Titel: Het Achterhuis Auteur: Anne Frank amenvatting: Anne Frank is een dertienjarig joods meisje, ze moet in de Tweede wereldoorlog, samen met haar ouders en zus onderduiken in hun woonplaats Amsterdam. Samen met de familie van Daan trekken zij in het Achterhuis, een woonhuis aan de achterkant van het kantoor van haar vader en zijn medewerkers. Door een draaiende boekenkast wordt het Achterhuis goed verborgen gehouden voor buitenstaanders en natuurlijk de Duitsers. De medewerkers van het kantoor, meneer Koophuis, Miep, Ellie en anderen helpen waar ze kunnen. Later trekt meneer van Dussel bij hen in, omdat er nog een plaatsje over was in het huis. In een dagboek wat Anne voor haar dertiende verjaardag, vlak voor hun onderduikperiode, kreeg, schrijft ze de gebeurtenissen in het Achterhuis en haar gevoelens op. Ze vertelt hoe moeilijk het is om de hele dag nuttig bezig te zijn zonder herrie te maken, want overdag werken er mensen op kantoor en in het magazijn. Zij mogen hen niet horen dus de w.c mag niet worden doorgetrokken tijdens kantooruren, er mogen geen kranen lopen enzovoorts. Anne is veel bezig met studies, boeken lezen en het maken van huiswerk. Haar vader, die ze liefkozend Pim noemen, helpt haar bij de dingen die ze niet begrijpt. Later gaat ze ook wat werk doen voor kantoor: brieven typen en administratief werk. Naast het schrijven over haar dagelijkse leven schrijft Anne veel over haar gevoelens en gedachtegang. Het dagboek stopt op dinsdag 1 augustus 1944, in het slotwoord staat dat er op 4 augustus een inval heeft plaatsgevonden in het Achterhuis. Alle onderduikers en ook Kraler en Koophuis werden gearresteerd en naar kampen gevoerd. Vader Frank, Koophuis en Kraler keerden terug, de rest is vermoord in de concentratiekampen. Titelverklaring: Het boek heet ‘het achterhuis’. Dat is goed te verklaren, want het grootste deel van Anne Franks dagboek wordt geschreven in het achterhuis –de plaats waar Anne Frank met haar familie ondergedoken zit– En het wordt nog duidelijker als je kijkt naar de droom van Anne. Ze wil na de oorlog een boek uitbrengen met de titel ‘Het achterhuis’. Niet moeilijk om deze titel te verklaren dus.
Thema: Oorlog, onderduiken. Het hele boek draait om het onderduiken van Anne Frank en haar familie en om de oorlog, concentratiekampen, enz. Motto: Er is geen motto in het boek. Motieven: Ik kan geen motieven bedenken. Vertelsituatie: Ik-verteller. Dit is heel duidelijk, omdat het een dagboek is. Anne verteld over zichzelf en over wat zij meemaakt. Zij kan nooit in de gedachten van de anderen kijken, omdat het verhaal waargebeurd is en door een persoon die er middenin zit beschreven wordt. Tijd: Anne krijgt haar dagboek op haar 13e verjaardag. Dat is op 12 juni 1942. Op 14 juni schrijft ze het eerste stukje in haar dagboek. Op dinsdag 1 augustus 1944 haar laatste… 3 dagen later –op 4 augustus– deed de Grüne Polizei een inval in het Achterhuis en werden alle onderduikers en ook Kraler en Koophuis gearresteerd. Er zijn wel dagen tussen dat Anne niet schrijft en niet elk ogenblik van de dag wordt beschreven. Het is dus ook een onderbroken verhaal. Ruimte: Het verhaal speelt zich tot 8 juli 1942 af in en om het huis van de familie Frank. Eigenlijk spelen dan alle gewone plaatsen nog een rol. Zoals de school de pingpong vereniging. Maar op 9 juli wordt de familie Frank en daarmee ook het dagboek verplaatst naar het Achterhuis. Verhaalfiguren: Anne Frank. Anne Frank is in het begin van het verhaal 13 jaar oud, geboren in Duitsland en later gevlucht naar Nederland. Ze heeft een oudere zus, Margot, waar ze niet zo goed mee op kan schieten. Omdat zij en haar familie joods zijn moeten ze onderduiken, dat doen ze in het achterhuis. Door de andere medeonderduikers wordt ze als een vervelend kind beschouwd en kan dan ook niet goed met de andere overweg, alleen met haar vader heeft ze een sterke band. Anne is zeer ambitieus en heeft dan ook grote plannen voor de toekomst, zo wil ze na het onderduiken gaan werken als journaliste of schrijfster. Helaas houdt voor Anne net na 1 augustus het leven op, ze sterft aan de tyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Otto Frank. Otto Frank is de vader van Anne, hij is zorgzaam en erg ondernemend. Na zijn vlucht uit Duitsland start hij in Amsterdam een paar bedrijven op maar die moet hij helaas opgeven omdat hij als jood niet veilig is in Amsterdam. Tijdens het onderduiken helpt hij Anne en haar zus Margot veel met studeren zodat ze na de oorlog gewoon weer naar school kunnen zonder te ver achter te lopen. Door de andere onderduikers wordt hij Pim genoemd. Peter Daans. Peter Daans is de zoon van meneer en mevrouw Daans, die eigenlijk de naam Van Pels dragen. Peter is iets ouder dan Anne maar als ze behoefte hebben om met iemand te praten groeien ze langzaam naar elkaar toe. Anne en Peter hebben veel steun aan elkaar en Peter helpt Anne ook met studeren. Pfeffer. Pfeffer, de bijnaam van Albert van Dussel, is een veeleisende man. Hij en Anne delen een kamer en daar zijn ze allebei niet zo blij mee, volgens Pfeffer doet Anne altijd alles verkeerd. Ondanks ze elkaar niet mogen proberen ze er het beste van te maken. Taalgebruik: Zoals een kind van 13 vertelt. Biografische gegevens: Anne Frank is de tweede dochter van Otto Frank en Edith Frank-Hollander. De families Frank en Hollander zijn joodse families, die al eeuwen in Duitsland wonen. Na 1929 krijgt de nationaal-socialistische partij van Hitler steeds meer macht. In de propaganda krijgen vooral de joden de schuld van de werkloosheid en de zwakke economische positie van Duitsland in de wereld. Als Hitler in 1933 aan de macht komt maakt hij met zijn anti-joodse maatregelen het leven voor Duitse joden steeds moeilijker. Meer en meer joden vluchten daarom uit Duitsland. De familie Frank vlucht in 1933 voor de Nazi's naar het neutrale Nederland. Daar herinnert Anne Frank zich nauwelijks haar eerste jaren in Duitsland en voelt zich al gauw thuis in Amsterdam. Zij ging naar de kleuterschool van de Montessorischool en bleef daar tot haar zesde jaar. Daarna ging zij naar de eerste klas van de lagere school. In november 1938 organiseren de nationaal-socialisten een pogrom tegen de joden in Duitsland. Vele joden worden gearresteerd en hun huizen, winkels en synagogen vernield. Door de vele ingeslagen etalageruiten staat deze gebeurtenis bekend als de 'Kristallnacht'. In 1939 valt Duitsland Polen binnen en verklaren Engeland en Frankrijk Duitsland de oorlog. In 1940 bezet Duitsland het grootste deel van West-Europa, waaronder het neutrale Nederland. De joden in Nederland zitten in de val. De joden worden steeds meer geïsoleerd van de rest van de bevolking. Vanaf juli 1942 krijgen de eerste joden een oproep om naar het zogenaamde 'werkkamp' Westerbork te gaan. Bij weigering gaat men naar een strafkamp. Omdat ook de buurlanden bezet zijn, is vluchten uit Nederland bijna onmogelijk. Om aan deportatie te ontkomen heeft men een onderduikplaats bij niet-joden nodig. Zo'n schuilplaats is moeilijk te vinden. Het grootste deel van de joden geeft gehoor aan de oproep om naar een kamp te gaan. Otto en Edith Frank houden Anne zo lang mogelijk onkundig van het gevaar dat hen bedreigt. Pas enkele dagen voor het onderduiken vertelt Anne’s vader dat zij niet naar een kamp gaan, maar zich verbergen zullen voor de Duitsers. Op 5 juli 1942 komt er een oproep voor Margot en de familie duikt de volgende dag onder. Hoewel Anne Frank het onderduiken nog eerst als een opwindend avontuur zag, was het Achterhuis al gauw te klein voor haar rusteloze persoonlijkheid. Twee jaar lang heeft Anne Frank haar dagelijkse leven als onderduikster beschreven. Zij is daarbij niet alleen bijzonder openhartig over haar medeonderduikers, maar vooral ook over zichzelf. Doordat zij zich staande moet houden onder bijzondere omstandigheden wordt zij sneller volwassen dan ander jongeren van haar leeftijd. Op 4 augustus 1944 valt de Grune Polizei het Achterhuis binnen. Anne Frank en de zeven andere onderduikers worden gearresteerd. Daarna volgt er een lange tocht van Amsterdam naar de kampen in Nederland, Polen en Duitsland. Van alle onderduikers overleeft alleen Otto Frank de kampen. Citaten: Zondagmiddag had ik mijn verjaardag-partijtje (Anne-Frank houd geen rekening met de zondag, maar dat is ook niet verwonderlijk, omdat ze Joods is.) Ik vind het gek dat volwassen mensen zo gauw, zo veel en over alle mogelijke kleinigheden ruzie maken. Fraai volk die Duitsers en daar behoorde ik ook eens toe. (Ze vindt het naar dat ze zelf eerst ook Duitser was, want ze hoort wat de duitsers allemaal doen.) Voor mijn fatsoen heb ik wat gebeden in het Duits gelezen; ik vind het wel mooi, maar het zegt me niet veel. (Het geloof zegt haar hier heel weinig.) Soms geloof ik dat God me op de proef wil stellen, nu en ook later; ik moet alleen goed worden zonder voorbeelden en zonder praten. Dan zal ik later het sterkst zijn. (Hier blijkt weer uit dat ze toch wel in een God gelooft en dat ze ook voelt dat God wat met haar leven doet.) Gewone mensen weten niet hoeveel boeken voor ons opgeslotenen betekenen. (Anne wil hiermee zeggen dat het voor een gewoon mensen onmogelijk is om na te gaan wat het betekent om ondergedoken te zitten.) Iemand die al 54 jaar oud is en nog zulke pedante en kleinzielige gewoonten heeft is door de natuur zo gemaakt en leert die gewoonte ook nooit meer af. (Anne kan er niet bij dat iemand op deze leeftijd nog zulke gewoonten heeft. Dit is een visie op de mens.) God, dat ik hier alles heb wat ik me maar wensen kan en dat zij door het harde noodlot zo aangepakt is. Zij was minstens zo vroom als ik, zij wilde ook het goede, waarom werd ik dan uitverkoren om te leven en moest zij wellicht sterven? Welk verschil was er tussen ons? Waarom zijn we nu zo ver van elkander? (Hier blijkt uit dat Anne niet snapt wat God met haar leven wil. Waarom moest een vroom meisje wellicht sterven en gaf God haar het leven.) Omdat ik toch nog ondanks alles God niet genoeg vertrouw. Ik vroeg of hij zich wou laten dopen, maar dat was ook niet het geval. Na de oorlog zou toch niemand weten of hij christen of Jood was. (Dit zegt Peter als hij met Anne praat.) Voor iemand die bang, eenzaam, of ongelukkig is, is stellig het beste middel naar buiten te gaan, ergens waar hij helemaal alleen is, alleen met de hemel, de natuur en God. (Anne verlangt naar de vrijheid. Naar buiten te kunnen en God te kunnen eren!) Dan denk ik aan ‘het Goede’ van het onderduiken, van mijn gezondheid en mijn hele zelf, aan (het lieve) van Peter, dat wat nog klein en gevoelig is. En wat we alle twee niet durven noemen of aanraken, dat wat eens komen zou, de liefde, de toekomst, het geluk, en aan ‘het mooie’ dat de wereld is; de wereld, de natuur, de schoonheid en al, al het mooie bij elkaar. (De net verliefd geworden Anne verteld van de goede dingen van het onderduiken. Dus ze is niet helemaal wanhopig ofzo.) Mijn leven hier is beter geworden, veel beter. God heeft mij niet alleen gelaten en zal me niet alleen laten. (In tegenstelling tot een eerder genoemd citaat merk je dat Anne hier volkomen op God vertrouwt en gelooft dat Hij haar niet alleen zal laten.) Wij Joden mogen ons gevoel niet laten gelden moeten moedig zijn en sterk, moeten die ongemakken op ons nemen en niet mopperen, moeten doen wat in onze macht ligt en op God vertrouwen. (Joden moeten moedig en sterk zijn in de moeilijkste omstandigheden en moeten alleen op God vertrouwen. Een andere weg naar de vrijheid is er voor hun niet.) Ik heb ook tegen vader gezegd dat ik je vertrouw. Ik vertrouw op je Peter, net zo volkomen als ik het op vader doe en geloof dat je het waard bent, is het niet? (Een visie van Anne op de mens, in dit geval op Peter en vader.) Wat een christen doet moet hij zelf verantwoorden. Wat een Jood doet, valt op alle Joden terug. Hij heeft geen godsdienst, spreekt spottend over Jezus Christus, vloekt met de naam van God; hoewel ik ook niet orthodox ben, doet het me elke keer weer pijn als ik merk hoe verlaten, hoe minachtend, hoe arm hij is. (Anne vindt het niet leuk als Peter minachtend over Jezus spreekt.) Ja heus, het gaat goed! Knal berichten! Er is een moordaanslag op Hitler gepleegd en nu eens niet door Joodse communisten of Engelse kapitalisten, maar door een edel germaanse Duitse generaal, die graaf en bovendien nog jong is. (De haat tegen Hitler blijkt hieruit duidelijk. Een visie op de mens en de wereld alletwee, want Hitler regeert toch over een groot gedeelte van de wereld.) Recensies: Recensie 1 Schrijver: Frank, Anne
Titel: Achterhuis, Het: dagboekbrieven 12 juni 1942-1 augustus 1944
Jaar van uitgave: 2003
Bron: Leesidee
Publicatiedatum: 1-9-2003
Recensent: Marita Vermuilen
Recensietitel: Het Achterhuis: dagboekbrieven 12 juni 1942-1 augustus 1944 "Het achterhuis" van Anne Frank heeft een aantal typische kenmerken van de adolescentenroman. Het hoofdpersonage is een opgroeiende tiener, ze reageert met veel drama en pathos op door volwassenen opgelegde beperkingen, ze is ontiegelijk kritisch tegenover diezelfde volwassenen, ze is zich bewust van haar ontluikende seksualiteit en persoonlijkheid. En op de achtergrond speelt zich, cru gesteld, een groot drama af. Maar waar vloeit het bijna onontkoombare appel van dit boek uit voort? Is het vanwege de oorlogsgruwelen? De dramatische dood van de schrijfster? Het speelt ongetwijfeld allemaal een rol, maar er is meer. Vaak tonen adolescentenromans jongeren die opbotsen tegen de hen opgelegde grenzen. In het achterhuis zijn de ruimtelijke grenzen extreem scherp afgebakend. De opgroeiende Anne Frank heeft nagenoeg geen bewegingsruimte, ze moet zichzelf vinden, uitproberen, corrigeren onder het alziend oog van een ploeg volwassenen. Heel lang weerklinkt in dit boek het 'Een tegen allen gevoel'. Een gevoel van onbegrepen en miskend te zijn. Adolescenten zetten zich doorgaans het scherpst af tegenover de mensen die hen vertrouwd zijn, ze strijden op veilig grondgebied. En dat is precies wat je hier ziet gebeuren. De aanbeden vader wordt geconfronteerd met harde kritiek, de armen van de naar genegenheid trachtende moeder worden afgewezen. "Ik had medelijden met moeder, heel erg veel medelijden, want voor de eerste keer in mijn leven heb ik gemerkt dat mijn koele houding haar niet onverschillig laat. Ik heb het verdriet op haar gezicht gezien, toen ze over liefde, die zich niet dwingen laat, sprak. Het is hard de waarheid te zeggen en toch is het de waarheid dat zijzelf mij van zich gestoten heeft, dat zijzelf mij voor elke liefde van haar afgestompt heeft door haar ontactvolle opmerkingen, haar ruwe scherts over dingen die voor mij als grappen niet toegankelijk zijn." (02.04.'43) Anne raakt de volwassenen feilloos waar het pijn doet, zoals opgroeiende kinderen dat nu eenmaal doen in hun pogingen om een eigen territorium af te bakenen. Dit dagboek onderscheidt zich van de meeste adolescentenromans doordat het hoofdpersonage niet op miraculeuze wijze het licht ziet. De wijsheden van de volwassenen worden nu eens gretig aangenomen en dan weer bits afgewezen. Ogenblikken van grote zelfgenoegzaamheid omdat ze zichzelf heeft uitgevonden, worden gevolgd door het soms verpletterende inzicht dat ze er nog niet is. Alweer niet is: "Het is heel goed dat ik eens uit m'n onbereikbare hoogte neergehaald ben, dat m'n trots eens een beetje geknakt is, want ik was weer veel te ingenomen met mezelf". (06.05.44). Haar vermogen om te relativeren, om te landen zeg maar, is fenomenaal. Steeds weer blijkt dat binnen die beperkte ruimte haar hoofd de enige plek is die ontsnapping biedt en in dit hoofd borrelt en bruist het, daar worden ontsnappingen op het getouw gezet, worden grote ideeën en gevoelens geproefd. Het vermogen om gedachten en gevoelens in woorden te vatten, het verbale geweld dat soms op je afgevuurd wordt, sleept je mee omdat het echt is en vol levenslust. Deze schrijfster wil boeien, animeren, ontroeren. Ze brengt haar hele scala van emoties onbeschroomd en genadeloos over. Het achterhuis vormde zonder twijfel een fysieke belemmering, maar haar geest evolueerde onbelemmerd. "Het achterhuis" is meer dan een getuigenis van een van de donkerste periodes uit de geschiedenis van de mensheid. Het vertelt ook over die andere strijd, de strijd van elk mens om boven zichzelf uit te groeien, om groot en groots te worden Recensie 2 Schrijver: Frank, Anne
Titel: Achterhuis, Het : dagboekbrieven 12 juni 1942-1 augustus 1944
Jaar van uitgave: 2003
Bron: De Standaard
Publicatiedatum: 31-07-2003
Recensent: Brigitte Raskin
Recensietitel: De erfenis van Anne Frank : Een soort wakkerhoudmiddel
Het dagboek van Anne Frank is een van de beroemdste boeken van de twintigste eeuw. De nieuwste druk bevat ook de vijf bladzijden die Anne Franks vader eigenhandig uit de schriftjes had getild en verborgen had gehouden. Het ziet ernaar uit dat de dagboeken nu eindelijk volledig zijn. Zo is dan het verhaal van de familie Frank het persoonlijke stadium voorbij en is de erfenis van Anne Frank meer dan ooit werelderfgoed. Intussen publiceerde een vriendin van Anne Frank haar familieherinneringen. MAURICE Coster is een van mijn vele aanbidders, maar het is een nogal vervelend joch. Sallie Springer is een vreselijk schunnig joch en het praatje gaat over hem rond dat hij gepaard heeft. Toch vind ik hem een enig joch, want hij is erg grappig.'' Zo begint Anne Frank kort na haar dertiende verjaardag de voorstelling van de jongens in haar klas, een notitie in haar dagboek op 15 juni 1942. Ik kijk ervan op, verbaasd omdat een schoolmeisje zo vrijmoedig over jongens schrijft en nog verbaasder omdat het Anne Frank is die Maurice, Sallie, Herman, ,,ook erg schunnig'', Appie ,,nogal orthodox, maar ook een snertjoch'', de revue laat passeren. De jongensstoet ontbreekt in mijn oude vertrouwde exemplaar van Het Achterhuis, 35ste druk van de uitgave van 1947. Ook andere notities van haar, bijvoorbeeld een postscriptum om ,,het gewichtige nieuws te vertellen dat ik waarschijnlijk gauw ongesteld word'', lees ik voor het eerst in mijn nieuwe exemplaar, 29ste en herziene druk van 2003 van de uitgave van 1991. Raak er maar aan uit, aan de versies en drukken van een van de beroemdste boeken van de twintigste eeuw, hetmeisjesboekwaarvan de openbare geschiedenis zo terloops begon. Miep Gies, helpster van de onderduikers, raapte na hun arrestatie de schriften van Anne op van de vloer in het verlaten achterhuis en bewaarde ze in een la, in afwachting van de terugkeer van het meisje. Toen alleen vader Frank terugkwam en hij vernam dat zijn dochters in Bergen-Belsen waren gestorven, haalde Miep de schriften tevoorschijn en gaf ze hem met de woorden dat het de erfenis van Anne was. Otto Frank bezorgdeHet Achterhuisen liet daarin de passages weg die hij te vrijmoedig vond of kwetsend voor zijn vrouw (omdat Anne beter met haar vader overweg kon dan met haar moeder). Het boek ging de wereld rond en Anne werd, om het in haar eigen woorden te zeggen, ,,een soort wakkerhoudmiddel'' -- dit keer niet om te beletten dat haar vriendje Hello zou inslapen zoals bij zijn saaie vorige vriendinnetje, maar om te beletten dat de wereld de ogen zou sluiten voor de misdaden van het nazisme. Vader Frank meende terecht dat hij de essentie van het dagboek had intact gelaten, maar na zijn dood in 1980 werd het tijd voor een authentiekere versie. Het Nederlandse Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, erfgenaam van de handgeschreven tekst van Anne Frank, verzamelde in de wetenschappelijke uitgaveDe dagboeken van Anne Frankdrie versies: de oorspronkelijke tekst van het dagboek, een bewerking daarvan door Anne zelf, en de versie van vader Frank. Zo'n wetenschappelijke uitgave is onleesbaar voor het grote publiek en zeker voor schoolkinderen. Vandaar dat in 1991 een ,,leesuitgave'' van de authentieke tekst verscheen, een kwart omvangrijker dan de oude uitgave, vrijmoediger geschreven en met de schunnige Sallie erin. VAN dat boek ligt nu de ,,herziene druk 2003'' voor, die nog iets omvangrijker is, omdatHet Achterhuisdit keer behalve authentiek ook volledig is. Herinner u het sensationele nieuws (in 2000) dat Anne Frank ,,niet wilde datHet Achterhuisgepubliceerd werd'', zoals het nogal leugenachtig in de media kwam. Otto Frank had vijf kantjes tekst, die hij absoluut niet inHet Achterhuiswilde opnemen, uit de handgeschreven tekst gelicht. Het ging om twee bladzijden over de kijk van Anne Frank op haar dagboek, en drie over het huwelijk van haar ouders. Omdat Otto Frank het niet over zijn hart had kunnen krijgen ze te verscheuren, had hij ze toevertrouwd aan een vriend. Die vertelde dat door aan de Oostenrijkse Melissa Mueller, die het in haar biografie van Anne Frank schreef. Die fameuze notities zijn intussen aan de wetenschappelijke editie van de dagboeken toegevoegd en nu in de ,,herziene druk 2003'' vanHet Achterhuisverwerkt. Hoe Anne haar dagboek ziet, is overigens een herhaling en wat ze over het huwelijk van haar ouders schrijft, verrast minder dan het opduiken van de jongensstoet. Zo is dan het verhaal van de familie Frank het persoonlijke stadium voorbij en is de erfenis van Anne Frank meer dan ooit werelderfgoed -- wat goed dat Miep Gies, intussen in de negentig, het allemaal heeft mogen meemaken. Dat erfgoed is nu in zijn oorspronkelijke staat hersteld en toegankelijk voor het grote publiek -- wat mooi dat Anne Frank daardoor meer zichzelf is geworden en de beroemde schrijfster die ze wilde zijn. Terwijl het ene boekvanAnne Frank zijn definitieve vorm kreeg, verschenen er nog verschillende boekenoverhaar. Miep Gies en haar helper Victor Kluger deden hun verhaal, de al genoemde Melissa Mueller en de Engelse Carol Ann Lee pakten elk uit met een biografie -- ,,wel jammer dat de beste biografie van Anne Frank niet die van Lee of die van Mueller is, maar die van Lee & Mueller zou zijn,'' schreef ik in een recensie van het dubbelop. Zopas verscheenIk heet Anne, zei ze, Anne Frankvan Jacqueline van Maarsen, een klasgenote van Anne Frank op het joods lyceum. Zij heet ,,Jopie'' in de eerste versie vanHet Achterhuis, naar waarheid ,,Jacque'' in de tweede versie. Anne Frank vertelt bakvisachtig over haar ,,beste vriendin'': ,,Jacque heeft zaterdagavond bij mij geslapen. 's Middags was Jacque bij Hanneli en ik heb me doodverveeld.'' Op alles wat de een toen over de ander schreef, gaat de ander nu in: ,,Anne accepteerde eigenlijk niet dat ik af en toe met een ander meisje omging, en wat zij ook niet begreep was dat ik niet altijd mensen om mij heen hoefde te hebben zoals zij. Zij moest iemand bij zich hebben om mee te praten of mee te spelen, anders verveelde ze zich.'' DE kennismaking met Anne Frank, waaraan het boek van Jacque zijn titel ontleent, speelt zich pas af op pagina 88 en het verhaal vanAnne en Jopie, dat Jacqueline van Maarsen onder die titel al eerder vertelde, duurt geen honderd pagina's. Voor en na vertelt ze haar familiegeschiedenis, met in de hoofdrol de Franse couturiere Eline die met de Nederlandse joodse zakenman Hijman van Maarsen trouwt. Ze krijgen twee dochters, eerst Christiane, dan Jacqueline. Voor de oorlog lukt het Hijman om zijn vrouw en dochters te laten inschrijven in de Joodse Gemeente van Amsterdam, tijdens de oorlog lukt het Eline die joodse status ongedaan te maken. Waarna moeder en dochters geen gele ster meer hoeven te dragen en Jacque -- ervan overtuigd dat haar vriendin Anne veilig in Zwitserland verblijft -- begin 1943 naar het meisjeslyceum verhuist. Haar vader mag de gele ster ook van zijn jas halen, nadat hij -- jood met een ,,Arische'' vrouw -- een (overigens valse) verklaring van sterilisatie heeft voorgelegd. Zo verlopen de oorlogsjaren voor het gezin Van Maarsen heel anders dan voor het gezin Frank. Na de oorlog en de terugkeer van alleen Otto Frank, laat hij JacqueHet Achterhuislezen voor het verschijnt. Maar Jacque, die vroeger geen prater was, is vandaag geen verteller. Haar boek is mager. De Franse familiegeschiedenis vordert met grote en haastige stappen, de joodse en ex-joodse gezinsgeschiedenis met vage en schichtige bewegingen, en een derde geschiedenis, alleen over haar vader, herhaalt de al beschreven weg. Zo te lezen heeft vooral de uitgever werk van dit boek gemaakt, en hebben de ,,herinneringen'' van Jacqueline van Maarsen een ingrijpende eindredactie ondergaan om een enigszins onderhoudend boek op te leveren dat vooral goed moet verkopen, met twee keer Anne in de titel. Toegegeven, iedere nieuwe invalshoek werpt een ander licht op het verhaal van Anne Frank. En ieder joods oorlogsverhaal grijpt naar de keel, ook het magere verhaal van Jacque. Zij hoorde in 1943 haar moeder tegen een zwager zeggen: ,,Jullie worden allemaal vergast, je moet niet gaan, jullie moeten onderduiken,'' en rapporteert in 2003 over haar nichtjes-vriendinnetjes: ,,De twee gezinnen kwamen samen in Sobibor aan, waar Meta, Betsy en Deetje met hun ouders nog diezelfde dag, op 11 juni 1943, werden vergast''. Misschien had de doorgaans zwijgzame, en blijkbaar ook bescheiden Jacqueline van Maarsen er behoefte aan om die harde dingen, de herinneringen die nooit overgaan, toch eens op te schrijven.