Draussen vor der Tür door Wolfgang Borchert

Feitelijke gegevens

• 72 pagina's

Flaptekst

Eerste zin

(De wind waait met rukken. De Elbe klotst onder tegen de bruggen. De begrafenisondernemer. Tegen de avondlijke heel staat het silhouet van een mens.) DE BEGRAVENISONDERNEMER: (Begeleidt zijn woorden met veel oprispingen en zegt daarbij telkens:) Blub, Blub! Als – Blub! – Als vliegen! Als vliegen, zeg ik.

Samenvatting

Het verhaal is een toneelstuk, dus bevat eigenlijk alleen dialoog en enkele korte beschrijvingen van de houding van mensen tijdens die dialoog.
Beckmann was een unteroffizier in het Duitse leger in de Tweede Wereldoorlog. Hij is teruggekomen naar Duitsland na drie jaar in Rusland (Syberië) te hebben gezeten. Het verhaal begint met een dialoog tussen een begrafenisondernemer en God, waarin niemand meer gelooft. De begrafenisondernemer is dik geworden, omdat hij zoveel werk heeft tegenwoordig. In de volgende scène ontmoeten we Beckmann, die de Elbe in wil springen om zichzelf te verdrinken. Hij is treurig omdat zijn vrouw met een nieuwe man was toen hij thuis kwam en zijn zoontje is omgekomen tijdens een bombardement. De Elbe is gepersonificeerd en zegt dat die het niet met Beckmann eens is, dat hij nog te jong is en nog even moet leven. Een meisje vindt Beckmann vervolgens nat in het zand en ze neemt hem mee om te helpen. Daar komt echt ook haar man thuis uit Rusland en Beckmann vlucht weg. Hij gaat langs Oberst, de generaal die boven Beckmann stond in het leger. Hij had Beckmann de verantwoordelijkheid gegeven over 20 mannen, waarna er 11 stierven. Beckmann wil Oberst de verantwoordelijkheid over de doden terug geven. Oberst lacht hem echter uit en Beckmann gaat weer weg. Door het lachen beluit Beckmann werk te zoek bij een cabaret, maar de directeur vindt hem niet goed genoeg. Uiteindelijk zoekt Beckmann zijn ouders op, maar de nieuwe bewoonster van het huis vertelt op een botte manier dat ze gestorven zijn. Beckmann ligt op straat na de zoveelste keer uit de deur gezet te zijn en wenst dood te gaan. Ondertussen wijst ‘De Ander’ (een soort algemeen figuur die de stem heeft van ‘de rest’ van Duitsland) Beckmann erop dat hij moet leven, ontwaken uit de nare droom, maar Beckmann ziet het nut niet. Hij verliest zijn geloof in God door al het verdriet om hem heen. Er komt een straatveger langs, die de dood moet voorstellen, maar die Beckmann nog niet meeneemt. Dan komt het meisje weer langs, dat zegt hem al die tijd te hebben gezocht, waardoor Beckmann weer hoop krijgt, tot haar man terug komt. Hij wijst Beckmann erop dat hij precies hetzelfde veroorzaakt als wat hem en zijn eigen vrouw is overkomen: een nieuwe vriend. Beckmann verwoordt dit tot het plegen van een moord. Hij vindt dat de mensen die hem afwezen medeplichtig zijn aan zijn zelfmoord, maar hij dus ook aan die van de dood van de man van het meisje, die ook de Elbe in is gesprongen. Het verhaal eindigt met het ontwaken uit de enge droom, onduidelijk of Beckmann nu overleden is of niet. Hij verontwaardigt zich nogmaals over het onbegrip van mensen voor teruggekeerde soldaten.

Personages

Beckmann

Beckmann is een man van 25 jaar. Hij heeft drie jaar in Rusland vastgezeten, in Syberië. Zijn vrouw heeft hem in de tussentijd verlaten en zijn zoontje is overleden. Hij is door de oorlog verward geraakt en heeft weinig hoop in de mensheid. Hij voelt zich schuldig voor de dood van zijn medesoldaten. De andere personages komen te kort aan bod om ze goed te kunnen beschrijven.

Quotes

"Je dacht in de zoete geur van mijn leliearmen de eeuwigheid door te komen. Nee m’n jongen, dan heb je je vergist. Ik ben niet romantisch en ook niet welriekend. Een fatsoenlijke rivier stinkt." Bladzijde 12

"Nee, niemand heeft ons naar Siberië gestuurd! We zijn vrijwillig gegaan, vanzelf! Allemaal. En sommigen zijn er ook vanzelf gebleven! Onder de sneeuw, onder ’t zand. Die kregen een kans, die achtergebleven, de doden. Maar wij, wij kunnen nergens beginnen, nergens." Bladzijde 40

Thematiek

Oorlog

Beckmann komt terug uit de oorlog, die hem heeft getraumatiseerd, maar ook de situatie thuis compleet heeft veranderd.

Dood

Beckmann heeft zoveel met de dood te maken gehad dat hij de hoop in het leven heeft verloren en zelf ook de dood opzoekt, er zelfs een gesprek mee heeft.

Motieven

Deuren

Beckmann wordt steeds de deur gewezen. De deur is de middenweg tussen droevig op straat ronddwalen, en een gezellige huiskamer binnen kunnen stappen, waar warmte is en eten.

Gasmaskerbril

Beckmann heeft een speciale bril die je onder gasmaskers kunt dragen, maar die hij als normale bril draagt. Elk persoon die hij ontmoet maakt er een opmerking over. Het is het teken dat hij net uit de oorlog komt.

Motto

Een stuk, dat geen toneelgroep wil spelen en geen publiek wil zien.

Opdracht

Opgedragen aan Hans Quest

Trivia

Er is een hoorspel van dit boek: https://www.hoorspelen.eu/Hoorspelen/HoorspelB/Buitenvoordedeur.html

Het stuk is in Nederland opgevoerd: http://www.toneelgroepdeappel.nl/archief/html/06_buiten_voor_de_deur.html

Titelverklaring

De titel is Buiten, voor de deur. De letterlijke interpretatie is: Beckmann dwaalt rond door de stad en wordt steeds de deur gewezen, dus hij komt steeds weer buiten te staan. Iets dieper is om te stellen dat de mensen hem niet meer willen toelaten, ze vinden hem eng en droevig. De deur kan echter ook gezien worden als het leven, zoals ‘De Ander’ steeds zegt dat Beckmann deuren moet openen, op zoek gaan naar een open deur om te leven. Ook kan de deur juist de dood betekenen, zoals de straatveger zegt dat zijn deur altijd open blijft.

 

Structuur & perspectief

Het verhaal heeft geen duidelijke verteller, aangezien het eigenlijk puur uit dialoog bestaat. Het verhaal is opgedeeld uit een voorspel en dan vijf scènes.

Decor

Het verhaal speelt zich af in Hamburg, in 1 dag/nacht.

 

Stijl

Het verhaal is erg vlot, je bent er zo doorheen. Het loopt echter niet heel soepel, omdat het ten eerste als toneelstuk is geschreven dus een andere vorm heeft, maar ook omdat het verhaal een onduidelijke tijdsaanduiding heeft en er vreemde personages in voorkomen die je je moeilijk kunt voorstellen (God, de Elbe, de ander, de dood).

Slotzin

Waarom houdt hij zijn mond? Waarom? Geeft niemand antwoord? Niemand?? Geeft dan niemand, niemand antwoord???

Bijzonderheden

Het verhaal is een toneelstuk, dus het leest anders dan een roman.

Beoordeling

Dit is een interessant verhaal om te lezen. Vaak gaat het in oorlogsboeken over heldhaftigheden, misdaden en gevechten. In dit boek gaat het over hoe een man zich voelt na jaren van ellende, hoe getraumatiseerd hij is en dat hij bij thuiskomt niemand meer blijkt te hebben.

Overhoor jezelf