Feitelijke gegevens

• 2015
• 227 pagina's
• Uitgeverij: Ambo Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Een echte schrijver herken je aan de opening. Die briljante eerste zin die intrigeert, vragen oproept, en bij voorkeur een voorspellende waarde heeft voor de rest van het boek. Een klassiek voorbeeld is "Call me Ishmael", uit Moby-Dick.

Samenvatting

Kathelijne Hasselaar is schrijfster van een bestseller over haar bizarre jeugd in de Evangelische gemeente (In de naam van God). Ze wordt die ochtend  wakker met een rotgevoel. Er ligt een notitieboekje naast haar waarin in haar eigen handschrift een boodschap staat.
"We moeten je iets vertellen."  
Ze voelt zich ook rot, omdat ze denkt dat ze zwanger is en dat wordt door een test bevestigd. Ze wil dat haar (oudere) minnaar meteen naar haar toe komt. Deze Michiel is een zak. Hij dwingt haar tot een abortus en gaat mee naar het ziekenhuis. Ze krijgt een abortuspil en moet die de komende week innemen. Michiel gaat echter met zijn gezin op wintersportvakantie. Hij huilt krokodillentranen en zij voelt zich eenzaam en depressief. Ze zoekt op Facebook naar een date. Een leuke jonge knul (Thomas) meldt zich en ze spreken af in een kroeg. Maar ze wordt tijdens de date verdrietig en loopt weg. Ze begint te bloeden,

Ze  vertelt de lezer over haar strenge jeugd. Ook over het seksueel misbruik van een jonge, knappe voorganger met haar vriendin Ilonka. Toen dat misbruik uitkwam, hing hij zich op. Over haar jeugd heeft ze een roman geschreven. Iedereen neemt dat verhaal letterlijk en meteen haar ook kwalijk. Maar ze benadrukt overal dat het fictie is.

Na haar eerste boek schreef ze een tweede (Catamaran) over een solozeiler, maar dat verkoopt niet zo goed. Ze is nu bezig aan een derde roman, maar dat vlot niet. Bovendien maakt haar uitgever Harold haar duidelijk dat het helemaal niks is. Ze kan beter aan iets anders beginnen.

Ze maakt een feelgoogdafspraak met Thomas en gaat met hem mee naar huis. Ze bloedt nog steeds, dus van echte seks komt niets, maar ze bevredigt hem oraal. Daarna gaat ze naar de wc en ziet dat het vruchtje is losgekomen. Ze vlucht weer weg bij Thomas vandaan. Ze is nu helemaal depri en heeft haar vriendin Mirjam nodig die haar meteen komt troosten  maar ook aangeeft dat ze deze gebeurtenissen als stof voor haar derde roman kan benutten. Ze moet het verleden ook gaan uitpraten met haar ouders, vindt Mirjam.

Intussen worden er steeds aanvullingen in het notitieboekje geschreven. Er wordt de vierde keer ook een naam genoemd ("Tabitha" ) maar Kathelijne weet niet wie dat is.

Ze volgt de raad van Mirjam op en gaat naar het dorp van haar ouders: de start van de queeste naar Thabita (een Bijbelse naam)  Maar ze wordt heel koel door haar moeder ontvangen. Het boek wordt haar namelijk niet in dank afgenomen.  Later ontmoet ze ook haar jeugdvriendin Ilonka (die hoogzwanger is). Ze komen er samen niet uit. Ilonka neemt het haar kwalijk dat het seksueel misbruik van Christopher in een roman terecht gekomen is en dat Kathelijne ook heeft geschreven dat ze een orgasme had gekregen. Dat was niet de waarheid. Tevergeefs legt Kathelijne uit wat fictie is. Later belt Ilonka op om te vertellen dat haar moeder weet wie Thabita was. Het was het dochtertje van de voorganger van de gemeente dat  een wiegendood is gestorven. 

Kathelijne gaat onder hypnose en ziet dat een man haar slaapkamer binnenkomt om haar iets kwaad te doen. Ze denkt dat ze Thabita is en snapt er niets meer van.
Michiel komt eerder terug van vakantie en zegt tegen Kathelijne dat hij het overspel heeft opgebiecht aan zijn vrouw Ilse en dat hij voortaan met Kathelijne verder wil. Hij wil zelfs meteen seks en daarover wordt Kathelijne boos: ze heeft net een abortus ondergaan en bloedt nog altijd. Hij geeft haar wel een mooie ring.

Kathelijne gaat in haar geboortedorp op bezoek  bij ene Maaike en die vertelt haar dat " haar wonderbaarlijke gebedsgenezing "door de grote  voorganger Johannes Kouwenhoven gewoon een vorm van bedrog was. Ze was helemaal niet mank. Ze eist dat Kathelijne  dit voorval in haar nieuwe boek zal opnemen. De hypocriete voorganger Kouwenhoven komt op bezoek. Hij geeft inderdaad toe dat Thabita zijn overleden dochtertje was. 

De situatie wordt voor Kathelijne wat gecompliceerd als ook Thomas weer contact opneemt. Ze gaat met hem daten, maar de conversatie heeft een graat in de keel. Ze vertelt over haar boek. Daarna gaat ze eten met vriendinnen en als ze weer thuiskomt, ziet ze dat Michiel haar laptop heeft gelezen. Hij wordt woedend, omdat hij een rol speelt in haar boek.  De volgende morgen is het wat minder, maar helemaal goed zit de relatie toch niet. Bovendien wordt Kathelijne met sms-jes bedreigd maar ze weet niet wie dat doet. (Later blijkt dat het Ilse, de vrouw van Michiel is) 

Kathelijne gaat zelf op bezoek bij de grote voorganger en ook bij hem voelt ze zich bedreigd. Ze gilt hard en de politie komt poolshoogte nemen. Dan vertelt Kouwenhoven dat hij haar biologische vader is.
Weer thuis gekomen leest ze op de laptop de mailwisseling tussen Michiel en zijn vrouw. Het is een huichelaar en hij verklaart zijn liefde voor zijn vrouw in dezelfde woorden die hij tegenover Kathelijne zegt. "Ze rot hem het huis uit."
Dan bezoekt ze haar ouders en moet haar moeder haar vertellen dat ze is vreemdgegaan met Kouwenhoven. Hij was verdrietig over het verlies van zijn vrouw en de dood van zijn kind en zocht troost. Het kind dat geboren werd moest ook Thabita heten. Dat was zelfs de vader van Kathelijne te gortig. Hij wilde haar iets aandoen en later hebben ze de naam geschrapt en moest Thabita met de naam Ruth door het leven.
Kortom: Thabita=Ruth= Kathelijne. In het laatste hoofdstukje ontvangt Kathelijne haar geboortekaartje : 8 augustus 1983.
Dit verhaal vormt de basis voor haar derde roman. Ze geeft in een slotwoord aan dat ze zal stoppen met schrijven en ze bedankt haar lezeres tot wie ze zich steeds heeft gericht.

Personages

Kathelijne

Kathelijne is een jonge schrijfster die een bestseller op haar naam heeft staan. De tweede roman verkoopt al mindere en met de derde is ze verkeerd bezig, vindt de uitgever. Ze moet het over een andere boeg gooien en dan besluit ze haar leven zoals dat op dat moment is in een boek weer te geven. (Een oudere minnaar, een gedwongen abortus, een relatie met een jonge knul, de bekentenis van een godsdienstvoorganger dat zij zijn dochter is). Het zijn eigenlijk geen misdaden. Kathelijne verkeert steeds tussen twee werelden: dat wat ze beleeft en dat wat ze opschrijft. Ze neemt haar eigen werk op de hak, maar ook dat van recensenten. Maar haar cynische blik werkt wel verfrissend. Uiteindelijk komt ze erachter dat Tabitha haar eigenlijke (eerste) naam was en dat haar opvoedvader daar nogal tegen was. Hij kon het niet meer aan en dat herbeleeft ze onder hypnose.

Godsdienstleraar Kouwenhoven

Hij leeft niet naar het woord des Heeren. Hij heeft overspel gepleegd met Kathelijnes moeder. Hij is een echte hypocriet.

Michiel

Michiel is een zak en een profiteur. Hij wil van twee walletjes eten. Hij bekommert zich niet echt om het verdriet van Kathelijne en gaat rustig op skivakantie met zijn gezin als zij een abortus moet ondergaan. Als hij voortijdig terugkeert, wil de zak ook nog eens seks, terwijl ze nog niet hersteld is van de vruchtafdrijving. Uiteindelijk gaat hij weer terug naar zijn vrouw Ilse, maar dat zag de ervaren lezer al lang aankomen. Hij is een rasegoïst.

Kathelijnes ouders

Koele en diep gelovige mensen in het woord, maar ook niet in gebaar. Voor Kathelijnes vader valt nog een excuus te verzinnen (hij is bedrogen) maar voor haar moeder geldt dat niet. Terecht voelt Kathelijne zich niet thuis bij deze mensen.

Thomas

Thomas is een passant, maar wel een leuke knul. Hij is jonger en minder ervaren dan Kathelijne, maar hij doet wel vriendelijk tegen haar. Het wordt natuurlijk ook niets.

Quotes

"In de naam van God heb ik zonder begeleiding geschreven. Ik hoefde maar aan Christopher te denken, bungelend aan een touw op zolder, of aan mijn vader zie zich zichtbaar ongemakkelijk voelt bij alle vrouwen en bij mij in het bijzonder, of aan de klotekinderen op school, of aan de vlammende preken van de voorganger waarin we allemaal heilig en zondig tegelijk worden verklaard, een de woorden stroomden." Bladzijde 61

"(voetnoot) Harold vroeg zich af of ik hier misschien een verwijzing naar Christopher kon maken, maar dat leek we wat geforceerd. Sowieso vond hij de scènes met Christopher niet heftig genoeg. Wat hem betrof had Ilonka op zijn minst anaal verkracht moeten zijn. Waarom? Ik vertel gewoon wat er gebeurd is, ik ben fucking Karin Slaughter niet." Bladzijde 182

""We moeten je iets vertellen", zegt mijn moeder. Zij en mijn vader- niet Johan-, maar de man die mij heeft opgevoed zitten naast elkaar op de bank. [.....] "Papa is niet je biologische vader", zegt mijn moeder. Mijn vader kijkt nog steeds niet op. Alsof hij degene is die zich hiervoor moet schamen." Bladzijde 220

"Als ik, nadat ik heb afgeveegd, wil doorspoelen, zie ik het liggen. Het vruchtje. Onmiskenbaar. Een tere, huidkleurige amandel, omringd door bloed. Een mensje gemaakt naar Gods beeld." Bladzijde 81

"We moeten je iets vertellen. Iets wat je diep hebt weggestopt, het is nu tijd dat het naar boven komt je was altijd bang als klein meisje zo bang in het donker voor wat dan voor iets wat je zou komen verscheuren" Bladzijde 97

Thematiek

Fantasie en werkelijkheid

Hoewel het een literaire thriller moet zijn ( de vertelster spot daar in het laatste hoofdstuk zelf mee) gaat het eigenlijk niet om een misdaad. Het zou net zo goed een roman kunnen zijn en dat is wat Kathelijne Hasselaar in het laatste deel ook aangeeft. De vertelster speelt het hele boek door een verhaal met de lezer. Ze beleeft dingen die ze opschrijft en die moeten later de basis van een nieuwe (voor haar derde) roman worden. Het boek waaraan ze bezig was, stelde niet veel voor en haar uitgever stelt voor dat ze weer op de toer van autobiografische gegevens over kinderleed, misbruik en seks etc. gaat. Haar minnaar Michiel wordt boos als hij op haar laptop leest dat ze ook over hem schrijft. Het is allemaal de opmaat voor het besluit dat Pauw heeft genomen om te stoppen met schrijven. Zelfs een beetje een afrekening met de recensenten. Het verschil tussen fictie en waarheid komt ook steeds ter sprake als Kathelijne praat met mensen uit haar dorp. Ilonka is niet echt seksueel misbruikt en het is niet Kathelijne die de hoofdrol speelt. Haar ouders en Ilonka zien zien van het verschil met fictie te overtuigen. Dit gegeven benadrukt ook al weer het thema van fantasie en werkelijkheid.

Motieven

Moeizame liefdesrelaties

De relatie tussen Kathelijne en de oudere Michiel is een moeizame liefdesrelatie. Kathelijne heeft dat minder snel door dan de lezer , die de oudere Michiel maar een lul zal vinden. Zeker in de onpersoonlijke houding ten aanzien van Kathelijne met betrekking tot de abortus gedraagt hij zich overdreven aanstellerig, maar in feite koud. Hij wil zelfs seks als hij terugkomt van zijn skivakantie. De ontmoetingen met de jongere Thomas zijn veel sprankelender. maar deze internetrelatie loopt ook op niets uit.

Kind-ouderrelatie

De relatie tussen de ouders van Kathelijne en de vertelster is slecht. In het begin lijkt dit te komen door d epublicatie van het boek over de kerkelijke gemeente, maar aan het einde van het boek komt de lezer erachter dat haar opvoedvader niet haar biologische vader is. Kathelijne heette Ruth, maar daarvoor nog eigenlijk Thabita. Dat was de naam van haar jaren ervoor overleden halfzusje.

Queestemotief

Kathelijne gaat na de notities in haar boekje op zoek naar het meisje Thabita.

Seksualiteit

Kathelijne is zwanger, ondergaat een abortus (pil) en bevredigt de jonge Thomas vlak voordat ze haar vruchtje op zijn wc verliest oraal. Ze neemt daarbij geen blad voor de mond. Het heeft er verder alle schijn van dat Michiel in Kathelijne een seksobject ziet.

Abortus

Als Kathelijne onverwacht zwanger wordt van de oudere Michiel doet die er meteen alles aan om de zwangerschap ongedaan te maken. Ze krijgt een pil, hij gaat op skivakantie met zijn vrouw en Kathelijne worstelt met de ongeboren vrucht en veel bloed. Op de wc van Thomas komt het vruchtje vrij.

Beroepsproblemen

Kathelijne worstel met het beroepsprobleem van de bestsellerschrijfster. het eerste boek is goed, het tweede matig en het derde waaraan ze bezig is, wordt helemaal niets. het lijkt erop dat ook Pauw zelf met een beroepsprobleem te maken heeft, want ze heeft aangekondigd dat dit boek voorlopig haar laatste is.

Heden en verleden

Het verleden (de jeugd) speelt een grote rol in het heden van mensen. Je leven worst vaak bepaald door wat je meemaakt in je jeugd. Dat geldt voor de kinderen van de Evangelische kerk (o.a. Kathelijne, Ilonka en Maaike)

Overspel

Michiel heeft een overspelige relatie met Kathelijne. Ilonka. de jeugdvriendin van Kathelijne, doet iets seksueels met haar voorganger Christopher. Als dat uitkomt in het dorp, pleegt Christoper zelfmoord. De Grote Voorganger Johannes Kouwenhoven heeft seks met Kathelijnes moeder en uit die relatie volgt de geboorte van Thabita= Ruth= Kathelijne

Kindertijd & kinderleed

In jaar jeugd gaat Ruth nogal gebukt onder het juk van de godsdienst. Ze mag erg weinig. Dat is o.a de reden dat ze haar Bijbelse naam (die van een onderdrukte vrouw) inruilt voor de wereldser Kathelijne. Ook verruilt ze haar geboortedorp voor de hoofdstad waarin ze vrij kan zijn.

Motto

Het boek heeft geen motto.

Opdracht

Voor papa & mama,
Dank jullie wel voor jullie
onvoorwaardelijke steun
en liefde. En zelf geteelde groente, 
dat ook.
Ik hou van jullie.

 

Trivia

Marion Pauw heeft aangekondigd dat het voorlopig haar laatste boek is. Ze stopt voorlopig met schrijven.

Titelverklaring

De titel komt enkele keren letterlijk in het verhaal voor. Vier keer als Kathelijne wakker wordt, ligt er een notitieboekje naast haar bed. De opmerkingen daarin beginnen enkele keren met de titelzin.

De zin komt als citaat ook voor in hoofdstuk  26 wanneer Kathelijnes moeder zegt dat ze haar dochter een bekentenis moet doen.

Structuur & perspectief

De structuur van deze thriller van Pauw is op zich wel bijzonder, omdat de  vertelster een spel met de lezer speelt. Ze spreekt de lezer enkele keren toe om te vertellen hoe het schrijfproces in elkaar steekt. Bovendien is de vertelster ook schrijfster, waardoor er een soort Drost-effect ontstaat. Kathelijne Hasselaar schrijft een boek over haar relatie met Michiel, de abortus die daaruit voortvloeit en de herontdekking van haar afkomst. Dat boek ligt echter meteen voor aan  de lezer. Die krijgt daarnaast in de vorm van voetnoten het commentaar van de vertelster op haar eigen product (vaak het gebruik van het woord "huilen") en het commentaar van haar redacteur/uitgever Harold Dat geeft een komisch effect, omdat er op die manier vertelafstand wordt gecreeërd . Andere opmerkingen gaan in de richting van recensenten . Ook die neemt ze al bij voorbaat op de Korrel. De zure recensente van De Volkskrant moet het vooral ontgelden.

Vervolgens produceert Kathelijne Hasselaar als ik-verteller het verslag van een zoektocht naar haar verleden en de onbekende Thabita. Dat doet ze in 27 ongetitelde hoofdstukken die in chronologische volgorde staan.
Tenslotte neemt ze als een moderne Max Havelaar in hoofdstuk 27 nog een keer het woord en vertelt aan de lezer dat ze voorlopig zal stoppen met het schrijven van boeken, omdat ze zich op iets anders gaat richten. Dat is een mooi afscheid van de lezers die Pauw trouw zijn blijven volgen.

Decor

Wat het decor betreft zijn er twee plaatsen van belang. Kathelijne woont in Amsterdam en het verhaal heeft allerlei kenmerken van de hoofdstad. Maar een tweede decor is het verhaal van haar geboortedorp. Ze vertrekt daar enkele kleren naar toe met de trein en de reis neemt wel enige tijd in beslag. maar Kathelijne noemt de naam van dorp niet.

Het is verder een erg actueel verhaal. Alle moderne sociale media worden er in genoemd. Ze spreekt ook over Netfix en andere populaire televisieprogramma's.  Omdat Michiel met skivakantie gaat is de maand waarin het verhaal zich afspeelt in februari/ maart. Een jaartal wordt niet genoemd, maar  Kathelijne zegt dat ze de leeftijd heeft waarop Jezus stierf (33) en uit een geboortekaartje blijkt dat ze op 8 augustus 1983 is geboren. Dat zou kunnen betekenen dat het verhaal in het voorjaar van 2016 speelt. het speelt zich allemaal in korte tijd af. Michiel gaat een week op skivakantie. Daarna komt hij korte tijd bij haar inwonen.

Stijl

De stijl heeft deze keer ook heel erg te maken met de structuur van het boek. Onder het kopje "structuur"  heb ik aangegeven dat de vertelster zich in dit boek rechtstreeks richt tot de lezer o.a. in de voetnoten. Dat is goed te merken in de stijl.
Bovendien neemt Kathelijne  letterlijk afstand van haar verhaal, wat versterkt wordt door het cynisme komt dat ze gebruikt om de literaire wereld op de hak te nemen. Bijvoorbeeld de recensenten: twee keer wordt de zure recensente van de Volkskrant genoemd.
(blz. 49) ("En niet omdat het geen echte literatuur is volgens die zure trut van de Volkskrant, want dat kan ze geen zier schelen,.....) 
(blz. 104) ("Ik zie de recensente van de Volkskrant al een vaginale schimmelinfectie krijgen van alle zure bewoordingen waarin ze deze misdaad tegen de literatuur moet beschrijven.)

Ook gebruikt Pauw/ Hasselaar in dit boek woorden als "kut, fuck, fucking" en beschrijft ze op expliciete wijze de seks die ze beleeft  en de abortus die ze ondergaat. Dit wordt dan weer gerelativeerd door de opmerkingen in de voetnoten dat haar uitgever het er niet zo mee eens is.  Daarnaast strooit Kathelijne ook met Bijbelteksten die er in haar jeugd flink ingeheid zijn.

Het heeft er veel van weg dat Pauw ook een afrekening met de recensenten over haar stijl en opvatting over literatuur presenteert.

Ze lijkt ook een beetje wraak te nemen op de term "literaire thriller." Daarop richt zich namelijk vaak de kritiek van de gemiddelde recensent. het is volgens Kathelijne (Pauw natuurlijk) alleen maar een genre-aanduiding : een boek dat tussen misdaadroman en literatuur in zit.

Ik vond het boek nu juist daarom heel erg grappig. Ik vind sommige recensenten van De Volkskrant ook erg zuur, en soms stellen "literaire thrillers" inderdaad niets voor. Dat geldt dus niet voor "We moeten je iets vertellen."

Slotzin

Dus dit wordt voorlopig mijn laatste zin. Die moet bij voorkeur een rond geheel vormen met de eerste. Want ook daar herken je de goede schrijver aan. Helaas is me dat niet gelukt. Maar ik heb je wel iets anders te zeggen, lieve lezer: dank je wel. Je bent goed voor me geweest. Ik zal je gifgroene vierkante bril missen.

Beoordeling

Een van de leukste boeken van Pauw  vooral omdat ze het aloude spel tussen verteller en lezer speelt. Je moet steeds nadenken of het fictie dan wel  fictieve werkelijkheid is, omdat  Ruth/Kathelijne steeds uit haar rol valt. Tenslotte leest de lezer (de vrouw met de gifgroene bril) het boek dat Kathelijne over haar leven heeft geschreven.
Daarom een leuke aanrader en een goede mogelijkheid voor scholieren om het verschil tussen verteller en schrijver duidelijk te krijgen.

Je zou bijna zeggen, jammer dat Pauw nu stopt met schrijven....