Motivatie Ik heb voor dit boek gekozen omdat ik er veel over gehoord had. Ik weet dat er een film van
bestaat, hoewel ik die niet gezien heb. Ik kon kiezen uit een van de titels aan het eind van de module, en het boek Turks Fruit leek me daarvan het leukste om te lezen.. Samenvatting De hoofdpersoon van Turks Fruit is een beeldhouwer die in Amsterdam woont en werkt. Hij heeft eerst een relatie met Olga. Ze gaan trouwen en beleven een gelukkige tijd. Hij maakt beeldhouwwerken voor haar, ze reizen door Nederland en hebben vooral veel seks. Maar later wordt Olga ontevreden over het huwelijk, omdat haar moeder haar opstookt. De hoofdpersoon en Olga gaan scheiden. Zijn leven wordt een grote puinhoop. Hij neemt heel veel meisjes mee naar zijn huis, maar vergelijkt ze allemaal met Olga. Ondertussen heeft Olga een nieuwe relatie, maar die loopt ook op de klippen. Van haar derde én vierde echtegenoot gaat ze eveneens scheiden. Ze komt van een reis door Amerika terug naar Nederland. Niet lang daarna belt de moeder van Olga de hoofdpersoon op. Olga heeft een hersentumor, en is geopereerd. De wortels zitten er nog, dus ze zal zeker sterven. De tumor verklaart Olga’s rare gedrag in de tijd vlak voor de eerste scheiding en de tijd daarna. Het laatste half jaar van Olga’s leven is de hoofdpersoon bij haar. Dan sterft ze. Verwachtingen Ik had verwacht dat het een heel schokkend boek zou zijn, met veel beschrijvingen over seks. Dit klopte ook wel, maar daarnaast zat er ook echt een mooi verhaal in het boek, heel zielig eigenlijk. Het rare gedrag van Olga blijkt door een hersentumor te komen. Ik had totaal niet verwacht dat dit soort onderwerpen in Turks Fruit zouden verschijnen.
Thematiek De tekst heeft twee thema’s, namelijk de liefde en de dood. De belangrijkste motieven zijn de eenzaamheid die de hoofdpersoon overdondert als Olga hem verlaat en hun seksuele uitspattingen die het hele boek door worden beschreven. De eenzaamheid komt meteen al boven in de eerste zin van het boek: “Ik was aardig in de rotzooi terechtgekomen nadat ze bij me weggegaan was.” Bij het thema de dood heb ik een mooie passage gevonden in het boek: “En dan vertelde ze schokkend van het huilen dat ze weer gedromd had van het paard……..In een verlaten buitenwijk. Er was niets te eten achtergelaten door de bewoners. Ze zaten met z’n honderden als ratten in een val in een straat van puinhopen waar de granaten doorheen vlogen. Ineens kwam er een paard de straat inlopen. …..Ineens ging er een deur open en een man rende naar buiten, vloog het paard om de hals en probeerde het mee te trekken. …En meteen dook er een tweede man uit een van de huizen op. En met z’n tweeën sneden ze een lap vlees uit het achterlijf van het paard, dat snerpend gilde boven het geluid van het geschut uit. En steeds rende er iemand uit een huis, liet zich op het paard vallen, en ging met een lillend bloederig stuk vlees terug. Het had wel een uur geduurd voordat het kermen ophield. Toen lagen er alleen nog maar vellen, darmen en botten, en de kop van het paard met zijn bek vol gele tanden open in een enorme plas bloed” (blz. 21/22-GLroman) De verhaallaag in deze passage is dat ze een nachtmerrie heeft over een paard die langzaam in stukken wordt gesneden. Ze komt aan deze gedachte omdat een kennis van haar dit verhaal een keer heeft verteld. Maar de betekenislaag is dat deze droom haar eigen levensloop beschrijft: de geleidelijke aftakeling van het paard tot de fysieke dood er op volgt, is precies wat er met Olga gebeurd. Haar leven na de scheiding is een geleidelijk verval, en aan het eind van het boek sterft ze een ‘fysieke’ dood. Secundaire literatuur De secundaire literatuur die ik heb gebruikt komt van de cd-rom LiteRom. Het is een recensie uit de Volkskrant, geschreven door Kees Fens op 06-12-1969. De recensie heet: Over een ter dood veroordeelde liefde. Samengevat vindt Kees Fens het geen vernieuwing binnen het geheel van Jan Wolkers’ werk. Het taalgebruik is wel nieuw voor Jan Wolkers. Fens vergelijkt het boek met de Ik Jan Cremer-boeken. Bij Cremer is een “ik” iemand die lak heeft aan de hele mallemoer van cultuur, en hij kan dat nog geestig verwoorden ook. Fens vindt dat zulke middelen niet in Turks Fruit thuis horen; de hele wijze van schrijven, de omgeving is er niet naar. Ik kies om de relatie tussen auteur en literatuuropvatting te bestuderen, omdat daar veel informatie over staat in de recensie. Jan Wolkers vertelt vaak het gebeuren in een verhaal als een totaalgebeuren. Alle bijgeschiedenissen hebben met het hoofdgebeuren te doen: dwars door de hoofdgeschiedenis lopen tal van microgebeurtenissen, die het hoofdgebeuren verbeelden. Dit is goed te zien aan de passage die ik opgeschreven heb onder het kopje ‘thematiek’. Het verhaal over het paard is een kleine doodsgeschiedenis. Achteraf blijkt deze kleine passage het hoofdverhaal in een klein, ander formaat te zijn. Wolkers gebruikt in dit boek camp-achtige vergelijkingen: het mooie wordt vergeleken met iets banaals. Dit wordt zo onliterair mogelijk gedaan. Ik vind dat dit goed bij het verhaal past: Olga heeft de hoofdpersoon verlaten en hij voelt zich daardoor gehaat, rauw en verwrongen. Het taalgebruik is hierbij aangepast. In de latere hoofdstukken, als er een flashback wordt beschreven over de relatie met Olga is het taalgebruik zachter en gevoeliger. Ik vind dat dit perfect bij de tekst past. Evaluatie Turks Fruit is een mooi, ontroerend en vlot boek. De liefdesscènes werden wel erg beeldend beschreven, maar dat is misschien wel beter dan er zo omheen draaien zoals de meeste auteurs doen. Ik begrijp wel dat dit boek voor zo’n ophef heeft gezorgd toen het uitkwam. In het begin is het een aaneenschakeling van vrijpartijen, maar op het eind is de dood het belangrijkste onderwerp. Dit is dan ook het mooie aan het verhaal: liefde en dood staan lijnrecht tegenover elkaar. Mijn allereerste verwachting, voordat ik het boek had gelezen is wel veranderd. Ik wist er te weinig van af: ik dacht dat het alleen over seks en liefde ging, en nog iets over kanker. Het boek zit dus veel gecompliceerder in elkaar dan ik dacht. Ik ben tevreden over het uitvoeren van de beschrijving, want ik heb geen moeite gehad bij het samenvatten van de tekst. De verdiepingsopdracht vond ik wat moeilijker, zoals normaal. Het lastigste vond ik om de relatie tussen de schrijver en de literatuuropvatting te beschrijven. De volgende keer ga ik niets anders doen, het gaat goed op deze manier.