Tralievader van Carl Friedman
A. Verwachting en eerste reactie
Dit boek zat bij de Penta Pockets. Het trok mij aan, nadat ik de achterkant had gelezen, omdat het vraagtekens bij mij opriep. Ik was benieuwd hoe het boek zou verlopen. Eigenlijk houd ik helemaal niet van dit soort boeken, maar toch heb ik besloten het boek te gaan lezen. Niemand heb ik gevraagd of hij of zij het boek heeft gelezen. Het was dus helemaal mijn eigen keus. Ook heb ik er geen recensies e.d. van gelezen. B. Beknopte samenvatting en analyse
De vader van de ik-figuur, Jochel genaamd, heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Hij heeft in een kamp gezeten, omdat hij van joodse afkomst was en hij praat er nu nog voortdurend over. De vader zegt dat hij "kamp" heeft. Zijn kinderen (het ik-figuur, Max en Simon) vergelijken dat met een ziekte als waterpokken. De kinderen worden beïnvloed door de oorlogstrauma’s van hun vader. Als vader ‘s nachts niet kan slapen en rond gaat lopen, worden ook de kinderen wakker. Ze mogen niet zeggen dat ze honger hebben, want in het kamp werd pas echt honger geleden. Alles wat ze zeggen heeft hun vader veel erger gehad, ze hebben volgens hun vader een luizenleven. Alles wat vader doet en zegt heeft te maken met het kamp. De kinderen zijn op school ook veel met de oorlog bezig, dit is logisch, want ze horen niets anders. De lerares vindt dat ze de oorlog maar eens moeten afsluiten. Als vader tbc blijkt te hebben moet hij naar een sanatorium. Tijdens de bezoekuren vertelt hij de kinderen over zijn onderduikadressen. Zo heeft hij samen met andere onderduikers op het platteland gezeten. Ze werden echter verraden door een naburige boer. Wanneer vader genezen is van de tbc, mag hij naar huis. Zijn gezin wacht de hele dag op hem, want hij komt veel later dan verwacht. Hij durfde namelijk niet met de trein mee. De ik-figuur gaat met haar vriendin, Nellie naar een kerkmis. Ze was er nog nooit geweest en ze gaat er ook nooit meer heen, want ze vindt dat haar vader veel meer heeft geleden dan Jezus. Vader vindt God een "rotzak", omdat hij in het kamp heeft toegekeken hoe iedereen werd doodgemaakt. Dit is een aanleiding voor een hevige ruzie met Max. Max zegt dat vader hem maar eens moet slaan, net als de SS-ers. Vader lijkt lamgeslagen na deze opmerking. Max verwijt zijn vader ook dat hij niet is zoals de andere vaders. Die gaan namelijk voetballen met hun kinderen, terwijl zijn vader alleen maar over het kamp kan praten. Vader vertelt dat er in het kamp ook werd gevoetbald, maar dat de spelers soms na de eerste helft al begraven konden worden. Het is dus maar goed dat vader niet van voetballen houdt. Nu is Max onder de indruk: hij rent naar zijn kamertje en begint te huilen. Op een dag mogen de ik-figuur en de andere kinderen van Jochel naar de bioscoop. Ze hebben een film over Odysseus uitgekozen. Ze bewonderen hem. De ik-figuur vindt dat vader evenveel te verduren heeft gehad als Odysseus. Allen zijn ze erg onder de indruk van het verhaal. Ook vertelt vader dat hij iemand vermoord heeft in het kamp. Hij heeft daar spijt van en verwijt de kampbeulen dat ze hem veranderd hebben in een beest. De kinderen vinden niet dat hij een beest is, want beesten tonen geen spijt. Vader blijkt er toch geen spijt van te hebben dat hij iemand vermoord heeft, maar van de manier waarop hij dat heeft gedaan. Hij had het veel langzamer moeten doen, zodat zijn slachtoffer de doodsangst langer had gevoeld. Na de bevrijding hadden de Engelsen de gevangen opgehaald. Ze werden naar een transitkamp gebracht. Daar was gebleken dat de gevangen hun schaamte voorbij waren: ze deden hun behoefte op het gazon. Toen vader eindelijk thuiskwam, wachtte moeder op hem. Hij werd enthousiast omhelsd. Moeder herinnert zich dat nog goed en de tranen lopen over haar wangen, terwijl de kinderen toekijken. Motieven: - Tweede Wereldoorlog - lijden - haat - onbegrip - isolement - verleden

Personages: Jochel, de vader heeft vanwege zijn joodse afkomst tijdens de Tweede Wereldoorlog in een kamp gezeten. Na de oorlog was hij zo verzwakt door tbc dat hij regelmatig in ziekenhuizen en sanatoria moest verblijven. Een andere ziekte was de ziekte van de herinnering. Hij kon het kampverleden nooit verwerken, wat zich uitte in slapeloosheid en dwangmatige behoefte er over te vertellen. Al reageren zijn vrouw en kinderen verdeeld op de verhalen, ze vervullen wel de rol van de psychiater aan wie hij zijn verleden kwijt kan; uiteindelijk wil hij er iets van begrijpen. De ik-figuur is onder de indruk van de gruwelijkheden die haar vader heeft moeten doorstaan - net als Odysseus. Ze identificeert zich sterk met haar vader en verwart het verleden uit zijn herinneringen soms met het heden. Uit angst voor de SS wil ze bijvoorbeeld later geen verpleegster of stewardess worden, maar onzichtbaar. Omdat haar onderwijzeres en haar vriendinnetjes haar niet begrijpen, komt ook zij in een isolement terecht. Perspectief en verteller: De dochter van de getraumatiseerde vader is de ik-verteller van het verhaal. Vanuit haar perspectief kijken we naar de gezinssituatie. Meestal vertelt ze vanuit het verhaalheden, met de blik van een argeloos kind. Soms interpreteert ze de verhalen van haar vader en de reacties van de kinderen met de blik van een volwassene, met kennis over de afloop terugkijkend op haar jeugd. Ruimte: het is onduidelijk in welke stad de ik-figuur is opgegroeid, zoals het ook onduidelijk blijft in welk concentratiekamp haar vader heeft vastgezeten. Omdat de ik-figuur met haar vriendin Nellie over de katholieke kerk en het lijden van Jezus discussieert, ligt de stad waarschijnlijk in het zuiden van Nederland. Al in het eerste hoofdstuk wordt duidelijk waarom de naam van het kamp onvermeld zal blijven. Terwijl ze de namen van verschillende onheilsplaatsen door elkaar husselt, legt de ik-verteller uit dat ‘kamp’ bij hun thuis geen plaats, maar een situatie aanduidt. Stijl: Carl Friedman schrijft naar mijn mening prima. Het boek was vlot te lezen en bevatte weinig moeilijk woorden. De zin waren niet overdreven lang. Wat wel opmerkelijk was dat de auteur Duitse woorden gebruikte, de Nederlandse woorden waren vrijwel nooit ouderwets. Thema: In het boek staat het onvermogen om de gevoelens van een ander te begrijpen centraal. Het verleden van een ander is doorgaans moeilijk doordringbaar en dat van een kampslachtoffer blijkt ontoegankelijk en niet te bevatten. De vader kan zijn verhalen blijven herhalen, echt bereiken zal hij zijn vrouw en kinderen nooit. Tijd: De ik-verteller en haar broers horen de verhalen van hun vader tijdens de jeugd. Het beruchte Eichmann-proces in hoofdstuk 8 is de enige aanwijzing om die jeugd te dateren rond 1961. De vader tracht zijn kampervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) te verwerken door keer op keer over die ervaringen te vertellen. Hoewel beide verhalen in fragmenten gepresenteerd worden, hebben ze wel hun chronologische volgorde behouden. Titelverklaring: Net als de gekooide wolf in het eerste hoofdstuk, wordt de vader in het verhaal geconfronteerd met tralies. De nasleep van zijn ervaringen in een concentratiekamp tijden de Tweede Wereldoorlog wordt beschouwd als een traumatische ziekte. Emotionele tralies weerhouden hem ervan een normaal leven te leiden met zijn gezin. C. Verwerkingsopdracht over het gelezen boek
Ik heb gekozen voor verwerkingsopdracht 8. Vrijdag 6 maart 1965
Lieve Suzanne, Vader is weer bezig, ik hou het niet meer vol. Wat moet ik doen. Hij confronteert ons steeds met het kamp. Vandaag vertelde hij ons zelfs dat hij iemand vermoord heeft. Eerst zei hij nog dat hij er spijt van had, maar later ontkende hij dat ook weer. Het enige waar hij spijt van had was dat hij hem te snel vermoord had. Hij had hem liever langer de doodsangst willen laten voelen. Dit noemt zich nu vader. Hij zegt dat het de schuld is van de
SS-ers. Maar het was zijn eigen keus en dan moet je er nu wel spijt van hebben. Eigenlijk is het echt een beest, ook al heb ik dit ontkend in de woonkamer. En op school, niemand begrijpt mij. Juf vindt dat ik het mij niet allemaal zo moet aantrekken, ik wil onzichtbaar worden, dan hoef ik nooit meer bang te zijn. Ik word er steeds weer mee geconfronteerd. Kamp dit, Kamp dat. En laatst had ik een hele grote wond op mijn knie, die ontzettend pijn deed. Ik moest huilen, vader zei dat ik mij niet zo moest aanstellen, want in het kamp hadden de mensen veel meer en ergere wonden. Dat zeg je dan toch niet. Wat kan mij dat schelen dat mensen in het kamp veel ergere wonden hadden. We leven nu en het doet nu pijn. Hij is zo ontzettend met zichzelf bezig. Max is een paar dagen geleden heel kwaad op vader geworden. Hij zei "jij bent niet zoals andere vaders. Die voetballen met hun kinderen". Ik vind dat Max gelijk heeft. Vader vertelde later wel een zielig verhaal, dat de mensen die in het kamp voetballen soms al na de eerste helft dood neervielen. Max was erg onder de indruk, maar ja, vader kan dan toch nu wel voetballen. Soms heb ik ook wel medelijden met vader. Hij kan ‘s nachts nooit slapen en dan loopt hij maar door huis. Ik denk dat hij gewoon hulp moet hebben. Zo kan het niet meer. Dit is voor niemand vol te houden. Voor Mama al helemaal niet. Ik ga stoppen met zeuren, want morgen hebben we allemaal een leuke dag, we gaan namelijk naar Odysseus, leuk hè?? Kusjes , ik schrijf je morgen wel weer hoe het was. D. Eindoordeel en evaluatie
Ik vond het een leuk boek, het werd allemaal heel echt beschreven. De gevoelens van de ik-figuur kwamen duidelijk naar voren. Ik zou het verhaal nooit zelf kunnen meemaken, want mijn vader heeft de Tweede Oorlog niet meegemaakt. Het is wel een vrij standaard onderwerp voor een boek, maar het werd wel weer origineel verwerkt. Het boek was niet dusdanig schokkend voor mij en het heeft me ook niet aan het denken gezet. De personen werden heel goed beschreven. De gevoelens van de ik-figuur kwamen vooral heel goed naar voren. Vader vond ik vrij onsympathiek, omdat hij iemand vermoord en daar geen spijt van heeft. Naar mijn mening zegt dit genoeg over het persoon. Sympathiek vond ik de vrouw en kinderen, dat ze het zolang vol konden houden met zo’n man. Ik denk dat ik het als kind nooit zolang zou volhouden. Het verhaal was niet spannend. Het boek was gemakkelijk te lezen en ook dit boek heb ik van top tot teen weer gelezen. Er zaten niet zinnen bij die mij zijn opgevallen. Alles was gewoon gemakkelijk geschreven. Het taalgebruik was ‘beeldend’ genoeg.