Het modernisme

MODERNISME

Dit is een periode waarin het vitalisme, nieuwe zakelijkheid,.. in vraag worden gesteld. De klassieke of traditionele roman wordt nu vervangen. Dit vooral na de Eerste Wereldoorlog dat het in verzet komt tegen de traditionele opvattingen en vormen van kunst, architectuur, literatuur, geloof, sociale organisatie en het dagelijks leven. De moderne roman, het moderne toneel, de architectuur en de poëzie moesten vernieuwd worden zodat zij de moderne geïndustrialiseerde maatschappij beter weerspiegelden.

Moderniteit duidt op het verschijnsel van permanente verandering die het twintigste-eeuwse maatschappelijke en culturele leven heeft overheerst. In dit permanente veranderingsproces lijken nieuwe ontwikkelingen niet langer gebaseerd op het verleden en vormen vaak een breuk met de traditie.

Het leverde nieuwe stromingen op in de kunsten en westelijke maatschappij eind 19e- midden 20e eeuw.

Het modernisme is het geloof in vooruitgang, het geloof in één ideologie, de geschiedenis was onzin, de wereld en persoonlijke groei zijn beheersbaar.

Het zorgde voor abstractie in de beeldende kunst; atonaliteit (zonder een vast tooncentrum)  in de muziek; contraction & release en het accepteren van de zwaartekracht in de dans en psychologische en fysieke vormen van theater.

Theoretische achtergronden

De eerste helft van de 20e eeuw stond in het teken van twee verwoestende wereldoorlogen. Het was ook de tijd van een generatie jonge kunstenaars die met nieuwe vormen experimenteren in de schilderkunst, muziek, literatuur, poëzie, film, theater en moderne dans. Dankzij de groeiende welvaart en technische vooruitgang keek men met optimisme naar de toekomst.

schilderkunst

• Dadaïsme Dadaisme is een soort tegencultuur, men wilt de algemene principês van de kunst (en zelfs de reden) verwerpen. Ze geven zich over aan hun primaire behoeftes en schrijven, maken, tekenen , ...  het eerste wat in hun opkomt. Associatie is hier heel belangerijk, en alles wat ze maken bouwt zich steeds op en uiteindelijk breekt het zichzelf terug af.
• Neo-plasticisme Deze theorie heeft als doel om de kunst te zuiveren, alle elementen die er niet in passen moeten eruit, en de kunstvormen moeten hun eigen beeldingsmiddelen hebben.
• Surrealisme stroming in de kunst en literatuur die gebruikmaakt van magische elementen die teruggaan op het onderbewuste

Architectuur

In Europa ontwikkelt zich in de jaren '20 een fundamenteel andere architectuurstijl, bekend als de Moderne Beweging. Nieuwe materialen als beton, staal en glas maken het mogelijk om nieuwe vormen te creëren. De architectuur kenmerkt zich door het gebruik van een open plattegrond, hoogbouw, asymmetrie, rechtlijnige vormen, platte daken, overstekken en wit gepleisterde gevels. Het functionalistische principe 'vorm komt voort uit functie' is een belangrijk kenmerk van de moderne architectuur. Versieringen en decoraties zijn niet langer gewenst.

De architecten stellen het sociale aspect boven het individuele. Dit resulteert in veel sociale woningbouw met een ruimtelijk en groen karakter.

Een voorbeeld hiervan is dit gebouw.

Na WO II realiseerde Renaat Braem het sociale woningbouwcomplex op het Kiel dat internationaal tot de beste voorbeelden van de naoorlogse modernistische sociale huisvesting wordt gerekend.

Een tweede modernistische architect was Juliaan Lampens. Hij is een Belgische, modernistische architect die in de jaren ’60 succes maakte met eigenzinnige, brute betonnen bouwconstructies. Hij is bekend door zijn modernistische visie en zijn experimentele stijl.

Onze boerentoren en eerste Belgische wolkenkrabber hebben we ook te danken aan het modernisme.

Muziek

Het modernisme had een invloed op muziek, de muzikant ging zijn shows nu opstellen als evenementen, grote spektakels. Dit zien wij nog altijd terugkomen bij onze artiesten. Ook de drang om anders te zijn, om iets nieuws, onbekend te creeren (zoals bv bij het dadaisme) merken wij ook bij het ontstaan van nieuwe genres zoals Jazz. Dit merken wij ook bij de opkomst van het Pop-genre, volksmuziek werd ook beschouwd als waardevol, niet alleen kunst muziek, die wij tegenwoordig kennen als klassieke muziek. Dit kwam door het onstaan van nieuwe methodes om muziek bij te houden, muziek was iets voor de geleerde, alleen de componisten van kunstmuziek konden hun muziek bijhouden met partitures. Bij de uitvinding van de gramafoon en LPs konden de volkgenres makkelijker bijgehouden worden en niet slechts mondeling doorgegeven worden.

Auteur

Virginia Woolf werd op 25 januari 1882 in Londen geboren en maakte in 1941 een einde aan haar leven. Tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog was Woolf een belangrijke figuur in het literaire leven van Londen.  Ze werd beroemd door haar innovatieve romans, feministische essays, dagboeken en brieven.

Haar bekendste werken zijn Mrs Dalloway, A Room of One’s Own, Orlando en to the lighthouse.

Woolf wordt beschouwd als een van de grootste en meest vernieuwende Engelse schrijvers van de twintigste eeuw. Ze wordt gezien als “de zuster van Shakespeare, als de George Eliot van de 20e eeuw, als een literaire Medusa, Mona Lisa, Marilyn Monroe, en Madonna” ineen.

Virginia Woolf was een origineel en vernieuwend literair talent, een van de grote voortrekkers van het modernisme. Tegelijk was ze ook sterk beïnvloed door haar Victoriaanse familiale achtergrond, die haar politieke en maatschappelijke visie bepaalde. Drie grote thema’s komen voor in het werk van Virginia Woolf: genderverhoudingen, sociale klasse en de gevolgen van oorlog.

Virginia was een actieve, doortastende vrouw die last had van aanvallen met manisch-depressieve psychose. Elke keer dat de depressie erger werd kon dit gelinkt worden aan een stresserende gebeurtenis in haar leven: een overlijden, haar huwelijk, de publicatie van een nieuwe roman, de oorlog. Ze contacteerde in totaal twaalf artsen. Daardoor was ze op de hoogte van de evolutie in het medische wereldje en de aanpak van psychische ziekten. Die kennis en haar eigen ziekte-ervaringen gebruikte ze voor haar roman Mrs. Dalloway , die ze beschouwde als "een onderzoek naar waanzin en zelfmoord; de wereld gezien door gezonde en gestoorde mensen naast elkaar". Dat Virginia een sterke vrouw was kan je ook afleiden uit de dingen die zij allemaal heeft moeten verwerken. Haar moeder sterft terwijl zij nog maar 13 jaar is, ze wordt betast door haar halfbroer, haar halfzus sterft en ook haar vader sterft aan kanker.