Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2014
- 235 pagina's
- Uitgeverij: De Bezige Bij
Flaptekst
James Dillard laat het leven over zich heen komen. Hij woont in hotels, bestelt Franse kazen en dure wijnen en gaat soms met een meisje naar bed. Maar met Marie is het anders. Voor het eerst heeft hij het idee dat er echt iets van hem gevraagd wordt.
Tussen James en Marie ontwikkelt zich een uitzonderlijke liefde. Op een klein Zweeds eiland gaat het toch mis: waar James houvast vindt, zakt Marie steeds verder weg in haar zelfverkozen isolement.
Niet veel later krijgt James telefoon. Monica, redacteur van een literaire uitgeverij, heeft een verzoek. Of James een boek wil schrijven. Hij stemt toe, in de hoop eindelijk verlost te worden van zijn verdriet, door opnieuw iemand te worden.
IJstijd is een geestige, ontroerende en slimme roman over de liefde, over literatuur en over identiteit. Bepaal jij wie je bent, of word je gedefinieerd door de omstandigheden?
Eerste zin
Ik verblijf in een hotel in Amsterdam-Oost als Monica in mijn leven komt. Hotel Arena (****) is niet direct een hotel naar mijn smaak, maar ze hebben er een bar en de serveersters zijn knap en ze hebben ook een huiskat. Zieck III, die ik meeneem naar mijn kamer, zodat ik wat gezelschap heb.Samenvatting
I Hotel Arena/Winter
James Dillard is net dertig jaar en heeft geen baan. Hij woont altijd in een hotel (Arena ****) samen met de hotelkat Zieck III en doet niets. Hij bestelt vaak wijn en buitenlandse kaas. Zijn liefdesrelatie met ene Marie is achter de rug, maar hij voelt haar nog altijd aanwezig in zijn leven en in zijn hoofd. Hij is enig kind en zijn moeder die druk zakelijk bezig is, heeft hem op een dag toen hij 19 was afgezet in een hotel. Ze wilde hem niet meer in huis. Ze is heel rijk. James vader is militair en heeft in Bosnië gediend, maar samen met zijn eigen vader verblijft hij tijdens de winter in Hawaï.
James heeft Marie ontmoet toen ze kwam aanfietsen in de regen. Hij stond net te schuilen en te roken onder een afdakje nadat hij bij een praatsessie over mannenproblemen over liefde en eenzaamheid is geweest. Ze valt hem op (ze mist een hoektand)en hij valt op haar. Ze gaat meteen met hem mee. Ze gaan eerst naar een café en daarna naar zijn kamer in het hotel. Hij vindt haar erg mooi, maar erg waarschijnlijk is ze het niet. Ze is heel erg mager en heeft eigenlijk een eetprobleem naarmate de relatie vordert. Als ze seks hebben, moet altijd het licht uit, want ze wil niet dat hij haar naakt ziet. Maar de seks is wel wild en geil, en luidruchtig. Marie woont in een studentenflat die de reputatie heeft dat er nogal wat eenzame mensen van af springen.
De relatie is al achter de rug als een tweede verhaaldraad (die van het verhaalheden) begint. Een redactrice van de uitgever Gibraltar, Monica, wil hem een aanbod doen om een boek te gaan schrijven. Hij heeft dat zelf nog nooit geopperd, maar waarschijnlijk zit zijn invloedrijke moeder er achter, hoewel dat niet met zoveel woorden wordt verteld. Hij maakt een afspraak met Monica. Die is heel mooi, wat ouder, dikker en heeft een prachtig gebit (een tegenstelling met Marie: jong, graatmager, niet zo mooi en een missende hoektand). Hij besluit op het aanbod in te gaan en heeft nog het idee dat hij veel geld zal kunnen verdienen. Als zijn moeder belt, vertelt hij haar dat hij een roman gaat schrijven en dat hij geen geld meer van haar wil aannemen. Zij vindt het dom, maar zal hem gehoorzamen.
Hij denkt in dit deel nog terug aan twee andere momenten in het verleden: zijn eerste vriendinnetje Birgit heeft hem laten fietsen terwijl hij geblinddoekt was. Hij moest haar aanwijzingen opvolgen: het is symbolisch voor James die steeds dingen doet die vrouwen hem opdragen: zijn moeder, Birgit, Marie en Monica. Zelf trekt hij nog niet zijn eigen plan.
Ook denkt hij terug aan een vakantie met zijn vader op Texel. Ze gingen vissen en hij heeft aan zijn vader gevraagd of die wel eens mensen had gedood. Zijn vader moest wel diep zuchten voordat hij dat toegaf.
In het verhaalheden gaat James naar een lezing van de schrijver Chuck Palahniuk. Hij jat tijdens de lezing de boeken van de schrijver om ze te laten signeren. De homoschrijver ziet wel wat in hem, maar James stuurt hem in een busje naar het verkeerde hotel. Omdat zijn moeder de geldkraan heeft dichtgedraaid, moet James naar een ander hotel. Hij wisselt de ****-sterren in voor een Stayokay. Grappig is wel dat hij de kat Zieck III die bij het hotel hoort, in zijn koffer meeneemt, maar het angstige dier pist op zijn kleren.
II Stayokay/Winter
James neemt zijn intrek in het eenvoudige Stayokay en moet een maand vooruitbetalen. Hij vertelt over de keer dat hij de ouders van Marie bezoekt, maar hij wil haar zelf nog niet meenemen naar zijn vader. Wanneer ze een keer eten in een restaurant en hij een bloederig biefstukje bestelt (en zij eet weer niets) vertelt ze haar schokkerige verhaal over de abortus die haar vorige vriend, een steward bij de KLM, haar heeft afgedwongen. De lul had daarna nauwelijks aandacht aan haar besteed. Marie worstelt een steeds groter eetprobleem. Ze maakt haar droom aan James bekend om op een Zweeds onbewoond eiland te gaan wonen. Dat gaat James meteen realiseren. Ze kopen een eilandje Irmgard: het is winter en het eiland is erg geïsoleerd. Ze wil niet vliegen en ze moeten met de trein en uiteindelijk met een helikopter. Vreemd genoeg is het James die het erg naar zijn zin heeft. Als hij met haar vrijt en dat het toppunt van gelukzaligheid benoemt, knapt Maria af. Ze kan het niet volhouden op Irmgard en laat zich ophalen door de makelaar. Het is het einde van hun relatie. James laat zijn moeder bellen en vraagt haar dingen te regelen voor hem bijvoorbeeld een hotel te betalen.
Dat is dan het hotel Arena van het begin. James raakt in het verhaalheden weer in contact met de schrijver Chuck die hem opzoekt in zijn kamer. Hoewel hij geen homoseks wil, gaat het toch gebeuren. Intussen luistert Chuck naar het verhaal van hem en Marie in Zweden. Hij leest ook de twee verhalen die James intussen heeft geproduceerd. Hij ziet er wel wat in. Monica heeft die twee verhalen ook per mail van James ontvangen. In die mail vertelt hij ook het verhaal van Marie. Dat is het verhaal dat de lezers willen, zegt Monica. Maar James twijfelt eraan en maakt een nieuwe afspraak met Monica. Die ziet nu ook in dat hij geen geweldig schrijver zal worden, volgens de nieuwe normen van de literatuur, en wil het contract wel verbreken. James accepteert het: hij loopt weg van de plek van de afspraak. Het lijkt erop alsof hij zichzelf eindelijk gevonden heeft.
Personages
Marie
Marie (geen achternaam) wordt op 26 door James geschat als hij haar voor de eerste keer (22 december) ontmoet. Ze is een bijzonder meisje en laat zich door hem meenemen. Ze is niet heel mooi maar in zekere zin wel aantrekkelijk voor James. Ze woont in een blauwe studentenflat, waarvan af nogal wat mensen springen die het leven niet meer zien zitten. Ze vrijen meteen, maar dan wordt al duidelijk dat Marie iets mankeert. Ze wil niet met het licht aan vrijen. Het lijkt alsof hij haar niet naakt mag zien. Dat blijft zo in hun ruim een jaar durende relatie zo. Ze wil naar een eiland in Zweden en James die rijk is besluit dat voor haar te kopen. Als ze daar zijn, heeft hij het meer naar haar zin dan zij. Het lijkt een meisje dat nooit rust zal kennen. Ze zoekt een man die niet in alles met haar meegaat en die man moet beslissingen durven nemen. Maar in haar eerste relatie (met een steward) werd er voor haar beslist, namelijk dat ze een abortus moest ondergaan en dat heeft ook geen goede gevoelens bij haar opgeroepen. Naarmate de relatie voortduurt, blijkt duidelijk dat Marie een anorexia probleem heeft. Ze ruikt vies uit haar mond. Na een voor James volmaakte vrijpartij, heeft ze genoeg van hem en ze vertrekt met een helikopter van het eiland. James ziet haar daarna niet meer terug. Leeft ze eigenlijk nog wel of is ze ook van haar eigen flat gesprongen? Wortel houdt er van om niet alles in haar romans op te lossen.
James Dillard
James Dillard is begin dertig jaar. Hij is een man die altijd heeft gedaan wat anderen van hem verlangen. Zijn moeder heeft hem op zijn 19e gedropt in een hotel en hij heeft daar sinds die tijd gezeten. In zijn pubertijd was er een symbolische anekdote van het schoolvriendinnetje Birgit die hem geblinddoekt liet fietsen en op haar aanwijzingen moest hij toen fietsen. Het lijkt erop alsof James die blinddoek een groot deel van zijn leven heeft opgehouden. Hij is in het hotel blijven wonen, heeft zijn studie over A Clockwork Orange afgemaakt maar er weinig mee gedaan. Op een dag komt Marie in zijn leven en hij doet ook gewoon weer wat zij wil. Hij neemt haar mee naar zijn hotel en ze vrijen. Het licht mag van haar niet aan en hij laat dat zo. Eigenlijk geeft hij haar in alles haar zin: tot het kopen van een Zweeds eiland toe. Hij heeft het daar beter naar zijn zin dan Marie. Als hij haar duidelijk maakt dat haar bezitten op het eiland het einde van zijn dromen is, krijgt ze het benauwd en ze laat hem in de steek. Hij kan zich niet van haar losmaken en heeft de raad van zijn moeder nodig om verder te kunnen. Hij neemt zijn hotelleven weer op, totdat Monica hem vraagt een boek te gaan schrijven: weer laat hij zich leiden door een ander en komt de motivatie niet uit hemzelf. Hij moet van haar en zijn moeder ene roman schrijven, maar van de auteur Chuck kan hij beter beginnen met verhalen. Het lijkt erop dat hij aan het einde van de roman eindelijk zijn eigen zin gaat doen. Hij vertrekt bij Monica.
Monica
Monica is in tegensteling tot Marie het toonbeeld van de uiterlijk perfecte vrouw. Ze is heel aantrekkelijk ondanks dat ze wat ouders is dan James, heeft een perfect gebit (in tegenstelling tot Marie die een hoektand mist). Ze neemt vanuit haar werkgever het initiatief om met James in contact te treden en hem te vragen een boek te schrijven. Ze geeft hem aanwijzingen zoals alle andere vrouwen in zijn leven altijd hebben gedaan (zijn moeder, Marie) . Maar na de Zweedse affaire met Marie en zijn Amsterdamse ontmoeting met de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk gaat James zijn eigen weg. Monica doet wat neerbuigend over de Nederlandse literatuur: de echte schrijvers zijn dood.
Quotes
"Ik leg Marie op een van de onderste bedden op een deken die naar chemische reinigingsmiddelen ruikt. Maries lippen zijn droog en met mijn tong in haar mond proef ik dat haat lichaam honger heeft, haar geur en haar smaak worden met de dag slechter. Ik zeg er niets van, zoals ik nergens wat van zeg." Bladzijde 190
"“Je vader heeft mannen, vrouwen, kinderen en dieren zien vallen. Pijn is iets anders dan verlaten worden door een meisje. James, geef je nou echt veel om dat kind, eerlijk waar? Ze heeft je naar een eiland gelokt, ook nog. Ik wil best investeren in een eiland, maar als je echt gek wilt worden van je eigen leven, moet je op een onbewoond eiland gaan zitten in dat verdomde tochtende huis met al je boeken en met dat meisje van je.”" Bladzijde 225
"Na een paar weken besef ik wat het is: zij is degene die vatbaar is voor obsessies, maar ze is niet door mij geobsedeerd, maar door eten en door weet ik wat nog meer allemaal. Twee dagen voor ze plotseling van het eiland verdween, zegt ze: ”Ik weet niet wat het is, maar ik ben zo jaloers. Die jaloezie maakt me gek.” Er is toch niemand om jaloers op te zijn?, zeg ik. " Bladzijde 214
"Ik blijf naar het gezicht kijken. “Wie wegkijkt van de dood, kijkt weg van het leven,” zegt mijn vader. “Je moet je iedere dag opnieuw klaarmaken om dood te gaan. “Je moet je iedere dag opnieuw klaarmaken om dood te gaan. Je denkt dat je in een veilige tijd leeft, maar geen enkele tijd is veilig. Je bent niet veilig, James, Of je vecht, of je spuwt bloed.”" Bladzijde 52
"“Denk er maar eens over na”, zegt ze. “Zijn er geen andere schrijvers te vinden”, vraag ik. “Echte schrijvers?” “Alle echte schrijvers zijn dood”. Dat vind ik een nogal choquerende bewering, toch ga ik er niet op in, problemen van een ander moet je aan een ander laten." Bladzijde 16
Thematiek
Liefdesrelatie: problemen/ echtscheidingIn deze roman gaat het voornamelijk over de nog onverwerkte liefdesrelatie tussen James en Marie. Hun eerste ontmoeting is door het toeval geregeld (schuilen onder een afdak). Ze gaat met hem mee meteen na zijn eerste vraag en die eerste dag gaan ze al met elkaar naar bed. Dat doen ze daarna nog 386 keer, want Marie houdt een aantekeningenboekje bij. Hun seksuele relatie is wild, geil en luidruchtig, maar ergens schaamt Marie zich voor haar uiterlijk (het licht moet uit wanneer ze vrijen). Ze heeft bovendien een eetprobleem wat haar ook wel verder verwijderd van James. James lijkt gelukkig op het Zweedse eiland, maar Marie is dat niet meer. Ze vlucht van het eiland en typisch voor James is dat hij zijn moeder vraagt wat hij nu moet doen. De relatie is over, maar Marie leeft door in het hoofd van James.
Motieven
Abortus
In de roman vertelt Marie aan James dat ze in haar vorige relatie een abortus heeft ondergaan. Dat gebeurde tegen haar zin en de wijze waarop haar vriend haar daarna behandelde, had hem van haar vervreemd. Het heeft er alles weg van dat Marie de abortus niet goed heeft verwerkt en dat dit invloed heeft op haar relatie met James.
Identiteitsontwikkeling
James zit in een identiteitscrisis. Wie ben je, hoe kijkt een ander tegen je aan? Laat je je dingen aanleunen die andere mensen tegen je zeggen. Marie verwacht een andere man, een die initiatief neemt. Tot aan zijn dertigste heeft James eigenlijk steeds gedaan wat anderen van hem willen. Zijn moeder heeft hem gedropt. Marie laat hem in de steek. Monica wil dat hij een roman gaat schrijven volgens haar plannen en niet gaat beginnen met verhalen. Het heeft er alle schijn van dat de Amerikaanse schrijver van The Fight Club, Chuck P. hem ander doet inzien. Hij heeft niet alleen seks met James, maar hij geeft ook aanwijzingen over wat hij moet gaan schrijven. Blijkbaar ziet James uiteindelijk in wat zijn nieuwe bestaan wordt. Hij durft afstand te nemen van wat anderen altijd voor hem regelen. Maar ja, je weet het bij Wortel nooit helemaal zeker.
Moeder-zoonrelatie
De moeder van James heeft maar één kind gekregen en ze heeft er opzettelijk voor gekozen dat het er bij één bleef. James voelt zich daar wat bezwaard over. Zijn moeder heeft eigenlijk nooit tijd voor hem en wil een geheel eigen carrière opbouwen. Ze zet hem op zijn 19e af in een hotel en betaalt daarna ruim 11 jaar de hotelrekening. Ze besteedt weinig aandacht aan hem en hij kan haar moeilijk te pakken krijgen. Maar omdat ze hem financieel steunt, laat ze hem ook niet los. Waarschijnlijk heeft ze er de hand in dat hij een aanbod krijgt om een roman te schrijven. De houding van Monica is namelijk hetzelfde als die van zijn moeder. Uiteindelijk maakt hij zich van beide vrouwen (beiden moederfiguren, want Monica is ouder) los. Monica is een substituut-moeder, want aan haar schrijft hij in een mail over zijn relatie met Marie (en hij doet dat voor het eerst in de o.v.t.)
Kunstwereld
Maartje Wortel laat haar personages kritisch kijken naar de literatuur. Ze laat Monica vertellen dat de echte schrijvers dood zijn (blz.16) en de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk zegt dat “schrijvers die praten, geen schrijvers zijn. Ze willen alleen maar op de televisie (blz.173). ”Iedereen wil tegenwoordig maar een boek schrijven.” En een door James aangesproken recensent (blz.151) zegt dat het maar goed is dat mensen nog in God geloven, want dan zullen ze ook wel in boeken geloven." Op geestige, kritische wijze kijkt Maartje Wortel naar het gebiedsterrein waar ze zelf al behoorlijke resultaten heeft geboekt.
Anorexia
Marie lijdt gaandeweg de relatie met James steeds meer aan een eetstoornis. Ze eet zo weinig dat ze uit haar mond begint te stinken. Ze heeft waarschijnlijk ook een hekel aan haar eigen lichaam, want James mag het niet bewonderen bij de seks.
Motto
Er zijn in deze roman twee delen die allebei met een motto beginnen. Het eerste motto luidt: "We weten dat er weer een generatie komt die zal zijn als onze vaders. Er zal weer oorlog komen. We bekijken het belachelijke gedoe van hen die onder de droefheid van de wereld lijden" (Joseph Roth, Zipper en zijn vader)
Deel II begint met het motto: "Volg je hart, trek je eigen plan. Van andermans plannen zijn er toch al zat." (Great Minds "Rat Pack Snipers)
Beide motto's zijn toepasselijk voor de delen. In het eerste deel geeft James aan dat zijn vader en grootvader zich met de oorlog bezighielden. Zijn vader heeft in Bosnië dienst gedaan en zijn opa was in de Tweede Wereldoorlog naar Nederland gekomen om er als soldaat uiteindelijk een meisje zwanger te maken.
Het tweede motto verwijst naar de houding van James die nadat hij Marie is kwijtgeraakt en een boek zou moeten schrijven, toch uiteindelijk zijn eigen plan trekt. Hij is erachter gekomen dat er in hem geen schrijver schuilgaat en dat hij zijn moeder van zich af moet werpen.
Opdracht
Voor Marie
Trivia
In een interview vertelt Maartje dat de romanfiguur James Dillard echt bestaan heeft. Het is een Amerikaan die door zijn ouders werd verwaarloosd en 800 dollar per maand ontving, waar hij kaas en wijn van kocht.
Titelverklaring
Er is een verwijzing naar de titel in de roman. Het is winter als de verteller zijn relaas vertelt. Op blz. 105 beweert hij: “Wij (Marie en ik) gaan van winter naar winter, twee mini-ijstijden zonder dat de kou een doorbraak beleeft. Ik durf het bijna niet te zeggen, omdat het zo ongelooflijk soft klinkt, maar we houden elkaar warm, zij en ik.”
Daarnaast kan de titel ook een symbolische verwijzing zijn naar de verhouding tussen James en Marie. Zij is niet heel erg mooi, lijdt aan anorexia-toestanden en wil het licht niet aan als ze vrijen. Ze gaan ook nog een winter naar Zweden waar James op aanraden van Marie een onbewoond eiland heeft gekocht. Daar gaat het mis. Hun relatie heeft in feite toch een koele laag. Marie laat James in de steek en ze zien elkaar niet meer.
Structuur & perspectief
Er zijn twee delen in deze roman:
I Hotel Arena/Winter en deel II Stayokay/Winter
Beide delen worden onderverdeeld in hoofdstukken die niet genummerd zijn en geen titel dragen. Ze worden van elkaar gescheiden door witregels. Beide delen zijn vrijwel eigen groot: deel I heeft 10 hoofdstukken en deel II negen. In beide delen loopt de chronologische volgorde van heden en verleden door elkaar heen. Er zijn twee belangrijke tijdlagen: het verhaalheden waarin James wordt gevraagd door een uitgever (via Monica) om een boek te gaan schrijven en de liefdesgeschiedenis van James en Marie die kort daarvoor heeft plaatsgevonden en verbroken is.
De verteller is een ik-figuur James Dillard die in het verhaalheden ongeveer dertig jaar is. Hij vertelt in de tegenwoordige tijd (zie een hoofdstuk waarin zijn oppas over de achtjarige James beweert dat hij altijd alles in de tegenwoordige tijd vertelt). Ook in deel II vertelt hij in de o.t.t. over zijn relatie met Marie. Slechts in de briefmail die hij aan Monica verstuurt in de nacht dat hij zijn eerste twee verhalen heeft geschreven vertelt hij in de o.v.t (ook over Maria).
Decor
Het wordt helemaal niet duidelijk in welk jaar de handeling zich afspeelt. Wel kun je uit tekstgegevens (internet, mobiele telefoon, Amy Winehouse) opmaken dat het verhaal zich in de 21e eeuw afspeelt. De verhouding tussen Marie en James tot aan het einde van de roman is de periode van de ene winter tot de andere winter. Op blz. 104 zegt de verteller dat de relatie precies 387 dagen heeft geduurd. Eerder is al een opmerking geweest dat de eerste dag dat ze elkaar leerden kennen, dinsdag 22 december is geweest. Dat zou dan in 2009 moeten zijn geweest toen 22 december op een dinsdag viel. De periode dat ze samen op het Zweedse eiland Irmgard zitten duurt ongeveer twee maanden en dat is zes weken daarvoor geëindigd (blz. 206). Dat is in februari gebeurd. Uit deze gegevens zou je kunnen afleiden dat de handeling van december 2009 tot voorjaar 2011 zou kunnen zijn.
Het decor van de handeling is wel duidelijk. James is vroeger in Naarden geboren, maar op zijn 19e heeft zijn moeder hem het huis uitgezet en voor een Amsterdams hotel afgezet. Sinds die tijd verblijft hij in hotels in Amsterdam: het begon in het dure Amstelhotel. Na zijn relatie met Marie in Zweden heeft James zijn intrek genomen in Hotel Arena en in het tweede deel gaat hij naar een goedkope Stayokay. Dat heeft te maken naarmate hij meer afstand neemt van zijn beschermende moeder die hem altijd maar geld geeft. Hoe minder hij van het geld van zijn moeder profiteert, des te kleiner wordt zijn leefruimte.
Stijl
In de verschillende recensies wordt gesproken over de zelfverzekerde stijl van de schrijfster, al weet ik niet zo goed wat ik me daarbij moet voorstellen.
De zinnen zijn helder geformuleerd, af en toe weidt Wortel uit in zinnen die 12 zelfs 16 tekstregels omvatten, maar dat zijn uitzonderingen en opsommend van karakter.
Ook heb ik erg gelet of Wortel veel metaforen gebruikt, maar ze is daar heel karig mee. Als ze er gebruik van maakt, zijn die wel goed getroffen.
- (blz. 203) Ook al is hij dronken, hij lijkt niet echt ontspannen. Hij ligt op zijn rug met zijn handen straks langs zijn lijf, alsof hij in een bobslee ligt."
- (blz. 207) Vanuit het raam zie je Stockholm liggen, we vliegen weg, richting de zee. Overal zijn eilanden, alsof God met kruimels heeft gestrooid toen hij Scandinavië maakte."
- (blz. 227) Monica glimlacht naar me en houdt haar hoofd een beetje schuin, zoals honden doen wanneer ze iets van je willen, al weet je net als bij honden bij Monica nooit zeker of haar bewegingen en handelingen niet gewoon aangeleerde reflexen zijn of dat ze het daadwerkelijk goed bedoelt, ik weet het niet.
Slotzin
Ik ga terug naar het begin, naar datgene waarnaar ik op zoek ben, tussen de aanval en de verdediging in. Denken en praten en voelen tegelijk. Ik duw de tafel van me af, sta op en loop naar buiten. Hier ben ik. James DillardBeoordeling
"IJstijd" is een knap geschreven roman over een man in een moeilijke liefdesrelatie met een meisje dat niet mooi, maar voor hem aantrekkelijk. Een meisje dat problemen had (een abortus) en heeft (anorexia). Een meisje dat daarnaast meer van hem wil dan hij doet. Hij is te gemakkelijk voor haar, omdat hij alles doet wat ze van hem vraagt. Dat is meteen het probleem van James die zijn hele leven lang al zich laat leiden door anderen. Hij is in dit verhaal op zoek naar zichzelf. Hij is geen schrijver en komt daar zelf achter: anderen wilden dat van hem maken, maar door schade en schande en schande wijs geworden, besluit hij eindelijk het heft in eigen handen te nemen.
Wortel schrijft bovendien licht humoristisch met een flinke afstand van haar romanfiguren. De structuur is eveneens: twee winterse hoofdstukken die een mini-ijstijd verbeelden. Hoewel Wortel helemaal niet moeilijk schrijft, niet pseudofilosofisch te werk gaat, laat ze toch wel wat open eindjes in haar roman zitten. Wortel legt nooit precies uit wat ze bedoelt.
Het werk is natuurlijk met heel boeken over moeizame liefdesrelaties te combineren. De Nederlandse literatuur zit er vol mee.
Recensies
"Eh ja, die bijpersonen zijn inderdaad wel wat karikaturaal, maar je realiseert je pas bij zo’n opmerking dat ze niet veel meer dan kleurrijke entourage zijn. Wortel speelt met fictie, en haar spel is geloofwaardig. Wat moet je geloven, en waarom? Voor iemand als James, die alles relativeert, is dat een existentiële vraag. Voor ons, als onbevangen lezers, evenzeer. En als je dat weet, zit er dan nog glas tussen jou en de werkelijkheid?" http://recensieweb.nl/rec...-gelooft/
"Daar tegenover staat dat de geringe ambitie van de held op den duur ook vat krijgt op de lezer. IJstijd voegt zich moeiteloos in de literatuurlijst over jongvolwassenen bij wie de zwarte panter nog niet op hun pad is gekomen: in de literaire productie van januari 2014 ergens tussen De woongroep van Franca Treur (dat zich deels in hetzelfde gebouw afspeelt) en de nieuwe Murakami. Hoe fraai al die ledigheid ook naar het leven getekend is, het kost moeite om bij het verhaal van James Dillard de urgentie te voelen die hij zelf in zijn leven zo mist." http://www.nrclux.nl/ijst.../1143320/
"In zijn zelfverzekerde schrijfstijl dwingt IJstijd bewondering af. Ook in de manier waarop Wortel iets ongemakkelijks lijkt te willen vertellen. Dat het leven misschien wel niet veel meer is dan doen wat een ander van je verlangt. Tegelijkertijd is er het schrijnende verdriet om Marie, die op zeker moment de benen neemt. Zijn moeder kan nog zo zeggen dat het wel over gaat, dit verdriet, maar James weet wel beter. ‘Van alle dingen die over kunnen gaan blijft verdriet het langst aanwezig, en juist het verdriet om een meisje.’ En dus definieert James zichzelf als ‘een man met pijn’. Zijn genius speelt het spel echter zo cool, dat dit grotendeels een theoretische verzuchting blijft." https://www.groene.nl/art...t-je-zegt
"In sterkere mate ligt dat aan Wortels schrijftrant; geen zin die sputtert of het moet met reden zijn. Mededogen voor haar hulpeloze personage weet ze op te roepen door een maf soort herhaling: \'Ik gooi mijn tweede peuk op de grond en ik zeg dat het een vergissing is. \'Het is een vergissing¿, zeg ik.¿ Dit is lef. Dit schrijven blaakt van zelfvertrouwen. Hier is iemand aan het werk die weet wat ze doet. " http://www.volkskrant.nl/...tijd.html
"Ondanks hier en daar wat kleine gebreken, is IJstijd een boek om heerlijk in weg te dromen. Het leest niet moeilijk, maar dat doet niet af aan de kwaliteit. En de titel is prachtig voor de tijd van het jaar waarin het boek gelezen moet worden. In de winter. Met of zonder liefdesverdriet. James Dillard doet je je ondanks zijn melancholie en drama beter voelen in de koude dagen.\\" http://cult.thepostonline...e-dromen/
"Wortel dwingt namelijk bewondering af doordat ze zo mooi en zelfverzekerd schrijft. Hierdoor leest de roman makkelijk weg en krijg je veel informatie zonder dat het als te veel aanvoelt. Verder vertelt Wortel clichés zonder dat het clichés worden, zoals ‘Eigenlijk zou het moeten sneeuwen, maar aan wat er eigenlijk zou moeten gebeuren heeft nog nooit iemand iets gehad’. Zinnen als ‘Mijn moeder is astroloog, misschien had ik behoefte aan grond onder mijn voeten’ zorgen voor een geestige ondertoon" http://www.cultuurbewust....recensie/
"Liefde en literatuur, daar draait het om in IJstijd. En om de vraag hoe een mens zich moet verhouden tot een werkelijkheid die zich achter glas lijkt af te spelen. Niets wereldschokkends. Maar wel zo beheerst-losjes opgeschreven, dat je als lezer tot aan het eind nieuwsgierig blijft naar wat de kwikzilverige personages van Wortel te melden te hebben. En naar wat deze interessante schrijfster ons in haar volgende boek zal voorschotelen. - " http://www.woestenledig.c...rtel.html
Bronnen
Interview in het NRC met de schrijfster
http://maartjewortel.nl/w...ticle1.pdfWebsite van de schrijfster. Daar staan veel verwijzingen op naar interviews met haar.
www.maartjewortel.nl
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 maart 2025) 1513 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden