Na het lezen van tientallen boeken, ontleden van honderden zinnen en uren verveeld voor me uitstaren is het zover: ik maak over krap anderhalve maand mijn havo-examen Nederlands. Door de jaren heen heb ik klasgenoten zien worstelen met een taal die hun moedertaal is en hun plezier in het vak langzaamaan zien verdwijnen. Geen goede ontwikkeling, maar ik zie een duidelijke oorzaak daarvan. 

Voordat ik überhaupt de basisschool had afgemaakt, werd er al over geklaagd door leraren en professoren: het niveau van Nederlands van scholieren en studenten is soms rampzalig slecht. Nederlands is voor veel jonge mensen in Nederland hun moedertaal, dus dat lijkt op het eerste gezicht een vreemde conclusie. Als ik kijk naar mijn klasgenoten die met de grootste moeite hun boekenlijst voor Nederlands doorwerken en blij zijn als ze na het examen klaar zijn met het lezen van literatuur, snap ik daarentegen wel waarom er geklaagd wordt: niet alleen is het niveau soms laag, maar ook is de motivatie van een hoop scholieren compleet verdwenen. 

Tijd

De oorzaak van het probleem is denk ik tijd. Het vak Nederlands gaat namelijk nauwelijks tot niet met haar tijd mee. Een vak als natuurkunde of biologie is niet erg aan verandering onderhevig, maar een vak als Nederlands dat draait om taal, iets wat continu verandert omdat mensen nu eenmaal veranderen door de tijd waarin ze leven, en media, die door de komst van de computer en smartphones al helemaal nieuwe wegen in zijn geslagen, moet eens in de zoveel tijd geactualiseerd worden. Helaas gebeurt dat niet en wordt dat probleem steeds groter. 

Voorbeeld: ik heb op vier verschillende scholen gezeten, dus door de jaren heen heb ik aardig wat lessen Nederlands die op verschillende manieren werden gegeven, mogen bijwonen. Daarin viel mij ook op dat we vooral uit ons boek lazen en dat wat daar in stond, vaak verouderd was door de druk van het lesboek. Jammer, want online stonden er toen al genoeg actuele nieuwsartikelen, blogs en andere stukken als goed alternatief, maar die werden bijna nooit gebruikt in de les. Afwijken van het oude lesmateriaal was iets wat mijn leraren Nederlands niet deden of misschien niet durfden. Online lezen is steeds normaler geworden, kijk maar naar nieuwswebsites en de overheid die steeds verder digitaliseert, maar daar wordt niet op ingesprongen. 

Nut
Een ander punt: vaak vroeg ik mij af waarom ik sommige dingen bij Nederlands per se in mijn kop moest stampen. Het vak Nederlands is bedoeld als stevige basis voor later, maar het gaat enorm de diepte in op sommige punten. Voor de boekenlijst moest ik boeken lezen met een zogenoemde 'hoge literaire waarde', die mij totaal niet aanspraken door mijn leeftijd en gebrek aan levenservaring. Leuk als je een studie Nederlands gaat volgen daarna, maar omdat het een verplicht vak is moeten mensen die later bijvoorbeeld elektrotechniek gaan studeren ook al die boeken lezen. Wat voor nut het heeft voor die mensen, daar heeft niemand eigenlijk een antwoord op.  Als je al niet met plezier leest, is die literatuurlijst iets wat je absoluut niet helpt, terwijl dat juist een van de doelen is.

Het moge duidelijk zijn: het vak Nederlands doet niet aan updates en zorgt ervoor dat het leesplezier bij veel scholieren nooit tot uiting komt of al vroeg de kiem in wordt gesmoord. Nederlands is een vak dat hard nodig is omdat je je moedertaal altijd nodig zal hebben, of je nou verder studeert of niet. Het wordt tijd dat Nederlands op de schop gaat en er iets wordt gedaan met de voordelen die nieuwe media en nieuwe tijden bieden.