Turks Fruit door Jan Wolkers, Wolters Noordhof, Groningen, speciale druk, 158 blz. (1e druk 1969) Dit boek heb ik gekozen omdat het op vele literatuurlijsten en voor veel opspraak in de toenmalige Nederlandse samenleving bracht. Toen ik het boek las, was het een deprimerend, maar ook vervreemd boek omdat het een slecht einde heeft en er een wereld in wordt beschreven met andere normen en waarden en manier van leven. Het geeft ook een leeg gevoel omdat in het boek beschreven wordt hoe de hoofdspelers levensdraad ‘breekt.’ Het hele verhaal speelt zich af in een tijdperiode van zo’n 5 jaar, beleeft vanuit de hoofdpersoon die leeft in het Nederland (Amsterdam) van de jaren ’60. De twee belangrijkste personen zijn de naamloze ik-persoon, een beeldhouwer, rond de 26, en Olga, een roodharig meisje, ook van rond de 26. “ …Ze schoof haar stoel achteruit, stond op, trok haar mooie gebloemde nachtjapon tot boven haar borsten en ging op bed liggen. En toen zei ze ook met haar dikke geile lippen: ‘Nou moet je me keihard en heel regelmatig neuken.’ (Zo gezegd, zo gedaan)…” En zo wordt er heel vaak in het boek gesproken. Het is gedurende twee jaar een grote rotzooi met als hoofdzaak seks in de relatie tussen de hoofdpersoon en Olga. De hoofdpersoon ontmoette Olga toen hij aan het liften was. Al snel deden ze het. Ze maken vele dingen mee en de hoofdpersoon blijkt maar niet uitgesproken over de volmaaktheid van Olga. Maar er gaan ook dingen mis. De moeder van Olga kan de hoofdpersoon niet uitstaan en door de grote invloed op Olga weet ze hun huwelijk te breken en Olga een saaiere vent aan te smeren die vel reist. De hoofdpersoon heeft veel verdriet, want hij beseft dat Olga het mooiste geschenk aller tijden voor hem was. Maar dan gaat er wat mis. Olga is weg bij haar nieuwe man en ligt met een hersentumor in het ziekenhuis. DE hoofdpersoon doet er alles aan haar laatste maanden zo geriefelijk mogelijk te laten doorbrengen.
“… De dokter zei dat ik me geen verwijten hoefde te maken. Ik had gedaan wat ik kon. Ze hadden me bewonderd omdat ik altijd op tijd was en nooit eerder wegging. Hij zei dat ze het heel veel voor haar betekend had … Het hoofdprobleem in dit boek zijn de vele media die ervoor zorgen dat de hoofdpersoon geen goede relatie heeft met Olga. Het hele boek is vanuit de ik-persoon geschreven dat zo heel persoonlijk wordt en realistisch. “Toen we thuiskwamen vroeg ze of ik dat ook kon. Ik probeerde het maar bleef, net als Eddie, halverwege steken. Stiekem oefende ik een paar weken ‘s ochtends bij mijn ochtendgymnastiek. Toen lukte het me. Bij het ontbijt zei ik: ‘Kijk Olga!' En ik pakte de stoelpoot bij de grond op en zette de stoel over haar bord op de tafel….” Het boek is ingedeeld in hoofdstukken die in chronologische volgorde staan. Wel worden er grote sprongen gemaakt in enkele delen van het boek, bijvoorbeeld een vergelijking met Olga en een ander meisje, omdat het hele boek geschreven is vanuit de ik-persoon. Persoonlijke beoordeling Dit was niet zozeer een spannend boek, omdat er af en toe weinig dialogen in zitten en veel beschrijvingen die al snel kunnen vervelen. Ook wordt er soms te diep op bepaalde dingen ingegaan en bovendien is het vanaf een bepaald punt als anticlimax geschreven, dus vanaf het punt dat Olga weg is. Wel vond ik het een zeer ontroerend boek omdat de schrijfser je helemaal laat inleven in de ‘ik’-persoon en ook een beetje voelt hoe hij dat zou moeten voelen als je dat zelf overkwam. Het boek is toch redelijk realistisch, ondanks dat er een wereld in wordt beschreven die ikzelf niet ken. Wat ik wel goed vond was het (slechte) einde. Helemaal op het einde wordt er op dezelfde manier gepraat als helemaal in het begin van het boek en ik hou persoonlijk een beetje van slechte einden. Achter dit boek zit eigenlijk een geschiedenis die waar gebeurd is. Dat maakt dit boek ook leerzaam over de situatie die heerste in de periode rond de jaren ’65, in de tijd dat de jeugd zich verzette tegen de heersende normen en waarden en de ‘seksuele revolutie.’ Een boek waarmee ik deze goed kan vergelijken heb ik niet zo, omdat een dergelijk verhaal niet vaak voorkomt (althans, niet gelezen.) Wel zou het te vergelijken zijn met bijv. Oeroeg, een boek dat ook vanuit de ik-perspectief is geschreven. Het taalgebruik in dit boek is redelijk te volgen. In het algemeen wil ik het boek wel aanraden aan mensen die meer willen weten over de sociale verhoudingen, en de nieuwe normen en waarden van het Nederland van de jaren ’65. Conclusie: Turks Fruit is een erg gewaardeerd boek dat gaat over de belevenissen van de ik-persoon die in een soort dagboekvorm omschrijft hoe hij de laatste jaren doorbracht, samen met Olga, een godsgeschenk. Dit boek is geschreven in de tijd van de seksuele revolutie, waarvan dit boek voor een belangrijke omslagpunt zorgde, door de (zeker voor die tijd) zeer ongeremde taal. Het boek heeft een slecht einde wat als zeer aangrijpend kan worden opgevat, doordat de schrijver, de lezer met de hoofdpersoon vertrouwd maakt door uitbundige beschrijving van persoonlijkheid en gedachtegang en daarna de gevoelige scheiding van de hoofdpersoon’s vriendin Olga. Het boek is in zekere zin wel leerzaam omdat er een situatie wordt beschreven zoals die er vast en zeker wel was rond de jaren ’65.