Titel: De aanslag Auteur: Harry Mulisch Beschrijvingsopdracht: 1 Motivatie: Mijn motivatie voor mijn boekkeuze is dat de achterflap m’n interesse wekte. Ik las dat het een heel beroemd boek was en was bekroond met verschillende prijzen en bovendien vertaald was in een heleboel talen. Daarnaast las ik ook dat het boek zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog en ik lees graag verhalen over deze tijd, want ik ben benieuwd hoe de mensen in die tijd omgingen met de oorlog, hun gedachten en emoties. 2 Korte weergave van de inhoud: Proloog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog woont Anton Steenwijk met zijn vader, moeder, en broer Peter in Haarlem. Hun huis ‘Buitenrust’,ligt naast ‘Welgelegen’, waar de familie Beumer woont. Aan de overkant ligt ‘Nooitgedacht’, waar meneer Korteweg samen met zijn dochter Karin woont en naast hen woont het echtpaar Aarts in ‘Rustenburg’. Eerste episode, 1945
De familie Steenwijk zit op een avond aan het eind van de oorlog met z’n allen in de woonkamer een spelletje te spelen. Plotseling wordt hun aandacht getrokken door schoten. Peter ziet dat Fake Ploeg doodgeschoten voor het huis van de buren ligt. Fake Ploeg hoort bij de NSB. Terwijl Peter naar het lijk kijkt, ziet hij dat de buren ( meneer Korteweg en Karin ) het lijk dat eerst voor hun huis lag, verschuiven naar het huis van de familie Steenwijk. De Duitsers zouden nu denken dat de familie Steenwijk iets met de moord op Fake Ploeg te maken zou hebben, dus Peter rent naar buiten en probeert het lijk weer terug te brengen. Maar de Duitsers komen er al aan en Peter moet wegvluchten en neemt het pistool van Fake Ploeg mee. De ouders van Anton worden opgepakt en Anton wordt in een auto gestopt. Hij ziet hoe de Duitsers hun huis opblazen. Anton wordt naar het politiebureau gebracht en weet niet wat er met z’ n ouders en Peter is gebeurd. Op het bureau wordt hij in een cel bij een vrouw gestopt, die diepe indruk op hem achterlaat. De volgende dag wordt Anton met een Duits konvooi naar Amsterdam gebracht en wordt daar opgehaald door Peter van Liempt, zij oom. Tweede episode, 1952
Anton krijgt het bericht dat zijn ouders zijn doodgeschoten en ook dat Peter is doodgeschoten. Anton krijgt later een uitnodiging van een oude studiegenoot voor een feestje in Haarlem. Anton is sinds de avond dat hij zijn ouders en broer verloor niet meer in Haarlem geweest omdat hij de oorlog wil vergeten. Anton gaat toch wel naar het feest. Op het feest besluit Anton even een blokje om te gaan en loopt naar de plaats waar het allemaal is gebeurd. Mevrouw Beumer herkent hem en vraagt hem even binnen. Eenmaal binnen raakt het gesprek over de oorlog op gang en Anton is dan ook weer blij als hij weer weg kan. Derde episode, 1956
Anton studeert af als anesthesist en is getrouwd met Saskia en hebben samen een dochtertje, Sandra. Ze gaan met z’n drieën naar een begrafenis van een journalist die in de tijd van de oorlog in het verzet heeft gezeten. Op de begrafenis ontmoet hij Cor Takes, die hem meer over de aanslag op zijn ouders en broer weet te vertellen. Cor vertelt hem dat hij samen met Truus Coster de aanslag op Fake Ploeg heeft gepleegd. Wanneer Cor over Truus aan het vertellen is, komt Anton erachter dat Truus de vrouw uit de cel is geweest. Anton gaat een keer langs bij Cor en wanneer hij de foto van Truus ziet, komt hij erachter dat hij met Saskia is getrouwd omdat Truus zoveel van haar weg had. Laatste episode, 1981
Anton is gescheiden van Saskia en is hertrouwd met Liesbeth. Samen met Liesbeth heeft hij een zoon, Peter. Anton gaat nog een keer terug naar Haarlem, want Sandra wou weten waar haar opa en oma zijn gestorven. Ze leggen bloemen bij Truus Coster
Terug in Amsterdam raakt hij, gedwongen door zijn tandarts, betrokken bij een vredesdemonstratie. Wanneer Anton in de stoet loopt komt hij Karin tegen, zijn vroegere buurmeisje. Zij weet hem de aanslag op zijn ouders haarfijn te vertellen. Toen meneer Korteweg het lijk zag liggen, wilde hij meteen het lijk verplaatsen, omdat anders zijn hagedissen zouden worden verbrand door de Duitsers. Karin wilde het lijk bij de familie Aarts leggen, maar Korteweg zei toen dat daar joden ondergedoken zaten. Antons broer, Peter, was naar het huis van Korteweg gevlucht en hen onder schot gehouden. Nu zouden de Duitsers hem voor de dader aanzien. Peter wordt daar doodgeschoten. Karins vader heeft jaren later zelfmoord gepleegd, uit angst dat Anton wraak zou nemen. Anton neemt haastig afscheid van Karin en loopt weer mee met de stoet. 3 Uitgewerkte persoonlijke reactie De aanslag vond ik een aangrijpend boek, omdat het een zeer realistisch verhaal is. Je leest veel over de gruwelijkheden die de Duitsers en verraders hebben veroorzaakt. Zoals het in brand steken van het huis van de familie Steenwijk , terwijl ze niet eens zeker weten wie de dader is. De vrouw waarbij Anton in de cel zat, was gewond en daar werd ook niks aan gedaan. Waar ik over ben gaan nadenken is over een discussie die in het boek werd gevoerd. Nationaal-socialisme versus communisme. In het boek werd verteld dat de communisten de nazi’s hebben verslagen en dat je daarom meteen voor de communisten moet zijn. Het waren natuurlijk niet alleen de Canadezen die ons hebben bevrijd. Ik ben van mening dat zowel de communisten en nazi’s geen goede gedachtegang hebben en dat iedereen dit zoveel mogelijk moet tegengaan. De verhoudingen tussen dialogen en beschrijvingen vond ik wat tegenvallen. Je las meer beschrijvingen dan dialogen, waardoor het af en toe saai werd. Ook kwam je in het boek veel Latijnse uitdrukkingen tegen, waar ik er maar een paar van kon vertalen ( ik heb Latijn gehad ), maar het merendeel was toch een raadsel voor me. Er werden ook veel titels van nummers genoemd, maar het enige nummer dat ik kende was Stranger in the night. Daardoor kon ik af en toe niet echt goed de verbanden leggen van de nummers met de gebeurtenissen. Ik vond het verhaal niet spannend, omdat in het begin al werd verteld wat er was gebeurd en daarna Anton alleen nog maar met vragen zat en naar mate je verder in het boek kwam, kreeg Anton antwoord op zijn vragen. Er zitten veel terugblikken in het verhaal ,want elke keer dat Anton iets meer over de aanslag op zijn ouders komt te weten, lees je hoe het verliep op de avond van de aanslag. Dit zorgt er wel voor dat de puzzelstukjes steeds beter in elkaar gaan vallen. Ik vind het wel een beetje stom van Anton dat hij de aanslag op zijn ouders en broer probeert te vergeten, want hij kwam er nu elke keer bij toeval achter wat er nou precies was gebeurd, wat elke keer een grote schok voor hem was. Ik had het liever allemaal uitgezocht en dan proberen alles te verwerken. Toch vind ik het knap van Anton dat hij zijn studie heeft afgerond en twee kinderen heeft weten voort te brengen. Als je zoiets traumatisch in je jeugd meemaakt, kan ik me voorstellen dat je hier echt kapot aan kan gaan. Verdiepingsopdracht 1 Mijn verwachtingen voor het lezen van het boek waren dat ik dat ik een verhaal zou lezen over een jongetje die op tragische wijze z’n ouders zou verliezen. Ik verwachtte dat het boek zich grotendeels in de tijd van de Tweede Wereldoorlog zou afspelen. Ook verwachtte ik dat de aanslag op Antons ouders later in het boek zou plaatsvinden en er eerst veel meer over de familie Steenwijk zou worden verteld. 2 Mijn verwachting dat Anton zijn ouders op een heel tragische wijze zou verliezen is uitgekomen, maar ik had niet verwacht dat hij ook nog zijn broer Peter zou verliezen. Mijn verwachting dat het boek zich grotendeels in de Tweede wereldoorlog zou afspelen is niet uitgekomen, want dat is maar een klein gedeelte. 3+ 4 Het boek sloot niet aan bij mijn verwachtingen, maar m’n eerste verwachting en de belangrijkste verwachting was dat Anton zijn ouders op tragische wijze zou verliezen en die is wel uitgekomen.De rest van mijn verwachtingen zijn dan niet allemaal uitgekomen, maar het heeft het boek er niet minder mooi opgemaakt. 5 Het verband tussen mijn verwachtingen en mijn oordeel over het boek is dat ik had verwacht dat het een boek zou zijn dat veel zou vertellen over de Tweede Wereldoorlog en dat is ook wel uitgekomen. Het vertelde daarnaast ook veel van de gevolgen van de oorlog. 6 Het boek bevat veel open plekken, want Anton wist in 1945 nog niet wat er nou precies met z’n ouders was gebeurd. Dit wordt niet helemaal verteld in het boek. Je krijgt pas volledig antwoord op deze vraag als je in de episode van 1981 aan het lezen bent. In die tussentijd wordt je wel beetje bij beetje iets wijzer. 7 De belangrijkste open plek is wanneer de aanslag op Antons ouders wordt gepleegd en dat Anton wordt afgevoerd en hij niet weet wat er met z’n ouders en Peter is gebeurd. 8 De belangrijkste open plekken worden wel ingevuld. Dit is aan het einde van het boek. Je komt hier te weten dat zijn ouders ter plekke zijn neergeschoten en zijn broer later ook. 9 Een niet ingevulde open plek in het boek is dat je niet weet hoe het met Cor is vergaan ( de geliefde van Truus). Als later Anton hem weer wilt opzoeken in Amsterdam, woont hij daar niet meer. Later komt hij nog een keer op televisie als verzetsstrijder van de oorlog, maar daarna wordt er niks meer over hem verteld. 10 De belangrijkste spanningsboog is die van het ontstaan van de vraag hoe het Antons ouders en broer is vergaan en het antwoord hierop in 1981. 11 Dit boek was best spannend want tijdens het lezen zit je met veel vragen waar ik graag antwoord op wilde. Bijvoorbeeld wie nou precies de vrouw uit de cel was, die later Truus Coster bleek te zijn. En natuurlijk wat er nou precies met Antons ouders en zijn broer is gebeurd. 12 Als manipulatietechnieken om de spanning te verhogen worden vooral veel personen gebruikt die Anton confronteren met wat er in de oorlog is gebeurd. Zo ontmoet hij Fake Ploeg junior, de zoon van Fake Ploeg die is vermoord. Hij zorgt ervoor dat bij Anton steeds meer vragen ontstaan van wat er is gebeurd. De ontmoeting met Cor zorgt er voor dat hij met vragen over Truus zit en daar graag antwoord op wilt. Als lezer wil je dan ook graag antwoord op deze vragen en blijf je doorlezen. 13 Het boek heeft een gesloten einde, want aan het eind van het boek heeft Anton afgerekend met zijn verleden. Ik ben tevreden met dit einde, want ik had niet graag gelezen dat de oorlog iemands leven zo zou kunnen verzieken dat hij zich niet meer staande zou kunnen houden. Ik ben blij dat ik heb gelezen dat Anton het verleden nou eindelijk eens achter zich kan laten. 14 Het boek dat ik heb gelezen is literatuur, want er zit in dit boek veel diepgang. Het boek gaat heel diep in op de gevolgen van de oorlog. En er wordt in dit boek ook best moeilijk taalgebruik gebruikt. Zo komen er veel Latijnse uitdrukkingen voor en veel verwijzingen naar de Griekse mythologie.
Evaluatie Beargumenteerde eindoordeel Mijn eindoordeel over dit boek is dat het een zeer aangrijpend boek is over de Tweede Wereldoorlog en daarbij ook nog heel veel daarover verteld. Je wordt in het boek ermee geconfronteerd dat mensen zo in koele bloede op straat doodgeschoten konden worden en dat er veel mensen waren die verraders waren. Ik vind dus ook dat het boek erg informatief is. 2 Mijn eindoordeel is niet echt veel veranderd in vergelijking met m’n uitgewerkte persoonlijke reactie. 3 Ik ben tevreden over het uitvoeren van de verdiepingsopdracht, omdat het beantwoorden van de vragen vrijwel zonder problemen verliep. 4 Het lezen van het boek viel wel mee, want doordat er veel vragen werden gecreëerd, bleef ik graag doorlezen. Het boek was daarnaast ook heel interessant om te lezen, want je komt een heel hoop te weten over de Tweede Wereldoorlog. 5 Wat ik moeilijk vond aan het boek, was dat er veel Latijnse uitdrukkingen in voor kwamen, waarvan ik de betekenis vaak niet wist. Sommige kon je dan wel begrijpen in verband met de tekst, maar vaak was dit niet het geval. Ook kwamen er veel titels van liedjes in voor, die ik nog nooit heb gehoord. Hiervan snapte ik ook niet echt het verband met het verhaal. 6+7 Het uitwerken van de verdiepingsopdracht verliep vrijwel zonder problemen, maar de vragen over de open plekken waren best moeilijk, want dit heb ik nog nooit eerder gehad. Maar door er even rustig over na te denken heb ik deze vragen goed kunnen beantwoorden. 8 Wat ik nog niet goed beheerste tijdens het werken aan de slotopdracht, waren de vragen van de open plekken. Dit heb ik voorgaande jaren niet eerder gehad, maar dit werd goed uitgelegd in het boek ( Laagland ). Toen ik dat had gelezen viel het reuze mee om deze vragen te beantwoorden. 9 De volgende keer ga ik mijn verwachtingen voor dat ik ga lezen alvast opschrijven, zodat ik die niet na het lezen hoef op te schrijven. Tijdens het lezen ga ik ook meer op open plekken letten en op spanningsbogen. De specifieke aandachtspunten 1 In de tekst worden veel Latijnse uitdrukkingen gebruikt, waarvan ik er een paar wel kan begrijpen, maar veel ook niet. Ook worden veel titels van nummers genoemd. Al die nummers zoals bijvoorbeeld Strangers in the night. Al die nummers ken ik niet en kan ik moeilijk aan achterliggende gedachte komen. 2 De thematiek heeft een veel grotere omvang dan dat ik normaal gewend ben. Het betreft hier in het boek zowat de hele wereld, want het centrale thema is de Tweede Wereldoorlog. In dit thema zitten zoveel subthema’s zoals communisme versus nationaal socialisme. In dit boek worden veel thema’s besproken die veel met politiek te maken hebben. 3 In het boek worden de normen en waarden van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Hun anti- semitisme, hoe ze mensen behandelden. Alle gruwelijkheden van de Duitsers worden besproken in dit boek. Ik vind dat de Duitsers in die tijd onmenselijk hebben gehandeld, want je kunt een zogenaamd ras niet de schuld geven van alle ellende die Duitsland in die tijd had. Ook mensen die in die tijd mensen hebben verraden vind ik gewoon heel slechte mensen. 4 Mulisch geeft in dit boek een beeld van de samenleving die erg hypocriet is. Als de Tweede Wereldoorlog voorbij is willen veel mensen dit zo snel mogelijk vergeten. Terwijl je idt juist moet verwerken en er van leren dat zoiets nooit meer mag gebeuren.