Een school volhangen met 40 camera's en dan kijken wat er gebeurt. BNN's De School lijkt heel nieuw, maar het is in de jaren '90 al eerder gedaan met de documentaire 4 Havo, een klas apart. Ik keek beide programma's om erachter te komen of het scholierenvolk in de tussentijd veel is veranderd.

In 1992 zorgde de documentaire over 4 Havo voor flink wat opschudding. Voor het eerst werd het schoolleven vertoond op televisie. Mensen schrokken zich rot van de leerlingen die niets uitvoerden en hun leraren treiterden. 

Sportschoenen

Er zijn genoeg verschillen tussen beide programma's. Zo werd de Alkmaarse scholengemeenschap Jan Arentsz voor De School volgehangen met tientallen verborgen camera's. Voor de docu 4 Havo hadden de documentairemakers slechts één loeigrote camera waarmee ze midden in het lokaal stonden. De leerlingen liepen er rond in hemden met rare patronen, wijde truien en walkmans. Scholieren die whatsappen in de les bestonden nog niet in deze wereld zonder internet en smartphones.

Wat ik zelf het opvallendste vind als ik naar 4 Havo en De School kijk, is dat er zo ontzettend veel hetzelfde is gebleven. De leraren uit 1992 hebben het tijdens de leerlingbesprekingen over "lapzwansen op sportschoenen met Nike-petjes en Kappa-jassen" en "die bekende havo-lamlendigheid". Hun collega's uit 2014 zeggen bijna hetzelfde over hun scholieren.

Ook de taken van de jaarlaagcoördinator zijn niet veel veranderd. Leerlingen staan in de rij omdat ze hebben gespijbeld of eruit zijn gestuurd. "Ik lijk net zo'n dokter of tandarts. De kindjes lopen af en aan," zegt de man met een grijns. 

De broer van Mathijs

Niet alleen het gedrag van de leraren is hetzelfde gebleven. Scholieren die een hekel hebben aan hun leraar had je ook 20 jaar geleden. "Voor een goede docent voelt het rottiger als je het werk niet doet. Maar dat mens van Frans interesseert het toch niks, waarom zou ik dan iets doen?" zegt Mark in de docu 4 Havo. Het had de oudere broer van Mathijs uit De School kunnen zijn.

Het gekeet in de klas is ook iets van alle tijden. Scholieren kletsen wat en als ze gesnapt worden is er altijd een excuus: "Ik moest lachen om de grap van iemand anders!" Vliegtuigjes gooien, of een enge spin in het lokaal: het komt terug in zowel 4 Havo als De School.

Onderzoekers zeggen dat internet een grote invloed heeft op het gedrag van jongeren. We zouden een generatie Einstein zijn met Google-hersenen en een concentratie van 30 seconden. De schooldocu's laten zien dat onze wereld inderdaad anders is dan in 1992. Maar de scholieren? Die zijn geen spat veranderd!