1e druk: 1938
Uitgever: Walvaboek Samenvatting De hoofdpersoon, Jacob Willem Katadreuffe, geboren in Rotterdam, is de zoon van de ongehuwde Joba Katadreuffe. Deze was als achttienjarig meisje dienstbode bij de beruchte Rotterdamse deurwaarder A.B. Dreverhaven. Dreverhaven bezit een hart van steen, kent geen pijn en gevoel. Hij heeft in zijn leven menig gezin in de kou op straat gezet. Joba Katadreuffe, eveneens een vrouw met een sterk karakter weigert met Dreverhaven te trouwen. Dreverhaven stuurt geld met enkel de zin "Wanneer trouwen we?", maar Joba stuurt dit per ommegaand post retour. De twaalfde keer schreef zij er dwars doorheen: Wordt altijd geweigerd". Bij deze eindigt de correspondentie. De jonge Katadreuffe wordt met een strenge hand, zonder veel liefde en gevoel opgevoed. Toch heeft Joba goede bedoelingen bij de opvoeding en geeft veel om haar kind. Hij moet ook gewoon naar school en krijgt een standje als hij zich niet behoorlijk gedraagt. Ze is nou eenmaal een vrouw van weinig woorden. Doordat Joba zich toelegt op handwerken, verbeteren de armoedige omstandigheden en verhuizen ze naar een iets betere buurt. Wanneer de jonge Katadreuffe een jaar of achttien is ontwikkelt hij zich weinig. Hij heeft wat miezerige baantjes, waar hij zo weer weg is. Na een half jaar werkloos te hebben rondgehangen besluit hij een sigarenzaakje in Den Haag over te nemen. Dit wordt echter een fiasco en hij gaat failliet. Later blijkt dat zijn vader achter dit faillissement heeft gezeten. Door zijn zoon zoveel mogelijk dwars te zitten, zal hij gestaald worden. Dit faillissement is echter niet zijn enige, want kort daarna, als hij een baantje heeft bij een advocaten kantoor gaat hij voor de tweede maal failliet. Katadreuffe bezoekt zijn vader , de eerste ontmoeting tussen vader en zoon. Zijn vader maakt geen uitzonderingen, hij is debiteur en zal moeten betalen. Katadreuffe heeft een driftig en opvliegerig karakter en kan zijn woede niet binnenhouden. Vervolgens lost Katadreuffe zijn schuld keurig af. Katadreuffe heeft nu een doel om voor te werken. Hij zal advocaat worden. De Gankelaar, een medewerker van het advocaten kantoor, ziet wel een toekomst in deze jongen en pleit voor hem. Katadreuffe is nu in zijn vrije uren altijd aan het studeren, onder andere een incomplete Duitstalige lexicon. Hij besluit nu ook zijn staatsexamen te gaan halen. Trots als hij is leent Katadreuffe dit bedrag hoogst persoonlijk bij zijn eigen vader. Op het kantoor werkt een secretaresse genaamd Lorna te George. Jacob valt op haar en ook zij heeft hem lief, maar in zijn ijver voor zijn studie schenkt hij geen aandacht aan zijn liefde. De enige mensen die hij buiten zijn studie en zijn werk om spreekt zijn een goede vriend, de communistische Jan Maan die inwoont bij zijn moeder en zijn moeder zelf. Soms gaat Katadreuffe samen met 'haar' (zijn moeder) en Jan Maan mee naar een communistische bijeenkomst of film. De communistische denkbeelden trekken Katadreuffe echter niet aan. Door de twee sterke karakters van moeder en zoon houden ze het bij de bezoekjes die Katadreuffe af en toe thuis brengt. Zien ze elkaar te vaak, dan ergeren ze zich aan elkaar. Katadreuffe kan zich ook mateloos ergeren als hij zijn moeder iets te vertellen heeft en zij dit enkel beantwoort met een kort antwoord als: "Je doet maar" of "o". Wegens geldverduistering wordt een medewerker van het advocatenkantoor, Rentstein, ontslagen. Katadreuffe wordt nu bureauchef, een stapje hoger geklommen. Juffrouw te George neemt nu ook ontslag, ze kan de spanning die in haar onuitgesproken verhouding met Katadreuffe is ontstaan niet meer aan. Ze verlooft zich met een ander waar ze later ook mee trouwt. Katadreuffe ervaart dit als zeer pijnlijk. Als hij Juffrouw te George later nog eens tegenkomt, wanneer hij aan het wandelen is met zijn moeder, realiseert hij zich dat hij iets heel belangrijks in zijn leven heeft verspeeld, hij zal nooit met iemand anders gaan trouwen. Door Lorna te verdringen uit zijn gedachten, haalt hij nu ook zijn tweede examen met glans en hij wordt advocaat. Hij realiseert zich dat hij pas aan het begin staat van zijn carrière en dat hij nog een hoop moet leren. Hij gaat nu voor de laatste maal naar zijn vader om te laten zien dat hij er zonder hulp van zijn vader is gekomen. Een laatste afrekening. Hij realiseert zich echter niet dat zijn vader hem wel degelijk heeft geholpen, door hard voor hem te zijn en hem zijn eigen boontjes te laten doppen, hetzelfde wat zijn moeder ook altijd heeft gedaan. Katadreuffe is door vier mensen in zijn leven begeleid: Jan Maan, Lorna te George, Haar en de vierde mens, die hij niet zag als een mens maar als een boom. Deze boom symboliseert volgens mij zijn vader, maar ook hijzelf. Hij heeft het over een boom van teakhout, dat is Afrikaans hout, wat staat in de rimboe. Deze boom velt hij, hij probeert zijn vader dus te lijf te gaan, alleen, een boom proberen te vellen in de rimboe, in die hitte met van dat stugge teakhout, dit is haast onbegonnen werk. Het is dus haast onbegonnen werk het van zijn vader te winnen. Verder zegt hij dat die boom ook hemzelf symboliseert, ik denk dat hij daarmee bedoelt dat hij zelf ook niet makkelijk is, hij heeft evenals zijn vader een stug en moeilijk karakter. Katadreuffe ziet nu in dat hij een succes is in maatschappelijk opzicht, maar een mislukking in de menselijke betrekkingen. Zelf is hij steeds hoger gekomen, maar vervreemd van de maatschappij, net als zijn vader. Personen Jacob Willem Katadreuffe

een persoon met een heel sterk karakter. In het begin weet hij niet zo goed wat hij met zichzelf aan moet, en wat hij wil. Dan krijgt hij een visioen en weet hij ineens dat hij advocaat wil worden. Aangezien hij een sterke wil heeft en een goed gezond verstand komt hij er makkelijk. Verder heeft Katadreuffe een minachting voor zwakte. Hij wil geen enkele hulp van buitenaf accepteren en dankzij zijn onverzettelijke wil bereikt hij zijn doel. Hij is alleen te eerzuchtig, waardoor hij alleen nog maar leeft voor zijn studie en zijn werk, maar het belangrijkste primaire in zijn leven, sociale kontakten, verwaarloost. Aan het einde van zijn studie heeft hij het materiële opgebouwd, maar valt dan opeens terug in het diepe, omdat hij daaromheen niks meer heeft. Hoe verder Katadreuffe ook komt, hoe meer zijn moeder in verval raakt. Katadreuffe leeft totaal in zijn eigen wereld, afgesloten van de buitenwereld, zijn eigen wereld bouwt hij op, maar met alleen je eigen wereld kom je er niet. Hierdoor 'vergeet' hij zijn liefde voor Lorna te George, maar als hij erachter komt hoe stom hij is geweest is het al te laat. Katadreuffe heeft ook een driftig karakter, wat hij niet altijd kan beheersen. Als hij op een dag zijn vader in het kantoor spreekt, moet hij zich beheersen de door zijn vader aangeboden dolk niet te gebruiken om zijn vader neer te steken. Dreverhaven doet er alles aan om de carrière van zijn zoon te laten mislukken. Als Katadreuffe uiteindelijk advocaat is, denkt hij dat zijn vader de strijd heeft verloren en hijzelf heeft gewonnen. Dreverhaven vind juist dat hij heeft gewonnen, omdat hij het uiteindelijk was die zijn zoon zo'n goede baan heeft opgeleverd. Wat opmerkelijk is, is dat deze ambitieuze Katadreuffe zo goed bevriend is met Jan Maan, een ware tegenpool. Hun karakters bevatten een groot contrast. Jan Maan is slap en lui, hij is te beroerd om hard te werken. Ook is hij communistisch en hij noemt Katadreuffe een kapitalist. Ze kunnen elkaar vaak in de haren vliegen om elkaars denkbeelden. Katadreuffe heeft vaak gehoopt dat Jan Maan ooit nog eens zou gaan studeren, maar dit heeft hij nooit gedaan. Joba Katadreuffe heeft even als haar zoon een heel sterk karakter. Ze is trots en iedereen heeft een grote bewondering voor haar, zelfs Dreverhaven, wat een zeldzaam verschijnsel is. Ze heeft een haat tegen het vrouwelijke geslacht. "Wij wijven zijn net goed om kinderen in de wereld te schoppen, anders niks". Ze heeft het altijd geweigerd om met Dreverhaven te trouwen, ondanks zijn vele 'aanzoeken'. Ze zou het zichzelf en haar zoon financieel een stuk gemakkelijker hebben gemaakt om gewoon met hem te trouwen maar ze kende Dreverhaven geen vaderrechten toe. Ze is een vrouw van weinig woorden en heeft Katadreuffe nooit gezegd dat hij iets moest gaan doen. Ze vond dat hij daar zelf maar achter moest komen. Ook heeft ze hem nooit willen steunen als hij in (financiële) moeilijkheden kwam. Hij moet leren zijn eigen boontjes te doppen. Vaak ergeren moeder en zoon zich aan elkaar. Hun sterke karakters botsen. Joba zeurt nooit, aan het einde van haar leven is ze ziek, maar ze zal het niet laten merken. Ze probeert stug door te werken en door te gaan. Dreverhaven
De beruchte deurwaarder, is een wrede man en meedogenloos voor iedereen. Hij heeft een monsterieus en onmenselijk karakter. Zelfs voor zijn zoon kent hij geen genade, die moet net als andere burgers alle schulden afbetalen. Toch is Dreverhaven trots op zijn zoon. Hij weet dat zijn zoon er zal komen en hij wil hem op deze manier helpen door hem te harden. Aan het eind van het boek lijkt het of Dreverhaven zijn leven een beetje beu is. Hij gaat meer drinken en hij wordt steeds hondser. Het wachten is op iemand die hem neer zal steken, want hij wil opeens overlijden en niet aan een lange slepende ziekte. Soms verbaast het hem dat deze fatale steekpartij nog zo lang op zich laat wachten. Tijd Het verhaal speelt zich af in de tijd dat het geschreven is. (1938) Verder verloopt het verhaal chronologisch. Ruimte Katadreuffe groeit op in een arme buurt, waar zijn moeder aan probeert te ontkomen. Hier liggen de wortels van zijn bestaan en deze arme buurt is dan misschien ook wel belangrijk. Hieraan wil Katadreuffe ontkomen en hij werkt zich op tot advocaat. Verder trekt Katadreuffe zich altijd terug in zijn kleine sombere kamertje. Hier brengt hij een groot deel van zijn leven door, studerend, volkomen op zichzelf. Dit benadrukt weer duidelijk Katadreuffes karakter en zijn kamer is daarom misschien ook wel een belangrijke ruimte. Verder speelt het verhaal zich af in Rotterdam, wat voor Katadreuffe een heerlijke stad is. Perspectief
Personaal verhaal. Thema Met zelfzucht bereik je een hoop, maar te veel zelfzucht schaadt de mens. Katadreuffe begint als een jongen uit een arme buurt, dan klimt hij op, bereikt in de materiële wereld uiteindelijk een hoop, maar bekijk je hem niet vanuit hemzelf maar vanaf de buitenkant, dan is het een zielig klein mannetje. Hij is eigenlijk nog dieper gezakt, doordat hij helemaal terug is gekropen in zijn eigen kleine enge wereldje, die helemaal niks van zijn omgeving weet. Hij merkt niks van de wereld om hem heen, die óók verandert. Dit is dus verkeerd, het is goed om verder te willen komen, om ambitieus te zijn, maar blijf wel altijd om je heen kijken, want van alleen pure kennis en werk wordt je niet gelukkig. Motieven De motieven die in dit boek voorkomen zijn de karaktertrekken die steeds worden beschreven. Deze karaktertrekken als trots, ambitie, drift, ijver, minachting van zwakte etc. vormen grotendeels het verhaal. Verder is zelfbeheersing misschien nog een motief, Joba en Katadreuffe moeten zich steeds weer beheersen om niet uit te vallen tegen elkaar, hun verhouding is helemaal niet zo goed. Miskennen van liefde, vernietigende haat (Katadreuffe jegens zijn vader), het ellendige leven en het lot van de armen zijn misschien verder ook nog motieven. .
Titelverklaring De titel heeft betrekking op het vitalistische element van wilskracht, doorzettingsvermogen en minachting voor zwakte. Katadreuffe toont hierin voortdurend zijn karakter. Niet alleen Katadreuffe toont in dit verhaal zijn karakter, maar de twee andere hoofdpersonen uit het boek, zijn moeder en Dreverhaven zijn ook twee karakteristieke personen. Structuur: Het verhaal is opgebouwd uit verschillende hoofdstukken. Wat opvallend is, is dat de strijd tussen de hoofdpersonen Dreverhaven en Katadreuffe in de titels van de hoofdstukken sterk benadrukt is. Eerst is er drie maal een hoofdstuk getiteld: "Katadreuffe en Dreverhaven", vervolgens is het laatste hoofdstuk getiteld: "Dreverhaven en Katadreuffe". De zoon heeft hier de vader overwonnen door zijn wilskracht. In de andere hoofdstukken was zijn vader nog sterker. Stijl Het boek is wel normaal geschreven vind ik. Niet echt heel moeilijk, alleen soms merk je duidelijk dat het boek uit 1938 komt, af en toe moet je wel eerst heel goed nadenken met wat hij nou precies bedoelt. Zijn taalgebruik is wel duidelijk anders dan dat van nu. Citaat, blz 247: De vrouw wier warmte hij had versmaad. Hij aan deze kant, zij aan gindse, de stroom met het eeuwige bruiloft vierende water tussen hen. Hij stond hier, hij was gebleven aan de oever als een laffe Leander. Genre Psychologische roman. Stroming Nieuwe zakelijkheid. Kenmerken van een zakelijke roman: Voorkeur voor de sterke persoonlijkheid en een krachtige wil, wat in de hoofdpersonen met name bij Katadreuffe duidelijk terug te vinden is. Verder is de plaats van handeling vaak een grote stad of een advocatenkantoor. Opmerking De namen uit het boek zijn zo apart gekozen, dat ik denk dat de namen van de personen een betekenis hebben. -'Katadreuffe' komt van 'catastrofe' wat rampspoed betekent, zijn leven is dus eigenlijk niet zo kleurig, met Mevrouw te George wordt het uiteindelijk niks en ook zijn leven stelt behalve het maatschappelijk succes niet zoveel voor. -Bij 'Jan Maan' betekent 'maan' iets dat verloren is of kapot, het onmogelijke willen doen. Het leven van Jan Maan stelt niet zoveel voor, hij heeft geen toekomst, verder houdt hij zich bezig met het communisme, maar het is haast onmogelijk dat hij daar ooit wat mee bereikt. -Dreverhaven komt wellicht van drijven, iemand (weg)drijven of doordrijven om je zin te krijgen. (Misschien is dit allemaal veel te ver gezocht) Auteur Ferdinand Bordewijk werd geboren in 1884 en stierf in 1965. Hij wordt advocaat en gaat werken in een advocatenkantoor in Rotterdam. Deze biografische gegevens zijn dus terug te vinden in zijn boek "Karakter". Ook andere gebeurtenissen uit zijn leven zijn terug te vinden in andere boeken.
Waardeoordeel Ik vind het een ontzettend goed boek. Ik vind het goed dat er zoveel aandacht wordt besteed aan de personen, en het verhaal eromheen is vind ik eigenlijk maar ondergeschikt. Ik heb het gevoel dat er echt heel duidelijk over de ontwikkelingen is nagedacht. Ik heb het boek met veel plezier gelezen!