Zure regen

Hoe ontstaat zure regen Door het wegverkeer, door grote fabrieken en door mest uit onder meer varkens- en kippenstallen komen grote hoeveelheden ‘verzurende’ stoffen in de lucht en in de bodem. Het gevolg van deze uitstoot is verzuring van regenwater, ook wel zure regen genoemd. De term ‘zure regen’ ontstond in de jaren 1980, maar is eigenlijk gedeeltelijk onjuist. Onderzoek in de jaren 1990 toonde namelijk aan dat veel zure en verzurende stoffen niet zozeer als echte regen naar beneden komen, maar dat het vooral veel droge neerslag (‘droge depositie’) is. Ook als het niet regent trekken stoffen (in gasvorm) richting bodem, bomen, en struiken. Dit komt doordat vochtige bladeren of naalden veel gassen opnemen. In Nederland is de droge depositie twee keer zo groot dan de natte depositie. Verzuring wordt veroorzaakt door een combinatie van stoffen, die uit diverse bronnen afkomstig zijn. De stoffen die het meest bijdragen aan verzuring zijn: - Ammoniak (NH3). Dit vormt salpeterzuur en is vrijwel volledig afkomstig van de landbouw (mest). Ammoniak veroorzaakt circa 55% van de Nederlandse verzuring. - Zwaveldioxide (SO2). Dit vormt zwavelzuur. Zwaveldioxide komt deels uit natuurlijke bronnen. Vulkanen, heetwaterbronnen, verterend plantaardig materiaal, stuivend zeewater en zelfs microscopische dieren produceren zwaveldioxide, maar het grootste deel is afkomstig van raffinaderijen en elktriciteitscentrales. Zwaveldioxide veroorzaakt 20% van de Nederlandse verzuring. - Stikstofoxiden (NO en NO2, samen Nox genoemd). Deze vormen salpeterzuur. Het wegverkeer veroorzaakt meer dan 50% van de uitstoot. Stikstofoxiden zijn verantwoordelijk voor omgeveer 25% van de Nederlandse verzuring. - Vluchtige Organische Stoffen (VOS). Deze veroorzaken smog en zijn o.a. afkomstig van oplosmiddelen, verf, lijm, cosmetica en ruitreinigingsvloeistof. Veel van de verzurende stoffen worden over grote afstanden door de lucht verspreid en komen dan ook gedeeltelijk uit het buitenland. Iets minder dan de helft van de verzurende stoffen die in Nederland neerslaan, zijn afkomstig uit het buitenland. Daar staat tegenover dat veel verzurende stoffen van Nederlandse oorsprong in andere landen neerdalen. Nederland ‘exporteert’ op zijn beurt 66% van de nationale SO2 -uitstoot, 91 % van de Nox -uitstoot en 49% van de NH3 -uitstoot. Er wordt bijna zes keer zoveel Nox uigevoerd als er vanuit andere landen binnenkomt. Gevolgen voor het milieu Door de overheersende westenwind hebben de Scandinavische landen de meeste last van zure regen, maar niet alleen hierdoor. Ook de bodem blijkt erg arm te zijn aan kalk. In Nederland is naar verhouding vrij veel kalk aanwezig. Kalk heeft de eigenschap om het zuur uit de regen te neutraliseren. Verzuring (zure regen) is pas schadelijk als schadelijke stoffen in dermate grote hoeveelheid worden uigestoten, dat zij een nagatieve invloed hebben op bodem, water, gebouwen of vegetatie. De grens waarboven de uitstoot van verzurende stoffen schadelijk is, noemt men het ‘kritische depositieniveau’. Deze kritische hoeveelheid is afhankelijk van bepaalde lokale factoren zoals bodem- en vegetatietype, maar ook bijvoorbeeld van windsterkte als verzurende stoffen in de lucht smog veroorzaken. Gevolgen voor het milieu: - Het planten- en dierenleven in meren en rivieren wordt aangetast door het verhoogde zuurgehalte van het water. In Scandinavië heeft de verzuring vispopulaties in duizenden meren en rivieren vernietigd, en in andere landen gebeurt nu hetzelfde. - Bossen en heiden worden aangetast door zure regen. De zuren dringen binnen via bladeren en wortels. Bomen en planten worden vatbaarder voor ziekten, verdroging en andere schadelijke invloeden. Met name in de nabijheid van geconcentreerde bio-industrie (zoals varkensstallen en legbatterijen) is ammoniakschade aan dennen en sparren te zien. Dit heeft directe gevolgen voor ecosystemen in deze gebieden. Aangetaste bomen en planten kunnen de aanwezige dieren niet meer goed voeden. Dieren trekken hierdoor weg uit deze gebieden of worden met uitsterven bedreigd. - Agrariërs lijden schade, omdat gewassen in de groei geremd worden. Om boeren en bloemtelers tegemoet te komen in de geleden schade, kan bij verhoogde luchtverontreiniging aanspraak worden gemaakt op een bijdrage uit het Nationaal Fonds voor Luchtverontreiniging. - De bodem in Nederland verzuurt. Stoffen zoals kalk en mineralen vormen zogenaamde zuurbuffers, die het zuur neutraliseren dat in de bodem terecht komt. Bij overschrijding van kritische depositieniveaus kunnen de zuurbuffers het neergeslagen zuur niet meer afdoende weren. Wanneer de bodem verzuurt, verslechtert de kwaliteit van het grondwater. Omdat 2/3 van ons drinkwater afkomstig is uit het grondwater, wordt ons drinkwater hierdoor aangetast. - Materialen, zoals papier en textiel, worden aangetast door zure regen. Papier neemt de zwaveldioxide en stikstofdioxide op met als gevolg dat het broos wordt. Men schat dat ongeveer 5% van alle historische documenten daardoor in een slechte staat verkeren. - Oude gebouwen uit zandsteen, kalksteen en marmer worden zeer sterk aangetast door de zure regen. Dit komt omdat de zwaveldioxide in de zure regen reageert met de calcium in de stenen. Beide stoffen vormen gips. Dit gips wordt onherroepelijk met de volgende regenbui weggespoeld.