Provinciale staten

Het bestuur van een provincie lijkt sterk op een gemeentebestuur. Provinciale staten kunt u vergelijken met de gemeenteraad en gedeputeerden met wethouders. Trekken wij de vergelijking met de gemeente verder door, dan zou u de commissaris van de Koningin kunnen beschouwen als een soort burgemeester van de provincie. Hij of zij wordt, net als een burgemeester, door de Kroon benoemd.

Het bestuur van Drenthe zit heel eenvoudig in elkaar. Het algemeen bestuur wordt gevormd door de provinciale staten, die uit 51 leden bestaan. Eén keer in de vier jaar worden ze door de Drentse kiezers van 18 jaar en ouder gekozen.
Hoeveel statenleden een provincie heeft, hangt af van het aantal inwoners in de provincie. Het aantal is minimaal 39 en maximaal 83. Drenthe heeft met 460.000 inwoners, recht op 51 statenleden. Een van de eerste dingen die de gekozen statenleden na de verkiezingen doen, is het kiezen van de leden van de Eerste Kamer. Via de provinciale verkiezingen hebben burgers dus invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer.

Statenlid zijn is geen beroep, maar een parttime activiteit. Veel statenleden hebben naast hun statenwerk dan ook meestal nog een andere baan. Ze krijgen een vergoeding en een tegemoetkoming in de onkosten. Ieder jaar stelt de regering vast hoe hoog die mag zijn. De provincies bepalen zelf of ze het maximum geven of niet.
Statenleden mogen in hun dagelijks werk geen voordeel hebben van hun statenlidmaatschap. Is een statenlid bijvoorbeeld advocaat, dan mag hij of zij geen mensen verdedigen die tegen de provincie procederen. Of is een statenlid aannemer, dan mag hij of zij geen aannemerswerk voor de provincie uitvoeren.
Provinciale staten vergaderen ongeveer eens per twee maanden op woensdag. Deze vergaderingen zijn openbaar. De provincie zet vooraf advertenties in de belangrijkste noordelijke bladen om aan te kondigen wanneer de vergaderingen zijn en wat er op de agenda staat. Belangstellenden zijn van harte welkom op de publieke tribune. En voor de thuisblijvers is de pers aanwezig, zodat ook zij via krant, radio of tv op de hoogte kunnen blijven van het nieuws uit het provinciehuis.

Provinciebestuur
Provinciale Staten
Provinciale Staten zijn het algemeen bestuur van een provincie. De leden van Provinciale Staten worden om de vier jaar, bij de statenverkiezingen, rechtstreeks door de stemgerechtigde inwoners van de provincie gekozen. Verkiesbaar zijn in principe alle inwoners van de provincie die passief kiesrecht hebben en die kandidaat gesteld zijn door een aan de verkiezingen deelnemende politiek partij. De Provinciewet stelt een paar beperkingen: een minister, staatssecretaris en Commissaris van de Koningin kunnen geen lid van Provinciale Staten zijn, Hetzelfde geldt voor ambtenaren in dienst van de provincie. Het aantal leden van Provinciale Staten hangt af van het aantal inwoners van de provincie. Flevoland als kleinste provincie heeft er 43, Zuid-Holland met zijn 3,3 miljoen inwoners 83, het maximum.
FractiesDe leden van Provinciale Staten behoren allen tot politieke partijen. De statenleden die tot eenzelfde partij behoren vormen een fractie. Statenleden die hun fractie verlaten kunnen onder hun eigen naam of die van een nieuwe groepering deel van Provinciale Staten blijven uitmaken. Het is ook mogelijk een gecombineerde fractie van meer dan één partij te vormen, bijvoorbeeld van RPF/GPV. Elke fractie kiest uit haar midden een voorzitter, die leiding geeft aan de fractie en als belangrijkste woordvoerder optreedt. De gezamenlijke fractievoorzitters komen bij elkaar in het zogenaamde 'seniorenconvent', onder andere als er gevoelige politieke zaken te bespreken zijn in een vertrouwelijke sfeer. Binnen de fractie is het werk verdeeld, waardoor niet elk statenlid overal evenveel verstand van hoeft te hebben. Zo zijn er voor elk beleidsterrein één of meer specialisten binnen de fractie. De specialisten zitten namens hun partij in de vaste commissies uit Provinciale Staten. Elke statenfractie heeft meestal de steun van één of meer fractie-assistenten. Commissies De Provinciewet bepaalt dat Provinciale Staten commissies kunnen instellen. Provinciale Staten regelen bevoegdheden en samenstelling van deze commissies. Wanneer een voorstel van Gedeputeerde Staten in de statenvergadering aan de orde komt, is het meestal al uitvoerig besproken door één of meer commissies. De vaste statencommissie De meest voorkomende commissie zijn vaste statencommissies voor bijvoorbeeld ruimtelijke ordening, milieu of verkeer en vervoer. Ze bestaan uit leden van Provinciale Staten. Over het algemeen zijn alle fracties in de commissies vertegenwoordigd. Een gedeputeerde of een ander statenlid zit de commissie voor. In de vaste statencommissie worden plannen en voorstellen van het college van Gedeputeerde Staten voorbesproken. Daarnaast bespreekt de commissie de uitvoering van het beleid. De vaste statencommissie kan geen voorstellen aannemen of verwerpen. Daarover beslissen Provinciale Staten. Bestuurscommissies Provinciale Staten kunnen bepaalde bevoegdheden van zichzelf aan commissies overdragen. In dat geval spreekt men van bestuurscommissies. Ook bevoegdheden van het college van Gedeputeerde Staten kunnen -op voorstel van dit college- door Provinciale Staten aan commissies worden gedelegeerd. Een bekend voorbeeld is het delegeren van de bevoegdheid om te beslissen over bestuursgeschillen. Adviescommissies Adviescommissies worden meestal tijdelijk ingesteld om in incidentele gevallen adveis uit te brengen. De leden van adviescommissies zijn lang niet altijd statenleden, maar meestal personen die deskundig zijn op het gebied van de adviesaanvraag. Enquêtecommissies Provinciale Staten kunnen een enquêtecommissie instellen als ze een kwestie tot op de bodem uit willen zoeken. Een enquêtecommissie kan inlichtingen eisen van de provinciale ambtenaren, gemeenten en waterschappen. Taken en bevoegdheden Van oudsher zijn Provinciale Staten belast met het toezicht op de waterschappen, de organen die voor de praktische uitvoering van het waterbeheer zorgen. De taken van Provinciale Staten zijn te onderscheiden in: -autonome taken en bevoegdheden -medebewindstaken en -bevoegdheden -het kiezen van de leden van de Eerste Kamer. Autonome taken en bevoegdheden Provinciale Staten bepalen de hoofdlijnen van het beleid. Ze kunnen algemene regels stellen, zogeheten (autonome) verordeningen, als ze deze in het belang van de provincie nodig achten. Ze stellen de provinciale begroting vast en beslissen over de uitvoering van openbare werken en het verlenen van subsidies. Provinciale Staten kunnen bepaalde bevoegdheden overdragen (delegeren) aan het college van Gedeputeerde Staten. Medebewindstaken en -bevoegdheden Wanneer het rijk bij de uitvoering van wetten en algemene maatregelen van bestuur (AMvB) de medewerking vraagt van het provinciebestuur, worden in sommige gevallen uitdrukkelijk Provinciale Staten bedoeld. Het vaststellen van streekplannen en wegenplannen zijn bijvoorbeeld medebewindstaken die aan Provinciale Staten zijn opgedragen. Ook het vaststellen van de rechtspositie van het personeel van de provincie en het vaststellen van regels voor de provinciale oppervlaktewateren vallen daar onder. Het kiezen van de leden van de Eerste Kamer Een bijzondere taak van de leden van Provinciale Staten is het kiezen van de leden van de Eerste Kamer. Eerste-Kamerleden of senatoren worden niet rechtstreeks gekozen, maar door getrapte verkiezingen: de inwoners van de provincies kiezen de statenleden en dezen kiezen dan de Eerste-Kamerleden. De Provinciale-Statenverkiezingen zijn daarmee van direct belang voor de landspolitiek. Statenvergadering Provinciale Staten vergaderen gemiddeld een keer per maand. De statenvergaderingen zijn in principe openbaar. Provinciale Staten kunnen beslissen achter gesloten deuren te vergaderen en aanvullend het besluit nemen om geheimhouding aan Provinciale Staten op te leggen. Ze doen dat bijvoorbeeld als openbaarheid schade zou toebrengen aan de privacy van personen of aan de belangen van de provincie.De Commissaris van de Koningin zit de statenvergaderingen voor. De commissaris heeft in de vergadering van Provinciale Staten geen stemrecht, maar kan wel deelnemen aan de discussie. De commissaris en de griffier ondertekenen de besluiten van Provinciale Staten.