Statenvertaling

De eerste druk van de Statenvertaling verscheen in 1637. Het bijzondere van deze reformatorische bijbelvertaling is vooral dat zij direct uit de grondtalen Grieks en Hebreeuws vertaald werd — net als de vertaling van Luther (1522-1534) en de King James Version (1611) — en niet meer gebaseerd was op de Vulgata , de algemeen gebruikte Latijnse vertaling (382-405) van de heilige Hiëronymus. Eerdere Nederlandse bijbels waren vertalingen van vertalingen.
G.J. van der Vlis gaat in een artikel op deze site uitgebreid in op de geschiedenis van de Statenvertaling.
De Statenvertaling kwam tot stand na een besluit genomen tijdens een vergadering (synode) van de Gereformeerde Kerk, die in 1618-1619 in Dordrecht werd gehouden. De synode vond dat er eindelijk een goede, directe Nederlandse bijbelvertaling moest komen, wees hiertoe zes vertalers aan, en verzocht de Staten-Generaal de vertaling te bekostigen. Een dergelijk verzoek lag voor de hand: de scheiding tussen Kerk en Staat van tegenwoordig kende men toen nog niet. De Gereformeerde Kerk, de voorloper van de huidige Nederlandse Hervormde Kerk, was destijds de staatskerk. De Staten-Generaal gaven in 1626 het groene licht, wellicht pas toen omdat boekhandelaars nog grote voorraden in huis hadden van eerdere vertalingen.
De vertalers was opgedragen de vertaling zo nauw mogelijk aan te laten sluiten op de Griekse en Hebreeuwse bronteksten, omdat men ervan uitging dat Grieks en Hebreeuws de talen waren waarin God tot de mensen had gesproken. Op veel plekken is dat zó letterlijk gedaan dat de zinsbouw weinig Nederlands te noemen is; vandaar dat de taal van de Statenvertaling vaak als de 'Tale Kanaäns' wordt aangeduid. In moeilijke passages is voor ingewijden de invloed van de Vulgata zeer duidelijk merkbaar. Waar nodig dienden de vertalers hun keuzes in de kanttekeningen te verantwoorden.
De Statenbijbel heeft op de Nederlandse taal een vrij grote invloed uitgeoefend doordat deze bijbel al snel door kerken in het hele land gebruikt werd, en daardoor bijdroeg aan de vorming van een standaardtaal. In 1762 verscheen voor het eerst een gemoderniseerde editie, waarin taal en spelling waren bijgewerkt.
De Statenvertaling werd meteen de gezaghebbende vertaling van het Nederlands protestantisme, en bleef dat totdat in 1951-1952 de Nieuwe Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap uitkwam. De ware mannenbroeder ziet die Nieuwe Vertaling naar verluidt echter als een afwijking van het rechte pad ;-) en houdt het bij de Statenvertaling, liefst van voor 1762. In 2004 wil de Gereformeerde Bond een herziene versie van de Statenbijbel doen verschijnen.
Meer over de betekenis van de Statenvertaling voor de ontwikkeling van de Nederlandse taal: vakgroep Nederlands, Universiteit Wenen , en C.G.N. de Vooys: Geschiedenis van de Nederlandse Taal . Informatie over de invloed van de bijbel op onze cultuur: bijbel en cultuur .
Meer over de ontstaansgeschiedenis: in het genoemde artikel en bij de Koninklijke Bibliotheek .
Tekstverantwoording
De hier gebruikte tekst dateert — voorzover bekend — uit 1888, een herziene versie opgesteld door een commissie van vooral theologen. Die versie is door diverse uitgeverijen verspreid, eerst door Proost & Brandt, later door o.a. Jongbloed. In latere jaren is de spelling aangepast aan de regels van de tijd.
Ook opgenomen zijn de apocriefen: geschriften die door de protestantse Kerken niet als heilig worden erkend (formeel dus geen deel zijn van de bijbel) maar wel gelezen mogen worden en ook fysiek deel uitmaakten van de Statenbijbel. Net als in de vertaling van Luther werden zij als aanhangsel opgenomen, met een afzonderlijke paginanummering. En ja, apocriefe schrijf je met een f en niet met een v.
De versie op deze site wijkt op een aantal punten af van de papieren editie:
• cursivering ontbreekt;
• tussenkopjes (perikopen) ontbreken;
• accenten ontbreken, behalve in de apocriefen.
Trema's zijn grotendeels wel aanwezig.

Meest geraadpleegde bronnen voor de schildersbiografieën:
• CGFA - A Virtual Art Museum
• Encarta/Winkler Prins 2002
• Encyclopædia Britannica
• Olga's Gallery - Online Art Museum
• Oosthoek Encyclopedie
• Spectrum Encyclopedie 1999
Tot slot nog iets over het waarom van deze site. Buiten het belang van de bijbel voor het geloof van veel mensen, is het werk van zeer grote betekenis geweest voor de ontwikkeling van de Westerse cultuur, zowel in de ruime als in de enge zin van het woord. Voor mij is dat voldoende reden om de teksten ook op het internet toegankelijk te maken. Hoe u de tekst opvat, en of u het allemaal gelooft, is uw zaak. Vergeet echter niet dat elke letter door mensenhand is opgeschreven.
Sterk aanbevolen leesvoer om van fundamentalistisch christendom af te komen: Adult Christianity .
Allerlaatste opmerking: de Nederlandse premier Balkenende vindt dat er in de pre-ambule van het Europees constitutioneel verdrag een verwijzing moet komen naar de joods-christelijke traditie van onze samenleving. Hij gaat daarbij m.i. volledig voorbij aan het feit dat veel van onze belangrijkste waarden, zoals vrijheid en gelijkheid, pas norm werden toen tijdens Renaissance en Verlichting het bedompte juk van religie kon worden afgeworpen. Lang leve het humanisme, weg met de Middeleeuwen.