Ik ontmoet Marc (23) van de zomer, op vakantie in Frankrijk. Een sociale, goedgebekte en knappe vent. Als hij me vertelt dat hij van een zware cocaïneverslaving af probeert te komen, kijk ik een moment met heel andere ogen naar z’n twee grote neusgaten.

Drie a vier keer per week aan de coke en begonnen op de middelbare school, zo’n 8 jaar geleden. Hoeveel cocaïne moet er al in die neus verdwenen zijn?

Nu 5 maanden later spreek ik met hem af in Utrecht voor een interview. Ik ben benieuwd hoe dat gaat: cocaïneverslaafd worden als je op de middelbare school zit. Mijn schooltijd was heel anders. Marc wil wel vertellen: “Misschien dat er iemand is die ik met mijn verhaal wakker kan schudden.”

Nieuwe school

Marc kwam op z’n veertiende op een nieuwe school, in een dorp niet ver van Den Haag. Een lieve, sociale jongen: “Ik hoorde wel bij de incrowd, maar probeerde dan altijd de mensen die er niet bij hoorden erbij te halen.” Marc z’n vader is alcoholist, z’n jeugd was niet makkelijk. Zo hartelijk tegen vrienden, zo onmogelijk was hij in de les.

“School was niks voor mij, ik kon niet stil zitten en ging uit verveling de les verzieken. Propjes gooien, ruzie maken. Als de leraar A zei, dan zei ik B. Als ik de klas uit werd gestuurd was ik opgelucht.”

“Veel van mijn vrienden op school liepen tijdens de pauze het schoolplein af, om 50 meter verderop onder een afdakje jointjes te roken. Ik begon mee te doen, werd er rustig van. In de pauze van half elf een jointje en daarna kon ik de les weer aan.”

Het werd een bijna dagelijkse gewoonte. Ik kijk ‘m zorgelijk aan. “Voor mij was het geen probleem. Voor mij was het een oplossing. School was beter te doen, ik hoorde ergens bij, dat gaf een goed gevoel. En al mijn vrienden deden het, we deden er lacherig over.”

Tijdens zijn eindexamenjaar begon Marc –buiten schooltijd- te experimenteren met XTC, dat werd al snel een wekelijkse gewoonte. “Totdat m’n ouders het door begonnen te krijgen. Ze zeiden: ‘Iedere zondagochtend heb je grote pupillen, hoe zit dat?’  Toen ben ik minder XTC gaan gebruiken en vaker cocaïne. Dat valt minder op.”

Stoer doen

Slechts zelden deed ‘ie het onder schooltijd. “Ik vond het leuk om eens uit te proberen hoe mijn economie toets op coke zou gaan, dus toen nam ik voor de les een lijntje op de wc.”

Marc haalde –met een snotneus- een 3 voor z’n toets, maar won er wel aanzien mee. “Tegen klasgenoten vertelde ik het wel, vond ik hartstikke stoer. Spannend man! Iets doen wat niemand anders durft, kijken of de docent het door heeft!”

Er waren wel een paar schoolgenoten die ook harddrugs gebruikten, maar tijdens schooltijd, dat durfde alleen één andere vriend. Verder ging niemand zo ver. “Ik had geen grenzen.”

Jarenlang één groot feest

Marc besloot een half jaar terug, vlak voordat ik hem op vakantie tegenkwam, hulp te zoeken. Fysiek zat ‘ie er helemaal doorheen (‘geen conditie, hoofdpijn, ik sliep niet, was bleek, trillende handen, koud’), het dagelijkse blowen bezorgde hem nachtmerries, hij was al z’n vrienden verloren (‘gebruikers zijn geen vrienden’) en had een schuld van 15.000 euro opgebouwd. Cocaïne is een dure hobby. Maar hij had intussen wel een topbaan.

“Het was pas de laatste twee jaar dat ik de negatieve effecten van mijn drugsgebruik begon te merken. Tijdens de middelbare school en de jaren daarna: het was één groot feest! Ik had altijd 30 gedachten door mijn hoofd, als ik drugs gebruikte had ik daar geen last van. Ik gebruikte sommige weken wel 5 dagen coke, dagelijks wiet, experimenteerde met XTC, speed, MDMA en GHB. Maar ik lette er wel op dat ik de avond voor erg belangrijke werkdagen niks gebruikte.” Werk moest en zou goed gaan.

School was zoals gezegd niks voor Marc, maar dom was ‘ie niet. Met een mbo-diploma op zak, solliciteerde hij op HBO-banen en kreeg een kans. Marc vertelt trots over zijn werk en rijdt tevreden in een dure lease-wagen het land door. “Het was leuk om met stropdas en alles langs school te rijden en te laten zien: ik kán het wel!”

“Maar het begon mis te gaan op werk. Ik kon wel zes keer dezelfde vraag stellen en het weer vergeten. Ik vreesde mijn baan te verliezen, dat mocht niet gebeuren, dat was mijn drijfveer.”

Rust

Marc is trots op wat ‘ie het afgelopen half jaar heeft bereikt. Hij heeft banden met oude vrienden weer aangehaald (‘niet-gebruikers’), heeft een hobby, sport weer en heeft slechts af en toe een terugval, maar dat is normaal. “In plaats van drugs om gedachten weg te drukken, heb ik nu anti-depressiva om me te kalmeren.”

“Mensen wezen me er vaak genoeg op dat ik een probleem had. Maar dan zei ik: ‘volgens mij heb jij een probleem, dat je zo tegen me praat.’ Ik kon heel agressief worden dan, wilde het niet zien.”

Hij zorgde ervoor dat z’n docenten of ouders niks in de smiezen kregen. Wat nou als Marc z’n 15-jarige zelf tegenkwam, wat zou hij tegen ‘m zeggen? “Ik zou hem vertellen wat ik ervan vind. Maar het had me er niet van weerhouden. Ik had zoveel om me zorgen over te maken: mijn vader, school.. Drugs boden me rust.”

Marc z’n naam en woonplaats zijn fictief. Marc is heel blij met de verslavingszorg die hij krijgt bij Rodersana en kan mensen met hetzelfde probleem deze organisatie zeer aanraden.