De oprichting, bloei en ondergang van de VOC

Voorwoord

Ik heb gekozen voor dit onderwerp, de oprichting,bloei en ondergang van de VOC, omdat het mij een interessant en leuk onderwerp leek. Er wordt nooit veel vertelt over het ontstaan van de VOC en de ondergang van de VOC, daarom ga ik dat nu dus wel doen. Ik ga o.a. vertellen over wie de VOC hebben opgericht, waarom de VOC zo’n groot succes was, waarom de VOC er mee ophield, welke gevolgen de VOC op de Nederlanden heeft gehad en wat er nu nog over is van de VOC.

Inleiding

De 17e eeuw was een gouden eeuw voor de Republiek. De economie was heel erg goed en er werd veel aan handel gedaan .In de 17e eeuw werden nieuwe, makkelijke manieren gevonden om handel uit te voeren. De republiek werd niet bestuurd door 1 iemand in de 17 eeuw. De Gewestelijke staten waren het hoogste bestuur in de gewesten. Dit bestond uit bestuurders van de steden en het platteland. Er waren 2 mensen in de Republiek met meer macht dan de andere mensen. De raadpensionaris en de stadhouder. De raadpensionaris hield zich bezig met het buitenland. De stadhouder was de baas van het leger en de vloot. Ook mocht hij mensen in het stadsbestuur kiezen. Je kon stadhouder worden als je werd benoemd door de gewesten. Vanaf de opstand werden alleen nog maar prinsen van Oranje stadhouder. De raadpensionaris en de regenten van Holland waren erg bang voor de stadhouders, omdat de stadhouders van de Republiek een koninkrijk wilden maken. De stadhouders vonden Holland te machtig. In 1650 besloten de regenten om geen nieuwe stadhouder te nemen. Dit bleef zo tot 1672. Dit tijdperk heet het stadhouderloos tijdperk.

Het bestuur van de Republiek was erg belangrijk voor de VOC omdat de VOC geld kreeg van het bestuur en het bestuur toestemming moet geven voor de oprichting van de VOC.

Hoofdvragen en deelvragen

De hoofdvraag: - Hoe ging de oprichting, de bloei en ondergang van de VOC?


De deelvragen: - Waarom is de VOC opgericht en wie kwam(en) met het idee?
- Hoe zat het bestuur van de VOC in elkaar?
- Hoe ontstond de bloei van de VOC?
- Wat veroorzaakte de ondergang van de VOC?
- Welke gevolgen heeft de VOC?
- Wat is er nu nog over van de VOC?

Antwoord op de deelvragen

Waarom is de VOC opgericht en wie kwam(en) met het idee?

In 1492 ontdekte Columbus Amerika. In 1498 ontdekten de Portugezen een vaarroute naar Azië. Vanaf dat moment zorgden de Portugezen en de Spanjaarden voor de aanvoer van allerlei Aziatische en Amerikaanse producten: specerijen, zijde en andere stoffen, porselein, zilver en goud. Met deze producten maakten ze erg veel winst, want als ander Europeanen deze producten wilden, moesten ze die wel kopen van de Portugezen. Ze hadden zelf namelijk nog geen vaarroute naar Azië ontdekt. En de specerijen hadden de mensen nodig. Het werd gebruikt als smaakmaker op eten. Maar specerijen werden vaak ook gebruik als medicijn. Kruidnagelen hielpen tegen kiespijn. Er werd een kruidnagel in een kies gestopt waardoor de pijn verminderde.

In de 16e eeuw waren er veel Nederlandse vrachtschepen die goederen vervoerden door heel Europa. Daar verdiende we niet veel geld mee. Nederlanders zagen dat de handel van Azië en Amerika wél veel geld opbrachten. Daar wilden ze wat aan doen. Zo kwam het dus dat negen kooplieden in 1594 rond de tafel gingen zitten.


In het voorjaar van 1594 kwamen negen kooplieden bij elkaar in Amsterdam. Ze waren niet tevreden. De Portugezen hadden de handel in specerijen zoals peper in de hand. Maar de Portugezen konden niet voldoende specerijen via de route langs Kaap De Goede Hoop in Zuid-Afrika naar Europa te brengen. Hierdoor werden de specerijen duurder. De Portugese kooplieden maakten veel winst en dat vonden de Amsterdammers niet leuk. Zo konden zij niet goed aan de peperhandel verdienen. De negen kooplieden bedachten samen een plan: ze wilden zelf naar Azië gaan en daar handel beginnen, de plek waar de specerijen vandaan kwamen.

Een jaar later kwam hun wens uit. De eerste Nederlandse schepen vaarden naar Oost Indië. Andere mensen zagen dat de negen kooplieden die de VOC hebben bedacht, erg rijk werden. Dit kwam doordat de specerijen erg duur werden verkocht. Mensen dachten: ‘Dat kunnen wij ook wel.’ Hierdoor kochten kooplieden samen een schip, met een bemanning waarmee ze gingen varen. Als een schip met goederen weer terug kwam, verkochten de kooplieden de goederen en ze kregen allemaal een deel van de winst. (Dat is een compagnie.)

Maar rond 1600 waren er heel veel kleine compagnieën, waardoor er veel concurrentie ontstond. De specerijen werden dus duur in Azië, en goedkoop in Nederland. Er werd steeds minder aan specerijen verdiend.
De regering van Nederland was bang dat doordat er bijna geen winst meer was, de kooplieden niet meer naar Azië wilden gaan. Of dat de kooplieden juist verlies leden. De regering wou dit niet, omdat de handel erg belangrijk was voor de toekomst van Nederland. Als er veel handel is, dan is en veel werkgelegenheid en Nederland zou steeds rijker worden. Kooplieden verkochten de specerijen niet alleen in Nederland maar ook in de rest van Europa. Dus daardoor zou Nederland machtiger en rijker worden. Hoe meer geld er werd verdiend, hoe meer er geïnvesteerd kon worden in verschillende ondernemingen.
Onder de druk van de regering werden er van veel kleine compagnieën 1 grote compagnie opgericht, genaamd de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De VOC. De VOC werd op 20 maart 1602 opgericht. De VOC had 4 rechten:

- Handelsrechten
- In en uitvoer rechten
- Recht op de kuststreken
- Als enige Nederlanders handel met Azië voeren

De VOC was een zeer groot bedrijf. In zes steden had de VOC een afdeling, ook wel kamers genoemd. Het hoofdkantoor zat in Amsterdam. Elke kamer zorgde voor haar eigen bemanning en schepen.

Hoe zat het bestuur van de VOC in elkaar?

De verschillende kamers in Amsterdam, Zeeland (Middelburg), Rotterdam, Delft, Hoorn en Enkhuizen kregen bestuurders. Dit waren de eerste echte bestuurders van de VOC. Het aantal bestuurders dat één kamer had, gaf aan hoe belangrijk de kamer was. De kamer in Amsterdam had twintig bestuurders, de kamer in Zeeland had er twaalf, en de andere kamers hadden er zeven. De burgemeesters van de steden mochten de bestuurders voordragen. De kamers zorgden voor de bouw van de schepen. Elke kamer had daarvoor een eigen werf. Een werf is een plaats waar dingen, zoals hout e.d. worden opgeslagen. Ook de bemanning en het eten op de schepen werden geregeld door de kamers. Hun taak was ook nog het zorgen voor het goud en zilver dat de kooplieden op hun schepen meekregen om handel te kunnen drijven.

Voor het centrale bestuur van de VOC werden er zeventien directeuren aangesteld. Van die zeventien directeuren waren er acht van de Amsterdamse bestuurders, vier van de Zeeuwse bestuurders en één van elk van de kleine kamers. De zeventien directeuren vergaderden in het hoofdkantoor in Amsterdam. Ze werden ‘de Heren van Zeventien’ genoemd. De zeventien Heren vergaderden een paar maal per jaar om het algemene beleid van de Compagnie vast te stellen. Ze bepaalden hoeveel schepen er zouden worden uitgestuurd, hoeveel geld er mee moest op de schepen en welke spullen er in Oost- Indië gekocht moesten worden. Hun taak was ook het zorgen dat de goederen in Nederland verkocht werden.


Alleen de VOC mocht handelen in Oost-Indië. Alle andere kooplieden van Nederland mochten dat niet meer. Als er geen concurrentie was, dan bleven de winsten hoog.

Hoe ontstond de bloei van de VOC?

Het eerste schip van de VOC dat in 1595 de haven van Texel verliet, was het begin van een 200 jaar durende bloeirijke periode. Rond 1625 had de VOC ongeveer 7.700 mensen in dienst. 125 jaar later, rond 1750, was het aantal werknemers van de VOC met bijna 500 % gegroeid naar 36.000. Vanaf 1700 nam het aantal buitenlanders dat voor de VOC werkte erg toe. Vaak waren er 2 keer zoveel buitenlanders als Nederlanders aan boord van een schip.
Door de technische ontwikkeling van de navigatie instrumenten werden de routes steeds nauwkeuriger bepaald. Hierdoor waren de schepen steeds sneller op hun eindbestemming. Het voordeel hiervan was dat de goederen eerder verhandeld konden worden waardoor de kwaliteit en waarde veel hoger waarde. Hierdoor werd er nog meer winst gemaakt.
Maar er waren ook tegenslagen. Zo werd in China de handel erg beperkt. Ook de handel op Japan werd ongunstig. Japan was de leverancier van edelmetalen. Toen die er niet meer was, ging de financiering in Azië verloren. Edelmetalen moesten vanaf het eind van de 17e eeuw uit de Republiek worden aangevoerd. De Heren van Zeventien bedachten hier een oplossing op:

- Ze wijzigden het aantal goederen. De goederen bestonden eerst uit 80 % specerijen, maar nu ook uit textiel en porselein.
- Ze zorgen voor meer personeel en meer schepen.

De verhoging van mensen die de schepen bouwden en bemanden betekende bijna een verdubbeling van de VOC, zowel in handel als in personeel en schepen. Dit gebeurde tussen 1680 en 1720.

Wat veroorzaakte de ondergang van de VOC?

Hoe de VOC precies ten onder ging is niet zeker, maar er zijn meerdere redenen voor bedacht:

In 1780 brak de 4e engelse oorlog uit. Deze oorlog zou de VOC fataal worden. Aan het eind van 1781 was er nog een normaal bedrag aan verkoopresultaten, maar aan het eind van 1783 stond de VOC er erg zwak voor. Engeland kreeg vrije vaar in de oosterse zeeën, hierdoor verloor de VOC het alleenrecht. De bestuurders van de VOC zagen aankomen dat de VOC failliet zou raken, en om de VOC van de ondergang te behoeden moest er goed gereorganiseerd worden. Dit betekende dat de bestuurders van de kamers onder toezicht kwamen van de Staten Generaal. Zeeland was hiertegen, maar moest uiteindelijk toch toegeven. Veel nut heeft het niet gehad. De Bataafse revolutie in 1795 maakte een einde aan de staatsstructuur van de republiek. Op 24 december in 1795 werd het “Decreet tot vernietiging van het tegenwoordig bestuur der VOC” aangenomen. Na twee eeuwen van bestaan, werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie geschiedenis.

Een ander probleem was dat tussen 1700 en 1770 het aantal Nederlandse bemanningsleden met 35 % was afgenomen. Er werden Duitsers zonder ervaring aangenomen. Hierdoor werden de zeereizen niet echt een succes. Ook gingen steeds meer mensen alleen handelen, alhoewel dit niet toegestaan was. De Heren van Zeventien wilden wel ingrijpen, maar dat kon niet.


Wat de precieze reden dan ook was, de VOC was aan het afzwakken. De VOC was dan wel de grootste werkgever in de Republiek, maar het ging niet goed. Er werkten ongeveer 36.100 mensen voor de VOC, die zij ongeveer 4 miljoen gulden per jaar betaalde. Toen in de 18e eeuw de economie in de steden er op achteruit ging, zorgden de kamers van de VOC voor stabiliteit. Maar doordat de winst achteruit ging door de concurrentie van Engeland ging het met de VOC ook mis. Azië verhoogde de prijzen weer omdat Engeland nu ook kocht. Dit was het begin van het eind. De vloot van de VOC werd met de helft verminderd, en de VOC verloor 43 miljoen gulden. Het gevolg was dat de VOC onder de voogdij van de staat kwam te staan. De staat probeerde de VOC in de laatste 11 jaar nieuw leven in te blazen, door geld te geven. In totaal was dat 116 miljoen. Het had geen nut. Aan het eind van het bestaan van de VOC, bij de ineenstorting van de Republiek en nationalisatie van de VOC door de Bataafse Republiek (tijdens de Franse overheersing) had de VOC 120 miljoen gulden schuld.

Welke gevolgen heeft de VOC gehad?

De VOC heeft veel invloed op de Nederlanden gehad. De Nederlanden had een groot deel van de wereldmacht, omdat ze de macht hadden over de handel met Indië. De goede handel en de winst in de 17e eeuw heeft gezorgd voor de ‘Gouden Eeuw’.

Door de VOC (en ook de WIC, de West-Indische Compagnie) kwam er ook erg veel werkgelegenheid. Mensen moesten schepen bouwen, zeilen maken enz. Ook waren er veel mensen nodig als bemanning op de schepen. De goederen die aankwamen in Nederland moesten ook weer door mensen worden verkocht. De goedreen moesten naar andere Europese landen gebracht worden. Economisch gezien groeide Nederland heel goed. Toch was er nog een hele arme bevolkingsgroep. Die waren werkeloos. Als ze dan op een schip gingen werken kregen ze gage (het scheepsloon). Dat was niet veel. En de meeste mannen hadden het zo weer op. Er werd veel gedronken in kroegen of op de terugreis. Mensen wilden liever ook niet meevaren op een schip, maar een andere keus hadden ze niet. Je moest toch iets doen om aan geld te komen. Bovendien kreeg je op het schip wel voedsel.

Een ander gevolg is dat de wereldzeeën en de oceaan helemaal verkend waren door de vele reizen. Men kon heen waar men heen wilde. Dat was nieuw. De wereld leek kleiner door het contact in het buitenland. Men kon makkelijker naar een ander land.

Wat is er nu nog over van de VOC?

In Amsterdam zijn er enkele pakhuizen overgebleven uit de tijd van de VOC. En op sommige gebouwen in Amsterdam staat het VOC logo.
In Zuid-Afrika wordt Nederlands gesproken. Dit komt omdat schepen van de VOC jarenlang naar Zuid-Afrika geweest zijn. Indonesië is erg lang een kolonie van Nederland geweest en daar spreken vooral de oudere mensen Nederlands.
Ook worden er nog steeds veel producten zoals specerijen en thee uit het oosten gehaald, dat is dus niet veranderd.
Het ‘Nederlands Scheepvaart Museum’ in Amsterdam is een museum dat een overzicht geeft van de geschiedenis van de Nederlandse scheepvaart. In het ‘Nederlands Scheepvaart Museum’ vind je o.a. de ‘Compagniezaal’, die speciaal is opgericht voor de VOC.
Er zijn ook een paar bekende VOC schepen nagebouwd. ‘De Amsterdam’ ligt in Amsterdam en ‘De Batavia’ ligt in Lelystad. Er is ook nog een schip van de VOC die je kunt bezichtigen in Amerika, ‘De Halve Maen’. Bij de bouw van deze schepen zijn zoveel mogelijke de materialen gebruikt die men vroeger ook verwerkte.

‘De Batavia’ is tussen 1 december en 1 januari 1999 naar Australië gevaren, in verband met de Olympische Spelen in Sydney.

Antwoord op de hoofdvraag

Hoe ging de oprichting, de bloei en ondergang van de VOC?

De oprichting van de VOC werd bedacht door de regering om de concurrentie tussen de vele compagnieën tegen te gaan, en de winst zo te verhogen. Als bestuur van de VOC werden kamers gebruikt. De bestuurders van de kamers werden gekozen, en van elke kamer zaten en mensen in het centrale bestuur, de ‘Heren van Zeventien’.

De bloei van de VOC ontstond doordat de personeelsleden en de schepen van de VOC werden verdubbeld nadat de handel met China en Japan slecht ging. Daardoor werd de VOC een enorme vloot. Door de verbeterde technieken voor navigatie konden de goederen ook met een hogere kwaliteit worden verkocht, waardoor er meer winst werd gemaakt.

De ondergang van de VOC kwam doordat de VOC failliet ging aan het eind van de 18e eeuw. Dit kwam door
- de prijsstijging in Azië, in verband met de concurrentie met Engeland
- personeelstekort
- de 4e Engelse oorlog
De VOC liep grote schulden op en in 1795 werd de VOC overgenomen door de stad en dat was het officiële einde.

Nawoord

Ik vond het heel erg leuk om dit verslag te maken. Vooral ook omdat je er veel tijd voor kreeg, en dat je je dus niet alles hoefde te haastten. Dat je je eigen onderwerp mocht kiezen is ook een voordeel, omdat je dan niet met tegenzin aan het verslag werkt. Je werkt namelijk aan een onderwerp dat je interesseert.
Van het maken van het verslag heb ik geleerd dat ook al heb je veel succes, het kan zo weer over zijn. Ik zou zelf niet graag in de 17e eeuw willen leven, omdat je toen in een erg onzekere tijd leefde, vooral toen de VOC ten onder ging.