Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2010
- 221 pagina's
- Uitgeverij: Podium
Flaptekst
Ze noemen zich handelaren in humor. Al meer dan twaalf jaar verkopen ze het publiek van hun cabaretvoorstellingen avond aan avond plezier en luim. Ze zijn dealers van de lach. Ze helpen ziekten bestrijden en voorkomen. Ze brengen mensen terug naar de bron van hun bestaan. En zo leuk is dat helemaal niet. De hilarisch komische gebroeders Ludo en Egon van den Berg worden op hun tocht langs de Nederlandse theaters, cafés en skyboxen, vergezeld door hun aangever en tekstschrijver Giph, de hoofdpersoon uit onder andere Ik omhels je met duizend armen.
Na hun zesde succesvolle tournee worden de mannen, die behoorlijk op elkaar zijn uitgekeken, door hun impresario Junior meegenomen naar het ijskoude IJsland, om daar de basis te leggen voor de (al uitverkochte) nieuwe show. Het plan is gletsjers te bezoeken, met sneeuwscooters rond te racen en het nachtleven van Reykjavik grondig te leren kennen.
Op IJsland moet de eenheid worden hersteld, het vuur aangewakkerd, de passie hervonden. Dit is zeker bij Giph hard nodig. Na de heftige verliefdheid op een Friese jonge vrouw en de zeer moeizame geboorte van een zoon genaamd Bent, stelt hij zich eindelijk de wezenlijke vraag: waarom zou je het publiek aan het lachen proberen te maken, als het lachen je zelf is vergaan?
IJsland vertelt het ontroerende en tegelijkertijd lachwekkende verhaal van een cabaretier die geen grappen meer wil vertellen. De nieuwe roman van Ronald Giphart is een lofzang op de liefde en een herbezinning op de dingen die belangrijk zijn.
Eerste zin
Voordat hun vriendschap explodeerde, schreef de dichter Albert Verwey honderdtwintig jaar geleden zijn collega Willem Kloos de sonnettencyclus Van de liefde die vriendschap heet: Want álles is mysterie, o mijn vrind, En daaruit staat geen mens bewuster op Dat 't kind, dat na zijn sluimer niets meer schort.Samenvatting
De handeling wordt in acht hoofdstukken (eigenlijk brieven) aan de lezer aangeboden.
Er is geen daar daar
De ik-verteller is een veertiger, Giph. Hij is cabaretteksten-schrijver en hij treedt al twaalf jaar op met de cabaretgroep Smulders. Die bestaat behalve hem ook uit Ludo en Egon van den Berg. Hun impresario heet Junior. De laatste gaat trouwen met zijn tweede vrouw Sipke en de cabaretiers worden uitgenodigd naar Friesland te komen om het feest mee te vieren.
Enkele maanden ervoor is de relatie tussen Giph en zijn vriendin Samarinde (een arts) op de klippen gelopen. Na 9 jaar is er een soort saaiheid ontstaan. Ze bekogelen elkaar tijdens hun laatste samenzijn met voorwerpen alvorens ze uit elkaar gaan. Hun relatie beleefde moeilijke momenten toen Samarinde tijdens een vakantie op de Canarische eilanden een miskraam op het toilet kreeg. Daarna was ze nooit meer zwanger geworden. Giph had wel graag kinderen gewild.
In Friesland ontmoet hij op de bruiloft een mooie, Friese vrouw Taeske. Wanneer de gasten gaan zeilen, blijft Giph over en ze vraagt hem mee in de boot. Dan pas ziet hij dat ze enkele maanden zwanger is. Ze heeft echter geen vriend en beweert dat ze zwanger is geworden tijdens een Italiaanse vakantie waarin ze het met enkele Italianen op één avond had gedaan. Ze had zich de laatste tijd als een sletje gedragen. Maar op dat moment heeft ze geen vriend, net als Giph. De wind valt die avond weg en de boot zeilt niet verder. Ze hadden daarvoor al een eigenzinnige route genomen en daarom moeten ze overnachten in een hutje op een klein Fries eilandje. Daar heeft Giph goddelijke seks met Taeske. Voor zijn gevoel wordt hij daar vader van het kind dat in de buik van Taeske zit.
De goddelijke bulderlach
De Groep Smulders is van mening dat lachen gezond is. Junior heeft hen uitgenodigd voor een reis naar IJsland om inspiratie voor een nieuw programma op te doen. Ze gaan naar Schiphol. Taeske maakt voor zijn vertrek nog een foto van zijn zieke zoontje Bent. In het afgelopen jaar hebben Taeske en Giph elkaar 1378 sms’jes gestuurd. Hij denkt terug aan de geboorte van zijn zoon Bent. Dat was niet helemaal vlot gegaan. Maar toen hij Bent op de grond neerlegde, had hij al gezien dat de jongen naar hem had gelachen. Biologisch gezien zou dat helemaal niet kunnen. Maar hij voelde een sterke vader-zoonrelatie.
Brief gevonden in een bad
In het vliegtuig denkt Giph na over vriendschap. Hij denkt erover na hoe hij bij het cabaretgezelschap is gekomen. Egon en Ludo hadden hem onderbroken tijdens een literaire lezing en daarna was het omgekeerde gebeurd. Giph had opgetreden tijdens een voorstelling van de beide broers. Daarna hadden ze besloten met elkaar door te gaan, omdat op beide avonden het publiek goed had gereageerd. Ze zijn inmiddels twaalf jaar bij elkaar. Vlak voor de landing krijgen Egon en Ludo onenigheid met elkaar, maar die is alweer snel opgelost. Op het vliegveld worden ze opgewacht door een grote, blonde IJslandse gids, die hun de komende dagen wegwijs zal maken. Ze baden in heet geiserwater van The Blue Lagoon. ’s Avonds zitten ze met zijn allen in een jacuzzi.
Levenslijnen
Wanneer Giph in Reykjavik zit, denkt hij terug aan de bevalling van Bent. De jongen kreeg het direct na de bevalling benauwd en werd snel blauw. De verloskundige is nogal laconiek, maar Giph belt 112. Bent moet worden gereanimeerd en hij wordt naar het ziekenhuis gebracht op de afdeling Neonatalogie. Taeske gaat niet mee, Giph wel. Zijn vriendin zal haar moeder bellen om naar haar toe te komen. Bent gaat naar IC en zijn toestand is zorgelijk. Hij wordt aan slangetjes gebonden die hem voeden en medicijnen geven. Het zijn de levenslijnen van de titel van dit hoofdstuk.
Intussen komt er een hilarisch moment wanneer Giph vertelt over een optreden van de mannen in Gouda. De Groep Smulders had de gewoonte een balletje te trappen vlak voor de voorstelling. In Gouda schoot een van hen zo hoog dat het brandalarm werd geraakt. De mensen hadden een half uur buiten moeten wachten.
Junior komt in Reykjavik met de mededeling dat ze erg veel succes hebben. Voor de volgende voorstelling (waarvoor ze nog inspiratie moeten opdoen tijdens hun reisje in IJsland) zijn al 320 voorstellingen vol geboekt.
Verleden
Het boek is opgedeeld in zeven delen. Deze delen zijn weer onderverdeeld in een groot aantal (soms heel korte) hoofdstukken. Bij een hoofdstukwisseling is er vrijwel altijd sprake van een perspectiefwisseling.
Wanneer Giph na de eerste schrik naar huis gaat, ziet hij dat ook Taeske niet in orde is. Ze heeft een nabloeding gekregen en zij is er ook bijna geweest. Op dezelfde avond belt hij weer 112 en hij zit weer in een ziekenauto. Taeske wordt naar hetzelfde ziekenhuis gebracht als dat waarin Bent is opgenomen. Giph is op dat moment het lachen verleerd. Hij wordt met zoveel ellende op de kinderafdeling geconfronteerd dat hij geen grappen meer kan maken. Er is op deze plek geen plaats voor humor.
En mijn omstandigheden
Bent ligt nog in het ziekenhuis, Taeske ook, maar die is eigenlijk wel snel opgeknapt. Naast haar ligt een vrouw die haar pasgeboren kindje heeft verloren. Het verdriet ligt daarom ook op de zaal. De behandelend arts zegt dat er mogelijk sprake is van een tumortje dat Bent teistert.
Giph schrijft dit alles nog steeds in een brief aan een vriend. Hij vertelt ook een hilarische scène waarin een jonge IJslandse vrouw die buiten het café een sigaret wil roken, hem vraagt of hij op haar zoontje wil passen. Het jongetje heet Magnus en Giph laat hem op zijn laptop rammen. Hij denkt na over de liefde: van zijn moeder heeft hij de uitspraak onthouden dat de ene persoon in een relatie altijd meer van de ander houdt dan andersom. Hij ziet dat meteen terug in het IJslandse café. Wanneer de vrouw na een heel lange tijd weer terugkeert, komt ook de jonge vader van Magnus in het café. Ze hebben al snel onenigheid en Giph ziet dat de spreuk van zijn moeder waar is. Het jongetje kijkt later niet meer naar Giph om.
Schaamschurft doet IJsland
In Reykjavik brengen de cabaretiers de volgende avond een bezoek aan een club, waar het eerst heel stil is en een oude Duitse rockband moet optreden. Het is eigenlijk veel herrie. Egon en Ludo hebben ooit ook in een band gespeeld (naam: Schaamschurft) en vragen of ze gebruik mogen maken van de muziekinstrumenten. Ze spelen samen met Giph de pannen van het dak en krijgen ook veel sjans van jonge vrouwen en meisjes. Er is namelijk een vrouwenoverschot op IJsland en jonge vrouwen versieren daar de mannen. Ze worden een beetje overmoedig en mogen nog een keer optreden, waarbij ze bijna ruzie krijgen met de Duitse bandleden, omdat ze die eigenlijk te kakken zetten. Giph vindt het allemaal op dat moment prachtig, maar hij heeft aan Junior laten weten dat hij eigenlijk wil stoppen met het optreden in het cabaret. Hij wil zijn spaargeld uit de firma halen en dan kan hij het wel enkele jaren uitzingen. De anderen nemen het plan van Giph nog niet serieus.
Taeske mag na zeven dagen uit het ziekenhuis, maar Bent moet blijven. Giph gaat steeds dagelijks bij zijn stiefzoontje op bezoek, maar Taeske geeft aan dat ze dit niet aan kan. Ze gaat niet op bezoek en moet melk via de kolfmachine afstaan. Het is niet echt zoals ze het zich had voorgesteld, het moederschap.
Ze gaat twijfelen aan de liefde van Giph en wil terug naar Leeuwarden. Maar met Bent gaat het slecht en de behandelende arts wil een scan laten maken in Groningen. Dat moet gebeuren met een helikoptervlucht. Ze zwaaien hem van het ziekenhuisdak na en wachten hem uren later ook weer op.
Tussen vuur en ijs
Bent moet geopereerd worden, want er zijn kleine tumoren gevonden bij de scan In Groningen. Er blijft een constante dreiging boven hem hangen of hij het zal redden. Giph blijft heel begaan met zijn stiefzoon.
Hij denkt terug aan een voorstelling van Groep Smulders, toen een vrouw in het publiek een hartinfarct had gekregen. Egon had heel deskundig de regie in handen genomen en de vrouw was uiteindelijk blijven leven. De voorstelling was gewoon een hele tijd gestopt maar de zaal was rustig blijven zitten. Ze hadden slecht gespeeld maar het applaus was die avond heel indrukwekkend geweest.
Op IJsland gaat de gehele groep de volgende dag een ruige tocht maken onder leiding van de struise IJslandse gids die hen telkens probeert te foppen. Ze maken een survivaltocht, bezoeken de vulkaan met een gevaarlijk act van de broers. Ze maken ook een tocht met sneeuwscooters. Op de toepasselijke plaats van de vulkaan zegt Giph dat hij echt wil stoppen met optreden en zijn spaargeld wil opnemen. Direct daarna moet hij bij Junior achterop een sneeuwscooter en ze vallen kort daarna om met de zware scooter bovenop hen. Het dreigt allemaal gevaarlijk voor hen te worden door de hevige kou. Dan vertelt Junior hem dat Giph helemaal niet kan stoppen. Van de 2 miljoen euro aan spaargeld is namelijk niets over: Junior heeft het geld namelijk in IJsland belegd en de crisis.
Wijvengezeik
Bent moet nog een tweede operatie ondergaan. Maar er kan nog steeds geen duidelijkheid worden gegeven over zijn definitieve herstel.
Nu wisselen heden en verleden elkaar in het verhaal steeds af. In IJsland gaan ze naar een club die meer weg heeft van een bordeel. Er komen jonge paaldanseressen en de hoeren kruipen bij de mannen op schoot. Giph gedraagt zich als een trouwe partner, want hij geeft weinig sjoege aan zijn tijdelijke vriendinnetje. Later blijkt dat Egon, Ludo en Giph de hoeren wel geld hebben gegeven, maar hen niet geneukt hebben. Alleen Junior die steeds heeft aangegeven dat de bodem van de schatkist in zicht is, heeft een meisje meegenomen aan wie hij 300 euro moet betalen en voor wie hij ook dure champagne heeft gekocht.
In het hotel ’s nachts komt het tot een uitbarsting (we zitten immers op IJsland). Ludo beschuldigt Juniors vrouw van een verhouding met een ander lid van de organisatie, Mollema.
Dat zet de verhoudingen tussen de mannen op scherp. Junior geeft ook toe dat hij het Egons partner heeft gedaan, omdat ze zich zo lekker had aangeboden. Ludo weet er ook van, zegt hij. Maar partners in humor als ze zijn, zuipen ze het conflict weg. Met zijn allen betalen ze het hoertje van Junior, dat haar geld wil zien ondanks de onderbroken loveparade.
In een flashback vertelt Giph dat het uiteindelijk beter gaat met Bent. Wanneer hij op bezoek is in het ziekenhuis, ziet hij zijn ex-partner Samarinde. Die is arts in hetzelfde ziekenhuis, dus zo vreemd is die ontmoeting eigenlijk niet. Ze zegt een beetje cynisch dat hij wel erg veel tijd besteedt aan Bent, terwijl het niet eens zijn eigen zoon is. Giph antwoordt dat hij ook van hun eventuele kind (dat nooit geboren is) zou hebben gehouden.
De groep Smulders gaat nog een dagje varen om walvissen te zien, maar Giph blijft in een café-restaurant achter. Toevallig biedt de eigenaar hem die dag een walvisschotel aan. Het vlees heeft een beetje flauwe smaak. Hij gaat daarna in het café Taeske bellen die al enkele dagen niet heeft gereageerd op zijn sms’jes. Dat is op zich wel vreemd. Uiteindelijk krijgt hij contact.
Taeske zegt dat ze terug is in Leeuwarden en bij haar ex-vriend is ingetrokken. Een DNA-test heeft uitgewezen dat hij en niet een van de drie Italianen van de vakantietrip de biologische vader is. Bovendien had ze de laatste maanden ervaren dat ze toch meer de “moeder van Bent“ was dan dat ze zich echt de geliefde van Giph voelde. Die is echter verbijsterd. Hij is zo goed geweest voor haar en haar zoon. Hij mag Bent wel blijven zien, hoor, vindt Taeske, maar Giph is slim genoeg te veronderstellen dat dit niet zo vaak zal gebeuren. Wat is hij eigenlijk van Bent? Bent zal hem nooit herkennen. Wel beseft hij dat hij toch door Bent vader is geworden. Sterker nog, hij is een ander mens geworden met een andere kijk op de wereld.
Relatie van de inhoud van het boek met Giphart zelf
Heeft Giphart het schrijven van dit boek geput uit je eigen ervaringen? In een interview in “Libelle van 4 november gaat de schrijver in op die vraag.
Mijn eigen zoon heeft, toen hij vier jaar geleden geboren werd, tien weken in het ziekenhuis gelegen. Dat heb ik inderdaad gebruikt. Vooral het decor van de kinder-intensivecare. De stilte die daar heerst, is verpletterend. Het is een zaal met hier en daar wat bedjes. Overal klinken zachte piepjes. En je zit daar maar. Te wachten. Soms wel 24 uur achter elkaar. Hopend op verbetering. Mijn kind werd geboren met een – goedaardige – tumor in zijn buik, net zoals het kind uit mijn boek. Toch heb ik in IJsland niet zijn verhaal willen vertellen. Ik wil dat wat ik schrijf in mijn romans groter is dan wat ik zelf meemaak. Ik til het op naar fictie.”
Martin Bril (de inmiddels overleden columnist) had hem ertoe aangezet die ervaringen met Lasse in een roman te verwerken.
Dit verslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
E.
E.
Ik mis eigenlijk de personages en titelverklaring. Verder wel goed
9 jaar geleden
Antwoorden