Zakelijke gegevens
Auteur: Ferdinand Bordewijk
Titel: Bint
Uitgever: Wolters-Noordhoff, Groningen, 1998, 76 blz. (eerste druk 1934, Nijgh & Van Ditmar, ’s-Gravenhage) Genre: Tuchtroman
Eerse reactie
Keuze: Dit boek maakt een deel uit van de grote lijsters. Omdat ik dit boek in huis had, lag het dus voor de hand om het gaan lezen, verder vind ik afwijkende gebeurtenissen in het dagelijks leven interessant, een tuchtschool als deze is tegenwoordig natuurlijk erg afwijkend, daarom leek het me leuk om er meer over een (fantasie) tuchtschool te weten te komen. Inhoud: Het boek was erg interessant om te lezen, de gevoelens van de hoofdpersoon komen goed naar voren door verschillende interpretaties op een bijzondere manier te lichten. Door de vrij moeilijke taal moest je goed nadenken wat er nu precies verteld werd. Verdieping
Samenvatting: Als nieuwe leraar wordt De Bree aangenomen op een middelbare school. Aan het hoofd staat directeur Bint. Volgens Bint sluit het onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Na veel kritiek van buitenaf worden er echter geen nieuwe leerlingen toegelaten, de school sterft langzaam uit. Voor een betere aansluiting is hij van mening dat het onderwijssysteem moet veranderen. Op deze school heerst dan ook een stalen tucht, die vijf jaar tevoren is ingevoerd. Een ‘product’ van deze tucht is klas 4D (‘de hel’). Bint: "Die klas is uniek. Zo één heb ik er nog nooit kunnen vormen, vóór deze." De Bree denkt dat hij mentaal en fysiek sterker is dan de klas en verklaart hen de oorlog "zonder ophouden, het hele schooljaar door ….". De voorgaande leraar van ‘de hel’ is er weggepest. De Bree past zich, net als alle andere leraren , al snel aan het systeem van Bint aan en is het met hem eens over de manier van lesgeven. Hij laat leerlingen op zaterdag terugkomen en kleineert hen. Na ontvangst van een slecht kerstrapport en dus verwijdering van school, pleegt de leerling Van Beek zelfmoord. Bint wist dit van tevoren, maar hij nam geen maatregelen. Er ontstaat een oproer onder de leerlingen, maar ‘de hel’ slaat deze neer, geïnstrueerd door Bint. Op een stoïcijnse manier zegt hij: "De school komt er beter uit te voorschijn. Aardbeving is meestal bergvorming, en ons ontzag gaat naar de bergen.". Als tegenstanders van Bint een opstand hebben op het schoolplein, wordt die neergeslagen door ‘de hel’. De tegenstanders worden van school gestuurd, en de school is nu gezuiverd. Tijdens een schoolreis worden twee leerlingen door een medeleerlinge zwaar afgestraft, omdat ze, tegen de instructies in, hun eigen gang gaan. Aan het einde van het schooljaar besluit De Bree toch les te blijven geven, waar hij eerst van plan was na 1 jaar te stoppen. Na de vakantie hoort hij dat Bint ontslag heeft genomen. Hij heeft zich het incident met Van Beek toch meer aangetrokken. Hierdoor blijkt dat Bint niet opgewassen was tegen zijn eigen systeem. Alle leraren zijn verslagen en Donkers neemt zijn plaats in. De Bree wil Bint thuis nog opzoeken, maar treft hem niet thuis. Klas 4D is overgegaan naar de examenklas, maar De Bree wil nog steeds geen vrede met hen sluiten. Het blijft oorlog. Onderzoek de verhaaltechniek

Schrijfstijl: Bordewijk maakt gebruik van korte zinnen met weinig verbindingswoorden, het boek heeft mede daar door een zakelijk karakter. Tijd/ruimte/plaats: De gebeurtenissen vinden grotendeels plaats op de middelbare school. Daarnaast is er een bezoek aan het museum en gaat een schoolreisje via Zeeuws-Vlaanderen en België naar Frankrijk. Het boek begint in november en eindigt in september, in het volgend jaar. De stad wordt een werkstad genoemd, dat is waarschijnlijk Rotterdam. Het is chronologisch opgebouwd zonder flashbacks of flashforwards. De verhaalfiguren: Er komen vele figuren voor met hun karakters, ik heb alleen de hoofdfiguren genomen, die centraal staan in het boek
Bint: Bint is directeur van de middelbare school. Hij wil met zijn stalen tuchtsysteem de leerlingen vormen tot ‘maatschappelijke reuzen’. Bint stelt daarbij hoge eisen aan zowel zijn leerlingen, als zichzelf. Volgens hem is "de tijd voorbij van gemoedelijkheid en verbroedering.". Aan het einde van het schooljaar blijkt Bint zelf niet opgewassen te zijn tegen zijn eigen systeem. Het incident met de zelfmoordenaar heeft hem meer aangegrepen dan hij toe durft te geven. Door deze uitgebreide karakterbeschrijving wordt Bint een rond karakter. De Bree: De Bree accepteert een baan als leraar om zijn eigen krachten te meten aan de werkelijkheid. Eigenlijk is hij een fantasierijk persoon en zelfs romantisch. Hij gaat meer en meer geloven in het onderwijssysteem van Bint. Zelfs als ‘de hel’ vrede wil sluiten met De Bree, buigt hij niet voor hun verzoek. Het blijft oorlog. De Bree is evenals Bint een rond karakter. De klassen worden in het boek beschreven als ‘de hel’, ‘de bloemen’, ‘de grauwen’ en ‘de bruinen’. De karaktertrekken van de klassen zijn tot een karikatuur gemaakt en daarmee verworden ze tot typen; De hel: Klas 4D is het voorbeeldproduct van Bint’s tuchtsysteem. Zij staan volledig achter het systeem en ontwikkelen zich tot een soort eliteklas. De bloemen: Deze klas is erg vredig en dus een tegenpool van ‘de hel’. De grauwen: De leerlingen uit deze klas zijn goedaardig. Ze werken hard, maar zijn kleurloos en slecht. De bruinen: Deze klas is alle andere klassen voor, zeer leergierig. De situaties: Er is sprake van een personale verteller, waarbij De Bree het personale medium is (Hij-Perspectief) De vertelwijze: De zinnen zijn soms ouderwets. Dat blijkt uit het volgende voorbeeld: "Jullie kunt me niet kwaad maken. Jullie zult nooit iets van boosheid zien.". Ook maakt Bordewijk gebruik van namen uit de dierenwereld om bepaalde persoonskarakters aan te duiden, zoals: "Een roofvogel, ergens vanuit het midden, vroeg plots krijsend, zonder opsteken: Meneer, mag die deur dicht!". Op zoek naar de thematiek
Thema: Door middel van Bints stalen tucht en ijzeren hand worden kerels en reuzen gekweekt. Typerende tekstgedeelten en motieven: Bint zei: de maatschappij is verward, het oude systeem werpt zijn vruchten veel beter af. Verband titel en thema: De titel: Bint, geeft de man aan die de leiding geeft over het kweken van kerels en reuzen. Plaats in de literatuurgeschiedenis: Eerste publicatie: 1934
schrijver: Ferdinand Bordewijk (voluit: Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emiel Bordewijk) wordt geboren op 10 oktober 1884 in Amsterdam. Aan het Hoge Westeinde, een school met een ouderwetse tucht, wordt hij leerling op het gymnasium. Hij studeert rechten in Leiden en promoveert in 1912 tot doctor. Een jaar later wordt hij beëdigd als advocaat en gaat hij werken bij een advocatenkantoor in Rotterdam. In 1914 trouwt Bordewijk met Johanna S.H. Roepman. Uit dit huwelijk worden een dochter en een zoon geboren. Zijn echtgenote krijgt bekendheid als componiste van orkest- en koorwerken, beiaardmuziek en de opera Rotonde. Onder het pseudoniem Ton Ven maakt hij in 1916 zijn debuut als schrijver met de gedichtenbundel Paddestoelen. Van 1918 tot 1920 doceert Bordewijk handelsrecht aan de Handelsschool in Rotterdam. Bij een bombardement in maart 1945 worden al zijn bezittingen vernield en verhuist de familie tijdelijk naar Leiden. Uiteindelijk wordt een woning gevonden in Scheveningen. Van 1946 tot 1955 schrijft Bordewijk literaire kritieken in het Utrechts Nieuwsblad. In 1947 wordt hij voorzitter van de Ereraad voor Letterkunde, die oordeelt over het gedrag van schrijvers in WO II. Collaborateurs worden veroordeeld tot een publicatieverbod. Vanaf 1949 werkt Bordewijk voor de gemeente als juridisch adviseur mee aan diverse saneringsprojecten. In 1953 ontvangt hij de PC. Hooftprijs en een jaar later wordt hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. In 1957 ontvangt Bordewijk de Constantijn Huygensprijs voor zijn totale oeuvre. In 1965 overlijdt hij op tachtigjarige leeftijd in Den Haag. Zijn werk varieert van poëzie en romans tot novelles en korte verhalen. Zijn bekendste werken zijn Blokken (1931), Knorrende beesten (1933), Bint (1934) en Karakter (1938). De roman Karakter wordt verfilmd door regisseur Mike van Diem en ontvangt in 1998 een Oscar voor de beste buitenlandse film. De tijd waarin het werk geschreven werd: Bint is op een nuchtere en afstandelijke manier geschreven. De beschrijving heeft een documentair karakter. Hiermee kan het werk worden toegekend aan de stroming van de nieuwe zakelijkheid. In hoeverre is dit werk typerend voor de schrijver: Het boek bevat een gedachtegang van Bordewijk zelf: hij is voorstander van macht en tucht omdat hij vreest dat de moderne technieken van de mens een robotachig wezen zullen maken. Hij heeft zelf ook op een tuchtschool gezeten. In veel van zijn werken komen eigen ervaringen/meningen terug
In hoeverre is dit werk typerend voor de tijd: Bordewijk schreef deze roman in een angstaanjagende en chaotische tijd. Er heerst een economische crisis, er dreigt een politieke chaos. Het gaat in de roman om de bestrijding van de chaos, van het monster in de mens door een harde tucht. Beoordeling · Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking: De manier waarop Bordewijk de ruimtes beschrijft grijpt toch erg aan en roept een voorstelling van de situatie op, dat is vooral het geval als hij voor het eerst de klas in komt en als hij de school ziet of de conciërge, wordt ook heel apart beschreven. Hij beschrijft alles toch erg beknopt, maar wel zo dat je het meteen snapt. Ook de namen die hij aan verschillende personen of kenmerken van hun geeft, is erg leuk. · Welke passage spreekt jou het meest aan, waarom: De opstand van ‘hervormers’ op het schoolplein, die wordt neergeslagen door de hel en tegenstanders van bint worden ontslagen. Het is indrukwekkend om te weten te komen hoe een directeur situaties aangrijpt om daar vervolgens misbruik van te maken. Dit is een praktisch voorbeeld van dingen die in dictaturen ook voorkomen, onbewust krijg je daar nu ook meer inzicht in. · Welke verhaalelementen hebben voor jou een negatieve werking: Eigenlijk waren die er niet. Een enkel stukje was een beetje dubbel beschreven: op de laatste bladzijde schrijft Bordewijk: ‘de Bree ging heel vroeg weg’ een aantal regels later zegt hij weer ‘het was heel vroeg’. Hij doet dit in het boek nog een paar keer. Omdat hij dit gelukkig niet heel snel achter elkaar doet, wordt het niet heel erg vervelend. Maar ik had het liever niet gezien. Op den duur denk je bij je zelf: ja, dat weet ik al wel. · Kun je dit boek met andere boeken of met een film vergelijken: Inhoudelijk lijkt het in de verste verte op enkele waargebeurde verhalen, waar ook af en toe wordt verteld over gekkenhuizen met hele strenge regels. Dit sluit niet echt aan bij de inhoud van het boek als je het aandachtig leest, de enige overeenkomst is tucht. Verder heb ik geen vergelijkbare boeken over dit onderwerp gelezen. · Wat is je oordeel over het thema van het boek: Het is wel een onderwerp, waar zeker in die tijd een heel duidelijke mening kan worden gevormd. Als je het er niet mee eens bent (zoals ik), krijg je wel meer inzicht in het probleem, en kun je je keuze beter beargumenteren. · Wat vind je van het taalgebruik: Hier en daar op het eerste gezicht toch erg moeilijk en vooral oud. Maar als je eenmaal gewend bent snap je de boodschap beter en dus het boek. · Hoe luidt je eindoordeel over dit werk: Het was een boek, wat er voor zorgde dat je meer over andermans meningen kwam te weten en waarmee je je echt goede voorstellingen kon maken van de figuren/gebouwen door de mooie beschrijvingen, die door herhalingen goed bleven hangen. · Zou je een ander aanraden om dit boek te lezen: Als je niet lang in Nederland woont, zul je de taal in het boek niet snappen en dus de boodschap niet, woon je al wel lang hier en je verdiept je goed in het boek, dan is het zeker de moeite waard. Je kunt hele mooie, leuke en rare dingen verzinnen over de personen/gebouwen, en dat is best interessant. Beoordeling van anderen over het boek: De nieuwe zakelijkheid (beknopte zinnen) was in die tijd (1934) erg modern. Dat was dus erg populair om te lezen, daar komt nog bij dat de stijl natuurlijk perfect past bij stalen tucht. Daar wordt immers ook kort, scherp maar wel duidelijk leiding gegeven. Negatieve kritiek was er volop. Zo zou Bordewijk propaganda maken voor het fascisme, omdat er in zo’n school volgens Bint “reuzen in de maatschappij” worden gekweekt. De meningen van Bint en de Bree zouden aansluiten op die van hem zelf. Anderen zeggen dan ook dat Bordewijk helemaal geen voorstander van tucht is omdat de school en Bint ten onder gaan (leegloop, ontslag).