Kleine Gedigten voor kinderen

Motto De kinderen zijn een erfdeel des HEEREN. Salomo. Jaar van eerste publicatie 1787 Korte inhoud Deze dichtbundel is speciaal geschreven voor kinderen tussen de vijf en tien jaar oud. Ze dienen om die kinderen op een leuke manier op te voeden. In de gedichten worden goede voorbeelden gegeven, voor hoe de lezertjes zich het best kunnen gedragen. Ze krijgen dan spelenderwijs in de gaten hoe leuk het is om te leren en hoe fijn het is gehoorzaam te wezen. Onder andere door beloningen die de kinderen krijgen als ze gehoorzaam zijn, hoopt van Alphen hier een belangrijke bijdrage te leveren aan de algemene opvoeding. De dichtbundel bestaat uit drie eerder verschenen bundeltjes. Na het succes van "Proeve van kleine Gedigten voor kinderen" (1778), die vrijwel direct was uitverkocht, bracht van Alphen een vervolg uit. Het vervolg, "Vervolg der Kleine Gedigten voor kinderen", was eveneens een succes en is 'legaal' wel 12 keer herdrukt. Dit nog afgezien van de zogenaamde 'roofdrukkers', die het bundeltje feilloos een aantal keren nadrukte. Na het derde bundeltje, kwam er ook nog een verzamelbundel die alle drie de boekjes bevatte. Van Alphen was dus van mening dat de huidige opvoeding niet honderd procent deugde. Hij vond dat de kinderen alles zelf moesten inzien. Het kind kon nog niet als volwassene worden beschouwd, wat bijna overal wel het geval was. Personen De hoofdpersonen in de gedichten zijn in de meeste gevallen kinderen. Die kinderen zijn of braaf en slim, of juist niet. Dan worden ze gecorrigeerd en zien ze zelf in dat ze niet op de juiste manier bezig zijn. Een belangrijk 'braaf' persoon die verscheidene malen terugkeert is Pietje. Hij is altijd gehoorzaam en wijs, bovendien helpt hij anderen om ook die wijsheid in te zien.
Tijd De gedichten spelen zich af rond in de 18e eeuw. De afzonderlijke gedichten zijn van korte duur. Ze spelen zich af in een klein moment. Je kent de voorgeschiedenis en je weet direct hoe het afloopt. Alles heeft een eenvoudig te begrijpen, chronologisch verloop. Ruimte Er is meestal sprake van belangenruimten. Als jantje weer in zijn kamer zit te leren, of de kinderen spelen buiten en het is mooi weer, kan je het verhaaltje beter begrijpen. Soms gaat het totaal niet om de ruimte, maar alleen om de gevoelens en gedachten. Perspectief Er komen drie verschillende perspectiefvormen voor in deze bundel. De auctoriale verteller is van Alphen zelf, die af en toe iets vertelt over de bundel in het algemeen. Een ik- perspectief komt hier vaak voor en komt vaak ook samen met het personale- verhaal naar voren. Thema Het thema van de bundel is: "Als je gehoorzaam en braaf bent en in plaats van spelen leren gaat, zul je daar zelf je voordelen uit halen.". Ik kies voor dit thema omdat het bij alle gedichten hier om draait. De kinderen dienen dit door te krijgen door het lezen van de verhaaltjes (gedichtjes). Motieven Algemene motieven zijn: beloningen, braafheid en gehoorzaamheid. Deze motieven hebben een algemene herkenbaarheid in alle gedichten. Titelverklaring Titel: "Kleine gedigten voor kinderen" De gedichten zijn geschreven voor kinderen en ze dienen als opvoedkundig materiaal.
Structuur Het verhaal heeft af en toe een soort afbakening door een gedicht waarin van Alpen wat zegt over wat er komen gaat. Verder zijn het gewoon honderd losse gedichten die wat betreft inhoud, veel gemeen hebben. Stijl De gedichten zijn goed lopend en in veel gevallen rijmend. Als je ze leest, lijkt het vaak net alsof je een versje opzegt. Genre De genre van deze bundel is poëzie. Stroming De stroming is het rationalisme. Deze stroming ontstond aan het begin van de 18e eeuw. Auteur Voordat de Utrechtse advocaat Hiëronymus van Alphen (1746 - 1803) zijn eerste verzameling 'Proeve van kleine gedigten voor kinderen' (1778) het licht deed zien, had hij deze versjes op zijn zoontjejohan uitgeprobeerd. Het kind vond ze mooi en daarom had de schrijver de stoute schoenen aangetrokken om ze bij een breder publiek bekend te maken. Kindergedichten werden in die tijd nog vrijwel niet gepubliceerd. Het succes van Van Alphens versjes bleek boven verwachting groot. Duizenden kinderen en volwassenen - genoten ervan: ze leefden mee met Coosje die zijn moeder op haar vesjaardag een roosje cadeau geeft en met Fantje die met verlekkerde ogen de pruimenboom, zo vol geladen, in ogenschouw neemt. Ook al lijken de versjes van Van Alphen ons wel erg braaf, toch waren ze voor die tijd tamelijk vooruitstrcvend. Kinderen werden in het algemeen met strenge hand opgevoed. Meestal mochten ze aan tafel niet praten, en soms zelfs werden ze gedwongen de maaltijd staande te nuttigen. Een pak slaag werd als een doeltreffend pedagogisch hulpmiddel beschouwd. Op school stonden de kinderen op of bogen het- hoofd, als de bovenmeester de klas betrad. In het huisgezin was meestal de vader de onbetwiste autoriteit. Gehoorzaamheid was de voornaamste eigenschap die kinderen werd aangeleerd. Onder invloed van de ideeën van vrijheid en gelijkheid, die door de aanhangers van de Verlichting werden gepropageerd, kwam daar in de achttiende eeuw verandering in. Sommigen, geïnspireerd door de Franse schrijverjean-jacques Pousseau, die in 1762 zijn opzienbarende boek 'Emile ou de l'éducation' (Emile of Over de opvoeding) gepubliceerd had, vroegen zich af of ook het kind geen eigen rechten heeft. Zou het niet veel beter zèlf kunnen inzien wat het doen en laten moest dan dat daarbij dwang gebruikt werd? Hiëronymus van Alphen, die ook door zijn kritische beschouwingen over literatuur bekend werd, droeg er met zijn kindergedichten onmiskenbaar toe bij, dat vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring konden doordringen. Waardeoordeel Ik vond het een leuke bundel om te lezen, maar over de inhoud heb ik wel wat op te merken. Laat ik een voorbeeld geven. Een meisje heeft haar best gedaan op een naaiwerkje, maar het is niet helemaal geslaagd. Zijn moeder wordt boos en zij belooft het nooit meer te doen. Uiteindelijk kan moeder het haar vergeven. Deze vaak voorkomende situatie vind ik niet juist. Als zij haar best heeft gedaan moet je juist een knuffel krijgen. Natuurlijk zijn alle opvattingen daarover anders geworden, maar ik wilde dit toch even zeggen. Op zich kun je met zo'n goed idee (voor die tijd) veel bereiken. Het opvoeden van de kinderen gebeurd zo spelenderwijs en ik vind dat voor die tijd een hele grote vooruitgang. Vooral als je kijkt naar het feit dat kinderen in die tijd vaak werden geslagen. Allerlei straffen waar je nu zowat naar de rechter voor kunt gaan werden die tijd uitgedeeld. Uiteindelijk kan ik zeggen dat ik het een knap geschreven bundel vind, met af en toe ook (voor deze tijd) komische trekjes.