Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 254 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

Het duurt acht minuten voor een straal zonlicht aankomt op aarde.

Samenvatting

Lubach begint met schrijven om de balans op te maken, niet zozeer om lering te trekken uit de eerdere jaren maar eerder om op adem te komen. Hij doet dit door de lezer getuige te maken van twee jaren van zijn leven waarin hij langs verschillende plekken reist.

Hij gaat eerst naar Los Angeles voor de muziek. Een gat in de weken van het uitzenden van 'Zondag met Lubach' gebruikt hij om met Sacha, met wie hij het duo The Galaxy vormt, te werken aan nieuwe (dance)muziek. Dit hoofdstuk staat vooral in het teken van de herinnering aan een eerder bezoek aan LA, toen hij daar was met Tony, een vriend met wie hij samen aan muziek werkt. Om een lang verhaal kort te maken: Tony steelt muziek die Lubach geproduceerd heeft en verkoopt die zonder zijn medeweten aan een Noorse producer die er wereldberoemd mee wordt. Als Lubach in het heden terug naar huis vliegt, weet hij dat hij niets meer met muziek zal doen.

De volgende stop is Vlieland waar Lubach heen gaat voor tien try-outs van zijn solotheatershow in de ijssalonbioscoop van zijn vriend Bojan. Voorlopig is zijn show een mix van coming of age en religie en dit hoofdstuk gaat vooral over reacties van bezoekers op de voorstelling en het proces van schrijven en herschrijven.

Hoofdstuk 3 gaat over New York waar Lubach op uitnodiging van Seth Meyers heengaat om als gast aanwezig te zijn in zijn latenightshow. Hij is daar o.a. met zijn vriendin en denkt terug aan de keer dat hij er met zijn eerdere vriendin Janine was om de relatie te verbreken. Lubach is zenuwachtig voor het optreden, alles gaat goed maar hij lijkt meer te genieten van Marcy's Parade op Thanksgiving.

Terug uit New York begint zijn theatertour door Nederland. Zijn plan is om iedere avond terug te reizen naar zijn tweede huisje in Friesland, waar hij niet werkt maar rust. Lubach is opgegroeid in Friesland en Groningen dus het landschap doet hem aan zijn jeugd denken. Hij had zich beter willen voorbereiden en is zenuwachtig voor de premiere die bezocht wordt door recensenten. Als hij 'maar' drie sterren krijgt, werkt hij hard verder aan de voorstelling en verbetert die zodanig dat hij er zelf tevreden over is en een lovende recensie op de koop toe krijgt. Dit hoofdstuk gaat vooral over omgaan met positieve en negatieve publiciteit en het maken van grappen die anderen kunnen kwetsen.

Na de tournee gaat hij met zijn vriendin en haar kinderen een weekje naar Zweden. Hij heeft de tournee overleefd met een hernia en denkt ook terug aan een Zweedse jeugdliefde. Als de tv niets had willen doen met zijn ideeen voor Zondag met Lubach, dan was hij zelfs in Zweden gaan wonen. Zoals de herinnering aan de Zweedse jeugdliefde alleen maar zo mooi is omdat aan de relatie een einde kwam, zo denkt hij er hier ook over na om te stoppen met zijn wekelijkse avondshow.

Het laatste hoofdstuk speelt in Amsterdam, waar Lubach al heel lang woont. Hij schrijft over toeristen, opruimen en social media. Op de laatste pagina's maakt hij een wandeling met zijn vriendin in Friesland en is hij echt bijna veertig. 'Wie een balans opmaakt en daarmee een gewicht toekent aan de ene kant, probeert uit te vinden wat het gewicht aan de andere kant zal zijn. En dat is nou net wat ik niet wil weten.' (p. 251)

Personages

Arjen Lubach

De Lubach in dit boek is geen personage maar een persoon dus je zult hier geen uitgebreide karakterbeschrijving vinden zoals ik die maak bij fictie, omdat ik dat raar vind bij een 'echt' iemand. Ik zal wel opschrijven wat mij opviel aan Lubach zoals hij zich in het boek presenteert: Lubach werkt hard en laat weinig aan het toeval over, maar ik zou hem geen controlfreak willen noemen. Hij heeft verschillende talenten, muziek, satire, schrijven, maar hij neemt zichzelf niet heel serieus en dat is wel zo prettig lezen. Hij weet zich eerder geen raad met situaties waarin mensen hem herkennen dan dat hij er geen zin in heeft. Ik vond het leuk om te lezen dat hij veel met zijn vriendin (en haar kinderen) is en veel van haar houdt, ik vond hem hierin heel open. Zijn moeder is op jonge leeftijd overleden en hij maakt daar een paar keer een dusdanige opmerking over dat ik het idee heb dat hij haast heeft met leven en dingen doen in het leven omdat je nooit weet wanneer het voorbij is. Hij is christelijk opgevoed en heeft zich daar later erg tegen afgezet. Tot slot merk je ook dat hij best onzeker is over wat hij maakt en kan en vaak zenuwachtig is voorafgaand aan een optreden of voorstelling.

Quotes

"Als puber bestond ik voor 80 procent uit schaamte. Verder: 10 procent overleven, 5 procent frustratie en 5 procent groene Balisto." Bladzijde 17

"Schrijven duwt de gedachten eruit, dwingt tot nadenken." Bladzijde 66

"Als je dan toch per se wilt leven in het geloof dat er een bepaalde bestemming is, lach dan om het feit dat anderen het niet begrijpen en lach om het feit dat je het soms zelf niet begrijpt. Veroordeel het onbegrip van de ander niet, want de bewijslast ligt bij jou en bovendien is een overtuiging zoveel sterker als als die niet te krenken is door iemand die niet op jouw spoor zit." Bladzijde 89

"'Laat hem maar even', zegt mijn vriendin tegen hem. 'Hij moet eerst alle onzekerheden in zijn hoofd tot een maximum opblazen , om zich dan te realiseren dat het wel meeviel. Dat proces duurt een uurtje.'" Bladzijde 127

"Niets specifieks kan mij iets schelen, terwijl ik me over alles zorgen maak." Bladzijde 245

Thematiek

Coming of age

Coming of age gaat meestal over de puberteit maar omdat Lubach hier toch vooral over zichzelf en zijn eigen ontwikkeling, gebaseerd op gebeurtenissen van de afgelopen twee jaar die hem weer aan eerdere gebeurtenissen doen denken, schrijft, gebruik dit begrip ook hier. 'Ik schrijf in de eerste plaats voor mijzelf, daarna voor de mensen die geïnteresseerd zijn in wat ik te melden heb en in de allerlaatste plaats voor de mensen die vinden dat ik over iets anders zou moeten schrijven.' (p. 113)

Motieven

Bekende nederlander zijn

In bijna alle hoofdstukken gaat het over het omgaan met mensen die je herkennen en vooral met wat die mensen van je vinden. Lubach is altijd vriendelijk en wil altijd op de foto, maar hij voelt zich ook ongemakkelijk bij dergelijke ontmoetingen. En aan de reacties op zijn doen en laten op sociale media kan hij zich echt ergeren, daar doen mensen alsof ze precies weten wie hij is en wat zijn beweegredenen zijn.

Reizen

Lubach reist voor zijn werk en voor zijn plezier. Tijdens deze reizen maakt hij ook reizen naar zijn verleden en hij weet op die manier ook bepaalde knopen door te hakken. Zo reis hij naar Los Angeles voor zijn muziek. Hij denkt daar terug aan een incident uit het verleden en als hij terugvliegt, weet hij dat hij niets meer met muziek zal doen. Hij reist met de boot voor een vakantie naar Zweden, denkt daar terug aan zijn jeugd en aan het einde van de vakantie hakt hij een knoop door over doorgaan of stoppen met zijn programma. Omdat zijn uitvalsbasis wisselt, soms is dat Amsterdam en soms is dat Friesland, kun je dit volgens mij geen queestes noemen.

Liefde

Lubach vertelt dat hij ooit tijdens een interview heeft gezegd dat hij geen kinderen wilde. Ik herinner me dat interview ook, volgens mij zij hij daarin ook dat hij niet wilde samenwonen. Sommige mensen vinden dat hij bijzondere ideeen over de liefde heeft, omdat hij bijvoorbeeld samenwerkt en op reis gaat met een ex-vriendin, maar hij zegt zelf dat relaties en vriendschappen geen voorbestemde vorm hebben en dat alles een optie is, zolang iedereen daarmee instemt. Hij woont in het heden nog steeds niet samen met zijn vriendin, maar hij is wel de stiefvader geworden van haar kinderen en dat vindt hij best leuk.

Motto

Het boek als geheel heeft geen motto, alle hoofdstukken hebben een eigen motto. Wel staat er aan het begin van het boek het volgende:

Overeenkomsten met bestaande personen of gebeurtenissen zijn niet geheel toevallig, tenzij het voor gedoe gaat zorgen.

Opdracht

Voor Martine

 

Martine de Jong, schrijver van het boek 'De aanloopman', is Lubachs vriendin.

Titelverklaring

Volgens mij slaat 'Stoorzender' op de volgende twee dingen. Het eerste is makkelijk: Lubach heeft last van tinnitus en hoort voortdurend allerlei tonen in zijn hoofd, waardoor hij nooit echte stilte ervaart. Aan het einde van het boek staat de volgende zin: '..., maar het besef dat het in principe mogelijk is om te kiezen voor de stoorzenders is zo bevrijdend dat ik er emotioneel van word.' (p. 250) Het tweede vind ik wat lastiger maar omdat onder de titel op de voorkant een foto staat van Lubach zelf, denk ik dat hij zichzelf, als maker van een satirisch programma over ontwikkelingen in Nederland, ook als stoorzender ziet. Ik zie 'stoorzender' hier meer in de betekenis van iemand die de boel een beetje opschudt en voor nieuwe of andere gedachten en ideeen zorgt.

Structuur & perspectief

Het boek heeft een inhoudsopgave en zes hoofdstukken die zijn vernoemd naar de plaats waar het hoofdstuk zich afspeelt (zie samenvatting en/of decor). Elk hoofdstuk heeft zijn eigen motto dat ook op die plaats slaat. Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld door Lubach in de ik-persoon. Vanwege de voor- en de achterkant van het boek en de gebeurtenissen die beschreven worden, mogen we ervan uit gaan dat dit autobiografisch is.

Decor

Het vershillende verhalen spelen zich af in de volgende plaatsen: Los Angeles, Vlieland, New York, Friesland, Zweden en Amsterdam. De plaatsen zijn een afwisseling van plaatsen waar hij niet en wel werkt. Het verhaal begint in 2018 en eindigt in 2020, in de twee jaar voordat Lubach veertig wordt, maakt hij de balans op. Er zijn uiteraard veel verwijzingen naar de actualiteit, zoals het overlijden van Mies Bouwman en (het stoppen met) Zondag met Lubach.

Stijl

'Maar door veel zelfspot en tragikomische anekdotes is de autobiografie altijd onderhoudend. Lubach weet ook wel dat ijdel gekwaak van een succesvol persoon onuitstaanbaar is.' (Truijens 2020)

Slotzin

'Ja, veertig', zegt ze. 'Nu ben je oud.'

Beoordeling

Ik hoop dat je literaire non-fictie op je lijst mag zetten want ik heb dit boek met veel plezier gelezen. Ik vind zelfspot heerlijk en moest hardop lachen om sommige anekdotes. Het is ook fijn om een zogenaamde Bekende Nederlander (voor mij eerder een Bewonderde Schrijver) weer mens te zien worden. Omdat hij ook over het schrijven vertelt en over specifieke romans, is het leuk dit boek samen met een van zijn romans te lezen. Of in combinatie met 'Finse Dagen' van Herman Koch.

Recensies

"Hoe is het om Arjen Lubach te zijn? Met veel zelfspot en tragikomische anekdotes geeft de comedian antwoord op die vraag. Zelden gaat het over iets anders dan zichzelf." https://www.volkskrant.nl...~b85d0de9/

"De Tzum-prijs voor de mooiste zin zal hij niet snel winnen, maar Lubach weet zonder twijfel hoe een pakkend verhaal te vertellen, een goede zin te formuleren en op de juiste plek een grap in te voegen. Stoorzender is dan ook sowieso een vermakelijk en onderhoudend boek om te lezen." https://www.tzum.info/202...oorzender/

Bronnen

Aleid Truijens - Arjen Lubach schrijft met zelfspot over weinig anders dan zichzelf

https://www.volkskrant.nl...~b85d0de9/