Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 299 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

Wanneer ik naar de bibliotheek vertrok en mijn moeder vroeg waar ik naartoe ging, zei ik: ‘Naar de hemel.’

Samenvatting

Mohamed Zebbi rondt zijn eerste boek af en droomt over rijk worden met zijn roman, een huis aan een van de grachten in Amsterdam en beroemd worden in Amerika. Zijn redactrice Claire bij uitgeverij Platform (lees: Podium) vindt de versie waar hij drie jaar aan gewerkt heeft echter niets en gefrustreerd stuurt hij zijn manuscript naar een kennis bij uitgeverij Prometheus, waarvan directeur Mai Spijkers het wel ziet zitten en hem een contract aanbiedt. Tijdens de boekpresentatie is echter niemand van zijn familie aanwezig. Zijn ouders zetten hem vanwege zijn boek zelfs het huis uit – ze hebben het niet gelezen maar zijn broer spreekt er schande van -, alleen zijn andere broer steunt hem. Het wordt wel goed besproken door in de krant en bij Pauw & Witteman vertelt hij over wat hem overkomen is door zijn boek. Dit levert hem veel positieve en negatieve reacties op.

Vanwege zijn succes kan Mohamed zijn baantje in het sushirestaurant opzeggen en hij woont nu bij zijn broer in een drugshol. Hij wordt geïnterviewd door een krant maar gedraagt zich nogal arrogant en de journalist schetst dan ook een negatief beeld van hem in het stuk dat ze over hem plaatst. Deze negatieve publiciteit zorgt echter ook voor een tweede druk. Zijn familie kotst hem uit en brengt zijn ouders bezoekjes om hen te steunen. Ook in zijn oude buurt wordt hij uitgescholden, bespuugd en geslagen. Zijn triomf is een lezing in de bibliotheek en zijn boek wordt weer herdrukt. Hij doet zelfs samen met een mooi maar arrogant model een Kerst-fotoshoot voor Linda. die leidt tot een vijfde druk.

Mohamed heeft echt succes: producenten willen zijn boek verfilmen, hij geeft lezingen over literatuur en lezen en ontvangt allerlei uitnodigingen. Maar op persoonlijk vlak gaat het minder goed. Zijn ouders nemen contact met hem op maar hij wil hun zoon niet meer zijn en dat doet hem veel verdriet. Na een feestje in het huis van zijn broer waar een meisje begint te schuimbekken van de drugs pakt hij zijn spullen en trekt bij Evelien in. Dat samenwonen is gezellig maar hij heeft nachtmerries en seks lukt hem niet meer. Uiteindelijk moet hij van haar ouders vertrekken en dan kan hij nergens meer heen maar er komt wel een tiende druk aan.

Gelukkig vindt zijn uitgever dan een tijdelijke woning voor hem aan de Prinsengracht. Hij viert met Evelien dat de filmrechten van zijn boek verkocht zijn maar hij misdraagt zich zodanig in het restaurant dat ze boos alleen vertrekt. Ook gaat ze voor negen maanden naar het buitenland voor een stage en Mohamed en zij spreken af op elkaar te wachten maar elkaar ook vrij te laten in die periode. Deze periode zonder Evelien brengt veel seks met andere vrouwen en herinneringen aan zijn ouders. Tijdens een zo’n nachtelijke escapade belandt hij zelfs in een huis tegenover dat van ouders en ziet hij hoe zijn gezin samen ’s nachts eet vanwege de ramadan. Zijn zus trouwt ook zonder hem op de hoogte te brengen. Bij een andere seksescapade laat hij Evelien live meekijken, waarna zij laat weten alle digitale media even op te geven om volledig op te kunnen gaan in de cultuur van haar stageland. Hij mist haar en het lukt hem niet om aan zijn tweede boek te beginnen, hij durft niet. Wel koopt hij een eigen appartement aan de Herengracht, dus nu is een van zijn dromen uitgekomen.

Zijn zus schrijft hem een brief waarin ze hem namens het gezin excuses aanbiedt en zegt dat ze hem missen. Hij neemt contact met haar op en de eerst die hem bezoekt, is zijn vader die zwarte magie de schuld geeft van zijn verstoting. Later sluit hij ook zijn moeder en broer weer in zijn armen maar Evelien is verliefd geworden op iemand anders en maakt het uit. Hij laat zijn uitgever weten dat hij begonnen is aan zijn tweede boek en dat de titel Renaissance wordt.

Het model met wie hij ooit een fotoshoot voor Linda. deed, neemt contact met hem op, ze krijgen een relatie en gaan samen naar New York. De droom die hij had over Evelien en hem samen in New York, beleeft hij nu met haar: Gala. De deadline voor zijn tweede boek verstrijkt maar hij tekent wel een contract voor zijn tweede boek. Hij besluit met Gala naar New York te verhuizen – wie weet komt zijn inspiratie daar terug – en geeft een afscheidsfeestje waarvoor hij ook Evelien en haar nieuwe lover uitnodigt. Zij is zijn grote liefde en hij zou haar zo terug willen maar ze is gelukkig met haar nieuwe vriend.

Personages

Mohamed Zebi

Hoofdpersoon, 22 jaar, kuif, boekengek, boeken bieden hem een uitvlucht en verbreden zijn horizon, schrijft zelf ook, heeft twee oudere broers en een zus. Mohamed wil debuteren en doorbreken in New York: ‘Ik weet het, ik heb onwaarschijnlijk grootse dromen voor een klein kut-Marokkaantje.’ (p. 21) Hij heeft veel zelfvertrouwen, vergelijkt zichzelf met bekende Nederlandse schrijvers, en veel zelfspot. Hij is ook best ijdel, is gevoelig voor geld, heeft een grote bek en humor. De breuk met zijn ouders doet hem veel verdriet en hij laat daar weinig van zien aan de buitenwereld, alleen zijn vriendin Evelien kent die kant van hem. Hierdoor kan hij niet helemaal genieten van zijn succes en hij ontwikkelt zelfs een writersblock.

Evelien

Vriendin van de hoofdpersoon, mooie vrouw, zit in haar laatste jaar rechten, komt ook uit een ander milieu: haar ouders hebben geld en wonen aan de Amstel. Evelien en Mohamed zijn al tien jaar samen en Evelien wil wel een kind van Mohamed omdat ze bang is hem kwijt te raken. Ze is Mohameds steun en toeverlaat, weet als enige alles van hem en is vaak redelijker dan hij. Tijdens haar stage wordt ze volwassener en verliefd op iemand anders, maar ze zal altijd Mohameds grote liefde blijven.

Quotes

"Mijn vader was laatst aan het morrelen aan de knopjes van de nieuwe wasmachine. Hij zat met zijn handen in zijn baard. Moedeloos gaf hij mij de gebruiksaanwijzing. ‘Vertaal het voor mij, zoon.’ Ik vroeg: ‘Wat is het eerste woord van de Koran?’ Hij keek me verbaasd aan en zei: ‘Iqra.’ ‘Inderdaad, pa. Lees! Leer de Nederlandse taal nou eens. Moet van Allah!’ Waarna we allebei in lachen uitbarstten. " Bladzijde 9

"Ergens vindt men dat dus nobel. Lijden om in het paradijs te komen. Flikker toch een eind op. Ik wil de hemel. Nú. " Bladzijde 24

"‘Ik geloof in mezelf, in supergeile seks en in goede fictie. Ik zweer bij die heilige drie-eenheid.’ " Bladzijde 77

"Beseffen jullie waar jullie getuige van zijn? Een jood die het boek van een Marokkaan in ontvangst neemt: wie zegt dat integratie in Nederland mislukt is?’ " Bladzijde 84

"Daar leerde ik onbewust een belangrijke les: dat ik leefde voor de letters maar de cijfers niet mocht vergeten. " Bladzijde 195

"Dan douchte ze, kuste ze me gedag en moest ze ‘spelen’. Dat vond ik altijd fascinerend. Als iedereen naar werk gaan ‘spelen’ zou noemen, zou de wereld een stuk mooier zijn geweest. Ik ging eens in het jaar nog wel eens naar haar kijken als ze de sterren van de hemel speelde in Othello, King Lear of Faust. " Bladzijde 225

"‘Nu is stagnatie. Nu is over een seconde net. Als je leeft in het nu, loop je al heel gauw achter. En aangezien ik door mijn ouders al met een fikse achterstand ben opgezadeld, laat ik me dat dus zeker niet nog een keer gebeuren. Echt niet. Mensen met enige vorm van achterstand worden namelijk afgemaakt.’ " Bladzijde 28

Thematiek

Escapisme

Het thema is escapisme: Mohamed heeft met een debuut een bestseller geschreven maar de bestsellerboy kan hier niet van genieten vanwege de breuk met zijn ouders en de rest van zijn gezin. De enige die hem hierbij kan steunen, is Evelien maar zijn bokkige gedrag verwijdert haar ook van hem en als ze stage gaat lopen in het buitenland, gaan alle remmen los en verliest hij zichzelf helemaal in vrouwen, seks, drank, drugs en rijkdom. Hij geeft geen ruimte aan zijn verdriet en draait eromheen. Ook vormt het moeten schrijven van een tweede boek een druk waar hij niet mee om kan gaan en die hem bang maakt. Uiteindelijk maakt hij het wel goed met zijn ouders maar vlucht hij echt: hij vertrekt met zijn nieuwe vriendin naar New York en hoopt daar wel een tweede boek te kunnen schrijven. Dat boek zou heel toepasselijk Renaissance (wedergeboorte) gaan heten. Alle oorzaken en gevolgen van zijn escapisme zijn motieven.

Motieven

Straatleven

Ook het straatleven is een terugkerend element. Mohamed is geboren en getogen in de Diamantbuurt in Amsterdam waar het gewoon is dat je een gestolen laptop koopt, vrienden stelen uit de post, buurtgenoten autodieven zijn en je broer in de gevangenis gezeten heeft en cocaïne dealt. ‘Opgroeien in zo’n buurt betekende dat je rond je twaalfde een bachelor in boeverij had.’ (p. 39) Mohamed verloochent zijn achtergrond niet en maakt gebruik van zijn street skills maar uiteindelijk ontgroeit hij het wereldje wel. Zijn vrienden uit de buurt begrijpen zijn boek niet, hij krijgt ruzie met ze en koopt een appartement in een heel ander soort buurt. Zijn triomf hier is de lezing in de bibliotheek waar hij ooit uitgegooid is.

Lezen en schrijven

Het belangrijkste motief vind ik zelf het lezen en schrijven. Mohamed is een boekengek, hij doet aan namedropping en citeert voortdurend uit boeken: ‘Waarom de fuck ontleende ik mijn identiteit en gevoelens godverdomme aan fictieve personages en gebeurtenissen?’ (p. 149) Hij schrijft – behalve om rijk te worden – omdat hij een hekel heeft aan de realiteit en liever in zijn verbeelding leeft, dus ook hierin zie je het thema escapisme terug. In het boek speelt hij dan ook een spel met waarheid en fictie en steeds vraag je je als lezer af in hoeverre Mohamed op Mano zelf lijkt: ‘Ik lachte voldaan: “Dat zegt Evelien ook altijd. Ik balanceer graag op de mooie, dunne lijn tussen realiteit en schijn.”’ (p. 113) Zo gebruikt hij een pseudoniem voor de uitgeverij Podium maar noemt hij Mai Spijkers wel bij zijn eigen naam. Ook tal van andere schrijvers worden bij naam genoemd. Hij schetst een interessant en grappig beeld van de uitgeverijwereld, van het hebben van een writersblock en van de toespraak die hij houdt tijdens de boekpresentatie van zijn boek, kan ik me zo voorstellen dat hij die echt gehouden heeft. Uiteindelijk denk ik dat het lezen en schrijven hem misschien ook enigszins verzoent met zijn ouders, want zo zegt hij: ‘Waarin verschilde ik van mijn ouders? Zij zochten hun waarheid in religie. Ik zocht de mijne in fictie. Het is in feite hetzelfde, want elke godsdienst is gebaseerd op fictie.’ (p. 298)

Opgroeien in een gezin met een marokkaanse achtergrond

Een ander motief is zijn Marokkaanse achtergrond en vooral de ‘hypocriete cultuur’ van zijn ouders. Hij vindt godsdienst in het algemeen onzin, begrijpt niet waarom zijn ouders naar Nederland zijn gekomen als ze daaraan willen vasthouden en geen Nederlands willen leren, kan niet omgaan met hun zuinigheid en desinteresse in hun jongste zoon. Zijn ouders begrijpen niet alleen niet waar hij mee bezig is, ze verstoten hem zelfs na zijn debuut. Later schrijven ze dit gedrag toe aan zwarte magie – zijn zus biedt wel haar excuses aan – en zijn vader is vooral geïnteresseerd in het huis in Marokko dat hij nu vast voor hen kan kopen. Aan het verdriet over deze verstoting wordt vooral zijdelings aandacht besteed: Mohamed heeft hoofdpijn, nachtmerries en als zijn ouders een keer bellen, moet hij huilen. Maar het verdriet is groot: ‘Mijn vader vertelde me vaak dat zijn moeder stierf tijdens zijn geboorte. Dat zij hem het leven had geschonken en hij het hare had ontnomen. Hij vertelde dat ik geluk had, want het had niet veel gescheeld of ik had niet bestaan. Nu dacht ik: was toen maar gestorven, vader. Dan had niemand van ons dit verdriet hoeven voelen.’ (p. 195)

Liefde en seks

Dan is er natuurlijk de liefde en vooral de seks. Evelien is zijn grote liefde: hij kent haar al lang, zij is zijn grote steun en toeverlaat en hij draagt zijn debuut dan ook aan haar op. De seks met haar krijgt ook aandacht. Maar als Evelien naar het buitenland vertrekt, heeft hij vooral heel veel seks met andere vrouwen die uitgebreid beschreven wordt. Ik vind die beschrijvingen de ene keer succesvoller dan de andere keer maar wie ben ik. Uiteindelijk wordt Evelien verliefd op iemand anders – misschien wel mede doordat Mohamed haar laat meekijken met de seks die hij heeft met iemand anders – en krijgt ook Mohamed een andere relatie maar hij zal haar altijd blijven missen.

Motto

‘Als de goden ons willen straffen, verhoren ze onze gebeden.’

- OSCAR WILDE

Ik denk dat deze uitspraak van de schrijver Oscar Wilde staat voor de paradoxale situatie waarin het schrijven hem brengt, want zoals hij zelf zegt redt het schrijven hem maar het brengt hem ook in de problemen. Hij heeft er succes mee maar hij verliest ook zijn ouders erdoor. En als hij een writers block heeft, komt hij juist weer in contact met zijn ouders.

Opdracht

Voor mijn ouders, die niet kunnen lezen – godzijdank

Titelverklaring

Bestsellerboy slaat op Mohamed van wie het debuut meteen een bestseller is. Een sushikoerier met schrijfaspiraties noemt hem zo. Deze titel verwijst ook naar een andere schelmenroman, namelijk het debuut van Jan Cremer (Ik jan Cremer) die ‘onverbiddelijke beststeller’ op de eerste druk liet zetten.

Structuur & perspectief

Het verhaal begint met een proloog waarin de verteller zijn jeugdervaringen met de bibliotheek beschrijft. Daarna volgen hoofdstukken die vernoemd zijn naar de druk van zijn debuut. Het verhaal is niet chronologisch.

Het verhaal wordt verteld door een ik-verteller: Mohamed Zebbi.

Decor

Het verhaal speelt in hedendaags Amsterdam. Mohamed woont eerst op een koude en gehorige zolderkamer bij zijn ouders in de lange Lutmastraat (Diamantbuurt) en droomt van een appartement aan de gracht of in New York dat hij uiteindelijk ook krijgt. Het verschil tussen de leefomstandigheden met zijn ouders en die hij zelf creëert, krijgen veel aandacht en vormen een motief in het boek. De vertelde tijd is ongeveer drie jaar.

Stijl

‘Kan iemand Bouzamour vertellen dat een tekst er niet beter op wordt als je strooit met alliteraties. Niet eens tientallen, maar honderden kom je er tegen en inhoudelijk slaan ze vaak nergens op. ‘Wij, de brave broertjes die op de schommels zaten, zwiepten zachtjes heen en weer tot we zwierig boven iedereen uitstaken.’ Zachtjes zwiepen, hoe zou dat in zijn werk gaan? En hoe zou je zwierig ergens bovenuit steken?
En op de eerste honderd bladzijden kom ik ook nog tegen (ik heb er nog enkele tientallen gemist):

Theosofische tempel; walgelijke walm; zuur zweet; schitterend sprookjesboek; menselijke machthebbers; boos blikte; knalde keihard; rubberen ringmatten; prachtige poëet met de parmantige paardenstaart; fantastisch fijnzinnige; Dorrestein, Diderot, Dickens en Dante; De basketballers in Brooklyn die in bezwete blote basten de basketbalveldjes in bezit namen; de soundtrack van het snelle stadsleven; schransen, slice voor slice, terwijl we in stilte naar de skyline staren; dikke dossiers; wervelende welbespraaktheid; kundigste kapper; puisterige pubers; schitterend schouwspel van surrealistische silhouetten; krakende knieën; de hemel en de hel; miljard moslims; pen en papier; voorhoofd veegde; kleurrijke kaftans; superstrakke spijkerbroeken; bloedmooie babes; vieze vloeren; stukjes sushi en sashimi op de stoelen; spiksplinternieuw, strijder; kleine krassen; beste boek; Vuile verrader; Succes met schrijven, strijder. Laat die tata’s schrikken van je schrijfkunsten; briljante bink van een bedrijfsjurist; mooie momenten; vieze voyeur; blauw biljetje; bruine brood; vervolgde vurig; kale klootzak; Tikte teringsnel op het toetsenbord; lekkere lahmacun; mooi Marokkaans meisje; high en hongerig; hun schietende, schertsende blikken; Zwevend zagen; prachtige populieren; verrotte Vespaatje; Toen ik langs de snackbar scheurde salueerde ik, de schoffies die daar het hele jaar door als standbeeldjes stonden, salueerden simultaan terug; voorbijtrekkende verkeer; bataljon boeven een boks; knipoogde en kuste naar de klootzak wiens kuif alle kanten op ging; trillende tramkabels; spierwitte spijlen als een serie schaakstukken; rammelende Renaultje; naar hun vakantiehuis vertrokken, vertelde haar vader altijd heel vroom terwijl hij zijn vinger opstak; Na het badderen trok ik een badjas aan en begaf ik me naar bed; glazige, groene; de kou klampte zich aan mijn kloten, mijn balzak begon te krimpen; superlekkere sushi; prachtige pirouettes; belandden op de bank; Ze was zoet en zoutig tegelijk – ik plukte een restje toiletpapier van haar poesje; tong tekende; hysterisch harde; staakte het slurpen; lieflijke lipjes; sterkste soort secondenlijm; bronstige bizon; seksten we stilletjes; Sperma op de stoep; De bediende begon hem voor alle klanten en collega’s een beetje belachelijk te maken, bulderend van het lachen, begon hij; muziekthemaatje in je manuscript; briljante bullshit; In de Starbucks op Schiphol schoot; te popelen om te playstationen en porno te kijken; schijnheilige schaterlach; Gele glimlach; vette vingerafdrukken; blasfemische blijspel; de slenteraars in de stoffige straten, de spelende schuitjes in de steegjes; protserige paardenkoetsen; stoplicht stilstonden; Blauwverlichte boucheries; koeienvlees, konijnen en kippen; Joelende jongemannen; Kraampjes met kleurige kruiden; Hassan, een hoffelijke homoseksuele binnenhuisarchitect; die de hele dag door van die dunne; grote groep; schreeuwde de schapenhoeder; gele glimlach; meedogenloze machthebber; steeds sterker en smeriger; zinderende zon, een paradijs voor parasieten; Ik sloeg een sjaaltje voor mijn smoel; de schapen sukkelden; hobbelde er hopeloos; een groepje geiten zat godverdomme gewoon; dikke dadelboom; Het beekje lag bezaaid met lege bierflesjes; Glimlachen gaf een gozer; stoffige schouder; gigantische garage; streng surveillerend; krachtige klap; terwijl ze hun vader de verdoemenis in vervloekten […] en Hem om vergiffenis te vragen voor de verschrikkelijke verwensing; Voel met je vinger; keer een kutje; stomme sukkels; warme woestijngrond; zitten tikken alsof ik de tering uit mijn tengels probeerde te typen; Er schurkten wat stoffige schapen; Wachtend in de witmarmeren hal; keurig knikkend; bolle beentjes; krachtige kin; Stilzwijgend, schaamteloos en streng; keurig kruiselings; geniale gek; prachtig paard; Blits binnenkomertje; schitterende symboliek; supergeile seks; retegoeie recensies en een royale royaltyafrekening; het suizende stadsverkeer sjeesde; Brommers met bestekembleempjes op de boxen; wonderlijke wereld; een geruit, groen giletje; vileine verhalenverteller; Gretig grepen; Het gewicht van mijn geslepen gedachten; mijn mooie muzemeisje; prikte plagerig; knikte en kuste het kettinkje; knalrode knokkels; Voordat hij vertrok, vertelde hij voldaan; Rillend over het Rembrandtplein; Een boel berichtjes over de boekpresentatie; Blits binnenkomertje; betonnen balustrade; kickstartte het kloteding; lachte en lispelde; Pakte zijn puntslippers; vlagen van vurigheid; vier volle vuilniszakken; Bergjes boeken bedekten; een grote grijns op mijn gezicht bij het populairste praatprogramma; Witteman ontwaakte uit zijn winterslaap; terwijl brandweerlieden de branden probeerden te blussen; Fucking framing; betonnen boel; vanavond veel vrienden; Goed geregeld.

Bouzamour denkt dat hij literatuur schrijft, maar deze zinnen zijn van het niveau Suske en Wiske en De gladde glipper.’ (Peppelenbos 2018)

‘Maar in 'Bestsellerboy' is het zover nog niet, dat is een proeve van testosteronproza, waarvoor de volgende zin symbool staat, als er op een feestje een meisje is out gegaan: "Ik riep: "Fuck you! Deze chick gaat fucking dood hier! Ik wil die shit niet op mijn geweten hebben! Vinn is een mattie van mij, hij is personal trainer en heeft zo'n fucking EHBO-cursus gedaan! Hij woont hier om de hoek."

Laat iemand hem Multatuli of Vestdijk toesturen om dat loze taalgebruik in het gareel te krijgen, wie weet haalt het wat uit.’ (Schouten 2018)

Slotzin

De straatverlichting in New York viel uit, alsof God met een vingerknip had besloten dat het mooi was geweest.

Beoordeling

De recensies die ik gelezen heb over dit boek waren vrij negatief maar ik vond dit eigenlijk best een leuk boek om te lezen. Sowieso leest het als een trein en ik heb ook genoten van de gevatte en grappige dialogen, de humor en Bouzamours gevoel voor taal. Je kunt inderdaad aan close reading doen en je ergeren aan alle alliteraties maar er staan ook interessante gedachten en grappige beelden in dit boek. (Zie hiervoor ook de citaten.) Echt raken deed het boek me niet en ik hoop dat Bouzamour in een volgend boek het snelle en grappige wat los kan laten en wat meer de diepte ingaat, zoals Özkan Akyol is gelukt in Turis.

Recensies

"Die autobiografische maskerade verhult een beetje dat Bouzamour werkelijk niets te vertellen heeft in Bestsellerboy." https://www.tzum.info/201...sellerboy/

"'Bestsellerboy' met z'n uitdagende titel, is een heuse schelmenroman van de nog steeds aanstormende Bouzamour (1991) die met 'De belofte van Pisa' in 2014 het bestverkochte debuut van dat jaar schreef." https://www.trouw.nl/cult...~aacb0aa6/

Bronnen

Recensie: Mano Bouzamour - Bestsellerboy

https://www.tzum.info/201...sellerboy/

Bestsellerboy is proza met vooral veel testosteron

https://www.trouw.nl/cult...~aacb0aa6/