Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 200 pagina's
• Uitgeverij: Das Mag

Flaptekst

Eerste zin

Een week na Mattias werd zijn fiets bezorgd.

Samenvatting

In ‘Na Mattias’ is sprake van een meervoudig perspectief: elk hoofdstuk kent een andere verteller. Ik vat samen per verteller (Amber komt twee keer aan het woord) en noteer daaronder het vertelperspectief. Alleen Mattias zelf bespreek ik ook bij het kopje ‘personages’.

Amber (ik-perspectief)

Amber woonde samen met Mattias. Vlak voordat hij naar een concert ging, wilde hij weer eens met iets nieuws beginnen en daar kregen ze ruzie over. Amber vond dat Mattias eens echt iets moest kiezen. Volgens Mattias was zij zelf te bang om de bank af te komen.

In het heden vertelt ze over Mattias’ nieuwe fiets die na zijn dood wordt bezorgd en over een hondje dat in een park door een pitbull wordt gegrepen. De pitbull wordt weggetrokken door Quentin, de jongen met wie Mattias een koffiezaakje wilde beginnen, en Amber gaat met de vrouw mee naar de dierenarts.

Later gaat Amber eerst naar het strandhuisje (van Nathan) dat ze met Mattias had geboekt. En ze gaat alleen naar de Feathers voor een concert van de Lāmentors. Ze denkt terug aan het eerste concert dat ze met hem daar zag, en aan het laatste, waar ze hem alleen naar toe liet gaan vanwege die ruzie. Een politieagent kwam haar later haar toegangskaartje brengen dat Mattias bij de kassa had achtergelaten en waarop hij ‘sorry’ geschreven had.

Quentin (ik-perspectief)

Quentin heeft na het vwo geschiedenis gestudeerd, waar hij waarschijnlijk Mattias ontmoet heeft, maar is gestopt en bij de landmacht gegaan. Hij is mee geweest met de vredesmissie naar Kunduz in Afghanistan maar hij geloofde er niet meer in en toen hij weer in Nederland was, is hij in een hamburgertent gaan werken. Quentin is geen man van gevoelens en hij loopt hard om dingen te vergeten. Op een gegeven moment stelt Mattias hem voor om een koffiezaak te beginnen: Playlists, waar op de bon komt te staan naar welke muziek je geluisterd hebt. Quentin zou de financiële man worden, maar na zijn dood helpt ook alleen het lopen weer. Nadat hij de pitbull weggetrokken heeft, loopt hij steeds slechter en hij loopt een blessure op. Hij heeft veel pijn en om toch iets te doen te hebben, reageert hij op een voorstel van zijn moeder om samen met een blinde man te gaan hardlopen.

Riet en Hendrik (Riet vertelt: personaal perspectief)

Riet en Hendrik zijn de oma en opa van Mattias. Hendrik zou profwielrenner worden maar viel en werd daarna fietsenmaker. Hij trouwde met Riet, ze gingen in een nieuwbouwwijk wonen en ze kregen twee kinderen. Riet werd verpleegster toen de kinderen het huis uit waren. De buurt werd steeds multicultureler en Hendrik verkocht zijn eigen zaak. Ze werden oud en gaven een groot feest voor hun diamanten huwelijk: met de hele familie naar een bungalowpark. Van Mattias kregen ze toen een Netflix-abonnement.

Na Mattias’ dood weten Riet en Hendrik niet meer of ze slapen of wakker zijn. Ze ruziën meer en gebruiken Netflix als afleiding. Als op een avond Netflix ermee ophoudt en Riet opstaat voor thee, loopt Hendrik haar uit woede omver, waardoor ze valt en alle hete thee over zich heen krijgt. Hendrik schrikt en legt haar in een koud bad.

Nathan (ik-perspectief)

Nathan Molenaar (veertiger) is verkoper binnendienst bij een leverancier van o.a. kantoormeubelen. Zijn hobby’s zijn modelspoortreinen en drinken. Hij maakt zich zorgen over de opwarming van de aarde en noteert iedere dag de temperatuur. Hij is op een tweedaags verkoopseminar aan het strand, waar hij ook een huisje heeft. Normaal gesproken verhuurt hij dat voor veel geld maar nu slaapt hij er zelf. Nathan is een goede verkoper en hij verdient veel geld maar beleeft daar weinig plezier aan.

Na de eerste dag van het seminar drinkt hij de hele nacht en bestelt dure treinen. De tweede dag heeft hij een kater. Van de cursusleider moet hij hem een auto verkopen maar hij ergert zich aan de man en verpest het expres. Die avond verwacht hij huurders (Amber en Mattias) maar als ze niet komen opdagen blijft hij zelf nog een nacht. Hij wordt weer dronken en redt die nacht een zandkasteel van het opkomende water. De volgende dag krijgt hij een smsje van ene Wesley dat hij hem weer heeft laten zitten. Hij blijft in het huisje en drinkt weer veel en veel te veel.

Issam (ik-perspectief)

Issam heeft podiumtechnieken gestudeerd en is nu roadie bij de Lāmentors. Hij heeft het gevoel er niet echt bij te horen en niet gezien te worden. In zijn vrije uren slaapt hij en speelt hij Super Mario, waar hij een heel goede voetbalcoach is, totdat in Hamburg zijn laptop gestolen wordt. Hij plaatst een grafrede op een forum en komt in contact met iemand die meer over zijn team wil weten en hem uiteindelijk zijn eigen team aanbiedt. Op een gegeven moment ziet Issam allerlei berichten op de Facebook-pagina van die jongen en concludeert hij dat hij dood is. Hij gaat naar zijn begrafenis, had hiervoor even vrij genomen van het toeren en wordt dan opgebeld dat de invaller er een puinhoop van maakt en dat ze hem nodig hebben.

Kristianne (personaal perspectief)

Kristianne is Mattias’ moeder. Zij herkent haar zoon niet in de verhalen die ze tijdens de uitvaart hoort. Ze voelt boosheid tegenover Amber omdat zij tussen zijn spullen woont en zijzelf niet. Haar man Jacob wil niet over Mattias of over wat er gebeurd is, praten en er ontstaat een verwijdering tussen hen. Dan geeft ze zich op om als vrijwilliger taalles te geven aan vluchtelingen. Ze vindt het lastig maar blijft gaan en wordt gekoppeld aan Fariba die ze een aantal keer kan helpen. Vervolgens organiseert ze een diner om geld op te halen voor Vluchtelingenwerk. Het wordt een succes en iedereen zegt hoe goed ze het van haar vinden en ze weet dat ze niet alleen het etentje bedoelen. Een oudere vrouw blijft hangen en met haar praat ze voor het eerst vrij over Mattias omdat zij hem niet kent en er niet haar eigen verhaal of verdriet tegenover wil zetten.

Chris (ik-perspectief)

Chris is de blinde man die we kennen uit Quentins verhaal. Hij is 42 jaar, sportief gebouwd, getrouwd met Ana en heeft een dochter Zoë. Hij is redacteur bij een uitgeverij. Hij kan relativerend denken over zijn steeds slechter wordende ogen maar maakt zich wel zorgen om herinneringen die hij kwijtraakt. Gesproken taal wordt steeds belangrijker voor hem en in dat kader is het vervelend voor hem dat Quentin zo’n zwijger is. Hij rent om lichamelijk te voelen dat de tijd verstrijkt omdat hij dat niet meer kan waarnemen. Tijdens een zware regenbui waarbij ze schuilen onder een viaduct vertelt Quentin hem voor het eerst over Mattias. Als Chris hem de volgende dag uitnodigt voor het eten en doorvraagt, schrikt hij Quentin af en hij hoort dagen niets van hem. Quentin zoekt hem op als hij aan het strand is met zijn dochter. Hij wil hem eigenlijk zeggen dat hij ermee stopt maar hij geniet van het samen spelen met Zoë en blijft. Quentin vertelt Chris dat Mattias tijdens die schietpartij in de Feathers om het leven gekomen is. Uiteindelijk lopen ze samen een halve marathon.

Tirra (personaal perspectief)

Tirra is de oudere vrouw die na Kristiannes etentje blijft hangen. Het lijkt dan of ze niets wil zeggen uit respect voor Kristiannes verhaal maar eigenlijk durft ze niet. Zij is namelijk Noahs moeder: Nouh S., de dader van de aanslag op het poppodium waarbij Mattias om het leven kwam.

Ze vertelt hoe Noah opgroeide: haar man en zij vluchtten uit een oorlogsgebied. Hij mishandelde haar en toen dat in Nederland niet ophield, is ze bij hem weggegaan. Noah is dus zonder vader opgegroeid. Als kind hoestte hij extreem veel en dat isoleerde hem. Hij had weinig tot geen vriendjes en als puber deed hij aan drank en drugs. Hij raakte verstrikt in vechtpartijen, ging zijn vader zoeken, kreeg verkeerde vrienden en liep uiteindelijk weg.

Na de aanslag wordt Tirra lastiggevallen door journalisten. Bij een vrouw lucht ze haar hart en die plaatst haar verhaal verdraaid in de krant. Net als Kristianne heeft ze het gevoel niet alles of niet alles goed gedaan te hebben.

Personages

Mattias

Hij is waarschijnlijk ergens in de dertig (kind van de jaren negentig), krullen, woonde samen met Amber, bracht bandjes onder in popzalen en gaf bijles geschiedenis, wilde een koffiezaak beginnen. Hij is een creatieveling en een man van ideeën, van grootse plannen, maar niet van ze uitvoeren. Amber was het tegenovergestelde maar hij leefde van haar op. Hij kon star, koppig en cynisch zijn, maar maakte nooit ruzie. Hij was een optimist en spontaan. Hij doet niet aan small talk, heeft oprechte aandacht voor anderen en ervaart eerder wat anderen voelen dan die mensen zelf en speelt daar dan meteen op in. Soms heeft hij wel tijd alleen nodig en hij was de laatste tijd wat stiller.

Quotes

"Wij waren kinderen van de jaren negentig. We zaten op het uiterste puntje van Maslows piramide en hadden alsnog het lef om de foto’s van het uitzicht te verfraaiien met een Instagramfilter. Onze ouders waren bij elkaar gebleven, ze woonden in een huis dat als vanzelfsprekend elk jaar meer waard werd. " Bladzijde 21

"We vergeten de fles als er wijn in zat en onthouden hem als er een met benzine doordrenkte doek in geduwd is. " Bladzijde 27

"En dit is wat me soms troost: zelfs als er geen hemel is, dan nog is er geen betere manier om weer bij elkaar te zijn dan je te verstoppen in hetzelfde hoekje van de dood. " Bladzijde 30

"In Nederlandse kranten stonden artikelen over de missie. ‘Natuurlijk ga ik straks tegen de opstandelingen vechten’, zeiden de Afghaanse agenten in opleiding tegen de journalisten. Maar dat mocht niet, want het was een politietrainingsmissie. Anders was er om te beginnen al helemaal geen Kamermeerderheid voor geweest. Dus als die gasten na onze opleiding een busje talibanstrijders tegenkwamen, hielden ze het maar mooi bij het uitschrijven van een parkeerboete. " Bladzijde 35

"Het zijn de jongeren, zij die het verkopen als bijbaan doen, ze hebben een bal mee en trappen hem een paar keer heen en weer, ze lachen, want wie doet ze wat, volgend jaar zijn ze afgestudeerd en dan zijn ze weg, richting een echte baan en dancefestivals in de hoofdstad met vier uur lang hetzelfde nummer en drugs die drank overbodig maken, en vervuilende vliegreizen naar Thailand, ons achterlatend als niets meer dan Facebookvrienden van wie ze nooit meer iets leuk vinden, omdat wij er zijn om ze te herinneren aan wat ze ontstegen. " Bladzijde 91

"Zelf zie je je omgeving al jaren als vierkante kaders waar je in gedachten de carrousel van filters op toepast. Het is lang geleden dat je zoon of dochter iets schattigs deed en je géén camera tussen jullie in duwde. Steden, uitzichten, concerten en sportwedstrijden zie je niet meer, niet écht, omdat je het belangrijker vindt aan anderen te bewijzen dat je er bent. Zelfs het kijken naar tv-series, door iedereen om je heen verheven tot de best denkbare vorm van ontspanning, heb je op de een of andere manier weten te interpreteren als een to-dolijst: zoveel wat je nog móét zien. Ondertussen kijk je zestig keer per dag op het scherm van je telefoon, en meestal heb je geen flauw idee waarom. " Bladzijde 143

Thematiek

Dood

Het thema is rouw. De personages rouwen om Mattias en/of om iets anders wat in hun leven voorbij of stervend is. Amber rouwt om Mattias. Vroeger dacht ze dat ze alleen kon zijn, nu snapt ze dat ze dat alleen kan in de wetenschap dat er altijd iemand is die weer thuiskomt. Die persoon is er nu niet meer. Ze heeft ook het gevoel dat haar verdriet afgepakt wordt door de media en voelt zich pas echt getroost tijdens een concert in de Feathers. Quentin rouwt om Mattias, die hem een doel in zijn leven gaf: iets waar je ’s ochtends heen kon en ’s avonds weer van naar huis kon gaan. Riet en Hendrik rouwen om Mattias maar in die rouw wordt ook duidelijk dat er nog maar weinig over is van hun oorspronkelijke liefde voor elkaar. Dat doet Riet ook pijn, Hendrik reageert niet eens meer op haar tranen. Nathan kent Mattias niet. Wat hij wegdrinkt, is denk ik het gebrek aan zingeving in zijn leven en dat er behalve Wesley niemand is die om hem geeft. Issam kent Mattias ook niet persoonlijk, voor hem is hij alleen de persoon die hem een nieuw team gaf in het spel Super Mario en dus een nieuwe reden om het echte leven waarin hij niet gezien werd, aan te kunnen. Hij heeft bij Mattias voor het eerst het gevoel dat er iemand echt in hem geïnteresseerd is en rouwt om de nieuwe afwezigheid van dat gevoel. Kristianne rouwt om de dood van haar zoon en ook hier maakt die dood de verwijdering tussen haar man en haar duidelijk. Ze groeien uit elkaar, net niet genoeg om te scheiden. Chris kent Mattias ook niet. Hij rouwt om zijn zicht dat verdwijnt en vooral om de herinneringen die hij kwijtraakt. Als Quentin over Mattias begint te vertellen en hij doorvraagt, rouwt hij om de trainingen die hij moet missen en vooral het gevoel van leven dat hij daarna niet meer heeft. Tirra rouwt om een andere zoon, om Nathan: ze heeft er spijt van dat ze misschien meer had kunnen doen of niet alles goed gedaan heeft.

Motieven

Muziek

Mattias hield van muziek en bandjes. Het was zijn werk om bandjes bij poppodia onder te brengen en hij nam Amber vaak mee naar een optreden. Met Quentin wil hij een koffiezaak beginnen waar je op de bon kunt zien naar welke liedjes je geluisterd hebt. Een dergelijke bon staat ook achterin het boek: daar staat een lijstje van de liedjes die in het boek voorbij gekomen zijn. Mattias wordt doodgeschoten terwijl hij naar een optreden kijkt en Amber gaat aan het einde van het boek naar een optreden van de Lāmentors, waar de roadie werkt die ook een hoofdstuk vertelt, dat een liedje heeft ter nagedachtenis aan die gebeurtenis (‘Black Feathers’). Ze voelt zich dan voor het eerst getroost. Het motto is ook van een liedjesschrijver en zanger.

Escapisme

Veel personages proberen de werkelijkheid te ontvluchten door zich obsessief met iets anders bezig te houden. Quentin gaat hardlopen, Riet en Hendrik kijken stilzwijgend iedere avond Netflix, Nathan is een alcoholist, Issan verliest zich in een computerspelletje, Kristianne gaat vrijwilligerswerk doen als afleiding en Tirra rookt. Het lijkt alsof ze daarmee de tijd stil willen zetten, terwijl Chris juist wil voelen dat de tijd verstrijkt: ‘En dat is dus waarom ik ren. Dan verstrijkt de tijd wel. Na een grote afstand ga ik thuis languit op de bank liggen om te voelen hoe mijn lichaam reageert. Mijn ademhaling en hartslag herstellen zich terwijl mijn bovenbenen stijf worden. Na een uur strompel ik als een oude man naar de badkamer. Dat Zoë mijn gezichtstrekken heeft en dat er schoentjes zijn die ze niet meer past … dat weet ik niet totdat iemand het me vertelt. Maar die ademhaling, die hartslag en die bovenbenen registreer ik zelf. Ik stop de tijd in mijn spieren en longen, want daar voel ik hem nog tikken.’ (p. 154) De verschillende personages lijken elkaar te ‘redden’: Amber wordt door Quentin uit haar lethargie gewerkt, Chris laat Quentin praten, Nathan is opgelucht als zijn huurder Amber toch op komt dagen zodat hij die dag kan ophouden met drinken, Kristianne kan bij Tirra eindelijk haar verhaal doen en omdat Issam door Mattias’ dood even vrij neemt, wordt hij eindelijk gemist.

Media

De media spelen een negatieve rol bij een aantal vertellers. Bij Quentin berichten ze negatief over zijn missie waardoor de Afghaanse politieagenten onvoldoende opgeleid kunnen worden en de missie mislukt. Kristianne verneemt via de media van Mattias’ dood. Tirra blijven ze na de aanslag maar lastigvallen en uiteindelijk wordt ze er door een vrouwelijke reporter ingeluisd: ze doet alsof ze oprecht bezorgd is en verdraait daarna Tirra’s verhaal. Amber vindt dat ze haar verdriet afpakken: ‘Het was van kranten die hun voorpagina ijverig zwart inktten. Mijn verdriet was van analisten die het meenamen naar actualiteitenprogramma’s om hun eigen gelijk mee te stutten. Het was van cartoonisten die een veer tekenden met een druppel dieprood bloed aan de punt. Mijn verdriet was van iedereen die zijn Facebook-profielfoto aanpaste. Het was van Twitter. Het werd gestript en doorverkocht als hashtags en pageviews.’ (p. 199)

Motto

Ultimately, when it comes down to it, in my life, I like tot hink that I’ll do more good than I’ll do bad. That’s essentially what I’d like to leave the planet. Whether I’m hit by a truck, or a plane crash, or lying on my death bed as an old man, I’d like to know that I imparted a little bit of positivity. ‘Cause we do take up space, and we do consume. We sin against the earth by being alive.

Glen Hansard

Glen Hansard is een Ierse songtekstschrijver, acteur, zanger en gitarist. Deze tekst gaat over iemand die zich bewust is van zijn ecologische voetafdruk en in dat licht zo veel mogelijk goeds probeert te doen. Ik denk dat dit motto ook op Mattias zou kunnen slaan, hoewel ik niet met zekerheid kan zeggen dat hij zich inzette voor een betere wereld. Hij probeerde gewoon zijn leven te leiden.

Titelverklaring

Dit boek gaat over acht mensen die verder leven in de wereld na Mattias’ dood.

Structuur & perspectief

‘Na Mattias’ is verdeeld in hoofdstukken die zijn vernoemd naar het personage dat vertelt. Amber vertelt twee keer. Alle vertellers vertellen niet-chronologisch: het heden waarin Mattias er niet meer is en het verleden van hun herinneringen aan Mattias lopen door elkaar.

Zie voor het vertelperspectief (meervoudig) de samenvatting.

Decor

Het verhaal speelt zich af in een grote stad in Nederland. Er is sprake van de Parade en die speelt in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Ook is er een park en zijn er verschillende poppodia.

De tijd is het heden. Er is sprake van een aanslag op een poppodium, van gutmenschen en van politieke partijen die dit soort gebeurtenissen gebruiken om stemmen te winnen. De vertelde tijd is onbestemd.

Verder is het donker, mistig en het regent. Quentin wenst Amber een gelukkig nieuwjaar, dus waarschijnlijk is het in het heden winter.

Stijl

‘Cynisme en gevoeligheid vlak bij elkaar, zo zet Zantingh zijn verhalen op en wil hij al te veel emotionele inleving op afstand houden. Daarbij probeert hij, door zijn inventieve schrijfwijze en stilistische klasse, al te grijs realisme te mijden.’ (’t Hart 2018)

Slotzin

De band schakelt nog een versnelling omhoog, en we blijven meezingen. We zijn niet stuk. We doen dit. Kijk ons dan, kijk dan, we doen dit.

Beoordeling

'Na Mattias' is een mooi en stil verhaal over een schokkende actuele gebeurtenis. Ik vond het niet gemakkelijk om te lezen, misschien door de afstand die de mooie stijl creëert, je leest immers nergens wat er nou daadwerkelijk gebeurd is, of misschien door de verschillende vertellers, die voor mij onvoldoende een eigen verteltrant hadden. Ik liep nog wel een aantal dagen rond met de mooie zinnen in het boek en heb een aantal nummers gedownload van de playlist achterin.

Ik raad dit boek aan als je van boeken met een meervoudig perspectief houdt: door de verhalen van de verschillende personages te combineren kom je erachter wat er met Mattias gebeurd is. Ook raad ik het boek aan als ‘dood’ een rode draad op je leeslijst is: omdat dit boek gaat over verschillende personages die rouwen om iemands dood, is het waarschijnlijk een geschikt boek om met andere boeken over de dood te vergelijken. Ook deed Chris’ verhaal over taal en herinneringen me aan Bernlefs ‘Hersenschimmen’ denken.

Recensies

"Wat deze roman, ondanks de zware thematiek, zo geslaagd maakt is de compositie. Negen mensen vertellen in verschillende hoofdstukken het verhaal van Mattias. " https://www.tzum.info/201...a-mattias/

"Zantingh toont zich in deze verhalenroman opnieuw een bedreven schrijver met een groot en warm gevoel voor miskende en emotioneel gemankeerde figuren. Daarover twijfelde ik na lezing geen moment. Maar toch. […] Meer net doen alsof literatuur weinig tot niets te maken heeft met wat we uit de krant al weten. " https://www.groene.nl/art...-zo-is-het

Bronnen

Ja zo is het

https://www.groene.nl/art...-zo-is-het