Een klas overslaan op de basisschool en met twee vingers in de neus naar het vwo. Dat is het beeld dat jongeren vaak hebben van kinderen die hoogbegaafd zijn en een IQ boven de 130 hebben. Bij ongeveer 2,5 procent van de bevolking komt dit persoonskenmerk voor, zo ook bij mij.

Maar wij zijn niet alleen 'slimmer'. Hoogbegaafdheid is meer dan dat, het is een andere manier van denken en doen. Dit wordt wat mij betreft te vaak over het hoofd gezien in het Nederlandse schoolsysteem.

Mijn ervaring

Ik heb dan wel geen klas overgeslagen, maar voor mij waren de plusklassen, waarin we extra opdrachten en uitdaging kregen, op de basisschool een realiteit. Met rekenen deed ik een ander programma en kreeg ik extra opdrachten als uitdaging, begrijpend lezen deed ik op een hoger niveau en spellinglessen hoefde ik van mijn juffen en meesters vaak niet te volgen. In groep acht deed ik mee aan de masterclass, wat betekent dat ik iedere woensdag met een groep anderen een activiteit ging doen op de middelbare school in de buurt. Zo maakten we de ene week zelf karamel in het scheikundelab en volgden we de andere week een les over Griekse mythologie. Mijn vwo-advies kwam dus niet als een verrassing.

In de brugklas ging het nog steeds allemaal zijn gangetje. Zonder problemen ga ik over naar het volgende jaar op het vwo. Ook dat jaar gaat me redelijk gemakkelijk af, docenten hebben het vertrouwen dat ze mij een beetje los kunnen laten. Mijn wiskundedocent laat mij bijvoorbeeld lessen missen en geeft me extra opdrachten. In het derde jaar wordt het moeilijker: ik moet daadwerkelijk gaan leren voor proefwerken. Waar ik gewend was om met minimale inspanning goede punten te halen, lukt dat nu niet meer. Dit zorgt voor stress, want ik heb nooit 'leren leren'. Het label 'hoogbegaafd' veranderde weinig voor mij als persoon, maar wel kreeg ik meer begeleiding die bij mijn situatie paste.

Dit wil je ook lezen:

Hoe zes jaar school mijn talent de das omdeed

Struggles

Achteraf gezien zijn die plusklassen en extra opdrachten allemaal leuk en aardig, maar omdat die onderwerpen niet getoetst worden, zorgen ze ook voor problemen. Doordat hoogbegaafde jongeren anders en makkelijker leren, vergt dit tot op zekere hoogte weinig inspanning. Als het dan wel nodig wordt om echt te leren voor een proefwerk, weten ze niet goed hoe dit moet. Medeleerlingen hebben die vaardigheden al vroeg in hun schoolcarrière geleerd, doordat het bij hen niet zo vanzelf gaat. Maar bij hoogbegaafden blijft dat langer uit. Alleen maar extra werk aanreiken en dit niet toetsen helpt wat mij betreft niet bij het stimuleren van het brein van iemand die hoogbegaafd is.

Toch is uitdaging zoeken wel een goede manier om jongeren met een hoger IQ bij de les te houden. In plaats van ons als 'slimmere' leerlingen extra schoolwerk te geven, lijkt het mij een beter idee om samen met iemand in gesprek te gaan over wat diegene wil als extra uitdaging. En beperk dit niet tot alleen academisch gerelateerde dingen. Bij mij op de middelbare school was een van de opties het excellentieprogramma, waarbij ik zelf activiteiten kon kiezen die mij interesseerden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een les Engels geven op de basisschool of een online cursus volgen.

Verveling

Omdat het leren veel hoogbegaafden makkelijker af gaat, zijn de lessen op school soms onder niveau, wat kan zorgen voor verveling. Als je dan na school thuiskomt met het gevoel niet écht iets geleerd te hebben, doet dat iets met je motivatie. Ik denk dat dit probleem opgelost kan worden door samen met de leerling te kijken naar welke lessen wel en niet belangrijk zijn om te volgen, en op basis hiervan een maatwerkprogramma te maken. Bij mij heeft deze controle over mijn eigen tijd, vooral tijdens mijn examenjaar, enorm geholpen om mij enigszins gemotiveerd te houden. Ook hier geloof ik dat begeleiding belangrijk is, zodat er samen gezocht kan worden naar de beste uitkomst.

Ik denk dat er meer omgekeken moet worden naar leerlingen die hoogbegaafd zijn, want alleen 'extra werk' is gewoonweg niet genoeg. Hoogbegaafd zijn betekent niet alleen dat je slim bent en dat alles makkelijk is, want het brengt ook zijn eigen problemen met zich mee. Dus ben je hoogbegaafd, ga dan bij jezelf na wat jij denkt dat jij als persoon nodig hebt en ga het gesprek hierover aan. Want school mag ook voor jou een mooie ervaring zijn.

Dit wil je ook lezen:

Is hoogbegaafdheid een superpower?