Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2012
• 562 pagina's
• Uitgeverij: Ambo Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Ik moet gaan. Weg uit ’t Fort, mijn veilige thuis, mijn basis, en al dat andere waarvoor dit huis tot dit nachtelijk uur heeft gestaan, voor alles wat ik heb opgebouwd. Mijn hele leven.

Samenvatting

De  hoofdstukken in deel I wisselen elkaar af met steeds een hoofdstuk uit het verleden en daarna een hoofdstuk uit het heden. Het gaat daarbij om 119 hoofdstukken en voor een boekverslag is dat niet fijn om zo fragmentarisch te vertellen. Ik heb er als samensteller van dit verslag voor gekozen om eerst het verhaal uit het verleden in zijn geheel  te vertellen en daarna het verhaalheden van deel I te vertellen. 

In deel II kan daarna wel de chronologische volgorde van 41 hoofdstukken worden aangehouden, omdat daar de tweedeling tussen vroeger en nu niet bestaat.

Deel 1

Het verhaal van de jonge Vera

Vera Zagt is enig kind van moeder Annie en vader Theo. Haar vader is strak en streng, maar haar moeder is erg lief. Ze is geestelijk alleen niet erg stabiel. Vera vertelt haar verhaal ongeveer vanaf haar negende jaar  Ze kan zich nog wel iets van de jaren ervoor herinneren van het dagverblijf waar ze ook werd gepest, maar op de lagere school begint het pesten pas goed. Haar jas wordt soms weggehangen, ze wil zich verstoppen op de wc zodat de pestende kinderen  al weg zijn, maar een klasgenootje verraadt haar, waardoor ze klappen oploopt. Het gaat voornamelijk om het feit dat ze van een andere sociale klasse zijn dan de andere kinderen op school.

Als ze tien is, gaat ze een keer met haar oma naar  de St. Jan in Den Bosch. Oma zegt dat het Oog van God in de kerk is, dat alles ziet. ’s Avonds in bed vreest ze nu voor dat Oog. Ze moet vaak bij haar oma zijn, want haar moeder is depressief geworden en zij zit in een inrichting. Oma wil niet dat haar moeder thuiskomt. Toch komt ze af en toe wel weer thuis. Vera heeft op een zeker moment een hond, Fabel, waarmee ze gaat wandelen. Ze is erg gek op deze hond.

Voor haar afkomst schaamt Vera zich en ze neemt nooit vriendinnetjes mee naar huis. Haar vader is militair en erg streng in de opvoeding. Hij is vroeger op een nonnenschool geweest en daar is hij door de nonnen gekleineerd en geslagen. Hoewel Vera best naar een hogere vorm van onderwijs had gekund, moet ze na de Citotoets naar de mavo. Ze heef het eerst erg naar haar zin: de lessen zijn veel leuker en ze wordt voorlopig niet gepest. Maar dat gaat later toch weer gebeuren. De rector vindt dat ze er zelf ook schuldig aan is. 

Haar moeder wordt opnieuw opgenomen in een inrichting. Van haar vader krijgt Vera een fotocamera, waarmee ze altijd dierenfoto’s neemt. Ze wil graag haar moeder zien en ze gaat op een woensdagmiddag voor het eerst naar de kliniek waar ze zit.  Een aardige verpleegster vertelt haar wat over de depressie van haar moeder, maar haar moeder is heel erg blij dat Vera op bezoek is gekomen. Dat houdt ze achter voor haar vader en oma. Later hebben die het over de hond Fabel, die ineens verdwenen is als haar vader van een militaire oefening is teruggekomen. Haar moeder denkt dat vader Theo de hond vermoord heeft. Wanneer ze thuiskomt, vraagt ze dat aan haar vader die haar echter vertelt dat hij de hond naar een asiel heeft gebracht. In zijn eigen jeugd heeft hij echter gezien hoe zijn eigen hond daar vergast werd.

Op school wordt Vera weer gepest met het maken en verscheuren van tekeningen. Ze krijgt geen response bij de schoolleiding als ze wil gaan klagen.  Ze put wel moed uit de bezoeken aan  haar moeder. Is die echter gek? Ze hoort van oma dat het met haar moeder zover gekomen is na de geboorte van Vera. Die wrijft haar dat nog maar eens in. Vera is de pesterijen  zat. Ze wordt gepest om het anders zijn en gaat zich daarom ook gedragen zoals de meiden in de klas (geen huiswerk leren, make-up opbrengen, roken), Haar vader doet erg negatief tegenover haar. Haar moeder vraagt of ze al een vriendje heeft en waarschuwt haar ervoor. Vader wordt gebeld door de directeur van school en ingelicht over de slechte prestaties van Vera. Hij en Vera krijgen ruzie.  Dat wordt erger omdat ze blijft zitten: ze komt 1 punt tekort en hij ontneemt haar  de camera. Dat is niet slim. Moeder vertelt Vera dat ze haar medicijnen niet meer inneemt: dat kan natuurlijk niet goed gaan, beseft de lezer.

Als Vera weer een keer op bezoek wil gaan bij haar moeder, vertelt de zuster dat ze nu op een gesloten afdeling zit waar ze geen bezoek kan krijgen. Later hoort ze dat haar moeder niet meer in de inrichting wil blijven. Vera heeft het ook wel gezien thuis. Ze spaart geld van haar bijbaan en ze steelt ook geld van haar vader. Ze gaat haar moeder halen om samen met haar weg te gaan naar Breda.  Ze gaan naar het station en terwijl Vera kaartjes koopt, is er enige reuring. Ze mist daarna haar moeder, maar die is voor de trein gesprongen.

Het verhaal van de volwassen Vera

Vera is 38 jaar en dierenfotografe. Ze werkt als freelancer en voert opdrachten voor tijdschriften en boeken  Ze heeft een partner, Lucien Reinders. Die gaat helemaal op in de schoonmaakfirma die hij heeft. Hij is 46 jaar. In een Brabants kerkdorp bewonen ze een oud filiaal van de Rabobank dat ze ’t Fort noemen. Toch leven ze een beetje naast elkaar. Hij komt vaak te laat thuis, heeft dan vaak wat gedronken. Zij kijkt uit naar een congres voor fotografen. Later blijkt waarom dit is: ze ontmoet er een minnaar, Nico Vrijland, die een beetje truttige Zeeuwse vrouw heeft. De seks met hem is geweldig en ze hebben al sinds een jaar of twee een voornamelijk op seks gebaseerde relatie. Ze voelt zich lekker bij hem en ze hebben vaak goede gesprekken.  Nico, wiens huwelijk ook verzand is, wil haar vaker zien. Ze krijgt ook mails van hem, maar dat wil ze liever niet. Het moet niet te ingewikkeld worden.

Lucien wordt bij zijn vader geroepen. Hij haat zijn vader omdat die vroeger het gezin in de steek heeft gelaten voor een Spaanse vrouw Rosalie. Hij heeft een zoon die 15 jaar jonger is dan Lucien. Deze is een heel knappe en aardige man. Hans Reijnders vertelt zijn zoon dat hij huidkanker heeft en dat er uitzaaiingen zijn geconstateerd. Hij wil graag met de hele familie (Lucien heeft ook nog een zus) een laatste vakantiereis naar Florida maken om een leuk einde aan zijn leven te maken. Lucien wil eerst niet mee op reis, zeker als hij hoort dat ook Aron meegaat. Maar hij zet zich erover heen en wil dan toch mee naar Florida. Aron blijkt in de praktijk erg mee te vallen:  hij werkt afwisselend in Nederland en Spanje. 

Ze vertrekken naar Florida waar ze natuurlijk alles doen wat toeristen daar doen (Miami, de pretparken, de Everglades). Ze vieren er Kerst en dat is heel vreemd in de zon. Lucien gedraagt zich als oom  heel leuk met zijn neef en nicht. Hans Reinders zegt dat het jammer is dat Lucien geen vader is. Dat is de schuld van Vera, want ze wil absoluut geen kinderen. De reden is duidelijk: ze denkt dat de genen van haar moeder  kunnen worden doorgegeven en ze wil niet dat haar kinderen net zo lijden als zij. Omdat Lucien twee jaar geleden erg boos was na een vrijpartij zonder condoom, zijn ze uit elkaar gegroeid. Vera heeft zich in de armen van haar minnaar Nico gestort en het ziet er naar uit dat ook Lucien zijn eigen weg bewandelt. Vera heeft een seksuele fantasie en later blijkt dat dit haar zwager Aron betreft, met wie ze in de achtbaan is geweest. Lucien krijgt in Amerika sms’jes   van een vrouwelijke schoonmaakster Desi, over wie hij geheimzinnig doet. De laatste avond heeft Vera troosteloze seks met Lucien die dronken is. Ze heeft het leuker met Aron: in het vliegtuig terug heeft ze een erotische spanning gevoeld.

Als ze terug in Nederland is, krijgt ze te maken met een wanhopige Nico. Hij wil scheiden van zijn vrouw en trouwen met Vera, maar het lijkt een beetje over met de liefde voor hem. Vera stelt zich egoïstisch op. Aron zoekt weer contact met haar in haar atelier en ze voelt weer de erotische spanning. De ontmoeting met Nico in een hotel loopt daarom ook niet goed af. Ze wil eigenlijk niet verder met hem. Als ze thuiskomt, is Lucien er niet. Hij denkt dat ze nog op een congres is en liegt over de plaats waar hij is. Vera weet dat dit bij Desi is en dat hij haar bedriegt. Aron regelt een foto-opdracht voor haar en  daarvoor moet ze naar La Palma. Hij gaat met haar de bergen in en de lezer voorvoelt wat er gaat gebeuren. Natuurlijk hebben ze seks met elkaar en die is van een geweldige kwaliteit. De volgende dag hebben ze er geen spijt van en sterker nog de dagen erna lusten ze er wel pap van. Hij wil dat ze bij hem in Spanje blijft, maar Vera keert toch terug, zij het wanhopig. Maar hij blijft haar opzoeken en het kan niet uitblijven dat Lucien achter hun relatie komt. Hij slaat Aron en gebiedt Vera zijn huis te verlaten.

(proloog)

In de proloog had Vera al aangegeven dat ze ’t Fort zou gaan verlaten.

Deel II

Het is april. Vera is heel gelukkig in Sevilla, de mooiste stad die ze in haar leven heeft gezien. Ze heeft elke dag seks met Aron onder heerlijke omstandigheden: ze is echt een nieuw en onbezorgd leven begonnen. Na drie maanden moeten ze verhuizen naar Ronda naar een klein appartement. Ze heeft contact met Lucien die van haar wil scheiden: zelf is hij iets met Desi begonnen die bovendien kinderen heeft. Lucien wilde immers graag kinderen. Vera niet, maar ja, als je onbeschermd vrijt met veel hartstocht moet het een keer fout gaan. Vera raakt zwanger, maar van Aron wil ze nu ineens wel een kind. Het zal op 8 oktober worden geboren. Tijdens de zwangerschap mist Vera haar eigen moeder: ze wil met Annie  praten over haar moederlijke gevoelens. Ze moeten ook nog verhuizen naar Denia bij Benidorm, maar ineens besluiten ze terug naar Nederland te gaan. Het gaat namelijk slecht met Hans Reinders  en Aron wil dichtbij zijn ouders zijn als Hans sterft.  Verar besluit ook Lucien en haar vader Theo in te lichten over haar zwangerschap. De laatste reageert koel en afstandelijk, maar toch ook niet echt vervelend zoals je misschien mocht verwachten. Aron is voor zaken terug naar Spanje als Vera Rosalie en Hans bezoekt. Ze schrikt van de mededeling dat hij dood is en denkt meteen aan Hans. Maar het gaat juist om Aron, die zich bij een motorongeluk bij Benidorm heeft doodgereden. Het wordt een nachtmerrie voor Vera. Ze beleeft alles in een roes. Ze heeft ook bijna geen geld om dingen te regelen. Ze moet uit haar atelier en er komen ook kopers kijken voor ’t Fort. Lucien is inmiddels ingetrokken bij Desi en van hem hoeft ze weinig te verwachten. Ze verwaarloost zichzelf, wast zich niet meer en ze wordt vies. Ook denkt ze steeds dat ze de depressies van haar moeder heeft overgenomen en dat wil ze niet met het oog op het kind dat ze in haar buik heeft. De erfelijkheid zit echter zo diep in haar lichaam, dat ze op een bepaald moment naar het station gaat. Maar ze springt net niet voor de trein. Ze weet niet hoe ze thuis komt, maar ze belt in grote vertwijfeling Nico. Die staat meteen voor haar klaar en komt haar opzoeken en verzorgen. 

Op 11 oktober wordt dochter Nora geboren, maar heel blij kan Vera er niet over zijn. Hans is twee weken ervoor gestorven en  Rosalie kan het ook niet meer aan: ze gaat naar Spanje waardoor Vera op haar zelf en Nico is aangewezen.  Hij houdt van haar en verzorgt haar. Na een maand hebben ze weer seks met elkaar. Maar Vera kan op dat moment niet voor haar dochtertje zorgen: ze is gewoon de weg kwijt. Nico beseft dat dit niet zo kan doorgaan. Hij schakelt de hulpverlening in. Vera gaat naar een kliniek waar ze haar gaan behandelen. Ze is niet gek, vindt de psychiater maar een gewone vrouw die getraumatiseerd is door de omstandigheden waaronder ze is opgegroeid. Maar er is hoop: ze is haar moeder niet en Nico is geen Theo. Ze heeft hoop dat ze ooit uit de inrichting zal komen en met de lieve Nico zal kunnen doorgaan. Ze is niet zo alleen als haar moeder is geweest.  Als ze aan haar denkt, vloeien de tranen rijkelijk.

Personages

Vera Zagt

Vera Zagt is 38 jaar. Ze is dierfotografe en heeft een relatie met de acht jaar oudere Lucien Reinders. De relatie is niet zo goed meer. Twee jaar geleden is het tot een flinke botsing gekomen, toen Lucien is een heftige seksuele bui graag kinderen wilde. Vera wil dat niet en dat komt door een slechte en chaotische jeugd, waarin ze haar moeder als een depressieve vrouw heeft leren kennen, een strenge vader had en niet zo aardige oma. Bovendien werd ze door de schoolkinderen gepest en dat wil ze haar eigen kind niet aandoen. In de periode na de aanvaring met Lucien laat ze zich troosten door Nico Vrijland, maar dat is een op egoïsme gebaseerde relatie. Als Nico van zijn vrouw wil scheiden, wordt het Vera te benauwd. Ze wil dan liever de relatie verbreken. Intussen wordt ze in Florida min of meer verliefd op haar zwager Aron. In het zonnige Spanje kan ze haar lusten niet bedwingen en ze valt voor zijn amoureuze gevoelens. Maar het noodlot achtervolgt haar. Zwanger van Arons kind wordt ze geconfronteerd met zijn dood. Ze kan daar niet mee omgaan en ziet dat ze overeenkomsten met haar moeder heeft. Ze kan haar kind die ellende niet aandoen en wil zelfmoord plegen net als haar moeder en ook nog op dezelfde manier. Maar ze wordt ervan weerhouden en vraagt dan of Nico haar wil helpen. Die doet dat, maar Vera denkt daarna dat ze toch de genen van haar moeder heeft en dat ze niet voor haar kind kan zorgen. Ze wordt opgesloten in een inrichting en komt daar met hulp van de psychiater dat ze het slachtoffers is van een chaotische jeugd. Ze heeft echter hoop voor de toekomst.

Annie Zagt

Annie Zagt is de depressieve moeder van Vera. Ze kan niet tegen haar man op en ze raakt depressief. Haar schoonmoeder en haar man komen haar niet opzoeken en ze geeft de strijd tegen het noodlot op. Ze is heel blij wanneer Vera haar komt opzoeken, maar ze redt het niet. Ze springt voor de trein.

Theo Zagt

Theo Zagt is de strenge militair, maar hij reageert ook zo bij zijn kind. Hij kan geen liefde schenken. Hij is gewend te straffen en hij heeft zelf ook een harde jeugd gekend, waardoor hij niet in staat is liefde te geven. (vergassen van zijn hond) Hij laat Vera nauwelijks toe in zijn leven, maar als ze vertelt dat ze zwanger is, is zijn reactie niet geheel negatief. Hij kan er echter niet mee uit de voeten.

Lucien Reinders

Lucien Reinders is de partner van Vera, die haar uit het milieu heeft gehaald. Zelf komt hij uit een veel vrolijker milieu (vader Hans). Toch haat hij zijn vader, omdat die zijn gezin in de steek heeft gelaten. Maar hij is vergevingsgezind wanneer zijn vader hem op een laatste reis wil meenemen. Lucien is een leuke oom en hij zou graag kinderen willen hebben. Als Vera hem die ontzegt, zoekt hij zijn heil buitenshuis. Vera gaat vreemd en hij gaat op zoek naar een vrouw die ook kinderen wil/heeft. Die vindt hij in de persoon van Desi. Wanneer hij hoort dat Vera seks heeft gehad met Aron, wordt hij woedend (begrijpelijk) en hij draagt haar op het huis te verlaten. Hij bemoeit zich daarna nauwelijks met haar en hij gaat bij Desi wonen.

Aron Reinders

Aron Reinders is het type van de levenslustige Spanjaard. Hij is knap en charmant en hij weet Vera in Florida voor zich te winnen. Zij fantaseert erotisch over hem en wanneer ze samen in Spanje zijn, kan hij niet van haar afblijven. Hij lijkt een man die geen zorgen voor de dag van morgen kent. Maar hij komt helaas om bij een motorongeluk.

Nico Vrijland

Nico Vrijland is verzand geraakt in een huwelijk met een saaie, Zeeuwse vrouw. Op een congres heeft hij Vera ontmoet en die heeft zich in zijn armen gestort. Ze spreken met elkaar af op congressen en ze blijven vaak slapen en vrijen in een hotel. Hij houdt echt van Vera en wil haar vaak zien. Vera heeft hem gebruikt als een troostende schouder en zet hem aan de kant om te kiezen voor Aron. Maar hij is er wel voor haar, wanneer ze helemaal aan de grond zit. Vlak na haar zelfmoordpoging belt ze hem op en opnieuw is hij bereid haar te steunen. Hij vangt haar dochtertje op en zorgt ervoor dat Vera behandeld wordt. Hij lijkt de meest betrouwbare partner voor Vera.

Quotes

"De schors ziet er bij elke boom weer anders uit, met unieke structuren, groeven en kleurschakeringen. Het is me nooit eerder opgevallen dat der structuur ervan zo lijkt op die van de menselijke huid, maar ze hebben dan ook dezelfde functie. De bast beschermt de kwetsbare buitenkant, vangt de klappen op en op de plaats waar een wond is ontstaan vormt zich een litteken dat een leven lang zichtbaar blijft." Bladzijde 558

"Het kon niet anders, het moest wel, want de oude Vera was ik kwijtgeraakt en ik zou haar nooit meer kunnen terughalen. Het voelde als een enorm verlie , als falen. Mijn hele leven had ik gestreden om zover mogelijk van dit soort plakken vandaan te blijven, maar het had niet mogen baten. Dit was mijn lotsbestemming, Gaandeweg ben ik gaan geloven dat dit niet per se het einde hoeft te zijn . Er zijn meer overeenkomsten tussen mij en mijn moeder dan wenselijk is, maar ik bén haar niet en Nico is geen Theodorus Zagt. Hij lijkt niet eens op hem: hij is ene totaal andere man." Bladzijde 562

Thematiek

Kindertijd en kinderleed

In deze literaire roman verwerkt Esther Verhoef het thema van de gevolgen van een onaangename jeugd. Vera groeit op in een gezin met een labiele moeder en een heel strenge vader (militair). De moeder kan zich onder andere daardoor niet goed ontwikkelen en komt uiteindelijk terecht in een psychiatrische inrichting waar ze voor depressies wordt behandeld. Dat gegeven wordt voor de omgeving geheim gehouden: Vera mag niet bij haar moeder op bezoek en ook haar vader bezoekt zelden de zieke moeder. Vera wordt katholiek opgevoed met de gedachte dat God alles ziet en dat maakt haar wel een beetje bang. Ook op school heeft Vera geen leuk leven. Ze is anders dan de andere kinderen die van een wat minder sociale afkomst zijn. Daardoor wordt ze gepest: dat is helemaal niet leuk voor haar en ze doet er later alles aan om niet meer op te vallen vergeleken bij de andere kinderen. Zo gaat ze op de Mavo expres slechter presteren, ze gaat roken en make-up gebruiken. Maar daardoor blijft ze wel zitten en dat verbetert de band met haar strenge vader ook niet echt. Als haar moeder zelfmoord pleegt door voor de trein te springen, verlaat Vera het ouderlijk huis. Ze stort zich in de armen van Lucien Reinders die uit een heel ander type gezin komt. Omdat we de belevenissen via het gezichtspunt van Vera zien, krijg je een minder leuke opvatting over deze Lucien. Maar misschien is er helemaal niets mis met hem. In Amerika ontpopt hij zich namelijk als een leuke oom voor zijn neef en nicht en hij wil dolgraag zelf kinderen hebben. Omdat Vera die niet wil hebben, verzandt de relatie. Ze is er namelijk bang voor dat ze de genen van haar moeder heeft geërfd, dat ze zelf ook depressies krijgt en dat ze die haar kinderen niet wil aandoen. Lucien wordt boos op haar. Vera zoekt dan haar troost bij een andere man die ook een verzande relatie heeft. Maar helemaal eerlijk is die relatie niet. Nico Vrijland lijkt echt van haar te houden en Vera blijft twee jaar lang van hem gebruik maken. Als hij te dicht op haar huid komt, wil ze het liever uitmaken. Vera heeft een minnaar genomen, omdat ze helemaal niet alleen kan zijn. Ze is bang voor het alleen zijn. Ze gaat met de familie van haar man naar Amerika en ze beleeft er een leuke tijd. Ze ontmoet de halfbroer van Lucien, de half-Spaanse Aron, en die is weer goed voor enkele uren seksuele spanning. Het kan niet uitblijven dat die twee elkaar in bed zullen treffen. De seks is natuurlijk fantastisch, maar de overspelrelatie komt uit. Logisch dat Lucien haar het huis uit zet. Hij heeft zelf intussen sympathie gekregen voor een van zijn werkneemsters in zijn bedrijf. Een vrouw die kinderen heeft voor wie hij later kan zorgen. Intussen geniet Vera met volle teugen van het Spaanse zonnetje en de mooie steden van Andalusië. Maar zoveel geluk mag een mens niet hebben. Het wordt dan ook een groot drama wanneer Aron bij een motorongeluk om het leven komt en Vera niet weet hoe ze dat verdriet moet verwerken. Ze zakt helemaal weg en ze is ook nog eens zwanger van Aron. Van hem wil ze blijkbaar ineens wel een kind. Ze verwaarloost zichzelf, ziet opnieuw overeenkomsten met het leven van haar geesteszieke moeder en probeert ook een einde te maken aan het leven door ook voor de trein te willen springen. Maar ze overleeft, omdat ze op het allerlaatste moment niet springt. Ten einde raad belt ze Nico die er meteen weer voor haar is. Hij helpt haar weer op weg, is bij de bevalling en grijpt in wanneer Vera aan een postnatale depressie lijkt te lijden. Ze wordt opgenomen in een psychiatrische inrichting waar een hulpverlener haar doet inzien dat er toch wel degelijk verschillen zijn met het leven van haar moeder en dat zij het slachtoffer is van een getraumatiseerde jeugd. Maar voor Vera is er wel hoop. Ze heeft Nico immers en dat is een heel ander type man dan haar vader Theo.

Motieven

Zelfmoord

Vera's moeder pleegt zelfmoord door voor de trein te springen en Vera wil dat zelf ook doen later, maar bedenkt zich op het laatste moment.

Eenzaamheid

Vera voelt zich eigenlijk haar hele leven eenzaam, en probeert die eenzaamheid te verdrijven door zich in de armen van mannen te storten.

Seksualiteit

Vera heeft een aantal seksuele relaties met mannen.

Erfelijkheid

Vera is bang dat de depressie van haar moeder erfelijk is, en dat zij die ook weer op haar kind zal overdragen.

Psychische afwijkingen

Vera's moeder krijgt op den duur een psychische afwijking, mede door toedoen van haar man.

Pesten op school

Vera wordt gepest in haar jeugd op school. Ze probeert daarom niet op te vallen en gaat expres slecht presteren.

Overspel

Nico pleegt overspel op zijn vrouw met Vera, en Vera laat hem later weer vallen voor Aron.

Moeder-dochterrelatie

De relatie tussen Vera en haar moeder blijkt vooral na de dood van de laatste belangrijk: Vera blijft haar hele leven bang dat ze net zo zal eindigen als haar moeder.

Trivia

“Tegenlicht” is de eerste psychologische roman van Esther verhoef. Daarvoor schreef ze enkele actiethrillers en enkele literaire thrillers die stuk voor stuk een succes waren. In de roman verwerkte Esther een aantal zaken uit haar eigen jeugd o.a. over het pesten door buurtkinderen. Op de cover staat de foto van haar nichtje met haar hond die Esther jaren geleden heeft genomen. In het verhaalverleden gaat het o.a. om een hond (Fabel) die de hoofdpersoon Vera niet mag houden van haar vader.

Titelverklaring

De roman is heel dik en ik ben het woord 'tegenlicht' niet letterlijk tegengekomen. Misschien heb ik erover heen gelezen. Het woord en daarmee de titel is echter wel verklaarbaar in deze debuutroman. Vera is immers (dieren)fotografe en die maken nogal eens gebruik van tegenlicht. 
Je kunt er diverse woorden mee in verband brengen. Je kunt haar leven 'tegen het licht' houden. Haar heden is immers verklaarbaar uit haar moeilijke jeugd. In dat opzicht is de structuur van de oude en de jonge Vera ook een aanwijzing voor de titel. Alles wat je van Vera in het heden te weten komt, heeft eigenlijk zijn oorsprong in haar moeilijke jeugd. Je komt dan als snel terecht bij het woord 'tegenhanger'. Vera is de tegenhanger van haar moeder. Het gezin Zagt is een tegenhanger van het milieu Reinders, waar vader Hans, Lucien en Aron een andere levenshouding hebben. Waar de vader van Vera enorm streng is (ook een product van zijn eigen opvoeding bij de nonnen) is de vader van Lucien en Aron een heel andere man. Hij heeft gekozen voor het Spaanse en zonnige leven. Wanneer hij weet dat hij dood gaat wil hij nog een keer een mooie reis maken om het einde te vieren.

Structuur & perspectief

Het boek begint met een twee bladzijden tellende proloog,waarin de ik-vertelster aangeeft dat ze het huis waarin ze leeft, zal verlaten.

Het boek wordt daarna opgebouwd in twee delen. Deel I neemt meer dan 420 bladzijden in beslag en deel II is veel kleiner (ongeveer 150) bladzijden. 

Deel I wordt verdeeld in twee soorten tekst. Er is steeds een hoofdstuk dat in letters wordt aangeduid (Een tot en met Zestig) en er is een deel dat met cijfers wordt aangegeven (1 t/m 59) In de hoofdstukken met letters is er sprake van het vertelverleden dat begint terwijl de ik-vertelster Vera Zagt nog een schoolmeisje is. Het gaat door tot haar moeder zelfmoord heeft gepleegd. In de hoofdstukken met cijfers is er sprake van een vertelheden waarin de ik-vertelster Vera Zagt 38 jaar is. In dit laatste deel vertelt ze in de o.v.t 

De hoofdstukken over haar verleden vertelt ze in de o.t.t.

De proloog zou dan precies tussen deel I en deel II kunnen worden geplaatst.

In deel II is Vera Zagt ook de ik-vertelster van haar leven. Het verhaal gaat verder nadat ze ’t Fort (haar huis) heeft verlaten.  Ze doet dit  in de o.t.t in 41 relatief korte hoofdstukken.

De structuur die Esther Verhoef hanteert, is natuurlijk niet nieuw. De bijzondere tweedeling in het eerste deel heeft ze als het ware meegenomen uit haar literaire thrillers, waarin ze ook meester een tweedeling hanteert, bijvoorbeeld tussen enerzijds het slachtoffer, anderzijds de dader. Ook in haar thrillers maakt ze gebruik van korte hoofdstukken.

Decor

In het verhaal noemt de vertelster wel maanden en soms dagen, maar geen jaartallen. Wel vernemen we dat Lucien Reinders vijftien jaar is als hij een halfbroertje krijgt. Deze Aron wordt in de zomer van 1980 geboren. In het verhaalheden is Lucien echter 46 jaar. Dat betekent omdat het verhaal na de zomer speelt dat het 2011 is. Met kerst gaan ze naar Florida met het gehele gezin. Daarna raakt Vera in januari  2012 in verwachting van Aron. De geboorte van haar kind Nora is op 11 oktober 2012. Daarna krijgt ze een (postnatale) depressie. Ze kijkt niet naar haar kind om en ze wordt in een psychiatrische inrichting opgenomen, waar ze enige tijd verblijft. Dat betekent dat het verhaalheden zich afspeelt van het najaar van 2011 tot het voorjaar van 2013.

Omdat herhaaldelijk wordt vermeld dat Vera  38 jaar is (nl. 8 jaar jonger dan Lucien) moet zij geboren zijn in 1973.

In deel I wordt in de verleden tijd over haar jeugd verteld, wat vanaf ongeveer 9 jaar het geval is. Dat zou betekenen dat het de laag van het verhaalverleden zich afspeelt van ongeveer 1982 tot 1990, wanneer haar moeder Annie zelfmoord pleegt.

Het decor is in deel I in het verleden voornamelijk het Brabantse dorp in de buurt van Den Bosch. In het verhaalheden heeft Vera een huis met Lucien betrokken in Den Bosch. Een belangrijk deel speelt zich af in Florida wanneer het gezin op vakantie gaat en Vera onder de indruk raakt van haar zwager Aron. Die neemt haar in die zomer mee naar Andalusië (Spanje), waar ze. o.a. verblijven in  Sevilla, Ronda en later Denia. Op een bepaald moment besluiten ze weer terug te gaan naar Nederland, waar ze een huis betrekken in Nijmegen.

Stijl

Over het algemeen schrijft Esther Verhoef in een vlot leesbare stijl. Dat deed ze in haar thrillers en  dat doet ze ook in haar eerste roman. De roman is echter heel uitvoerig en ik ben van mening dat het verhaal heel wat korter had gekund.

Slotzin

De tranen die ik over mijn gezicht voel glijden, zijn niet voor mezelf. Ze zijn voor mijn moeder

Beoordeling

Als eerste opmerking wil ik een compliment maken aan de uitgever. Het boek is prachtig uitgegeven in een mooie, gebonden editie met een zorgvuldig uitgekozen cover waarop een meisje met een hond staat afgebeeld.  Het boek oogt fraai, terwijl de prijs niet hoger is dan een paperback. Goed gedaan. Zo’n boek wil je wel hebben.

Bij het lezen van het literaire debuut van Esther Verhoef kon ik echter de andere boeken van haar niet uit het hoofd zetten. Ze gebruikte in haar thrillers ook al een techniek van gescheiden vertelfiguren, in dit geval de Vera uit haar jeugd en de Vera in het verhaalheden. Steeds bekroop me het gevoel: wanneer wordt het nu spannend? Hoe zit het plot in elkaar? Ik besef dat dit niet helemaal eerlijk is, maar de lezer die Verhoef kent, kan die thrillerachtergrond mijns inziens niet helemaal wegdenken.

Ik vind ook dat het verhaal echte spanning ontbeert, omdat het nogal voorspelbaar is. Zo’n verzand huwelijk waarbij de ene partner geen kinderen wil en de andere wel, moet leiden tot overspel  en het vinden van de (andere) ware Jacob. Zo gauw Vera met Aron in de achtbaan zit, weet je als lezer dat die twee iets gaan krijgen. Er is op deze manier een heel lange aanloop voor deel II en bij het lezen van dat deel bekroop me het gevoel dat de schrijfster min of meer zelf genoeg had van haar verhaal en daarom allerlei versnellingen/kunstgrepen uithaalde om het sneller tot een einde te kunnen brengen (denk aan het ongeluk van Aron, de verwaarlozing van zichzelf, de depressie van Vera, de hulp van Nico). Het komt op die manier allemaal wat afgeraffeld op mij over. Bovendien hou ik ervan dat in een psychologische roman door de auteur gezocht wordt naar een korte formulering waarbij er nog wat in te vullen valt voor de lezer (“Lees maar, er staat niet wat er staat”). Het is immers geen thriller waarbij alles uitgelegd wordt. Het boek zou mijns inziens daarom veel korter hebben gekund, omdat de tweedeling tussen oude en jonge Vera ook heel goed met korte flashbacks had kunnen worden aangegeven. Het lijkt erop alsof de hoofdstukken wat kunstmatig in elkaar zijn gezet. Dat A.F. Th. Van der Heijden   ook heel dikke romans schrijft, is in dit opzicht niet erg relevant. Daar krijg je literaire waar voor je geld.

Ik ben benieuwd of Verhoef haar romandebuut zelf geslaagd vindt. Misschien moet ze haar weg in dit genre nog vinden. Dat kan heel goed. Misschien is ze zelf ook geschrokken en gaat ze terug naar de thriller.  

De waardering van mij voor deze roman is twee punten. Het boek kan wel gelezen worden door havo- en vwo scholieren, want het is niet moeilijk geschreven. Alles wordt immers uitgelegd. Maar ik vraag me af of de scholieren van 16/17 jaar het heel dikke boek ter hand zullen nemen.

Recensies

"Het probleem is dat het allemaal zo expliciet gemaakt wordt. Niet alleen de problematiek van Vera. Alles. Er wordt letterlijk niets aan onze verbeelding overgelaten. Na een moeizaam bezoek aan haar vader: ‘het is onmacht, weet ik. Hij kan het gewoon niet aan.’ Dat is al een overbodige mededeling, want dat had ik al begrepen uit het voorafgaande." http://www.ncrvgids.nl/mi...tegenlicht

"Ondanks alle ellende die haar overkomt, en het bij haar liggende perspectief, is Vera toch geen personage dat sympathie opwekt. De enorme aaneenschakeling van persoonlijke rampen is natuurlijk om duidelijk te maken, volgens de flap, wat de gevolgen kunnen zijn van een ontregelde jeugd. Maar Vera is ook hardleers, ze blijft het vertikken om mensen te vertellen wat ze voelt, ook al heeft ze net ervaren dat het wel helpt als je zegt wat je bezig houdt. Het zwelgen in medelijden van Vera gaat op den duur toch echt bijna op je lachspieren werken." http://www.tzum.info/2012...egenlicht/

Bronnen

Website van de schrijfster

http://www.estherverhoef.nl/