1 juli 2019: de dag waarop voor veel scholieren het dagelijkse fietstochtje naar school een hel werd. Vanaf dat moment was het namelijk verboden je telefoon te gebruiken op de fiets. De boete: 95 euro. De maatregel is toentertijd bedacht om ongelukken in het verkeer te voorkomen. Maar heeft het eigenlijk geholpen? Zijn de Nederlandse straten daadwerkelijk veiliger geworden?

Eén ding is in elk geval zeker: de boetes hebben de staatskas flink wat geld opgeleverd. In de eerste twee maanden werden er meer dan 9.000 bekeuringen uitgeschreven. Van september tot december kwamen daar nog eens 12.079 boetes bij. Je hoeft dan ook geen wiskundegenie te zijn om te berekenen dat er in 2019 al meer dan 2 miljoen euro van telefoongebruikers is afgetroggeld. Van 2020 zijn nog geen gegevens bekend.

Bewustwording

Toen ik deze cijfers voor het eerst zag, schrok ik. In de laatste maanden van 2019 werden er wilswaar minder boetes uitgeschreven dan in de maanden daarvoor, maar feit is dat er nog steeds veel mensen de nieuwe wet overtreden. Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt bij hoeveel mensen er jaarlijks door een verkeersongeval omkomen en ook in die cijfers is significante daling zichtbaar. En bovendien: cijfertjes zijn leuk, maar bewustwording van (on)veilig gedrag is natuurlijk het uiteindelijke doel van de boetes. Ik vraag me daarom af: zijn scholieren na het invoeren van de boeteregeling bewuster geworden van hun gedrag?

Om hierachter te komen, peilde ik via Instagram de mening van 94 scholieren. Ongeveer 39 procent zegt na 1 juli 2019 gestopt te zijn met het gebruik van hun telefoon tijdens het fietsen. Meer dan de helft is dus niet gestopt en deze mensen zijn in principe dus onveilig bezig.

"Ik wil geen boete"

Laten we eerst eens kijken naar de redenen die de brave burgers geven om die telefoon in hun broekzak te houden. Acht mensen zeggen dat de boete de enige reden is dat ze zijn gestopt met tegelijkertijd fietsen en appen. Zo zegt Danique (17): "Ik heb twee keer een boete gekregen, maar nu houd ik me netjes aan de wet hoor!" Het veiligheidsargument kwam slechts twee keer voorbij. Niet heel gek trouwens, want "ik wil geen boete" is ook de eerste reactie die ik zou geven als mij gevraagd werd waarom ik mijn mobieltje op de fiets niet gebruik.

De redenaties van de mensen die nog steeds hun telefoon gebruiken, zijn misschien wel interessanter. Zo vertelt Jeroen (16) dat hij zonder kruispunten geen reden ziet hoe een telefoon een gevaar kan vormen. Daarna voegt hij nog toe: "Als ik op een recht stuk weg fiets, is even die telefoon checken echt geen probleem, hoor."

'Wie houdt me tegen?'

En tot slot zijn er mensen die er een zoekspelletje van maken. Finn (16) meldt dat hij nu meer op eventuele politie dan op het verkeer let. Kevin (16) deelt deze mening: "Soms moet ik even wat controleren op mijn telefoon, en als er niemand in de buurt is, wie houdt me dan tegen?"

Kortom, uit de cijfers kan ik niet afleiden of de boetemaatregel de veiligheid in het verkeer heeft verbeterd en de mening van andere scholieren stelt ook me niet bepaald gerust. Ik denk dat de veiligheid in het verkeer van meerdere factoren afhangt en dat het misschien nog te vroeg is om echt harde conclusies te trekken.

Wil jij trouwens weten waarom appen op de fiets zo gevaarlijk is en 'eventjes een appje sturen' dodelijk kan zijn? Prof. dr. Stefan van der Stigchel legt het in dit filmpje in twee minuten aan je uit.