Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 246 pagina's
• Uitgeverij: atlas contaxt

Flaptekst

Eerste zin

Elvin en ik, we zouden naar Parijs maar we eindigden in Kruishoutem.

Samenvatting

De zeventienjarige Fay en haar oudere neef Elvin hebben beiden geen goede reden om niet naar Parijs te gaan en dus gaan ze met Elvins auto naar Parijs. Zonder telefoon! Maar bij Kruishoutem moeten ze van de snelweg af en vanaf daar dolen ze een beetje door het platteland van Belgie. Als ze stoppen om te tanken, maakt vooral Elvin kennis met de niet zo aardige pompeigenaar - de nieuwe - en komt hij erachter dat Super 98 niet lekker ruikt. Na nog langer rondrijden vinden ze eindelijk een winkel om nieuwe kleren en wat eten en drinken te kopen. Aan het einde van deze eerste dag krijgen ze een lekke band en Elvin parkeert de auto langs een weg en valt in slaap. Fay stapt uit om te plassen en ontmoet een koekjesbakker met een bolhoed en een hondje.

Op de tweede dag wil Elvin uit de auto stappen, als er een fietser langs rijdt en gaat het raam van de auto kapot. Elvin is woest en jaagt de fietser weg met de krik. Ze rijden langs een klooster waar Fay eerder met haar ouders geweest is en Elvin steelt eten en Fay een heel oud muziekboek. Elvin wil het boek verkopen maar Fay niet, het is haar meteen heel dierbaar. Na een lange en vermoeiende dag rijden, vinden ze een camping voor de nacht. Elvin ontmoet hier Florine en Sven, volgens Fay een ijdeltuit en een hipster, die hen uitnodigen voor een barbecue. Ze nodigen hen zelfs uit om de nacht bij hen in de tent door te brengen en Elvin gaat daarop in, Fay slaapt weer in de auto.

De volgende ochtend ligt Elvin ook weer in de auto maar hij wil niet vertellen wat er gebeurd is. Florine en Sven zijn ervandoor, met zijn portemonnee. Elvin en Fay rijden achter ze aan en als Fay rijdt, biecht Elvin op dat Sven hem en zichzelf een clownsneus opzette en hem vervolgens min of meer heeft verkracht. Ze doen weer een poging tot tanken maar de gebeurtenissen op dag een zijn hen vooruit gesneld en deze pompeigenaar slaat met een fietspomp deuken in Elvins auto. Elvin laat dat echter niet zomaar gebeuren. Niet veel later vinden ze de camping waar de ijdeltuit en de hipster heen gegaan zijn. Hier gaan Elvin en Fay helemaal los en ze vertrekken niet alleen met de portemonnee maar ook met hun slaappillen. Nadat ze eten en drinken gekocht hebben, denken ze een politieauto te zien en Elvin slaat een onverhard pad in en aan het einde daarvan zet hij de motor uit. Hij begaat de fout om haar depressie in verband met haar vader te brengen en daarom stapt Fay uit om alleen een stuk te wandelen. Ze gaat ergens zitten en neemt twee slaappillen, wat je als lezer zorgen baart omdat haar vader ook zelfmoord gepleegd heeft met slaappillen. In een toestand tussen slapen en waken in knoopt Grijze Gijs, een personage uit de verhaaltje van haar vader, een gesprek met haar aan.

Op dag vier wordt Fay weer wakker in de auto, waar Elvin haar heeft neergelegd nadat hij haar was gaan zoeken. Ze krijgen ruzie en als ze weg wille rijden, start de auto niet. Ze eten het eten op en drinken het bier op, lopen nog een rondje en als Fay in Elvins broek op zoek gaat naar de slaappillen, komt van het een het ander en hebben ze seks. Fay vindt Elvins telefoon onder zijn stoel en voelt zich verraden. Ze neemt nog een keer twee slaappillen en als ze wakker wordt gaat ze er met het boek vandoor. Ze valt in slaap in het bos en als ze wakker wordt staat de middeleeuwse kopiist van het boek voor haar die haar zijn levensverhaal vertelt.

De volgende ochtend besluit Fay dat ze naar Metz wil, daar kwam niet alleen de kopiist vandaan maar pleegde ook haar vader zelfmoord. Ze krijgt een lift van een aardige vrouw in een pick-up en de rest van de reis legt ze per trein af. Omdat Fay geen geld heeft, speelt ze daar viool op straat en op die manier ontmoet ze een kleine jongen die met de muziek meeklapt - en beweegt. Ze delen samen de buiten en vallen aan het einde van de dag in slaap in een park.

Als Fay op de laatste dag van het verhaal wakker wordt, is ze alleen: het jongetje is verdwenen en hij heeft het boek meegenomen. Het lukt haar om Elvin te bellen, die al in de buurt was omdat hij de auto aan de praat gekregen had en vermoedde dat ze naar Metz gegaan was. Samen gaan ze op zoek naar het boek en als ze voor de regen schuilen in de kerk, ziet Fay het boek daar op de lessenaar liggen. Als Fay het boek doorbladert, worden ze weggestuurd. Fay denkt dat het jongetje een engel was die het boek heeft teruggebracht waar het hoorde maar de vrouw in het souvenirwinkeltje zegt haar dat het daar al vijfhonderd jaar ligt. Fay belt haar moeder met Elvins telefoon en daarna gooit ze hem weg. Ze besluiten alsnog naar Parijs te gaan, of niet.

Personages

Fay

'Ik ben Fay, zeventien jaar, ik heb een tattoo op mijn schouder en een gaatje in mijn hart.' (p. 9) Ze heeft eigenlijk niet echt vriendinnen en heeft een baantje in een sportwinkel. Fay doet haar best om niet op te vallen, niet op een positieve en niet op een negatieve manier. Hierdoor merkt eigenlijk niemand op dat het niet zo goed met haar gaat. Ze doet graag boos en autoritair tegen Elvin maar ze kunnen elkaar goed aan en mogen elkaar graag. Ze is onzeker en als ze eenmaal iemand heeft die ze leuk vindt, dan wil ze niet dat die persoon ook met anderen omgaat, omdat ze dan bang ik hem of haar kwijt te raken. Fay is somber: 'Als je tegen iemand zegt dat je depressief bent wordt het ineens waar, dat ten eerste, het krijgt vaste vorm, terwijl het vloeibaar en onduidelijk is. Ten tweede is het dan iets buiten jezelf geworden, it's out there, je kant het niet meer terugnemen en totaal niet meer controleren. [...] Ik gebruikte het woord 'somber', het paste bij me, ook al is het ongeveer zoals een alcoholist zichzelf liever een stevige drinker noemt. ' (p. 149)

Elvin

Elvin is Fays neef en hij is twintig jaar oud. Hij heeft het grootste deel van zijn leven moeten aanhoren dat hij niet goed is in rekenen en nog minder in taal. Elvin heeft al een aantal baantjes gehad en heeft geen plannen voor de toekomst. Om aandacht te krijgen van anderen, probeert hij altijd hun probleem te worden, alleen bij Fay wil hij dat niet. Hij is een typisch geval van iemand die eerst doet en dan denkt, hij handelt vaak vanuit emotie en dan komt hij vrij heftig over. Fay noemt dat zijn stemmingswisselingen. Maar hij heeft zijn hart op de goede plek zitten. 'Eigenlijk ben je een engerd, dacht ik, met je cola, je gepaf, je vette krullen en je kuiltje in je kin. Je vloeken stinken naar sigaretten en je haar naar frituurvet.' (p. 15)

Quotes

"Op een dag zal ik zo onopvallend zijn geworden dat ik op geen enkele radar meer verschijn, dan ben ik een schaduw." Bladzijde 12

"Aanwezigheidsplicht is een van mijn favoriete haatwoorden, het is net iets anders dan leerplicht en het zegt min of meer: hey, het maakt ons geen reet uit of je nog wat leert, die hoop hebben we allang opgegeven, als je er nog maar bent." Bladzijde 25

"Waarom is positief en opgewekt zijn de norm? Welk zwaarwegend argument hebben ze daarvoor?" Bladzijde 85

"Het gaat hierom: walging is de luxe van hen die kunnen weglopen, die hun hoofd kunnen afwenden van de ellende." Bladzijde 124

Thematiek

Coming of age

Meestal duurt de ontwikkeling in een coming of age-boek langer dan deze roadtrip maar toch zou ik ontwikkeling willen noemen als thema van dit boek. Als Fay met Elvin in de auto stapt is ze een boos en somber meisje dat haar gevoel heeft uitgezet en geen andere uitweg ziet dan naar Parijs rijden. Als ze Elvin weer ziet in Metz, voelt ze weer en is ze zelfs blij met de regen. Ze heeft veel meegemaakt en geleerd tijdens de reis, misschien zelfs voor een deel de dood van haar vader verwerkt, en dat is een belangrijke ontwikkeling die ze doormaakt. '“Fay stelt zich vragen: ‘Wie was mijn vader precies, hoe kwam hij zo somber en in hoeverre lijk ik op hem?’ Eerder in haar leven kon ze dat nog niet onder ogen zien. In het onderwijs maak ik zulke ontwikkelingen van dichtbij mee. Ik zie kinderen dichtklappen tussen hun twaalfde en zestiende. Rond hun zeventiende of achttiende is het dan ineens alsof de mist optrekt. Kinderen zijn dan voor het eerst goed in staat om naar zichzelf te kijken, net als Fay. In die zin is Strovuur ook een coming-of-age-boek."' (Becker 2020)

Motieven

De gele mitsubishi sapporo

Elvin heeft een oude auto (1980) die hij 'de Sapporno' noemt. De auto wordt hun huis tijdens hun roadtrip naar Parijs. Elvin is super zuinig op zijn auto maar kan niet voorkomen dat hij er steeds slechter uit komt te zien. Een pompeigenaar slaat erop los, er wordt een spiegel af gereden, hij gaat naar benzine stinken en zo meer. De staat van de auto staat een beetje symbool voor hoe het met hen en hun reis gaat en als de auto niet meer verder kan, eindigt hun reis samen. Fay besluit dan verder te liften en Elvin achter te laten.

Ouder-kindrelatie

Zowel Fay als Elvin heeft een moeizame relatie met haar/zijn ouders. Elvins vader heeft in de gevangenis gezeten en ging veel vreemd, o.a. met Fays moeder. Sinds hij weg is, is zijn moeder een soort heks geworden. Fays vader heeft zelfmoord gepleegd toen ze veertien was. Fay was gek op haar vader, hij is de enige bij wie ze kan halen, en ze voelt zich echt in de steek gelaten: 'Er was ook een reden om te blijven, heb je daarbij stilgestaan? Je had me kunnen helpen, ik had dingen willen vragen, al weet ik nu even niet wat. Behalve dat missen, waar weinig aan te doen is, kan ik met je doen wat ik wil.' (p. 226) Haar moeder probeert na zijn dood een nieuw en actief leven op te bouwen en kan Fays verdriet er niet goed bij hebben.

Muziek

Fay speelde eerst piano, maar na het overlijden van haar vader is ze overgestapt op de altviool. Ze heeft die zelfs mee naar Prijs genomen, omdat, zoals ze zelf zegt, ze niet zonder schoonheid kan. Dat gold ook voor haar vader en op die manier verbindt de altviool haar dus toch met haar vader. Daarnaast vindt ze in het klooster een muziekboek - Graduale feriale, uit 1500 - dat ze meeneemt en niet meer af wil staan. Het boek doet haar ook aan haar vader denken, vooral als ze eruit speelt. Muziek maakt voor Fay onderdeel uit van iets groters dan zijzelf, iets groters dan alles en iedereen, iets wat het leven mooi en misschien zelfs zinvol maakt.

Fantasie

Fay vertelt haar verhaal maar op een gegeven moment krijg je door dat ze haar verhaal misschien aanvult met dingen die niet echt gebeurd zijn of misschien het hele verhaal verzint. Zo schrijft ze dat ze dat eerder deed toen haar vader net overleden was, haar vader verzon zelf ook verhalen in plaats van dat hij haar voorlas uit kinderboeken, en ze maakt tijdens de roadtrip dingen mee die steeds onwaarschijnlijker zijn, zoals de ontmoeting met de koekjesbakker. 'Sterker nog, het verhaal dat wij lezen, zou zomaar eens een bedenksel kunnen zijn. Heeft Fay wel echt een reis met haar neef ondernomen of heeft ze alles uit haar duim gezogen (wellicht onder invloed van het gebruik van slaappillen)? Van der Werf laat in ieder hoofdstuk doelbewust broodkruimels vallen voor de lezer. Het verhaal is verdeeld in zes dagen en iedere dag kent een aantal hoofdstukken. Als je de strak gecomponeerde roman uit hebt, kun je het pad teruglopen en dan kom je uit bij het achtste hoofdstuk van de eerste dag. Fay legt daar aan Elvin uit wat de paradox van het schip van Theseus is: Stel, van het schip van Theseus vervang je steeds een onderdeel, tot het hele schip uit nieuwe onderdelen bestaat. Dan is het nog steeds het schip van Theseus. […] Als je van al die oude onderdelen weer een schip in elkaar zet, dan heb je strikt genomen twee schepen van Theseus. Zo kan haar verhaal ‘een verzameling leugens’ zijn. ‘Alles verzonnen en opgeschreven terwijl ik mijn kamer geen moment uit ben geweest’, maar dat maakt niets uit. Het blijft háár verhaal. Hier en daar vertoont het expres rafelrandjes. Zo wordt er gerommeld met de tijdsbeleving van de reis en verloopt de ontwikkeling die Fay doormaakt met zevenmijlssprongen die niet altijd navolgbaar zijn. Die oneffenheden zijn van belang in Van der Werfs luchtige narratologische paradox: wiens verhaal lezen wij nu eigenlijk?' (Piters 2020)

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Voor Emma

Titelverklaring

De titel komt twee keer min of meer letterlijk voor in het boek: 'Niet zielig wilde ik zijn, natuurlijk niet, dat is een tactiek die heel kort werkt, die snel opbrandt, als stro.Dapper zijn wil ik ook niet, gatver, dat weee, brave dapper. Gewoon niets.' (p. 223-224) Hier heeft Fay het over de situatie na haar vaders zelfmoord, waarin ze dus niet voor verdrietig of sterk gekozen heeft maar voor niets voelen. Aan het einde van het boek voelt ze weer wel, dus hier slaat de titel op het ontwikkelgedeelte van het verhaal.

Op p. 245 staat: 'Een brandende hooiwagen. Strovuur. De situatie is onder controle. Nu moet ik gaan, dag!' Hier telefoneert ze met haar moeder en legt ze uit dat ze werden opgehouden door een hooiwagen die in brand stond. Aan Elvin legt ze uit dat 'strovuur' als woord niet bestaat maar dat ze het woord uitprobeert in de hoop dat het iets verandert. Ze zegt ook nog: 'Strovuur, dat zijn wij.' Ik denk dat de titel hier slaat op het feit dat Fay dit hele verhaal ook verzonnen kan hebben om uiting te geven aan haar verdriet.

Structuur & perspectief

Het verhaal is opgebouwd uit zes delen die vernoemd zijn naar de dag van de reis. De delen zijn weer onderverdeeld in genummerde hoofdstukken. Het verhaal wordt chronologisch verteld.

Het vertelperspectief ligt bij Fay: zij vertelt in de ik-persoon en geeft zelf aan een onbetrouwbare verteller te zijn (zie motief fantasie).

Decor

Het echte startpunt van de reis is onduidelijk maar Fay en Elvin zijn onderweg naar Parijs. Ze wijken bij Kruishoutem in Belgie van het gebaande pad af omdat er een hooiwagen in de brand staat en dan verdwalen ze. Ze passeren een klooster en een camping en beleven spannende avonturen. Op dag 3 komen ze stil te staan in de buurt van een bos en op dag 5 lift Fay alleen verder en daarna neemt ze de trein naar Metz, waar haar vader zelfmoord gepleegd heeft. Daar vindt ze op dag 6 Elvin terug en wie vervolgen ze de reis naar Parijs. Het verhaal speelt in het heden maar Fay en Elvin hebben hun telefoon thuis gelaten/uit gezet. De vertelde tijd is zes dagen.

Hun echte verblijfplaats is Elvins auto (zie motieven) en het is warm, broeierig weer.

Stijl

'Je sluit Fay in je hart, mét haar bijzondere taalgebruik ( ze vermengt straattaal met kennis van behoorlijk pittige woorden die zelfs de kennis van een gemiddelde gymnasiast overstijgen) en mét haar fantasierijke verhalen (vooral die over haar dromen) waar je toch steeds in mee blijft gaan, hoe ongeloofwaardig ze op het eerste gezicht ook op je overkomen.

Gerwin van der Werf heeft Fay behept met een eigentijdse stem. Dankzij zijn uitgekiende compositie beleven we vele wonderlijke gebeurtenissen in sneltreinvaart. Tel daar de krachtige dialogen, de speelse humor...' (Piters 2020)

Slotzin

Lachend liep ik de regen in.

Beoordeling

In de recensie die ik las, spraken de mensen lovend over de manier waarop in dit boek de stem van een jong meisje gevangen is. Ik moest eerlijk gezegd aan Fays stem wennen: heel lang vond ik haar gedachten en woordkeuzes onrealistisch en ik ergerde me aan het opzettelijke grappige daarin. Maar halverwege nam het verhaal mijn gedachten in bezit, omdat Fay je aan de werkelijkheid laat twijfelen en ik dat altijd een leuk spelletje vind: in de war gebracht worden door een verteller. Het einde is heel mooi en goed bedacht! Ik raad dit boek uiteindelijk dus wel aan, misschien in combinatie met 'Magnus' van Arjen Lubach of 'Bijvangst' van Wanda Bommer.

Recensies

"Strovuur is een authentieke coming-of-ageroman van uitzonderlijk formaat. Het is te hopen dat veel docenten het aanraden aan jongeren in de bovenbouw van havo en vwo, want deze fonkelende roman verdient het om op hun literatuurlijsten te prijken." https://www.tzum.info/202...-strovuur/

"Van der Werfs redacteur zei over zijn hoofdpersonage: ‘Fay is het vrouwelijke antwoord op Holden Caulfield’. “The Catcher in the Rye is een boek dat ik heb gelezen toen ik zeventien was. Ik vind het ook wel griezelig, zo’n vergelijking, en ik weet ook niet zeker of het een coming-of-ageverhaal is, of ze aan het einde van het boek volwassen is geworden. Ze heeft een aantal dingen op een rijtje gezet maar ze gaat gewoon door met zijn wie ze is.”" https://www.parool.nl/kun...~b4d51290/

Bronnen

Miriam Piters - Recensie: Gerwin van der Werf - Strovuur (2020)

https://www.tzum.info/202...-strovuur/

Sander Becker - Gerwin van der Werf: ‘Een schrijver moet zich álles kunnen toe-eigenen’ (2020)

https://www.trouw.nl/cult...gle.com%2F