder belangrijk. 'Een keus maken, daar ging het om.' Dat principe leidt er uiteindelijk toe dat zij zichzelf doodschiet.

Kritiek
Gertjan van Schoonhoven: 'Ook met Vertraging bewijst Krabbé dus meer te zijn dan een schrijver van spannende verhalen. Hij is een auteur met een thema - het sardonische noodlot - en brengt ook in stijl en compositie meer dan alleen de maagstreek in beroering. Het gouden ei doet dat tien jaar later nog steeds, het is de vraag of Vertraging het zo lang volhoudt. De roman is minder compact, onevenwichtiger dan zijn voorganger, met te veel sfeervol bedoelde beschrijvingen van het Australische landschap. Maar hij is vooral minder beklemmend. [-] Vertraging doet voor de spanning te veel een beroep op overbekend spektakel [-].'( NRC Handelsblad , 24-6-1994).