Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2020
• 222 pagina's
• Uitgeverij: De Kring

Flaptekst

Eerste zin

Het water kwam toch nog onverwacht in het land Tradicië, al had de president daar vaak voor gewaarschuwd, evenals de wetenschappers die zich bezig hielden met de klimaatverandering.

Samenvatting

Deel I : Hoog
De politici van het land Tradicië waren vaak gewaarschuwd voor de grote   gevolgen van de klimaatverandering. Nadat de Koning uit het land verdwenen was, kwam er een republiek. Tot president van Tradicië werd Stefan de Wolf gekozen. De Wolf was al een oude man en hij was bioloog van beroep.
Tot grote ergernis van de rest van de regering greep De Wolf bijna elke mogelijkheid  aan om zijn zorgen over het klimaat en dus ook over de toekomst  te uiten. Als er niet minder fossiele brandstoffen zouden worden verstookt, zou het slecht aflopen met het land, beweerde hij.  Omdat de aarde steeds warmer werd, begonnen de poolkappen te smelten. Door al dat smeltwater kwam de zeespiegel steeds hoger. Dat moest natuurlijk een keer fout gaan. Dat gebeurde toen op een dag de orkaan Diana losbarstte. Een enorme vloedgolf bereikte de hoofdstad Hovarde. 
Julia, de achttienjarige kleindochter van de president, was net aan haar eindexamen begonnen, toen het water door de straten van de stad spoelde. Het waterpeil bleef maar stijgen. Er brak paniek in de stad uit en mensen vertrapten elkaar. Er stierven veel inwoners. Julia weet maar net te ontkomen aan de ramp door naar de hoger gelegen kathedraal te vluchten.

Een jaar later is men in Tradicië weer veel vergeten en er is dus maar weinig veranderd. Omdat Julia het eindexamen niet heeft kunnen afmaken, moet ze stage lopen. Ze kiest het bedrijf Solide In Dalgaarde  uit, waar op de bovenste verdieping mijnheer Bovenwoning zetelt. Julia moet een project over afval onderzoeken en komt daarbij o.a. terecht bij het oude vrouwtje Trijn Vroege. Die heeft  de  filosofie dat mensen die op de hoogste verdieping van een gebouw zitten, verslaafd zijn aan het hebzuchtgas. Je kunt daarvan bevrijd worden als de verslaafde een traject volgt waarbij die respectievelijk drie, tien minuten, één uur, drie uur en zeven uur uit zijn  kamer komt. Met Stijn, een werknemer van het bedrijf verzint Julia een aantal smoesjes om Bovenwoning uit het kantoor naar beneden te krijgen. (een 1-aprilgrap, een door opa Wolf uitgereikte ridderorde)
Bij de laatste drie opdrachten krijgt ze hulp van de bloedmooie Els van Sprankelen, de moeder van Stijn. Bovenwoning krijgen ze uit zijn kamer en in het laatste hoofdstuk gebeurt dat omdat hij  met zijn mooie Els zijn bruiloft viert. Net op die dag stormt het weer verschrikkelijk. Het lijkt allemaal erg mooi, maar Julia krijgt ook bericht van haar vader Oscar dat het aangenomen zoontje Thula verdwenen is.

DEEL II: Laag 
Thula is gekidnapt door twee mensen uit  Gandrië, maar door het slechte weer weet hij zich zelf te bevrijden, omdat de twee kidnappers  niet kunnen zwemmen. Thula zingt bij zijn redding voor de tv een protestlied over het klimaat. Veel mensen vinden het prachtig en het lied maakt iets 'los' in Tradicië.
Bovenwoning en Els va Sprankelen keren kort daarna terug van hun huwelijksreis. Els vertelt dat Bovenwoning helemaal veranderd is; hij wil voortaan gebruik maken van zonne-energie. President (en opa) De Wolf vindt dat Julia nu ook moet proberen de andere drie bovenbazen van de energievoorziening om te turnen. Trijn Vroege heeft geopperd dat die op geld beluste mensen dan drie dagen uit de bovenwereld moeten verdwijnen. Dat kunnen ze bereiken met de kinderen van de drie bazen, want die  mogen dan wel een grote hebzucht hebben, ze houden toch ook veel van hun kinderen.  
De vijf jonge mensen verzinnen listen. Nico, de zoon van Lodewijk Delver, de kolenbaas, wordt zogezegd ontvoerd, Mirabeille, de dochter van een barones Charlotte die over het gas beschikt en een voorliefde voor bijen heeft, zegt dat ze van fraude is beschuldigd en daarom in een klooster zal gaan. Coenraad Kraker, die veel oliebelangen heeft, krijgt een uitnodiging van Oscar om te praten over de liefde van zijn zoon Jasper voor Julia. Wat die twee zijn op elkaar verliefd geworden.

De drie trucs lukken allemaal. Coenraad, Lodweijk en Charlotte komen alle drie drie dagen van hun voetstuk en uit hun beveiligde vesting. Ze houden inderdaad van hun kinderen en proberen die te helpen of terug te krijgen.
Er komt bovendien een vergadering van de grote vier energiebazen en door hun verblijf onder de grond zijn hun ogen geopend. Onder aanvoering van Bovenwoning besluiten ze allen het klimaat beter te 'behandelen' door bijvoorbeeld ook meer aan zonne-energie te gaan doen. 
En Jasper en Julia? Die zijn zo verliefd op elkaar geworden dat ze besluiten om samen door het leven te gaan.

Zo eindigt dit 'klimaatsprookje voor jong en oud' toch eigenlijk met een variant op het klassieke einde: ',,,, en ze leefden nog lang en gelukkig."
 

 

Personages

Julia de Wolf

Julia is een slim en dapper 18-jarig meisje. Ze overleeft de natuurramp door zich naar de kathedraal te begeven. Daarna gaat ze stage lopen en ze luistert goed naar het vrouwtje Trijn Vroege. Met hulp van Stijn weet ze mijnheer Bovenwoning van zijn hebzucht af te krijgen. Daarna kan ze ook drie andere topmensen uit het bedrijfsleven met hulp van zijn kinderen 'omturnen'. Als beloning wordt Julia ook nog verliefd op Jasper.

De vier energiebazen

De vier bazen (Alphons, Lodewijk, Charlotte en Coenraad) zijn allemaal uit op macht. Ze zijn hebzuchtig en willen eigenlijk steeds meer geld. Toch zijn ze niet door en door gemeen. Door de liefde voor een mooie vrouw (Els) en de liefde voor hun kinderen (Nico, Mirebeille en Jasper) veranderen ze alle vier van gedachten over de toekomst.

Stefan de Wolf

President Stefan de Wolf (een pensionado) is ex- bioloog en hij heeft altijd in het openbaar toespraken gehouden over de gevolgen van de klimaatpolitiek van het land. Hij krijgt gelijk maar blijft tegelijkertijd positief. Als opa is hij een geweldige man voor Julia, die altijd bij hem terecht kan. Hij geeft haar altijd adviezen,.

Thula

Thula is een tienjarig jongetje dat als baby door zijn stiefvader Oscar stiekem is meegenomen uit het buurland Gandrië. Hij speelt geen grote rol in het verhaal. Hij wordt aan het einde van deel I ontvoerd en de kidnappers willen veel geld vangen. Maar omdat ze bijna verdrinken bij de tweede grote storm, weet Thula te ontsnappen. Hij heeft een liedje gemaakt over de gevolgen voor het klimaat als de mensen zó doorgaan. Daarmee wordt hij heel populair in Tradicië.

Quotes

"Maar het lukte allemaal en met de handzaag als peddel voer ze weg van de Sint-<Mathilde , die haar leven had gered en een onbekende man fataal was geworden." Bladzijde 19

""Mensen die miljarden bezitten kunnen alles wat ze willen voor elkaar krijgen. Alles. Daar kan geen regering tegenop. Daar kan geen president tegenop. Alles is te koop." "Wat vreselijk", zegt Julia. "Zo is het altijd gegaan. Geld is macht. Hoe meer geld , des te meer macht."" Bladzijde 53

"Als Julia het restaurant die avond binnenkomt, ziet ze naast Stijn een absolute schoonheid zitten. Ze lijkt nauwelijks ouder dan haar zoon. Goed figuur, stralend, een gezicht waar alles precies op z'n plaats zit, heldere ogen, een neus van precies de goede maat, niet overheersend groot, niet onmogelijk klein, een sierlijke mond, glanzend donkerblond haar tot iets over de oren, een vrouw die de blik van mannen meteen vangt en vasthoudt." Bladzijde 94

"Enkele regels uit het lied van Thula: Weer die ongevallen bomen Die op onze huizen komen, Licht is ook weer uitgevallen Dus in donker met z' n allen Als we naar de bliksem gaan Hebben we dat zelf gedaan." Bladzijde 118

""Ik stel voor dat we nog een besluit nemen", gaat Lodewijk verder. Hij staat op een schuift een lege stoel bij. "Als we vergaderen over belangrijkere zaken, als we belangrijke besluiten nemen, wij samen, maar ook in onze bedrijven, zetten we er altijd een lege stoel bij. Dat is de stoel voor de mensen die er nog niet zijn, voor de toekomstige generaties. De stoel van de toekomst." Bladzijde 221

Thematiek

Klimaat- en milieuproblemen

Het gaat slecht met het klimaat in Tradicië. Door de orkaan Diana komt er een overstroming. Maar de mensen uit het land leren er weinig van. Er zijn vier energiebazen die veel geld verdienen en erg hebzuchtig zijn. Maar met hulp van het oude, wijze vrouwtje Vroege weet Julia de Wolf ze alle vier tot inzicht te brengen. Ze beseffen dat het met het klimaat anders moet. Kolen, gas en olie moeten vervangen worden door bijvoorbeeld zonne-energie. Julia slaagt daarin.

Motieven

Hebzucht

Veel mensen op de wereld worden gedreven door hebzucht. Ze willen meer macht (bijv. Trump) of veel geld. Ze vergeten daarbij de natuur, omdat ze verslaafd zijn aan hebzucht. Het oude, maar wijze vrouwtje Vroege weet wel een middel. Een soort terug naar de basis. Uit je hoge kantoor moet je (letterlijk en figuurlijk) gehaald worden.

Verliefdheid

Mijnheer Bovenwoning en Els van Sprankelen, de moeder van Stijn, worden op het eerste gezicht verliefd op elkaar en ze trouwen. Els heeft een goede invloed op hem en hij wil een beter mens worden door meer aan het klimaat te denken. Julia en Jasper worden ook verliefd op elkaar en ook zij gaan een verbintenis voor later aan. De boodschap is: als je verliefd wordt , zie je dat al meteen bij de eerste ontmoeting of zelfs blik.

List

Julia verzint met Stijn een aantal listen om Bovenwoning uit zijn bovenkamer te krijgen. De moeder van Stijn helpt daar ook bij. Samen met Nico, Mirabeille en Jasper weet ze ook de andere drie energietoplui met verzonnen listen tot andere gedachten te brengen.

Natuurramp

Er is een natuurramp (door de orkaan Diana veroorzaakt) voor nodig om de mensen in Tradicië tot inkeer te laten komen. Het kan zo niet langer doorgaan met het klimaat. Er moeten veranderingen komen.

Kritiek op de politiek

In deze roman zit veel kritiek op de machthebbers. Ook de politici hebben niet goed geluisterd. Eerst wilden ze niet luisteren naar de Koning. Toen die het zat was, kwam er een president, maar die had weinig macht en ook naar hem werd nooit geluisterd.

Ouder-kindrelatie

Ondanks het feit dat de drie energiebonzen , Coenraad, Lodewijk en Charlotte, hebzuchtig zijn , houden ze wel van kinderen. Als er problemen met de kinderen zijn, komen ze die wel te hulp. Daardoor kan het klimaat gered worden.

Titelverklaring

Als Julia als stagiaire op zoek gaat naar de mogelijkheden van klimaatverbetering, ontmoet ze het oude vrouwtje Trijn Vroege. Die oppert haat het idee dat directeuren die zich hoog boven de andere mensen verheven achten en op de hoogste verdieping van een wolkenkrabber hun kantoor hebben, allemaal bezeten zijn van geld. Ze lijden aan 'het hebzuchtgas.'

Structuur & perspectief

Het boek is opgedeeld in twee delen:
I Hoog ( 11 getitelde hoofdstukken)
II Laag (de getitelde hoofdstukken 12-23)
In deel I nemen Julia en Stijn de hoogste energiebaas Bovenwoning tre pakken door hem met de mooie moeder van Sijn te laten trouwen. In deel II proberen ze de drie andere energiebazen (van kolen, olie en aardgas) te grazen te nemen. Dat doen ze door gebruik te maken van de inzet van hun kinderen.
Het is een grotendeeld chronologisch opgebouwd verhaal.
Er is een alwetende verteller en die vertelt voornamelijk in de o.t.t.  

Decor

Het decor is het land Tradicië (hierin zit het woord traditie). Het land lijkt wel een beetje op Nederland.  De hoofdstad is Hovarde maar in het verhaal spelen ook andere steden  als Gruis, Eskander, Dalgaarde een rol . Het stiefbroertje van Julia, Thuli, is door haar vader meegenomen uit het buurland Gandrië. Hij was een weeskind. Aan het eind van deel I wordt hij obntvoperd en meegenomen naar Gandrië. 

Wat betreft de tijd wordt er geen jaartal genoemd. Er is in een zeker jaar een overstrooming waarbij Julia zich net kan redden en de rest van het verhaal speelt zich een jaar later af. De vertelde tijd is dus ongeveer een jaar.

Stijl

De stijl van de verteller is  afstandelijk. Je zit als lezer niet in de huid van één van de personages als Julia of Stijn. Dat maakt het verhaal heel wat minder spannend,  omdat er voor de jonge lezer geen of weinig identificatiemogelijkheden zijn. Je kunt je niet verplaatsen in  de gevoelens van Julia of Stijn of Jasper. De stijl is bovendien wat 'stijfjes.'

Slotzin

Het heeft nog vele jaren geduurd voor het water in Tradicië is gaan zakken, maar Julia en Jasper hebben het samen meegemaakt.

Beoordeling

Een actueel boek over de milieuproblemen in onze wereld. Dat is wel een belangrijk onderwerp.
Maar de stijl is een 'beetje schoolmeesterachtig.' Je ziet ook duidelijke de politieke voorjeur van de schrijver. Hij was vroeger (en is)  lid van D'66 
Bovendien wordt het verhaal vanuit een soort helikopterview bekeken en dat haal nogal wat spanning weg.
Maar het is een prima boek om er op school een spreekbeurt over te houden.

Recensies

"Het is een sprookje voor jong en oud, zoals het boek wordt aangeprezen, maar waar een sprookje veelal in dezelfde schrijfstijl en taal geschreven is, is de stijl in Het hebzuchtgas minder goed definieerbaar, waardoor het letterlijk een boek voor jong enerzijds en oud anderzijds geworden is. De ene alinea is geschreven in een volwassen taal:" https://www.hebban.nl/rec...ebzuchtgas

"Het boek heeft wel een grote overeenkomst met Koning van Katoren: het verhaal is zeer maatschappijkritisch. Waar Koning van Katoren echter een humoristisch en fantasievol geschreven verhaal is, is dit verhaal eerder een politiek betoog. Hoewel het eerste hoofdstuk spannend en filmisch is, sneeuwt het ‘sprookje voor jong en oud’ (zoals het verhaal op de cover wordt genoemd) al snel volledig onder in Terlouws aanklacht tegen de maatschappij. De toon is behoorlijk bitter. Rijkdom, verbranding van fossiele brandstoffen en de bureaucratie worden continu bekritiseerd en veroordeeld. In hoofdstuk drie wordt een bijna schoolse uitleg gegeven over de oorzaak van de zeespiegelstijging. Deze serieuze insteek maakt dat het bestaan van het hebzuchtgas niet geloofwaardig overkomt – de schrijfstijl is allesbehalve sprookjesachtig." https://leesbevorderingin...bzuchtgas/

"Het Hebzuchtgas is een bijzonder boek. Het zet aan tot nadenken, heeft meerdere lagen en toch een heldere opbouw en richting. Zoals we van Terlouw gewend zijn. Of je nu wel of niet iets hebt met het milieu (er niets mee hebben, kan bijna niet, we léven tenslotte allemaal in en met de natuur), Het Hebzuchtgas is absoluut een fijn boek om te lezen. Een +++++ (uitstekend) boek." https://www.allesoverboek...-recensie/

"Jan Terlouw is in staat een compleet nieuwe wereld te creëren in een boek. Dit deed hij al eerder bij de Koning van Katoren en in dit boek worden de landen Tracidië en Gandrië geboren. Door de titel Het hebzuchtgas – een sprookje voor jong en oud, denk je in eerste instantie dat dit een boek is waar fantasie centraal staat. Wat is hebzuchtgas? Toch is het een boek wat prima aansluit bij de realiteit. Kolen, gas, olie zorgen voor milieuvervuiling en men wil beter isoleren, afval scheiden en overstappen op zonne-energie en windenergie. Een onderwerp wat de laatste tijd vaak in het nieuws is. Dit spannende, grappige en meeslepende verhaal zorgt ervoor dat je weer even alert wordt gemaakt van je milieubewustzijn. Maar ook voor een heerlijke leeservaring. Ik heb dit boek de eerste dag van de zomervakantie in één dag uitgelezen. Kunnen de kinderen de verslaving van hun ouders stoppen? Ik kan Het hebzuchtgas aanraden voor kinderen vanaf groep 7/8 om zelf te lezen, maar nog meer om voor te lezen en over in gesprek te gaan." https://www.kinderboekenj...ng-en-oud/

"Voormalig fysicus en politicus Jan Terlouw schrijft al jaren (jeugd)boeken. Bekende boeken zijn bijvoorbeeld Oorlogswinter, Koning der Katoren en Briefgeheim. Zelfs was ik als kind helemaal weg van het boek Pjotr. Ik heb het keer op keer herlezen. Het zal je niet ontgaan zijn wat het onderwerp in Het hebzuchtgas is: het broeikaseffect. Het land Tradicië bestaat niet echt maar het lijkt verdacht veel op Nederland. Het onderwerp is serieus maar gelukkig heeft Jan Terlouw er geen zwaar verhaal van gemaakt. Ook met de nodige luchtigheid en een vleugje romantiek komt de boodschap goed over." https://www.leestafel.inf.../j-terlouw