Before I die door Jenny Downham

Voor ik doodga door Jenny Downham
Eerste druk in oktober 2007
Jaar van uitgave: 2007
Uitgever: Mouria, Amsterdam

De flaptekst.
‘Het gaat echt gebeuren.
Ze zeiden dat het zou gaan gebeuren, maar dit is sneller dan wie dan ook had verwacht.’

Iedereen gaat dood. Dat weten we allemaal.
Met nog maar een paar maanden te leven weet de zestienjarige Tessa dit beter dan de meeste mensen.
Ze heeft een lijst gemaakt met tien dingen die ze nog wil doen voor ze doodgaat. Nummer één is seks. Ze wil ook nog drugs gebruiken en autorijden.
Maar het is niet altijd eenvoudig om te krijgen wat je wilt. En krijgen wat je wilt is niet altijd krijgen wat je nodig hebt. En soms worden dingen belangrijk waarvan je het nooit had verwacht.


Hartverscheurend, grappig, maar niet sentimenteel - Voor ik doodga is een buitengewone roman, een lofzang op het leven in de vorm van een verhaal over sterven. Een boek dat niemand onberoerd zal laten.

De karakter(s) van de hoofdfiguur(uren)
De hoofdpersoon is Tessa, een zestienjarig terminaal meisje dat een lijst heeft gemaakt van wat ze wil doen voor ze doodgaat.
Tessa is zeer vastberaden als zij op een gegeven moment met haar lijst is begonnen. Ze gaat uit met haar beste (overigens ook haar enige) vriendin Zoey, ze heeft een gewaagde jurk van Zoey geleend en zal en moet diezelfde avond ontmaagd worden. Dit gebeurt ook.
Tessa is spontaan. Ze besluit in een paar seconden alle herinneringen te verbranden, dan heb ik het over beterschapkaarten en foto’s e.d. En die lijst werkt ze meestal ook zonder enige aarzeling af, zoals de keer dat ze tegen alles “ja” moest zeggen. Iemand vroeg haar met hem in het kanaal te springen, dit deed ze, hoewel ze wist dat het niet slim was in verband met haar gezondheid. Als je het zo bekijkt zou je haar spontaniteit ook enigszins onbezonnen kunnen noemen.
Tessa is vooral een denker. In veel scènes (zoals de eerder genoemde, waar ze veel papieren herinneringen verbrand) denkt ze terug aan zaken die eerder zijn gebeurd, als zusters die karikaturen van dokters tekenden. De meeste van deze terugblikken zijn kleine, detaillistische zaken. Tessa is iemand die veel op kleine dingetjes let, kleine dingen die vaak over het hoofd gezien worden en voor haar toch essentieel zijn voor haar gelukkigheid.
Ze let op details, en onthoudt ze ook. Zoals ze eens een boek over EHBO las en dingetjes over de zwangerschap terug laat komen als Zoey zwanger is. Ik citeer: “Ze is negentien weken zwanger, het kind is volledig gevormd en weegt nu tweehonderdveertig gram. Als het nu geboren werd, zou het in mijn handpalm passen. Zijn maag zou roze dooraderd en transparant zijn. Als ik iets zei, zou hij me horen.”

De relaties van de hoofdfiguur met de belangrijkste bijfiguren.
De belangrijkste bijfiguren zijn haar vader (haar moeder niet, want haar ouders zijn gescheiden en ondanks haar ziekte hebben ze toch weinig contact met elkaar), haar broertje Cal, haar vriendje Adam en haar beste vriendin Zoey.

Tessa’s vader doet er alles aan om haar laatste weken/maanden zo dragelijk mogelijk te maken. Alles wat hij is huis haalt is biologisch, bijvoorbeeld. Hij heeft, natuurlijk, het beste met haar voor, maar lijkt hierdoor vooral overbezorgd overkomt. Hij laat Tessa bijvoorbeeld maar tot 12 uur uitgaan. In dit deel van het boek is ze zeker van plan om het eerste punt op haar lijst af te strepen, namelijk: seks. Tessa vindt tot 12 uur daar te blijven niet zo erg, maar Zoey wil tot 3 uur daar blijven, en als ze op die avond twee jongens tegenkomen belt ze Tessa’s vader op dat Tessa bij haar blijft slapen. Haar vader maakt het haar soms erg moeilijk, maar eigenlijk is het zo dat Tessa haar vader moet troosten in plaats van andersom.

Tessa’s broertje Cal kan moeilijk bevatten dat hij over enkele tijd geen zus meer heeft. Hun relatie is typerend voor een relatie tussen broer en zus; hoewel ze elkaar vreselijk kunnen irriteren, houden ze toch onvoorwaardelijk van elkaar. Tessa geniet van alles wat Cal doet.

Als Cal op het eind van het boek afscheid moet nemen wordt hij plotseling erg schuchter en durft niks te zeggen.

‘Misschien moet je nu afscheid nemen, Cal.’
‘Nee.’
‘Het kan belangrijk zijn.’
‘Misschien gaat ze wel dood.’
‘Ze kan niet doodgaan door iets wat je zegt, Ze wil horen dat je van haar houdt.’
(…)
‘Toe dan. Cal’
‘Ik voel me stom.’
‘Niemand luistert. Fluister het maar in haar oor.’
(…)
‘Dag, Tess. Kom maar bij me spoken als je dat wilt. Ik vind het niet erg.’

Adam is het vriendje van Tessa. Hij is de buurjongen van haar en ze bracht eerder veel tijd door als ze naar hem aan het kijken was. Hij werkte namelijk veel in de tuin, wat hij vooral deed voor zijn moeder die eerder haar man had verloren (zijn vader). Hun eerste ontmoeting is als Tessa spullen wil gaan verbranden, Adam is namelijk al tuinafval aan het verbranden en ze vraagt: ‘Mag ik wat spullen op je vuur verbranden?’ Het is erg ontroerend om te lezen wat voor relatie er tussen Adam en Tessa opbloeit, en terwijl hij weet dat ze op het punt staat te sterven toch bij haar blijft. Tessa kan het niet geloven, dat hij zo aanhankelijk naar haar toe is, en stoot hem, als het ware, zelfs een beetje af om de pijn voor hem (en voor haar ook) te beperken. Al vanaf de eerste ontmoeting is hij zeer zorgzaam, namelijk als hij haar cola aanbiedt.

Zoey is Tessa’s enige, en daarbij ook beste, vriendin. Zoey leeft wild en heeft, in tegenstelling tot Tessa, veel ervaring met jongens. Ze is erg brutaal en kan bits overkomen, maar kan ook juist heel lief overkomen. Als ze aan Tessa’s vader vraagt of Tessa mee uit mag bijvoorbeeld.


‘Ik zorg wel voor haar,’ zegt Zoey. Ze klinkt zo lief en zorgzaam dat ik haar bijna geloof.
‘Nee,’ zegt pap. ‘Ze heeft rust nodig. In die disco’s s het rokerig en lawaaiig.’
‘Als ze moet rusten, waarom hebt u me dan gebeld?’

Tijden.
In welke tijd speelt het boek?
Tegenwoordige tijd, zie opdracht 9.

Is het verhaal chronologisch, is er (veel) verschil tussen fabel en sujet?
Het verhaal is chronologisch, er is geen verschil tussen fabel en sujet. Tessa kijkt echter wel veel terug op haar verleden.

Over hoeveel tijd gaat het verhaal?
Een paar maanden. In de flaptekst staat: “Met nog maar een paar maanden te leven weet de zestienjarige Tessa dit beter dan de meeste mensen.” En aangezien het wordt verteld vanuit Tessa, gaat het verhaal na haar dood niet meer verder.

Wat is het perspectief?
Het wordt vanuit Tessa verteld, het is een ik-perspectief.

Dit maakt het erg ontroerend, omdat je normaliter niet door de ogen van een stervende puber kijkt. Zie ook opdracht 9.

Bij welk genre zou je dit boek kunnen indelen?
Het is een roman. Ik denk dat het geschreven is als een jeugdroman, aangezien de hoofdpersoon 16 jaar oud is, maar er zijn veel volwassenen die dit boek ook hebben gelezen. Er is dan ook een jongeren- en een volwassenenkaft.

Wat is/zijn volgens jou het thema/de idee van dit boek?
De achterliggende gedachte van dit boek straalt iets uit als ‘carpe diem’, want ook hier zie je dat het leven zo maar afgelopen kan zijn. Ik denk niet dat J. Downham dit boek geschreven heeft om deze boodschap mee te geven, maar zeker heeft gedacht dat mensen dit er uit zouden halen.

Kopieer 2 bladzijden, zeg iets over de stijl van de schrijver.
Veel terugblikken en gedachtegangen van de ikpersoon. Soms bijna poëtisch (“Stil zwevend, tot plastic smeltend.”). Wat erg is bijzonder is, is dat Downham aan het eind van het boek, als Tessa sterft, veel ruimte tussen de alinea’s laat. Hoe sneller haar dood haar tegemoet komt, hoe meer ruimte tussen de alinea’s. Op deze manier wekt ze de illusie dat Tessa’s ziel langzaam wegebt uit haar lichaam.

Bladzijde 46 en 47