Alles op de fiets door Rutger Kopland

Beschrijvingsopdracht Het hoofdthema van deze gedichtenbundel is de tijd die voorbij gaat. Kopland werkt dat op allerlei manieren uit en je vindt het in bijna alle gedichten terug. Al in de titel ‘Alles op de fiets’ is het thema aanwezig. Deze titel wordt getypeerd in het gedicht ‘De drie manieren van het menselijk denken’: Op de fiets gaat alles wel langzaam
maar toch nog behoorlijk hard. Daarme bedoelt hij dat hoe langzaam iets ook mag gaan, het gaat altijd vooruit en bij nader inzien ‘toch nog behoorlijk hard’. Dat hij veel schrijft over de tijd, kun je ook merken aan het veel voorkomende gebruik van woorden als vroeger, weer, ooit, dood enzovoorts. Direct al in het openingsgedicht ‘Wil het ooit weer iets worden’, of even verder in het boekje ‘Het was zo mooi vroeger’ in het gedicht ‘Oud buiten’ vind je deze woorden terug. Iets anders wat je ook veel terug vindt in z’n gedichten, zijn omschrijvingen van sterven en vergaan. Een voorbeeld: blijft alleen de vreemde
zekerheid van dat meisje

dat er niet meer is. De natuur speelt ook een belangrijke rol in de gedichten van Kopland. Voorbeelden zijn de natuurbeschrijvingen in ‘Water bij dag en bij nacht’ en in het gedicht ‘De natuur wederom’. Dieren vind je ook terug in zijn gedichten, onder andere een kat (in ‘Oeloembo, een kat’) en een aap (in ‘om te lachen’). Verdiepingsopdracht Mijn verwachting Op zich hou ik niet zo van poëzie, dus mijn verwachtingen van de bundel waren niet zo hooggespannen. Meetal begrijp ik de gedichten pas als ik er een tijd over na heb gedacht en daar heb ik eigenlijk nooit zin in (maar ja, nu moest ik wel). Ik had de bundel ook niet zelf uitgekozen, want in de vakantie was ik ziek en heb ik mijn vader gevraagd of die bij de bieb een gedichtenbundel wou halen, waar wel een beetje komische en niet al te diepzinnige gedichten in staan. Toen ik de bundel even had doorgebladerd was ik er al best wel positief over. Hij was niet zo dik (eigenlijk zelfs erg dun), de gedichten waren niet zo lang en ze zagen er best wel begrijpelijk uit. Algemene kenmerken Kopland maakt gebruik van meerdere strofevormen. Je kan niet zeggen dat hij alleen maar dezelfde strofevorm gebruikt, maar over het algemeen bestaan de meeste gedichten uit kwatrijnen, zoals ‘A memory of whiteness’ of ‘Bloemetjes later’. Quintetten en terzinen komen ook veel voor. ‘De macht van het evangelie’ en ‘Groen uitgeslagen’ bestaan bijvoorbeeld helemaal uit quintetten. ‘Groeten uit Glimmen’, ‘Drie minuten’ en ‘Oeloembo, een kat’ bestaan alleen maar uit terzinen. Er zit weinig rijm in deze bundel, alleen een enkele keer, zoals in ‘Johnson Brothers Ltd.’: Vroeger toen mijn vader nog groot was, in de uitpuilende zakken van zijn jas
gevaarlijk gereedschap, in zijn pakken
de geuren van geplozen touw en lood, achter zijn ogen de onbegrijpelijke wereld
van een man, een gasfitter eerste klas
zei moeder, hoe anders heb ik mij moeten
voelen vroeger toen hij de deuren sloot
voor haar en voor mij. Kopland maakt ook gebruik van herhaling van woorden en klanken: Fijne tuin, fijn lijf van je, (in ‘Paar’) de lucht is gelukkig (in ‘De natuur wederom’) Enjambement komt veel voor in deze bundel. Twee duidelijke voorbeelden zijn: Mooie bloemen, mooie dood
gesneden bloemen, … (in ‘Bloemetjes later’) Niets bleef over van het oude

buiten,…(in ‘Wil het ooit weer eens iets worden’) Door het gebruik van enjambement krijgen de woorden ‘dood’ en ‘oude’ een extra accent. Het is ook verrassend omdat je de eerste regel als één zin kan lezen, maar als je verder leest, zie je dat deze toch is verbonden met de volgende regel. Kopland past soms modern woordgebruik toe. Je komt allerlei uitdrukkingen en moderne ‘spreektaalwoordjes’ tegen in zijn gedichten. Een uitdrukking zie je in: Nesten hangen open en bloot
in de bomen. (in ‘Oud buiten’) Woorden die direct uit de spreektaal komen zijn bijvoorbeeld ‘keihard’, ‘pilsje’ en ‘rotzooi’ maar ook woorden als ‘godallemachtig’ en ‘Jezus Christus’. Kopland schrijft ook veel ironische gedichten. Een goed voorbeeld daarvan is het gedicht ‘Jonge sla’: Alles kan ik verdragen, het verdorren van bonen, stervende bloemen, het hoekje
aardappelen kan ik met droge ogen
zien rooien, daar ben ik
werkelijk hard in. Maar jonge sla in september, net geplant, slap nog, in vochtige bedjes, nee. De ik-persoon wordt hier geraakt door simpele dingen zoals het verdorren van bonen, het sterven van bloemen enzovoort. Hij spot hiermee door het tegenovergestelde te zeggen en dat nog eens te overdrijven. Deze spot is ook aanwezig in het gedicht ‘De macht van het evangelie’. Hierin blijft een heer hardnekkig aandringen om bij de ik-persoon binnen te komen. De ik-persoon wil dat niet en houdt de deur dicht. Dan ramt de man de deur open en valt voor zijn voeten op de grond. Ik citeer hier de laatste strofe: De heer was grauw en zocht ruzie, maar toen ik vriendelijk zei dat ik
niet hier maar later vreselijk zou
worden gestraft, vroeg hij vergeving
en verdween door de deur, die ik
voor hem open hield. In deze laatste strofe is de ironie duidelijk herkenbaar. Want normaal is het geloof iets wat deuren doet opengaan, maar hier is het een middel om juist iemand van de deur af te krijgen. Analyse van drie gedichten Een moeder loopt langzaam naar haar kind om
het niet te laten schrikken, pakt het voorzichtig op om
het niet te beschadigen, slaat dan keihard. Het gedicht begint met de titel ‘Een moeder’. Het is niet de moeder maar een, zodat je hieraan je eigen invulling aan kan geven. Het is dus niet een moeder die van tevoren door Kopland is uitgekozen, maar het is de moeder waar de lezer aan denkt bij het woordje moeder. Voor de meeste mensen zal dat staan voor liefde, genegenheid, bescherming, koestering. De bekende moederliefde. In de eerste 4 regels wordt dit beeld nog even aangevuld. Precies zoals ik dacht gaat de schrijver hier op in. In de laatste regel de komt dan de tegenstelling. De moeder die zoveel van haar kind houdt, en die het zou willen beschermen tegen alle gevaar, slaat haar kind. Het arme weerloze kind wordt hier door zijn beschermer geslagen. Als je er dieper over nadenkt is het eigenlijk geen tegenstelling, want de moeder die haar kind slaat, doet dat ook met liefde. Het thema van het gedicht is daarom ook liefde. In elke regel komt dat thema terug. Samen met de strobloemen alles overleefd. In een karbiesje zilver- papier en kurkdroog brood. Voor de vogeltjes. Anders gaan ze dood. Het is lente, de strobloemen en de persoon hebben de winter overleefd, die hebben geen hulp nodig. De persoon over wie het gaat heeft brood bewaard, in zilverpapier, maar het is droog geworden, kurkdroog (die strobloemen overleven het lange tijd gedurende extreme droogte). De persoon loopt daar nu mee naar de vogeltjes om ze te voeren, anders gaan ze dood. Wat mij opviel in het gedicht is dat er een oplopende volgorde van tijd in zit. Eerst de strobloemen die het heel lang volhouden zonder water en voedsel. Dan het brood, dat al snel droog word, maar nog geruime tijd eetbaar blijft, en dan de vogeltjes die snel doodgaan als ze geen eten hebben. Deze tijdelijkheid is denk ik ook het thema van dit gedicht. De heer die de deur open deed

en die ik vriendelijk vroeg
om hem dicht te laten, deed dit niet. Ik sloot
de deur. Eerste waarschuwing. De heer deed de deur weer open
en toen ik hem vroeg dan ten- minste zijn mond dicht te doen
deed hij dit niet. Ik sloot
de deur, Tweede waarschuwing. De heer probeerde weer de deur
open te doen, maar omdat ik er
krachtig tegenaan was gaan staan, lukte dit niet. Ik hield de deur
dicht. Derde waarschuwing. De heer ramde de deur toen open
en omdat ik even op zij was gegaan
viel de heer op zijn knieën
voor mijn voeten. Ik sloot
de deur. Vierde waarschuwing. De heer was grauw en zocht ruzie, maar toen ik vriendelijk zei dat ik
niet hier maar later vreselijk zou
worden gestraft, vroeg hij vergeving
en verdween door de deur, die ik
voor hem open hield. De man probeert binnen te komen om het evangelie te verkondigen. Maar kennelijk heeft de ‘ik’ daar geen zin in, want hij houdt de deur dicht voor de man, en verzoekt hem vriendelijk, doch dringend om weg te gaan. In de slotstrofe ironiseert Kopland heel erg. Hij maakt het hiernamaals en de straf van God compleet belachelijk.
Literatuuropvatting van de schrijver In Rutger Koplands poëzie is het hem vooral te doen om een moment “aarzelend in woorden te vatten", zoals hij zelf zegt. Sterfelijkheid en tijdelijkheid zijn de belangrijkste thema’s in zijn werk. Vooral dat alles tijdelijk is zie je regelmatig terug. Terugdenken aan iemand die of iets dat verleden tijd is. Hoe ouder Kopland wordt, des te soberder de bundels worden, des te meer er over de dood in staat. Hoewel ‘Alles op de fiets’ een van Koplands eerste bundels is, komt het aspect dood toch naar voren. Volgens hem is het een heel logisch thema, elke dichter schrijft immers over dat onderwerp, dus waarom hij niet? ‘Alles op de fiets’ wordt ook door velen gezien als zijn meest karakteristieke bundel. Evaluatie Ik vond het een best wel leuke gedichtenbundel, hoewel het bij sommige gedichten wel een tijdje duurde voordat ik ze snappen. Om sommige gedichten heb ik best wel zitten lachen. Vooral de ironische gedichten vond ik erg leuk. Helaas was het maken van de leesdossieropdrachten een stuk minder leuk. Ik vond de opdrachten allemaal erg langdradig en het was ook wel erg veel. Ik heb daarom ook niet alles gedaan, maar een selectie gemaakt uit de opdrachten die ik het meest van toepassing vond op deze gedichtenbundel. Er was ook een aantal opgaven waarvan ik niet wist wat ik er mee moest. Van sommige begrippen wist ik niet wat ze beteken, en dat moest ik dan weer helemaal opzoeken in het informatieboek, en soms snapte ik het dan nog niet. Ik heb door het lezen van deze gedichtenbundel wel ontdekt dat gedichtenbundels niet altijd saai hoeven te zijn. Dit is ook een heel ander soort gedichten dan ik eerder al eens had gelezen. Ik vond het dan ook best wel leuk om ook eens met dit soort gedichten in aanraking te komen.