Tweede Wereldoorlog
Inleiding
Ik heb dit onderwerp gekozen omdat mijn Opa de tweede wereldoorlog heeft meegemaakt. Ik vind de tweede wereld oorlog interessant omdat er veel landen bij betrokken waren en omdat er heel veel geschiedenis achter zit. Ik heb veel met mijn Opa en Oma over oorlog gepraat. Ik ben door een interview met mijn Opa te houden veel nieuwe dingen te weten gekomen over wat mijn Opa allemaal heeft meegemaakt in de oorlog. Ik ben op het idee gekomen om een interview te houden door een blad waar kinderen ook een interview houden met hun Opa over de tweede wereldoorlog.
Door dit werkstuk te maken weet ik nu veel meer dan ik eerst wist over de tweede wereldoorlog. Ik heb bijna alle informatie uit boeken gehaald. Op het internet heb ik geen informatie gevonden maar wel verschillende plaatjes. Ik ben naar de bibliotheek gegaan en heb daar veel boeken geleend die ik heb gelezen en gebruikt voor mijn werkstuk. Mijn leesboek voor het slapen gaan was het dagboek van Anne Frank. Dit ging over een joods meisje wat hier in Amsterdam de tweede wereldoorlog heeft meegemaakt en is overleden. Haar vader heeft het dagboek dat ze bij had gehouden uitgegeven zodat niemand zou vergeten wat er gebeurd is.
1. Hoe de 1e wereldoorlog begon.
De eerste wereldoorlog begon door Duitsland. Duitsland maakte samen met Oostenrijk-Hongarije en Italië in 1882 de Triple Alliantie. Daarom sloten Groot-Brittannië en Frankrijk in 1904 de Entente Cordiale waarin stond dat ze elkaar moesten helpen in oorlog. In 1914 werd de moord op de Oostenrijk-Hongaarse Keizer Frans Ferdinand gepleegd. Oostenrijk-Hongarije gaf Servië de schuld en verklaarde de oorlog aan hen. Rusland, Groot-Brittannië en Frankrijk hielpen Servië. Duitsland hielp Oostenrijk-Hongarije. Duitsland en Oostenrijk-Hongarije dachten allemaal dat de oorlog over een jaar voorbij zou zijn maar dat was niet zo.
De Duitse Keizer Wilhelm de Tweede had een ideetje; hij viel België en Frankrijk aan en zorgde toen voor lange loopgraven oorlogen waarbij miljoenen soldaten dood gingen, terwijl ze steeds voor hetzelfde stukje land vochten. Toen ze al heel lang bezig waren bemoeiden andere landen zich ermee en gingen ook meevechten.Waaronder Italië in 1915 en de Verenigde Staten in 1917, die zich aansloten bij Groot-Brittannië, Rusland, Servië en Frankrijk.Turkije in 1914 en Bulgarije in 1915, die zich aansloten bij Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Er werd veel gevochten in België en Frankrijk, maar ook in Rusland, Italië, Griekenland, Turkije, het Midden Oosten, Afrika, en in de Stille Oceaan. Maar met zoveel landen tegen een groepje ben je bijna hulpeloos. Tegen het eind van 1918 gingen de Duitsers terug. De Duitse Keizer Wilhelm de Tweede deed afstand van zijn troon. De oorlog eindigde met een wapenstilstand op 11 november 1918. De jonge Adolf Hitler vocht toen ook mee. Vervolgens werd het vredesverdrag van Versailles getekend op 28 juni 1919, wat voor de Duitsers niet leuk was.
2. Het verdrag van Versailles.
Op het overleg in Parijs werd door drie mannen grote invloed uitgeoefend. Die mannen waren de Franse minister president Clemenceau, de Amerikaanse president Wilson en de Britse minister president Lloyd George. Clemenceau wou de Duitsers laten betalen voor de Franse levens, de industrie en het land dat ze verwoest hadden.
In januari 1918 had Wilson zijn eigen plannen opgenoemd in een lijst die bekend werd als de Veertien Punten.Hij wilde een eerlijk verdrag. De sluwe Lloyd George wist zeker dat Duitsland gestraft moest worden, maar niet zo zwaar dat het land later wraak zou willen nemen. Ze moesten de Elzas aan Frankrijk geven In het Rijnland mochten geen Duitse militairen zijn. Daarnaast moesten gigantische schadevergoedingen betaald worden. Duitsland mocht slechts een klein leger hebben. Duitsland moest ook al haar koloniën opgeven. De Amerikaanse president Wilson had als laatste van zijn ‘Veertien Punten’ de wens om een internationale organisatie op te richten met als doel de wereldvrede en samenwerking: de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties.
3. De wereld tussen de 2 oorlogen.
De bevolking van Groot-Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten hoopte dat het verdrag van Versailles alles goed zou maken en dat er geen oorlogen meer kwamen. De fascistische beweging (fascistisch betekent ze moeten niks hebben van buitenlanders in hun eigen land) werd in 1919 opgericht door de Italiaan Benito Mussolini. Zijn uitgesproken meningen spraken veel mensen aan. In 1925 werd Mussolini dictator van Italië en begon alle tegenstand te onderdrukken.
Ook de Duitse leider Adolf Hitler werd geïnspireerd door fascistische idealen, net als andere dictators zoals Oostenrijker Engelbert Dollfuss die in het interbellum aan de macht kwam. In Japan kwam in deze periode ook een sterke nationale bewegingen op gang, maar hier ontbrak een machtige leider. Na de revolutie van 1917 werd Rusland (vanaf 1922 de USSR)geregeerd volgens de principes van het communisme. Dat betekent dat de regering (de partij) ervoor moet zorgen dat macht en geld gebruikt worden voor de arbeidersklasse. En dat het dit niet alleen maar in de handen blijft van rijke mensen. Rond1930 was Josef Stalin de leider van de partij. De communisten vonden dat arbeiders van alle landen samen moesten strijden om het kapitalisme omver te werpen.
4. De weg naar de Oorlog.
Twee augustus 1934 stierf De Duitse president Paul von Hindenburg.Vervolgens nam Hitler naast zijn taak als kanselier ook die van president op zich. Om aan te geven dat hij een speciale rol vervulde gaf hij zich zelf de bijnaam fuhrer (dit betekend leider). Hij had nu alle macht over zijn nazi-bewind. Hitler bracht zijn plannen voor Duitsland al snel in werking. Hij pakte de werkeloosheid in eigen land aan door het opzetten van werkgelegenheidprojecten zoals de bouw van snelwegen. Tegelijkertijd richtte hij zijn aandacht op het buitenland.
In Mein Kampf had Hitler de wens om een groter Duitsland te maken. Hij wild hiermee alle Duitsers in Europa van lebensraum ( dit betekent leefruimte)voorzien. Om zijn doel te bereiken moest Hitler het verdrag van Versailles verwerpen. Hij had de Volkenbond al in 1933 verlaten en was in het geheim begonnen met de opbouw van de Duitse krijgersmacht. Hij deed niet wat er gezegd was in het verdrag van Versailles maar maakte meer wapens en dat mocht niet. In 1936 stuurde hij troepen naar het Rijnland waar hij niet mocht komen maar Groot-Brittannië en Frankrijk liet het nog toe. Hij sloot een deal met Italië dat ze elkaar voor altijd zouden helpen, deze deal staat ook bekend als de As Berlijn-Rome.
5. Oorlog in Europa 1939-1943
Met de Blitzkrieg-tactiek (bliksemsnelle verrassingsaanvallen) wisten de Duitsers al snel grootste deel van West-Polen te bezetten. Zoals Hitler en Stalin overeengekomen waren in het Nazi-Sovjet pact, werd Polen door de USSR binnengevallen en bezet. Op 5 oktober gaven de laatste Poolse soldaten zich over. Tot aan de volgende winter, tot de lente van 1940, wachtte Groot-Brittannië en Frankrijk op de volgende stap van Duitsland. Maar hoewel er zowel op als onder de Atlantische Oceaan oorlog werd gevoerd, gebeurde er op het land niets. Toen er geen invasies meer waren en ook geen bommen meer vielen noemden de mensen het de Schemeroorlog.
Hitlers belangrijkste doel werd Noorwegen en wel om twee redenen een; het vestigen van een marine en luchtmachtbasis, en het veiligstellen van de zee route naar Zweden, die in Duitsland van onmisbare ijzererts voorzag. Hij was van plan om tegelijkertijd Denemarken te bezetten. Op 9 april stroomde Duitse troepen beide landen binnen. De Denen gaven zich meteen over. De Noren niet, die geloofden er nog in, maar in juni ging het mis toen werd Noorwegen veroverd. Hitler had nu ook nog een bombardement georganiseerd op 10 mei naar België en Nederland. De Belgen moesten zich terugtrekken en de Nederlanders werden op 14 mei gedwongen om zich over te geven. En toen gingen de Duitsers ook nog Frankrijk binnenvallen. Op 26 mei begon operatie Dynamo, de evacuatie van Britse, Franse en Belgische troepen van de stranden bij Duinkerken.
6. De Holocaust
De haat en vervolging van Joden waren al lang voor Hitler aan de macht kwam overal in Europa. De nazi’s waren zo tegen de Joden dat ze hun ras wouden uitroeien. Gelukkig is dat niet gelukt. Ze hadden ongeveer 6 miljoen Joden vermoord. Volgens Hitler verdiende de Joden het om gehaat te worden. Hij had daar veel redenen voor. Volgens Hitler was de slechte economie de schuld van de Joden. En hij gaf hun ook de schuld dat ze door hen hadden verloren in de eerste wereldoorlog. Hitler vond dat de Joden geen volle mensen waren maar meer een soort dieren. Hij geloofde daarnaast in het beste Arische ras. De mensen van dat ras moesten blank zijn, blond haar hebben en blauwe ogen. Zodra de nazi’s aan de macht kwamen begon de vervolging op de Joden. In 1933 werden er wetten gemaakt dat de Joden geen werk mochten hebben en niet in het leger mochten vechten. Van de wetten mochten de Joden ook niet met Duitsers trouwen.
Op 9 november 1938 vond de Kristalnacht plaats (de nacht van het gebroken glas van Joodse synagogen, winkels en allemaal Joodse dingen). Duizenden Joodse huizen en winkels werden verwoest, en honderden synagogen werden in brand gestoken. Veel Joden werden gearresteerd en naar concentratiekampen gestuurd. Aan het begin van de oorlog gingen veel Joden weg uit Duitsland omdat ze bang waren voor Hitller. De vervolging op Joden werd veel erger. De Joden die naar Polen vluchten waren niet zo slim omdat Hitler dat land ook veroverden maar dat konden zij toch niet weten?
In Polen werden heel veel Joden terechtgesteld en gedood en de rest moest in Getto’s (Getto’s zijn een groep huizen waarin Joden wonen) wonen die uiteindelijk werden verbrand met mensen erin. Na de Duitse invasie van de USSR in 1941, volgden de SS Einsatzgruppen (Speciale Actie Eenheden) de legers om zowel Joden als leiders die niet deden wat hij zij ook te doden. Duizenden mensen werden doodgeschoten of vergiftigd met koolmonoxide in gas vrachtwagens. In 1942 gingen Heydrich en Adolf Eichmann akkoord met de vernietigingen van 11 miljoen Joden. Auschwitz had gaskamers en andere afschuwelijke dingen.
7. De bevrijding
Toen in 1944 Amerikaanse en andere landen buiten Europa zich met de oorlog gingen bemoeien en allemaal tegen Hitler waren moest hij het opgeven. Hitler pleegde zelfmoord in zijn bunker in het kanseliergebouw.. In september 1944 stonden de geallieerden voor de grote rivieren. Het noordelijk deel van Nederland moest nog maanden wachten op de bevrijding. In de Randstad was in de winter van 194445 nauwelijks nog eten. Veel bewoners van de grote steden stierven in de hongerwinter. Op 5 mei 1945 was heel Nederland bevrijd. Maar een half jaar eerder waren de Duitsers al uit Limburg, Brabant en Zeeland vertrokken Op 2 mei 1945 was alleen het westen van Nederland nog bezet. De Duitsers waren toen nog zo sterk dat de Canadezen even stopten. Zij waren bang dat er anders teveel slachtoffers zouden vallen. Wel spraken zij met de Duitsers af dat vliegtuigen uit Engeland voedsel mochten droppen voor de hongerige mensen. Heel veel landen hebben meegeholpen met de bevrijding van Nederland. Militairen uit Groot-Brittannië, de VS, Canada, Polen, België en Frankrijk werkten samen met het Nederlandse leger. Op 4 mei gaven de Duitse troepen in Noordwest Europa zich over aan de Britse bevelhebber Montgomery. Duitsland zou zich op 5 mei om 8 uur ‘s ochtends overgeven. Maar de Duitse bevelhebber in Nederland maakte bekend dat hij dit niet zou doen. Daarom gingen de Canadese bevelhebber en Prins Benard op 5 mei hierover praten met de Duitsers in hotel ‘De Wereld’ in Wageningen. Hier werd de overgave van alle Duitse strijdkrachten in Nederland getekend. Nederland was vrij.
Er kwamen chocoladerepen uit de vliegtuigen vallen en bijna iedereen vierde feest, behalve de meeste Joodse kinderen van 12 tot 20 jaar. Die hadden hun ouders verloren in de oorlog en zaten stil in een hoekje te huilen om hun ouders. Maar de meeste mensen dansten vrolijk op de straten om vrijheid te vieren. Gelukkig namen veel Joodse of Nederlandse ouders een weeskind. Zo hadden deze kinderen toch nog een toekomst. En zo konden zij ook de vrijheid vieren, en niet alleen in een hoekje te zitten huilen. Er kwamen geen oorlogen meer in Duitsland. Rond die tijd werd alles weer zoals het was. Joden trouwden met Duitsers en de Joden werkten weer. Auschwitz werd afgebroken en alles was weer goed.
8. Interview met mijn Opa Wim
- Hoe oud was U toen er oorlog was?
Toen de oorlog begon op 10 mei 1940 was ik bijna 5 jaar oud. Van de inval in de meidagen herinner ik mij dat het prachtig mooi weer was en dat de Nederlandse soldaten tussen de erkers van de huizen in onze straat stonden. Dit was omdat Duitse parachutisten op het vliegveld Valkenburg bij Leiden landden. In de verte zagen wij de rook en het vuur van het door de Duitsers gebombardeerde Rotterdam.
- Waar woonde U tijdens de oorlog?
Wij woonden tijdens de oorlog in Leiden; de eerste jaren waren betrekkelijk rustig, ik ging gewoon vanaf mei 1941 naar school. Dit duurde tot de zomer van 1944. In 1944/45 hebben wij verschillende bombardementen meegemaakt op de spoorbrug over de Vliet; dat was maar een paar honderd meter verderop. Een keer moest ik dekking zoeken bij de laatste rij huizen, op weg naar een vriendje. En in de winter van 1945 zijn we ook een paar weken geëvacueerd vanwege die bombardementen.
- Heeft U er veel van meegemaakt?
Voor mijn gevoel heb ik heel wat herinneringen aan de oorlog. Vliegtuigen die je ’s nachts hoorde overkomen, op weg naar of terug van Duitsland. Vooral van de periode na D-day (6 juni 1944) en de landingen in Normandie, zijn de herinneringen die het sterkst in mijn geheugen zijn; dolle Dinsdag (5 september 1944) was de verjaardag van mijn vader. Paniek en vlucht van Duitsers en Duitsgezinde / NSB-ers, want de Canadezen waren al in Breda, en in Dordrecht hingen de vlaggen al uit en de mensen waren aan het jubelen op straat. Maar een uur later waren er opeens landwachters in de straat, er werd geschoten, vlaggen werden snel naar binnen gehaald en de bevrijdingsstemming was voorbij. Zondag 17 september: duizenden (zweef)vliegtuigen kwamen urenlang over. Marketgarden; de luchtlandingen bij Arnhem. Daarom is er jaarlijks op die dag een herdenkingsbijeenkomst op het oorlogskerkhof bij Oosterbeek, waar bijna 1800 soldaten liggen begraven, die grotendeels daar sneuvelden; Polen, Canadezen, Engelsen en Amerikanen. Er liggen ook drie Nederlanders begraven. Wij bezochten het kerkhof afgelopen september, heel indrukwekkend. Er zijn natuurlijk nog wel meer herinneringen, maar hierbij laat ik het.
- Heeft U honger geleden tijdens de oorlog?
Het was best krap, alles was op de bon via bonkaarten op rantsoen. We hebben suikerbieten en bloembollen gegeten en bepaalde perioden was er geen licht en gas. Mijn vader ging op de fiets naar het poldergebied boven Leiden en naar het Haarlemmermeer om tarwe te halen. Ik heb in die tijd een paar keer met een groep kinderen uit de kerk een stevige maaltijd bij een tuinder in Rijnsburg gehad. Toen we op een zaterdag kwamen teruglopen uit Rijnsburg, werd er een razzia door de Duitsers gehouden, waarbij de jonge mannen werden opgepakt; die wilden ze gebruiken voor dwangarbeid.
- Heeft U familie of vrienden verloren?
Ja, een neef van mij is op weg naar huis van school in de auto vanuit de lucht door Engelse jagers beschoten en gedood. De oudste zus van mijn vader werd op de dag na de bevrijding, 6 mei ’45 uit wraak door de SD-ers doodgeschoten omdat hun boerderij een verzetsnest was geweest.
- Heeft U onderduikers in uw huis gehad?
Dat hebben wij als kinderen nooit mogen weten, uit veiligheid, maar er zijn zo tussendoor wel mensen een korte tijd in huis geweest.
- Bent U bang geweest tijdens de oorlog?
Ja, bij dat bombardement op de spoor brug en bij die razzia.
- Hoe heeft U de bevrijding meegemaakt?
Dat waren spannende dagen; Er werden voedselpakketten gedropt; op de dagen erna grote drukte met de intocht van de Canadese carriers op het Rapenburg in Leiden. Diverse spelletjes voor de jeugd zoals zaklopen. En niet te vergeten de kaalgeknipte moffenmeiden.
Bronvermelding / Literatuurlijst
Boek: Anne Frank en haar lotgenoten.
Over: Het leven van Anne Frank en haar lotgenoten.
Schrijver: Carol Ann Lee
Boek: De Tweede Wereldoorlog
Schrijver: Dennis Hamley
Boek: Zeg dat we het niet vergeten
Over: Het verhaal van de Holocaust
Schrijver: Susan D. Bachrach
Boek: De Tweede Wereldoorlog
Over: Geschreven geschiedenis
Schrijver: Christine Hatt
Boek: Auschwitz
Over: Het verhaal van een Nazi vernietiging kamp.
Schrijver: Clive A. Lawran
Inleiding
Ik heb dit onderwerp gekozen omdat mijn Opa de tweede wereldoorlog heeft meegemaakt. Ik vind de tweede wereld oorlog interessant omdat er veel landen bij betrokken waren en omdat er heel veel geschiedenis achter zit. Ik heb veel met mijn Opa en Oma over oorlog gepraat. Ik ben door een interview met mijn Opa te houden veel nieuwe dingen te weten gekomen over wat mijn Opa allemaal heeft meegemaakt in de oorlog. Ik ben op het idee gekomen om een interview te houden door een blad waar kinderen ook een interview houden met hun Opa over de tweede wereldoorlog.
Door dit werkstuk te maken weet ik nu veel meer dan ik eerst wist over de tweede wereldoorlog. Ik heb bijna alle informatie uit boeken gehaald. Op het internet heb ik geen informatie gevonden maar wel verschillende plaatjes. Ik ben naar de bibliotheek gegaan en heb daar veel boeken geleend die ik heb gelezen en gebruikt voor mijn werkstuk. Mijn leesboek voor het slapen gaan was het dagboek van Anne Frank. Dit ging over een joods meisje wat hier in Amsterdam de tweede wereldoorlog heeft meegemaakt en is overleden. Haar vader heeft het dagboek dat ze bij had gehouden uitgegeven zodat niemand zou vergeten wat er gebeurd is.
De eerste wereldoorlog begon door Duitsland. Duitsland maakte samen met Oostenrijk-Hongarije en Italië in 1882 de Triple Alliantie. Daarom sloten Groot-Brittannië en Frankrijk in 1904 de Entente Cordiale waarin stond dat ze elkaar moesten helpen in oorlog. In 1914 werd de moord op de Oostenrijk-Hongaarse Keizer Frans Ferdinand gepleegd. Oostenrijk-Hongarije gaf Servië de schuld en verklaarde de oorlog aan hen. Rusland, Groot-Brittannië en Frankrijk hielpen Servië. Duitsland hielp Oostenrijk-Hongarije. Duitsland en Oostenrijk-Hongarije dachten allemaal dat de oorlog over een jaar voorbij zou zijn maar dat was niet zo.
De Duitse Keizer Wilhelm de Tweede had een ideetje; hij viel België en Frankrijk aan en zorgde toen voor lange loopgraven oorlogen waarbij miljoenen soldaten dood gingen, terwijl ze steeds voor hetzelfde stukje land vochten. Toen ze al heel lang bezig waren bemoeiden andere landen zich ermee en gingen ook meevechten.Waaronder Italië in 1915 en de Verenigde Staten in 1917, die zich aansloten bij Groot-Brittannië, Rusland, Servië en Frankrijk.Turkije in 1914 en Bulgarije in 1915, die zich aansloten bij Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Er werd veel gevochten in België en Frankrijk, maar ook in Rusland, Italië, Griekenland, Turkije, het Midden Oosten, Afrika, en in de Stille Oceaan. Maar met zoveel landen tegen een groepje ben je bijna hulpeloos. Tegen het eind van 1918 gingen de Duitsers terug. De Duitse Keizer Wilhelm de Tweede deed afstand van zijn troon. De oorlog eindigde met een wapenstilstand op 11 november 1918. De jonge Adolf Hitler vocht toen ook mee. Vervolgens werd het vredesverdrag van Versailles getekend op 28 juni 1919, wat voor de Duitsers niet leuk was.
2. Het verdrag van Versailles.
Op het overleg in Parijs werd door drie mannen grote invloed uitgeoefend. Die mannen waren de Franse minister president Clemenceau, de Amerikaanse president Wilson en de Britse minister president Lloyd George. Clemenceau wou de Duitsers laten betalen voor de Franse levens, de industrie en het land dat ze verwoest hadden.
In januari 1918 had Wilson zijn eigen plannen opgenoemd in een lijst die bekend werd als de Veertien Punten.Hij wilde een eerlijk verdrag. De sluwe Lloyd George wist zeker dat Duitsland gestraft moest worden, maar niet zo zwaar dat het land later wraak zou willen nemen. Ze moesten de Elzas aan Frankrijk geven In het Rijnland mochten geen Duitse militairen zijn. Daarnaast moesten gigantische schadevergoedingen betaald worden. Duitsland mocht slechts een klein leger hebben. Duitsland moest ook al haar koloniën opgeven. De Amerikaanse president Wilson had als laatste van zijn ‘Veertien Punten’ de wens om een internationale organisatie op te richten met als doel de wereldvrede en samenwerking: de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties.
3. De wereld tussen de 2 oorlogen.
De bevolking van Groot-Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten hoopte dat het verdrag van Versailles alles goed zou maken en dat er geen oorlogen meer kwamen. De fascistische beweging (fascistisch betekent ze moeten niks hebben van buitenlanders in hun eigen land) werd in 1919 opgericht door de Italiaan Benito Mussolini. Zijn uitgesproken meningen spraken veel mensen aan. In 1925 werd Mussolini dictator van Italië en begon alle tegenstand te onderdrukken.
Ook de Duitse leider Adolf Hitler werd geïnspireerd door fascistische idealen, net als andere dictators zoals Oostenrijker Engelbert Dollfuss die in het interbellum aan de macht kwam. In Japan kwam in deze periode ook een sterke nationale bewegingen op gang, maar hier ontbrak een machtige leider. Na de revolutie van 1917 werd Rusland (vanaf 1922 de USSR)geregeerd volgens de principes van het communisme. Dat betekent dat de regering (de partij) ervoor moet zorgen dat macht en geld gebruikt worden voor de arbeidersklasse. En dat het dit niet alleen maar in de handen blijft van rijke mensen. Rond1930 was Josef Stalin de leider van de partij. De communisten vonden dat arbeiders van alle landen samen moesten strijden om het kapitalisme omver te werpen.
Twee augustus 1934 stierf De Duitse president Paul von Hindenburg.Vervolgens nam Hitler naast zijn taak als kanselier ook die van president op zich. Om aan te geven dat hij een speciale rol vervulde gaf hij zich zelf de bijnaam fuhrer (dit betekend leider). Hij had nu alle macht over zijn nazi-bewind. Hitler bracht zijn plannen voor Duitsland al snel in werking. Hij pakte de werkeloosheid in eigen land aan door het opzetten van werkgelegenheidprojecten zoals de bouw van snelwegen. Tegelijkertijd richtte hij zijn aandacht op het buitenland.
In Mein Kampf had Hitler de wens om een groter Duitsland te maken. Hij wild hiermee alle Duitsers in Europa van lebensraum ( dit betekent leefruimte)voorzien. Om zijn doel te bereiken moest Hitler het verdrag van Versailles verwerpen. Hij had de Volkenbond al in 1933 verlaten en was in het geheim begonnen met de opbouw van de Duitse krijgersmacht. Hij deed niet wat er gezegd was in het verdrag van Versailles maar maakte meer wapens en dat mocht niet. In 1936 stuurde hij troepen naar het Rijnland waar hij niet mocht komen maar Groot-Brittannië en Frankrijk liet het nog toe. Hij sloot een deal met Italië dat ze elkaar voor altijd zouden helpen, deze deal staat ook bekend als de As Berlijn-Rome.
5. Oorlog in Europa 1939-1943
Met de Blitzkrieg-tactiek (bliksemsnelle verrassingsaanvallen) wisten de Duitsers al snel grootste deel van West-Polen te bezetten. Zoals Hitler en Stalin overeengekomen waren in het Nazi-Sovjet pact, werd Polen door de USSR binnengevallen en bezet. Op 5 oktober gaven de laatste Poolse soldaten zich over. Tot aan de volgende winter, tot de lente van 1940, wachtte Groot-Brittannië en Frankrijk op de volgende stap van Duitsland. Maar hoewel er zowel op als onder de Atlantische Oceaan oorlog werd gevoerd, gebeurde er op het land niets. Toen er geen invasies meer waren en ook geen bommen meer vielen noemden de mensen het de Schemeroorlog.
Hitlers belangrijkste doel werd Noorwegen en wel om twee redenen een; het vestigen van een marine en luchtmachtbasis, en het veiligstellen van de zee route naar Zweden, die in Duitsland van onmisbare ijzererts voorzag. Hij was van plan om tegelijkertijd Denemarken te bezetten. Op 9 april stroomde Duitse troepen beide landen binnen. De Denen gaven zich meteen over. De Noren niet, die geloofden er nog in, maar in juni ging het mis toen werd Noorwegen veroverd. Hitler had nu ook nog een bombardement georganiseerd op 10 mei naar België en Nederland. De Belgen moesten zich terugtrekken en de Nederlanders werden op 14 mei gedwongen om zich over te geven. En toen gingen de Duitsers ook nog Frankrijk binnenvallen. Op 26 mei begon operatie Dynamo, de evacuatie van Britse, Franse en Belgische troepen van de stranden bij Duinkerken.
6. De Holocaust
De haat en vervolging van Joden waren al lang voor Hitler aan de macht kwam overal in Europa. De nazi’s waren zo tegen de Joden dat ze hun ras wouden uitroeien. Gelukkig is dat niet gelukt. Ze hadden ongeveer 6 miljoen Joden vermoord. Volgens Hitler verdiende de Joden het om gehaat te worden. Hij had daar veel redenen voor. Volgens Hitler was de slechte economie de schuld van de Joden. En hij gaf hun ook de schuld dat ze door hen hadden verloren in de eerste wereldoorlog. Hitler vond dat de Joden geen volle mensen waren maar meer een soort dieren. Hij geloofde daarnaast in het beste Arische ras. De mensen van dat ras moesten blank zijn, blond haar hebben en blauwe ogen. Zodra de nazi’s aan de macht kwamen begon de vervolging op de Joden. In 1933 werden er wetten gemaakt dat de Joden geen werk mochten hebben en niet in het leger mochten vechten. Van de wetten mochten de Joden ook niet met Duitsers trouwen.
Op 9 november 1938 vond de Kristalnacht plaats (de nacht van het gebroken glas van Joodse synagogen, winkels en allemaal Joodse dingen). Duizenden Joodse huizen en winkels werden verwoest, en honderden synagogen werden in brand gestoken. Veel Joden werden gearresteerd en naar concentratiekampen gestuurd. Aan het begin van de oorlog gingen veel Joden weg uit Duitsland omdat ze bang waren voor Hitller. De vervolging op Joden werd veel erger. De Joden die naar Polen vluchten waren niet zo slim omdat Hitler dat land ook veroverden maar dat konden zij toch niet weten?
7. De bevrijding
Toen in 1944 Amerikaanse en andere landen buiten Europa zich met de oorlog gingen bemoeien en allemaal tegen Hitler waren moest hij het opgeven. Hitler pleegde zelfmoord in zijn bunker in het kanseliergebouw.. In september 1944 stonden de geallieerden voor de grote rivieren. Het noordelijk deel van Nederland moest nog maanden wachten op de bevrijding. In de Randstad was in de winter van 194445 nauwelijks nog eten. Veel bewoners van de grote steden stierven in de hongerwinter. Op 5 mei 1945 was heel Nederland bevrijd. Maar een half jaar eerder waren de Duitsers al uit Limburg, Brabant en Zeeland vertrokken Op 2 mei 1945 was alleen het westen van Nederland nog bezet. De Duitsers waren toen nog zo sterk dat de Canadezen even stopten. Zij waren bang dat er anders teveel slachtoffers zouden vallen. Wel spraken zij met de Duitsers af dat vliegtuigen uit Engeland voedsel mochten droppen voor de hongerige mensen. Heel veel landen hebben meegeholpen met de bevrijding van Nederland. Militairen uit Groot-Brittannië, de VS, Canada, Polen, België en Frankrijk werkten samen met het Nederlandse leger. Op 4 mei gaven de Duitse troepen in Noordwest Europa zich over aan de Britse bevelhebber Montgomery. Duitsland zou zich op 5 mei om 8 uur ‘s ochtends overgeven. Maar de Duitse bevelhebber in Nederland maakte bekend dat hij dit niet zou doen. Daarom gingen de Canadese bevelhebber en Prins Benard op 5 mei hierover praten met de Duitsers in hotel ‘De Wereld’ in Wageningen. Hier werd de overgave van alle Duitse strijdkrachten in Nederland getekend. Nederland was vrij.
Er kwamen chocoladerepen uit de vliegtuigen vallen en bijna iedereen vierde feest, behalve de meeste Joodse kinderen van 12 tot 20 jaar. Die hadden hun ouders verloren in de oorlog en zaten stil in een hoekje te huilen om hun ouders. Maar de meeste mensen dansten vrolijk op de straten om vrijheid te vieren. Gelukkig namen veel Joodse of Nederlandse ouders een weeskind. Zo hadden deze kinderen toch nog een toekomst. En zo konden zij ook de vrijheid vieren, en niet alleen in een hoekje te zitten huilen. Er kwamen geen oorlogen meer in Duitsland. Rond die tijd werd alles weer zoals het was. Joden trouwden met Duitsers en de Joden werkten weer. Auschwitz werd afgebroken en alles was weer goed.
8. Interview met mijn Opa Wim
- Hoe oud was U toen er oorlog was?
Toen de oorlog begon op 10 mei 1940 was ik bijna 5 jaar oud. Van de inval in de meidagen herinner ik mij dat het prachtig mooi weer was en dat de Nederlandse soldaten tussen de erkers van de huizen in onze straat stonden. Dit was omdat Duitse parachutisten op het vliegveld Valkenburg bij Leiden landden. In de verte zagen wij de rook en het vuur van het door de Duitsers gebombardeerde Rotterdam.
- Waar woonde U tijdens de oorlog?
Wij woonden tijdens de oorlog in Leiden; de eerste jaren waren betrekkelijk rustig, ik ging gewoon vanaf mei 1941 naar school. Dit duurde tot de zomer van 1944. In 1944/45 hebben wij verschillende bombardementen meegemaakt op de spoorbrug over de Vliet; dat was maar een paar honderd meter verderop. Een keer moest ik dekking zoeken bij de laatste rij huizen, op weg naar een vriendje. En in de winter van 1945 zijn we ook een paar weken geëvacueerd vanwege die bombardementen.
- Heeft U er veel van meegemaakt?
Voor mijn gevoel heb ik heel wat herinneringen aan de oorlog. Vliegtuigen die je ’s nachts hoorde overkomen, op weg naar of terug van Duitsland. Vooral van de periode na D-day (6 juni 1944) en de landingen in Normandie, zijn de herinneringen die het sterkst in mijn geheugen zijn; dolle Dinsdag (5 september 1944) was de verjaardag van mijn vader. Paniek en vlucht van Duitsers en Duitsgezinde / NSB-ers, want de Canadezen waren al in Breda, en in Dordrecht hingen de vlaggen al uit en de mensen waren aan het jubelen op straat. Maar een uur later waren er opeens landwachters in de straat, er werd geschoten, vlaggen werden snel naar binnen gehaald en de bevrijdingsstemming was voorbij. Zondag 17 september: duizenden (zweef)vliegtuigen kwamen urenlang over. Marketgarden; de luchtlandingen bij Arnhem. Daarom is er jaarlijks op die dag een herdenkingsbijeenkomst op het oorlogskerkhof bij Oosterbeek, waar bijna 1800 soldaten liggen begraven, die grotendeels daar sneuvelden; Polen, Canadezen, Engelsen en Amerikanen. Er liggen ook drie Nederlanders begraven. Wij bezochten het kerkhof afgelopen september, heel indrukwekkend. Er zijn natuurlijk nog wel meer herinneringen, maar hierbij laat ik het.
Het was best krap, alles was op de bon via bonkaarten op rantsoen. We hebben suikerbieten en bloembollen gegeten en bepaalde perioden was er geen licht en gas. Mijn vader ging op de fiets naar het poldergebied boven Leiden en naar het Haarlemmermeer om tarwe te halen. Ik heb in die tijd een paar keer met een groep kinderen uit de kerk een stevige maaltijd bij een tuinder in Rijnsburg gehad. Toen we op een zaterdag kwamen teruglopen uit Rijnsburg, werd er een razzia door de Duitsers gehouden, waarbij de jonge mannen werden opgepakt; die wilden ze gebruiken voor dwangarbeid.
- Heeft U familie of vrienden verloren?
Ja, een neef van mij is op weg naar huis van school in de auto vanuit de lucht door Engelse jagers beschoten en gedood. De oudste zus van mijn vader werd op de dag na de bevrijding, 6 mei ’45 uit wraak door de SD-ers doodgeschoten omdat hun boerderij een verzetsnest was geweest.
- Heeft U onderduikers in uw huis gehad?
Dat hebben wij als kinderen nooit mogen weten, uit veiligheid, maar er zijn zo tussendoor wel mensen een korte tijd in huis geweest.
- Bent U bang geweest tijdens de oorlog?
Ja, bij dat bombardement op de spoor brug en bij die razzia.
- Hoe heeft U de bevrijding meegemaakt?
Dat waren spannende dagen; Er werden voedselpakketten gedropt; op de dagen erna grote drukte met de intocht van de Canadese carriers op het Rapenburg in Leiden. Diverse spelletjes voor de jeugd zoals zaklopen. En niet te vergeten de kaalgeknipte moffenmeiden.
Bronvermelding / Literatuurlijst
Boek: Anne Frank en haar lotgenoten.
Over: Het leven van Anne Frank en haar lotgenoten.
Boek: De Tweede Wereldoorlog
Schrijver: Dennis Hamley
Boek: Zeg dat we het niet vergeten
Over: Het verhaal van de Holocaust
Schrijver: Susan D. Bachrach
Boek: De Tweede Wereldoorlog
Over: Geschreven geschiedenis
Schrijver: Christine Hatt
Boek: Auschwitz
Over: Het verhaal van een Nazi vernietiging kamp.
Schrijver: Clive A. Lawran
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden